Γιάννης Ρίτσος, Η Σονάτα του Σεληνόφωτος (απόσπασμα)

Ανοιξιάτικο βράδυ. Μεγάλο δωμάτιο παλιού σπιτιού. Μια ηλικιωμένη γυναίκα, ντυμένη στα μαύρα, μιλάει σ' έναν νέο. Δεν έχουν ανάψει φως. Απ' τα δυο παράθυρα μπαίνει ένα αμείλικτο φεγγαρόφωτο. Ξέχασα να πω ότι η Γυναίκα με τα Μαύρα έχει εκδώσει δυο - τρεις ενδιαφέρουσες ποιητικές συλλογές θρησκευτικής πνοής. Λοιπόν, η Γυναίκα με τα Μαύρα μιλάει στον Νέο:

Αφησέ με να 'ρθω μαζί σου. Τι φεγγάρι απόψε!

Είναι καλό το φεγγάρι, - δε θα φαίνεται που ασπρίσαν τα μαλλιά μου.

Το φεγγάρι θα κάνει πάλι χρυσά τα μαλλιά μου.

Δε θα καταλάβεις.

5 Αφησέ με να 'ρθω μαζί σου.

Οταν έχει φεγγάρι μεγαλώνουν οι σκιές μες στο σπίτι,

αόρατα χέρια τραβούν τις κουρτίνες,

ένα δάχτυλο αχνό γράφει στη σκόνη του πιάνου

λησμονημένα λόγια - δε θέλω να τ' ακούσω.

Σώπα.

10 Αφησέ με να 'ρθω μαζί σου

λίγο πιο κάτου, ως τη μάντρα του τουβλάδικου,

ως εκεί που στρίβει ο δρόμος και φαίνεται

13 η πολιτεία τσιμεντένια κι αέρινη,

ασβεστωμένη με φεγγαρόφωτο,

....................................

33 Το ξέρω πως καθένας μονάχος πορεύεται στον έρωτα,

μονάχος στη δόξα και στο θάνατο.

35 Το ξέρω. Το δοκίμασα. Δεν ωφελεί.

Αφησέ με να 'ρθω μαζί σου.

37 Τούτο το σπίτι στοίχειωσε, με διώχνει

- θέλω να πω έχει παλιώσει πολύ, τα καρφιά ξεκολλάνε,

τα κάδρα ρίχνονται σα να βουτάνε στο κενό,

40 οι σουβάδες πέφτουν αθόρυβα

όπως πέφτει το καπέλο του πεθαμένου απ' την κρεμάστρα στο σκοτεινό διάδρομο

όπως πέφτει το μάλλινο τριμμένο γάντι της σιωπής απ' τα γόνατά της

43 ή όπως πέφτει μια λουρίδα φεγγάρι στην παλιά, ξεκοιλιασμένη πολυθρόνα

......................................

215 Αφησέ με να 'ρθω μαζί σου. Α, φεύγεις; Καληνύχτα.

Οχι, δε θα 'ρθω. Καληνύχτα.

Εγώ θα βγω σε λίγο. Ευχαριστώ. Γιατί, επιτέλους, πρέπει

να βγω απ' αυτό το τσακισμένο σπίτι.

219 Πρέπει να δω λιγάκι πολιτεία, - όχι, όχι το φεγγάρι -

την πολιτεία με τα ροζιασμένα χέρια της, την πολιτεία του μεροκάματου,

την πολιτεία που ορκίζεται στο ψωμί και στη γροθιά της

την πολιτεία που όλους μας αντέχει στη ράχη της

με τις μικρότητές μας, τις κακίες, τις έχτρες μας,

με τις φιλοδοξίες, την άγνοιά μας και τα γερατειά μας,

-225 ν' ακούσω τα μεγάλα βήματα της πολιτείας,

να μην ακούω πια τα βήματά σου

227 μήτε τα βήματα του Θεού, μήτε και τα δικά μου βήματα. Καληνύχτα.

(Το δωμάτιο σκοτεινιάζει. Φαίνεται πως κάποιο σύννεφο θα 'κρυψε το φεγγάρι. Μονομιάς, σαν κάποιο χέρι να δυνάμωσε το ραδιόφωνο του γειτονικού μπαρ, ακούστηκε μια πολύ γνωστή μουσική φράση. Και τότε κατάλαβα πως όλη τούτη τη σκηνή τη συνόδευε χαμηλόφωνα η «Σονάτα του Σεληνόφωτος», μόνο το πρώτο μέρος. Ο Νέος θα κατηφορίζει τώρα μ' ένα ειρωνικό κ' ίσως συμπονετικό χαμόγελο στα καλογραμμένα χείλη του και μ' ένα συναίσθημα απελευθέρωσης. Οταν θα φτάσει ακριβώς στον Αϊ - Νικόλα, πριν κατέβει τη μαρμάρινη σκάλα, θα γελάσει, Ύ ένα γέλιο δυνατό, ασυγκράτητο. Το γέλιο του δε θ' ακουστεί καθόλου ανάρμοστα κάτω απ' το φεγγάρι. Ισως το μόνο ανάρμοστο να 'ναι το ότι δεν είναι καθόλου ανάρμοστο. Σε λίγο ο Νέος θα σωπάσει, θα σοβαρευτεί και θα πει: «Η παρακμή μιας εποχής». Ετσι, ολότελα ήσυχος πια, θα ξεκουμπώσει πάλι το πουκάμισό του και θα τραβήξει το δρόμο του. Οσο για τη γυναίκα με τα μαύρα, δεν ξέρω αν βγήκε τελικά απ' το σπίτι. Το φεγγαρόφωτο λάμπει ξανά. Και στις γωνιές του δωματίου οι σκιές σφίγγονται από μιαν αβάσταχτη μετάνοια, σχεδόν οργή, όχι τόσο για τη ζωή, όσο για την άχρηστη εξομολόγηση. Ακούτε; Το ραδιόφωνο συνεχίζει).

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

1. Η «Σονάτα του Σεληνόφωτος», όπως και οι περισσότερες συνθέσεις της Τέταρτης Διάστασης, έχει στοιχεία θεατρικού έργου. Να τα εντοπίσετε στο απόσπασμα που σας δίνεται και να εξηγήσετε τη λειτουργία τους.

Μονάδες 15

2. Πώς λειτουργεί το φεγγάρι σε σχέση με τη γυναίκα και το χώρο, εσωτερικό και εξωτερικό, στον πρόλογο, στις δύο πρώτες στροφές (στίχοι 1-9) και στον επίλογο;

Μονάδες 20

3. Ποιος είναι ο συμβολισμός των πραγμάτων στους στίχους 37-43 (τούτο το σπίτι... πολυθρόνα) και με ποια εκφραστικά μέσα δίνεται;

Μονάδες 20

4. Να σχολιάσετε τη στάση του Νέου στον επίλογο.

Μονάδες 25

5. Σε ποια χαρακτηριστικά της πολιτείας δίνει έμφαση ο Γ. Ρίτσος στους στίχους 219-227 του κειμένου και σε ποια ο Γ. Γεραλής στο ποίημά του «Οι πολυάνθρωπες οι πολιτείες» που ακολουθεί;

Μονάδες 20

Γιώργος Γεραλής, Οι πολυάνθρωπες οι πολιτείες (απόσπασμα)

Οι πολυάνθρωπες οι πολιτείες

ωραίες το βράδυ,

μέσα σε λάμψεις πολύχρωμες

κανένα φως,

στο βουητό το αδιάκοπο

ήχος κανένας,

σε αναρίθμητα πρόσωπα

μορφή καμιά.

Ωραίες το βράδυ,

με την απέραντη μοναξιά

στο κινούμενο πλήθος,

πόση ξεκούραση,

μιλάς δε σ' ακούνε,

γνέφεις κι εκείνοι ονειρεύονται,

το ποτάμι κυλά

καθρεφτίζοντας άστρα διαλυμένα,

προσωπεία από τη μια κι από την άλλην όχθη

...............................

Χέρια που δέρνονται μεθυσμένα,

μάτια ανεξερεύνητα, δεν τα προφταίνεις

κι οι συναντήσεις συμπτωματικές και δίχως

μιαν οποιαδήποτε συνέχεια, όπως

οι γνωριμίες στις κλινικές.

Α. Στις ερωτήσεις 1 - 5, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

1. Το πάγιο υλικό κεφάλαιο περιλαμβάνει:

α. τα προϊόντα

β. την ενέργεια

γ. την εργασία

δ. τα εργοστάσια.

Μονάδες 3

2. Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) είναι:

α. τα εισοδήματα που αποκτούν οι αλλοδαποί σε μια χώρα

β. το συνάλλαγμα που εισάγουν οι ομογενείς στη χώρα τους

γ. η αξία των υπηρεσιών και αγαθών που παράγονται ετησίως στο εσωτερικό μιας χώρας

δ. το ακαθάριστο εθνικό εισόδημα.

Μονάδες 3

3. Στους μη ανανεώσιμους φυσικούς πόρους περιλαμβάνονται:

α. τα δάση

β. το πετρέλαιο

γ. η ηλιακή ενέργεια

δ. τα ποτάμια

Μονάδες 3

4. Ενα από τα προϊόντα της Βιοτεχνολογίας είναι:

α. οι ζωοτροφές

β. τα ανόργανα λιπάσματα

γ. τα φυτοφάρμακα

δ. τα ένζυμα.

Μονάδες 3

5. Μια κατηγορία εισροών στις κατασκευές και τη βιομηχανία είναι:

α. τα υλικά

β. το παραγόμενο προϊόν

γ. η επεξεργασία προϊόντων

δ. η παραγωγικότητα.

Μονάδες 3

Β. Να γράψετε στο τετράδιό σας τα γράμματα της Στήλης I και δίπλα σε κάθε γράμμα τον αριθμό της Στήλης II που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

Μονάδες 10

ΘΕΜΑ 2ο

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό κάθε πρότασης και δίπλα το γράμμα Σ για τις σωστές ή το γράμμα Λ για τις λανθασμένες προτάσεις.

1. Η λύση στο αυξανόμενο διατροφικό πρόβλημα είναι η αύξηση των στρεμματικών αποδόσεων.

2. Η οικονομική μεγέθυνση μπορεί να είναι απαραίτητη, αλλά όχι και ικανή συνθήκη για την ανάπτυξη.

3. Η παραγωγικότητα δεν αυξάνει με την τεχνολογική πρόοδο.

4. Η μεγάλη ανισότητα στη διανομή του εισοδήματος και η οικονομική ανάπτυξη σχετίζονται ανάλογα.

5. Η εισαγωγή μηχανικής τεχνολογίας μειώνει το ποσό της απαιτούμενης εργασίας χωρίς να αυξάνει το παραγόμενο προϊόν.

Μονάδες 10

Β. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τις παρακάτω προτάσεις, συμπληρώνοντας τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις.

1. Νέα εργοστάσια, μηχανές, εξοπλισμός και υλικά αυξάνουν το................ κεφαλαίου ενός κράτους.

2. Τα βήματα στην ανάπτυξη τεχνολογικών ικανοτήτων είναι η αντιγραφή, η................, η επανασχεδίαση και οι σημαντικές καινοτομίες.

3. Η τεχνολογική μεταβολή στη γεωργία διακρίνεται σε ουδέτερη, εξοικονόμησης......................., εξοικονόμησης εργασίας και εξοικονόμησης γης.

4. Η αξία του προϊόντος το οποίο παράγεται ανά μονάδα χρησιμοποιούμενου παραγωγικού συντελεστή λέγεται.................

5. Υπάρχουν δύο μέθοδοι μέτρησης του επιπέδου ανάπτυξης μιας χώρας. Η μια χρησιμοποιεί ως κριτήριο το κατά κεφαλήν εισόδημα και η άλλη το Δείκτη................ Ανάπτυξης.

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ 3ο

Α. Τι είναι αειφόρο σύστημα;

Μονάδες 10

Β. Πώς πρέπει μια κοινωνία να ρυθμίζει την οικονομία της και να ικανοποιεί τις ανάγκες του πληθυσμού της, ώστε να επιτυγχάνεται η αειφόρος ανάπτυξη;

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ 4ο

Α. Δώστε τον ορισμό του όρου κατάλληλη τεχνολογία

Μονάδες 10

Β. Να δικαιολογήσετε, γιατί μια τεχνολογία δεν είναι το ίδιο κατάλληλη για κάθε χώρα.

Μονάδες 15

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό κάθε πρότασης και δίπλα το γράμμα «Σ», αν είναι σωστή ή το γράμμα «Λ», αν είναι λανθασμένη.

1. Οι καταχωρητές του επεξεργαστή είναι μία μορφή μνήμης.

2. Ο μετρητής προγράμματος (PC) περιέχει τη διεύθυνση της επόμενης προς εκτέλεση εντολής.

3. Η φάση εκτέλεσης μιας εντολής προηγείται της φάσης ανάκλησής της.

Μονάδες 12

Β.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το σωστό γράμμα που δηλώνει ποια είναι τα επιτρεπτά ψηφία στο τετραδικό αριθμητικό σύστημα

(αριθμητικό σύστημα με βάση β = 4).

α. 0, 1, 2, 3, 4 β. 1, 2, 3, 4

γ. 0, 1, 2, 3 δ. 0, 1, 3, 5

Μονάδες 4

Β.2. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό που μπορεί να ανήκει στο οκταδικό αριθμητικό σύστημα.

359 198 437 10F

Μονάδες 4

Γ.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τους αριθμούς της Στήλης Α και δίπλα το γράμμα της Στήλης Β που αντιστοιχίζεται σωστά.

Μονάδες 15

Γ.2. Ποια η χρήση του καταχωρητή δεδομένων της μνήμης (MDR);

Μονάδες 5

ΘΕΜΑ 2ο

Να χρησιμοποιηθεί ο αλγόριθμος συμπίεσης Huffman για να κωδικοποιηθεί η λέξη (ακολουθία χαρακτήρων) «ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ» και να δοθεί η τελική δυαδική κωδικοποίηση της παραπάνω λέξης.

Μονάδες 20

ΘΕΜΑ 3ο

Δίνονται οι αριθμοί -26 και -14 του δεκαδικού αριθμητικού συστήματος.

Α. Να μετατραπούν οι παραπάνω αριθμοί στους αντίστοιχους προσημασμένους δυαδικούς αριθμούς, με την παράσταση συμπληρώματος ως προς 2, χρησιμοποιώντας 8 bit για κάθε αριθμό.

Μονάδες 10

Β. Να γίνει η δυαδική πρόσθεση των παραπάνω αριθμών και να επιβεβαιωθεί το αποτέλεσμα στο δεκαδικό αριθμητικό σύστημα.

Μονάδες 10

Α. Να μετατραπεί ο αριθμός 3F8AC του δεκαεξαδικού αριθμητικού συστήματος στο δυαδικό αριθμητικό σύστημα.

Μονάδες 10

Β. H κύρια μνήμη ενός υπολογιστή αποτελείται από 4.096 λέξεις των 16 bit η κάθε μία. Να βρείτε το μήκος (πλήθος bit) των παρακάτω καταχωρητών του επεξεργαστή και να δικαιολογήσετε τις απαντήσεις σας.

1. Μετρητής προγράμματος (ΡC)

Μονάδες 5

2. Καταχωρητής εντολών (IR).

Μονάδες 5