Παίρνοντας το λόγο στην εκδήλωση, ο Κ. Παρασκευάς, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, σημείωσε ανάμεσα άλλα:

«Η Οχτωβριανή Επανάσταση είναι η πιο μεγάλη, η πιο σημαντική, στην ιστορία των επαναστάσεων, γιατί ανέτρεψε τον καπιταλισμό που φάνταζε ως τότε παντοδύναμος, γιατί εγκαθίδρυσε το πρώτο στον κόσμο σοσιαλιστικό κράτος, δημιούργησε μια νέα κατάσταση στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα, που έκανε τον ιμπεριαλισμό να χάσει τον ύπνο του. Ηταν η πρώτη ήττα του. Σε πείσμα της μέχρι τότε παντοκρατορίας και παντοδυναμίας του, το ρώσικο προλεταριάτο νίκησε, πήρε την εξουσία και άνοιξε το δρόμο της σοσιαλιστικής οικοδόμησης του 20ού αιώνα.

Εχει μεγάλη σημασία να απαντήσουμε στη λυσσασμένη επίθεση όλων αυτών που αξιοποιούν την ήττα, για να παραχαράξουν, να συκοφαντήσουν την ιστορική αλήθεια, εμφανίζοντας την Οχτωβριανή Επανάσταση σαν ένα πραξικόπημα που το επέβαλε μια μειοψηφία, ή σαν τυχαίο γεγονός που δεν ανταποκρινόταν στην αναγκαιότητα της εποχής. Να απαντήσουμε σε όλους αυτούς που εμφανίζουν, ιδιαίτερα σήμερα, τις ιδέες της σοσιαλιστικής επανάστασης σαν μια επικίνδυνη ουτοπία.

Ολες αυτές οι θεωρίες, δίχως να υποτιμάμε την επίδρασή τους, βρίσκονται στον αέρα. Κανένα πραξικόπημα, καμία ουτοπία, τίποτα το ανώριμο, δεν είναι και δε θα ήταν σε θέση να εμπνεύσει και να κινητοποιήσει τις μάζες της εργατικής τάξης, τους λαούς σε παγκόσμιο επίπεδο, να ασκήσει επίδραση, να εμπνεύσει εκατομμύρια ανθρώπους, ακόμα και σήμερα. Ο Οκτώβρης ήταν κοινωνική επανάσταση, έργο των εργαζομένων, ώριμη αναγκαιότητα της εποχής.

Οπως κάθε επανάσταση, έτσι και η Οχτωβριανή στηρίχθηκε στην πείρα των προηγούμενων επαναστάσεων. Αυτή η διαδικασία δεν έγινε αυθόρμητα. Εγινε συνειδητά από το Μπολσεβίκικο Κόμμα, από τον Λένιν, μελετώντας ιδιαίτερα την πείρα της Κομμούνας του Παρισιού στα 1871, αλλά και μελετώντας, ταυτόχρονα, συστηματικά τις παγκόσμιες εξελίξεις, σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στη Ρωσία. Ο Λένιν είχε βαθιά συνειδητοποιήσει ότι έπρεπε να προετοιμάζεται διαρκώς και συστηματικά το κόμμα, να είναι σε ετοιμότητα, ώστε να παίξει το ρόλο της πρωτοπορίας για την επιτυχία της σοσιαλιστικής επανάστασης, όταν δημιουργηθούν οι κατάλληλες αντικειμενικές συνθήκες. Η Παρισινή Κομμούνα ήταν ένα μεγάλο σχολείο για τους μετέπειτα επαναστάτες.

Το Μπολσεβίκικο Κόμμα μελέτησε παραπέρα, εμπλούτισε και ενίσχυε διαρκώς τη θεωρητική μελέτη της στρατηγικής του. Πατούσε στις λαϊκές ανάγκες, πρωτοστατούσε για τη ριζοσπαστικοποίηση της πάλης, χωρίς να συμβιβάζεται και να ενσωματώνεται ακόμα και σε μεγάλες καμπές της ταξικής πάλης. Είναι χαρακτηριστική η διαλεκτική ικανότητα, η επαναστατική μεθοδολογία στην αστικοδημοκρατική επανάσταση του 1905 - 1907.

Το Μπολσεβίκικο Κόμμα υπολόγιζε τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, ξεχώριζε τα πολιτικά ζητήματα που έμπαιναν για λύση κάθε φορά, το συσχετισμό των δυνάμεων, για να καθορίσει την τακτική του. Εβλεπε ότι ο τσαρισμός δεν μπορεί να ηττηθεί παρά μόνο με τη λαϊκή εξέγερση. Επεδίωκε να αλλάξει ο συσχετισμός δύναμης. Να αναπτυχθεί η συμμαχία, να περάσει ο στρατός με το μέρος του. Μέσα στις τάξεις των επαναστατικών δυνάμεων αναπτυσσόταν οξύτατη διαπάλη.

Στη διάρκεια της επανάστασης του 1905 - 1907 έγιναν σημαντικά βήματα στην ανάδειξη νέων επαναστατικών θεσμών. Για πρώτη φορά εμφανίσθηκαν τα σοβιέτ των εργατών, αγροτών, των στρατιωτών, βουλευτών, που γνώρισαν μέσα σε αυτήν την πάλη θυελλώδη ανάπτυξη, προχώρησαν και διεύρυναν το ρόλο τους και από όργανα οργάνωσης της πάλης, εκεί που είχαν το πάνω χέρι ενεργούσαν σαν εξουσία. Ωστόσο, η εργατική τάξη της Ρωσίας, το κόμμα, βγήκαν περισσότερο ώριμοι, με μεγαλύτερο κύρος μέσα στις εργαζόμενες λαϊκές μάζες. Ο Λένιν, μέσα σε αυτές τις καταστάσεις, μελετώντας τις συνθήκες επιστημονικά και θεωρητικά, ενώ υπήρχε ήττα, εκτίμησε ότι θα έχουμε νέα επαναστατική ανάταση. Σε σύντομο σχετικά διάστημα, επιβεβαιώθηκε αυτή του η εκτίμηση.

Ταυτόχρονα με τις εξελίξεις και τις καμπές της ταξικής πάλης αναπτυσσόταν και η συζήτηση, η διαπάλη μέσα στις γραμμές του επαναστατικού ρεύματος, μέσα στις γραμμές του κινήματος, για το χαρακτήρα της επανάστασης και το ρόλο του προλεταριάτου σε αυτήν. Δηλαδή, για το αν πρέπει το προλεταριάτο και το Μπολσεβίκικο Κόμμα να βάλουν σαν άμεσο και κύριο στόχο τους την πραγματοποίηση της σοσιαλιστικής επανάστασης ή αν θα έπρεπε να βάλουν στόχο την ολοκλήρωση της αστικοδημοκρατικής επανάστασης στη Ρωσία, και μετά, αφού νικήσει η αστικοδημοκρατική επανάσταση, να δούμε το σοσιαλισμό.

Πάνω σε ποιο αντικειμενικό γεγονός αναπτυσσόταν αυτή η συζήτηση, η διαπάλη; Στο γεγονός ότι η Ρωσία ήταν χώρα καπιταλιστική, είχε αναπτυχθεί το μονοπώλιο, δηλαδή είχε περάσει στο ανώτερο στάδιο, του ιμπεριαλισμού, όμως είχε μια διαφορά με τις άλλες αναπτυγμένες χώρες της Ευρώπης. Επιβίωναν ακόμα στον αγροτικό τομέα και προκαπιταλιστικές σχέσεις. Ηταν οικονομοτεχνικά η λιγότερο αναπτυγμένη χώρα της Ευρώπης. Σχετικά "καθυστερημένη" από τις άλλες καπιταλιστικές χώρες, αλλά οι αντικειμενικές συνθήκες ήταν ώριμες για το πέρασμα στο σοσιαλισμό.

Πάνω σε αυτό το ζήτημα "φουντώνει" η συζήτηση μέσα στο επαναστατικό κίνημα, αν θα έπρεπε να στοχεύουν στο σοσιαλισμό ή αν θα έπρεπε να έχουν στόχο την αστικοδημοκρατική επανάσταση. Τότε κορυφωνόταν η διαμάχη του Λένιν με τον πιο επιφανή εκπρόσωπο του συμβιβαστικού ρεύματος, τον Κάουτσκι. Δεν στεκόμαστε επετειακά σε αυτό το ζήτημα. Σε κάθε κρίσιμη καμπή του επαναστατικού κινήματος εμφανίζονται και επανεμφανίζονται αυτές οι συζητήσεις για το ποια θα είναι η στρατηγική και τα καθήκοντα της στιγμής. Ανάλογα με την προετοιμασία της πρωτοπορίας, την ωριμότητα της ηγεσίας, κρίνεται όχι μόνο η έκβαση της συζήτησης, αλλά και η έκβαση της πάλης.

Το ιδεολογικοπολιτικό έδαφος στρώνεται από κάθε πλευρά πολύ πιο πριν. Σήμερα, για παράδειγμα, τι λένε οι σύγχρονοι οπορτουνιστές; "Ο σοσιαλισμός κατέρρευσε. Εχουμε ιμπεριαλιστική επιθετικότητα. Ο ιμπεριαλισμός είναι παντοδύναμος. Μπορούμε να μιλάμε για στόχο το σοσιαλισμό; Τώρα το κίνημα ενωμένο πρέπει να αποτρέψει την επίθεση, να περισώσουμε τα δικαιώματα, να απαιτήσουμε καλύτερη διαχείριση, πιο δίκαιη κατανομή, εφικτές λύσεις". Αυτός είναι ο "άλλος κόσμος", ο εφικτός. Ο καπιταλισμός με "ανθρώπινο πρόσωπο".

Ποια ήταν, όμως, η υπεροχή των μπολσεβίκων; Που επιβεβαιώθηκε στη ζωή διαψεύδοντας τους οπορτουνιστές;

Επαιρνε συστηματικά υπόψη χωρίς να αποσπάται ούτε στιγμή από αυτό τη θέση και την κατάσταση της εργατικής τάξης, της αγροτιάς, των στρατιωτικών και των στρατιωτών που ήταν στα μέτωπα του πολέμου της ιμπεριαλιστικής Ρωσίας, το επίπεδο της συνείδησης και τις διαθέσεις τους, που συνέτειναν αποφασιστικά στη διαμόρφωση επαναστατικής κατάστασης. Ταυτόχρονα, έδινε μεγάλη σημασία στη δουλειά του μυρμηγκιού, σε εκείνη τη δουλειά που γίνεται δίχως να φαίνεται η μεγάλη σημασία της και που τα αποτελέσματά της φαίνονται μόνο μετά από χρόνια. Είναι και αυτό ένα δίδαγμα ιδιαίτερα χρήσιμο στις μέρες μας.

Επαιρνε, επίσης, υπόψη το ρόλο των πολιτικών δυνάμεων, τους συσχετισμούς που διαμορφώνονταν, τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν μέσα στην όξυνση της ταξικής πάλης, που έτειναν να διαμορφώνουν προϋποθέσεις κρίσης.

Εδινε πάντα προτεραιότητα στις θεωρητικές επεξεργασίες, στη διαμόρφωση της στρατηγικής και τακτικής. Γιατί ήξερε από πριν μελετώντας την πείρα των επαναστάσεων ότι δεν αρκεί να θέλει το κόμμα την επανάσταση, πρέπει να έχει και την ικανότητα εκείνη τη στιγμή, όπου αλλάζουν τα γεγονότα από μέρα σε μέρα, να μπορεί να παίρνει υπόψη του και να διαμορφώνει την τακτική του.

Αυτό είναι ένα ακόμα μεγάλο δίδαγμα, που αφορά και το σήμερα. Αν θέλουμε πιο αποτελεσματικά να βοηθήσουμε στην ετοιμασία του υποκειμενικού παράγοντα για την επανάσταση, πρέπει να δίνουμε τη μάχη και στον καθημερινό αγώνα και με το στρατηγικό μας σκοπό, χωρίς να παραμελούμε την ανάγκη μελέτης και ανάπτυξης της θεωρίας. Ειδικά σήμερα, να αφομοιώνουμε διαρκώς, αλλά μέσα και πάνω στα ζητήματα που βάζει η ζωή, να βλέπουμε μπροστά στο αύριο και να προετοιμάζουμε τις απαντήσεις μας. Μια τέτοια προσπάθεια είναι η συζήτηση που κάνουμε και οι θέσεις, αποφάσεις του Κόμματος για τα ζητήματα της πείρας από τη σοσιαλιστική επανάσταση.

Ο Λένιν προετοίμαζε συστηματικά το κόμμα, είχε όμως απόλυτα καθαρό ότι για να γίνει επανάσταση απαιτείται επαναστατική κατάσταση. Αλλιώς δεν μπορεί να γίνει. Προσδιόριζε με σαφήνεια τα στοιχεία της επαναστατικής κατάστασης. Οι επάνω, δηλαδή η άρχουσα τάξη και οι σύμμαχοί της, να μην μπορούν να δρουν και να διοικούν όπως πριν, να έχουν βαθιά κρίση (οικονομική, πολιτική, κρίση παντού, σε όλους τους θεσμούς και μηχανισμούς του συστήματος), να έχουν εξαντλήσει όλα τα εναλλακτικά μέσα άσκησης της εξουσίας τους, να τρίζει η εξουσία τους. Να υπάρχει, ταυτόχρονα, επιδείνωση της θέσης του λαού. Να είναι ανεβασμένη η λαϊκή πάλη. Να υπάρχει αυτοτελής δράση της εργατικής τάξης, χειραφετημένη από τα κόμματα της εξουσίας, να παίζει ηγετικό ρόλο στη συμμαχία με τα άλλα λαϊκά στρώματα.

Το Φλεβάρη του 1917, ανατράπηκε ο τσάρος και νίκησε η φιλελεύθερη αστική τάξη. Τότε εμφανίζεται το φαινόμενο της λεγόμενης δυαδικής εξουσίας: Η φιλελεύθερη αστική τάξη φτιάχνει την προσωρινή κυβέρνηση.

Ηξεραν ο Λένιν και οι μπολσεβίκοι ότι και επαναστατική κατάσταση να έχεις μπορεί και να αποτύχεις λόγω συσχετισμού δύναμης. Επειδή ήξεραν, όμως, ότι οι συσχετισμοί δεν είναι αμετάβλητοι, ότι σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης μεταβάλλονται συνεχώς, προσδιόριζαν με μεγαλύτερη έμφαση το ρόλο του υποκειμενικού παράγοντα, του κόμματος και του εργατικού κινήματος. Να είναι σε θέση με τη δράση τους να αφυπνίζουν επαναστατικά τη συνείδηση μέσα στην επαναστατική δράση, να επαναστατικοποιούν τις μορφές πάλης, να διαμορφώνουν και να συγκροτούν νέες μορφές οργάνωσης και θεσμούς που θα ενώνουν τις μάζες στην επαναστατική πάλη και θα αποτελούν τα αυριανά όργανα της νέας εξουσίας, όπως τα σοβιέτ.

Αλλο καθοριστικό ζήτημα ήταν αυτό που αφορούσε τις μορφές πάλης μέσα στην επαναστατική διαδικασία. Τότε ακόμη έλεγε ότι υπάρχει δυνατότητα ειρηνικής εξέλιξης της επανάστασης, με τον όρο η πλειοψηφία των Σοβιέτ να περάσει στους μπολσεβίκους. Τα Σοβιέτ, τα οποία είναι όργανα εξουσίας, μπορούν να νικήσουν την αστική τάξη και να έχουμε ειρηνική εξέλιξη της επανάστασης. Το λέμε αυτό, γιατί συνήθως εμφανίζουν την επανάσταση ότι έχει αυτοσκοπό το αίμα. Η επανάσταση σκοπό έχει να τσακίσει την αστική εξουσία. Αυτή είναι η ουσία της. Η ζωή όμως αποδεικνύει ότι η αστική τάξη δεν παραιτείται εθελοντικά.

Ο Λένιν, παρ' όλα αυτά και μέχρι τον Ιούλη, έλεγε ότι μπορεί να γίνει ειρηνικά. Οταν, μάλιστα, άρχισαν τα πρώτα συμπτώματα μιας εξέγερσης μέσα στο στρατό, με σκοπό το πραξικόπημα, προβληματίστηκε: Να βάλει θέμα ένοπλης εξέγερσης ή να βάλει θέμα μαζικής πολιτικής πάλης μέσα στα Σοβιέτ για να ανατραπεί η εξέγερση στο στρατό; Τελικά, κατέληξε ότι δεν έπρεπε να γίνει ένοπλη εξέγερση. Εκείνη τη στιγμή εκτιμούσαν ότι δεν έχει ωριμάσει το ζήτημα της επαναστατικής αλλαγής της εξουσίας και υποστήριξαν τη μαζική πολιτική πάλη και απεργία. Δεν έφερε αποτέλεσμα και τότε έρχεται το στρατιωτικό πραξικόπημα και δίνεται το σύνθημα για ένοπλη εξέγερση. Ομως, επειδή είχαν μελετήσει την πείρα των επαναστάσεων, οι μπολσεβίκοι ήταν προετοιμασμένοι για να υλοποιήσουν και αυτό το καθήκον με επιτυχία για την κατάκτηση της εξουσίας.

Αυτά μπορεί να φαίνονται απλά. Ηταν δύσκολα. Σε ποια στιγμή θα δώσεις βάρος; Πότε θα πάψεις να περιμένεις την πλειοψηφία στα Σοβιέτ; Πότε κάνεις προσωρινούς συμβιβασμούς, όταν έχεις ένα αμφιταλαντευόμενο μικροαστικό στοιχείο (και μιλάμε για την αγροτιά, η οποία ήταν πολυάριθμη); Αυτά όλα είναι πολύ λεπτές στιγμές και αποχρώσεις. Εδώ πραγματικά απαιτείται να είσαι μέσα στον κόσμο, να ξέρεις αντικειμενικά τα στοιχεία και την κάθε στιγμή να πάρεις τη σωστή απόφαση.

Μετά, μάλιστα, το πραξικόπημα του Κορνίλοφ, ο Λένιν βάζει ζήτημα ότι πρέπει να λυθεί το θέμα της δυαδικής εξουσίας, ένοπλη εξέγερση - επανάσταση. Και τότε μέσα στις γραμμές του Μπολσεβίκικου Κόμματος τα πράγματα ήταν ταλαντευόμενα: Να γίνει ή να μη γίνει η επανάσταση. Πάλι τους έμπαινε στο κεφάλι ότι πρέπει να υπάρχουν δυο στάδια. Πρώτα να τελειώσουν με όλα τα αστικοδημοκρατικά προβλήματα, που δεν τα έλυσε η αστική τάξη, και μετά να πάμε για το σοσιαλισμό.

Βεβαίως, "μπαρούτι" ήταν και ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος. Διότι ο συμβιβασμός με τη φιλελεύθερη αστική τάξη και με τους μικροαστούς έγινε από ένα τμήμα του προλεταριάτου στην εξής βάση: Είχαν υποσχεθεί ότι θα σταματήσουν τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, που ήταν παλλαϊκό αίτημα γιατί καταστρεφόταν κυριολεκτικά η Ρωσία. Αλλά μόλις η φιλελεύθερη αστική τάξη πήρε τη διακυβέρνηση κι όταν στη δεύτερη φάση τράβηξε μαζί της και τους μικροαστούς, όχι μόνο δε σταμάτησε τον πόλεμο, αλλά είπε ότι θα τον συνεχίσει και ότι μάλιστα είναι πατριωτικός πόλεμος, γιατί έχει νικήσει η επανάσταση. Αλλά η αστική τάξη δεν μπορεί να κάνει πατριωτικό πόλεμο, όπως το εννοούμε εμείς. Η αστική τάξη μπορεί να κάνει μόνο διεκδικητικό πόλεμο.

Κι ακριβώς τότε ο Λένιν βλέπει ότι η στάση της αστικής τάξης και των μικροαστών στο θέμα του πολέμου είναι ένα σημείο - κλειδί για να επαναστατικοποιήσει την εργατική τάξη και την αγροτιά. Δίνει το σύνθημα της εξέγερσης, η οποία και νίκησε.

Με την Οχτωβριανή Επανάσταση επιβεβαιώθηκε έμπρακτα η ιστορική αποστολή της εργατικής τάξης, που δεν καθορίζεται από το αν αυτή αποτελεί τη μειοψηφία ή την πλειοψηφία του οικονομικά ενεργού πληθυσμού. Ακόμα, η ικανότητα αυτής της τάξης να διαμορφώνει συμμαχίες υπό την ηγεσία της με μικροαστικά στρώματα.

Επιβεβαιώθηκε η ανάγκη και η τεράστια σημασία να υπάρχει Κομμουνιστικό Κόμμα μέσα σε οποιεσδήποτε συνθήκες, όσο σκληρές, όσο δύσκολες και αν είναι αυτές. Η αναγκαιότητα της ύπαρξης και δράσης του Κομμουνιστικού Κόμματος, κάθε Κομμουνιστικού Κόμματος, καθορίζεται από την ύπαρξη και την αποστολή της εργατικής τάξης και όχι από ποιες πολιτικές συνθήκες κυριαρχούν. Αυτό το δίδαγμα, το ΚΚΕ το έχει αντλήσει και από τη δική του αρνητική εμπειρία.

Η Οχτωβριανή Επανάσταση έδωσε πολλά ακόμα διδάγματα. Οτι η νικηφόρα έκβασή της θα ήταν αδύνατη δίχως να έχει το Μπολσεβίκικο Κόμμα ισχυρό και αποφασιστικό μέτωπο κατά της σοσιαλδημοκρατίας, κατά του οπορτουνισμού. Επιπλέον η επανάσταση αυτή, για να γίνει, χρειάστηκε από την πλευρά του ηγετικού πυρήνα της αταλάντευτη προσήλωση, σιδερένια εμμονή στις επαναστατικές αρχές και, ταυτόχρονα, η μεγαλύτερη δυνατή ευελιξία, που υπηρετούσε, υποτασσόταν σε αυτές τις αρχές. Χρειάστηκε η σωστή ανάλυση των ιμπεριαλιστικών αντιθέσεων και η αξιοποίησή τους για να προχωρήσει το επαναστατικό κίνημα. Δίχως τον αποφασιστικό διαχωρισμό από τη Β΄ Σοσιαλιστική Διεθνή, που πρόδωσε τα συμφέροντα της παγκόσμιας εργατικής τάξης, η Οχτωβριανή Επανάσταση δε θα είχε υπάρξει.

Αποδείχτηκε και από την Οχτωβριανή Επανάσταση ότι ο καπιταλισμός δε φοβάται την αλλαγή της μορφής του πολιτικού του συστήματος. Φοβάται την αλλαγή εξουσίας. Αυτά για όλους αυτούς που λένε ότι αν, π.χ., έχουμε μια "αριστερά", "κεντροαριστερά", ή μια "δημοκρατική" κυβέρνηση στα πλαίσια του καπιταλισμού είναι δυνατόν να επέλθουν ριζικές αλλαγές ή να ανοίξει ο δρόμος για τέτοιες αλλαγές. Το καπιταλιστικό σύστημα, προκειμένου να χάσει εντελώς την εξουσία, θα στηρίξει και μικροαστούς και αριστερούς και ψευτοεπαναστάτες και ρομαντικούς επαναστάτες, θα τα στηρίξει όλα, αρκεί να αποφύγει την εξουσία της εργατικής τάξης, που πρέπει να την ασκήσει, βέβαια, με τους συμμάχους της, ανάλογα με την κοινωνικοταξική διάρθρωση της κοινωνίας.

Εχουμε μπροστά μας μεγάλα καθήκοντα και μεγάλες δυσκολίες. Εχουμε, όμως, σωστή και καθαρή στρατηγική, έχουμε πολιτική που επιβεβαιώνεται, έχουμε, ταυτόχρονα, και δυνατότητες. Και, βεβαίως, έχουμε εμπιστοσύνη στην εργατική τάξη. Οι καιροί μπορεί να φέρουν απότομες στροφές, που να ευνοήσουν την ισχυρή ανάταση του εργατικού - λαϊκού κινήματος, το αποφασιστικό προχώρημα της αντιιμπεριαλιστικής συμμαχίας. Η ανάγκη να αντιστοιχίσουμε την οργανωτική και ιδεολογική δουλειά στις απαιτήσεις των στόχων που έχουμε ως κόμμα, είναι επιτακτική. Μπορούμε να ανταποκριθούμε».