Για τη μάχη του Κιλκίς, το χαρακτήρα του αγώνα του ΕΛΑΣ, το ρόλο των Ταγμάτων Ασφαλείας και των άλλων ένοπλων ομάδων που έδρασαν στο πλευρό των κατακτητών, όπως και για τη σχέση τους με την αστική τάξη και τους «συμμάχους», μίλησε στην εκδήλωση ο Γιώργος Μαργαρίτης. Ανάμεσα σε άλλα, σημείωσε:

«Στις αρχές Νοεμβρίου του 1944 ο ΕΛΑΣ συγκρούστηκε στην πόλη του Κιλκίς και στα περίχωρά της με ένα παράξενο συνονθύλευμα ενόπλων που είχε συγκεντρωθεί και οχυρωθεί στην περιοχή. Η μάχη που έγινε τη μέρα εκείνη ήταν σύντομη, αλλά σκληρή αν και σε λίγα σημεία θύμιζε την εξαιρετικά αιματηρή αντίστοιχη του 1913 ανάμεσα στο βουλγαρικό και τον ελληνικό στρατό, στη διάρκεια του δεύτερου βαλκανικού πολέμου.

Ενώ οι αριθμητικοί συσχετισμοί υπόσχονταν μία αβέβαιη μάχη - από 6.000 ως 9.000 υπολογίστηκαν από τις πηγές οι ένοπλοι και εκείνοι που τους συνόδευαν - έναντι 6.000 περίπου μαχητών του ΕΛΑΣ οι περισσότεροι των οποίων δεν πρόλαβαν να πάρουν μέρος στη μάχη - τελικά, σε κανένα σημείο δεν υπήρξε αμφιβολία ως προς την τελική έκβασή της.

Ισως αυτό προδίδει την πολιτική - την ηθική ανωτερότητα του ΕΛΑΣ - αυτό το είδος της υπεροχής που δεν μετριέται με αριθμούς τουφεκιών, σφαιρών και πυροβόλων. Ηθική, καθότι ήταν ουσιαστικά πολιτική.

Ο ΕΛΑΣ είχε εκείνο τον Νοέμβρη πίσω του έναν επικό αγώνα ενάντια στον κατακτητή και ενάντια σε όλο το θεσμικό, οικονομικό και κοινωνικό σύστημα της Κατοχής μέσα από το οποίο οι τότε άρχουσες τάξεις αποπειράθηκαν να εντάξουν τη χώρα στη Νέα Ευρώπη του ναζισμού. Ο ΕΛΑΣ είχε πίσω του την μαζικότερη πολιτική οργάνωση που είχε γνωρίσει ως τότε η Ελλάδα, το ΕΑΜ, το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο. Είχε πίσω του το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, μέρος ενός παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος που στα 1944, αφού επέβαλε την ισότιμη αποδοχή του στην αντιφασιστική συμμαχία, ολοκλήρωνε τη συντριβή του ναζισμού, την επιβολή του πολιτισμού πάνω στη ρατσιστική βαρβαρότητα. Είχε πίσω του την ακτινοβολία της Σοβιετικής Ενωσης και του κόκκινου Στρατού.

Τέλος, και το πιο σπουδαίο ήταν αυτό, είχε πίσω του τους αγρότες, τους εργάτες, πλατιά στρώματα ενός ελληνικού πληθυσμού που είχε τα πάνδεινα υποφέρει στην Κατοχή αλλά και πριν από αυτήν και προσδοκούσε επιτέλους να απολαύσει τους καρπούς του δικού του μόχθου, τις κατακτήσεις που με το αίμα του κέρδισε.

Από την άλλη μεριά, τα υποπροϊόντα μιας παρεξήγησης. Αγρότες και πρόσφυγες σε μεγάλο βαθμό οι κλεισμένοι στην πόλη του Κιλκίς. Σε κάποιο ποσοστό τους τουρκόφωνοι - κατάσταση που τους είχε αποκόψει από την επαφή με τον γύρω τους κόσμο και από την παρακολούθηση των κοσμοϊστορικών αλλαγών. Ερμαια της πολιτικής των Γερμανών και των στελεχών της "Ελληνικής Πολιτείας" - του κράτους του δοσιλογισμού. Ερμαια των βρετανικών ραδιουργιών, έρμαια των οπλαρχηγών και των πολιτευτών που λεηλατούσαν προπολεμικά την ψήφο και την ψυχή τους.

Ερμαια όπως εκείνοι οι λαοί που δεν τολμούν να βγουν από τις βαθιές σπηλιές της άγνοιας και της οπισθοδρόμησης και ν' αποφασίσουν στο φως για την τύχη του εαυτού τους, των παιδιών τους, της χώρας τους. Εξαρτήματα ενός κόσμου που στα 1944 έδειχνε να πεθαίνει, μόλις είχαν γευτεί την περιφρόνηση και τελικά την εγκατάλειψη από τους παλαιούς τους κυρίους του Γερμανούς - για χάρη των οποίων είχαν βαθιά βουτήξει τα χέρια τους στο αίμα των συμπατριωτών τους. Αυτά ήταν τα αντίπαλα στρατόπεδα στη μάχη των δύο κόσμων που αναμετρήθηκαν στην Ελλάδα της Κατοχής και στο μικρό αλλά πολύπαθο Κιλκίς.

Αυτήν την ηθική υπεροχή του ΕΛΑΣ προσπαθούν έκτοτε να καταστρέψουν οι αντίπαλοί του. Από την επομένη κιόλας της σύγκρουσης ξεκίνησε μία προπαγανδιστική εκστρατεία ενάντια στον ΕΛΑΣ και στο ΚΚΕ όπου, τα όσα έγιναν τον Νοέμβριο του 1944 στο Κιλκίς, όπως και όσα είχαν προηγηθεί σε προηγούμενες συγκρούσεις του ΕΛΑΣ με τα Τάγματα Ασφαλείας και τους άλλους σχηματισμούς συνεργασίας - ο Μελιγαλάς στη Μεσσηνία είναι κάτι αντίστοιχο.

Η προπαγανδιστική αυτή εκστρατεία πήρε τερατώδεις διαστάσεις μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, το Φεβρουάριο του 1945, αποτέλεσε τη "νομιμοποιητική" βάση για τη δολοφονική σταυροφορία της "Λευκής αντικομμουνιστικής τρομοκρατίας" στα 1945 - 1947 και συνόδευσε όλο το μετέπειτα μετεμφυλιακό καθεστώς των διωγμών και των απαγορεύσεων. Γνώρισε μία αναμενόμενη έξαρση στη Χούντα - όπου μάλιστα οι κάθε λογής συνεργάτες των κατακτητών αναγορεύτηκαν, στα 1969, ως "εθνική αντίσταση". Στις μέρες μας, μέρες πολύμορφης κρίσης και ανησυχίας, το ίδιο προϊόν το σερβίρουν ξαναζεσταμένο οι "αναθεωρητές" προπαγανδιστές - φοβούμαι ότι δεν μπορώ να τους ορίσω ως ιστορικούς, ως επιστήμονες ή ως τίποτε άλλο - Καλύβας - Μαρατζίδης και λοιποί.

Σύμφωνα λοιπόν με τη δική τους εκδοχή οι κομμουνιστές στην Ελλάδα ως μέρος της ευρύτερης εγκληματικής συνωμοσίας που ταλαιπώρησε τον κόσμο ολόκληρο στη διάρκεια του εικοστού αιώνα, έδειξαν στην Κατοχή και τον Εμφύλιο - όταν δηλαδή είχαν τα όπλα και τις δυνατότητες - το πραγματικό τους πρόσωπο και σχέδιο: Αρχισαν, δηλαδή, να εξοντώνουν τους αντιπάλους τους, έτσι ώστε να μείνουν μόνοι αυτοί στον κόσμο και ν' απολαύσουν την επί του κενού στηριγμένη εξουσία τους. Για το λόγο αυτό στο Κιλκίς, στο Μελιγαλά και στις όποιες "πηγάδες", σκότωναν δικαίους και αδίκους, έτσι χωρίς λόγο και χωρίς νόημα.

Πρώτα απ' όλα να ξεκαθαρίσουμε το τοπίο. Πραγματικά σκοτώθηκαν πολλοί άνθρωποι στο Κιλκίς, στη μάχη και στις αμέσως επόμενες ημέρες. Επρόκειτο για ποικιλότροπα στρατευμένους στην υπόθεση της ναζιστικής Νέας Τάξης ανθρώπους, αυτής της Νέας Τάξης που βύθισε τον λαό μας στη δουλεία, στο θάνατο, στην εξαθλίωση.

Σε αυτόν τον πόλεμο, οι κλεισμένοι στο Κιλκίς είχαν διαλέξει το στρατόπεδό τους: Ηταν με τη Νέα Τάξη και πολέμησαν γι' αυτήν! Γι' αυτό και βρέθηκαν στο Κιλκίς. Το σχέδιο ήταν να ακολουθήσουν τους υποχωρούντες Γερμανούς. Η απροθυμία των τελευταίων να τους φορτωθούν, αλλά και τα καταχθόνια σχέδια των Βρετανών τούς παγίδεψαν στο Κιλκίς.

Αυτό που μας κρύβουν οι συντηρητικοί ιστορικοί είναι ότι στην Κατοχή δεν υπήρχε μία και μόνο, αδιαίρετη, ενωμένη και μεταφυσική ελληνική κοινωνία, αλλά ότι στο γενικό πλαίσιο του πολέμου και της Νέας Ευρώπης διεξαγόταν μια έντονη κοινωνική σύγκρουση, ένας αμείλικτος ταξικός αγώνας. Ο ελληνικός καπιταλισμός κέρδιζε πολλά, υπηρετώντας τους κατακτητές, δουλεύοντας για το δικό τους κόσμο και τα δικά τους συμφέροντα, σε αυτήν την κατάσταση: Κέρδιζε επειδή - χάρη στο κατοχικό πολιτικό καθεστώς - προωθούσε την χωρίς όρια εκμετάλλευση της εργατικής τάξης, του μόχθου των ανθρώπων και τη χωρίς φραγμούς λεηλασία των παραγωγών της υπαίθρου, των αγροτών.

Φυσικά, οι άρχουσες τάξεις, φυσικά οι μεγαλέμποροι και οι βιομήχανοι θα προάσπιζαν τον πλούτο και τη θέση τους, φυσικά θα συγκρούονταν μέχρι θανάτου με την απειλή που αντιπροσώπευε γι' αυτούς το ΚΚΕ, το ΕΑΜ το ταξικό και ταυτόχρονα πατριωτικό - ενάντια στην προδοσία που ο ελληνικός καπιταλισμός είχε επιλέξει ως τρόπο πλουτισμού - κίνημα. Η στρατολόγηση ενόπλων σωμάτων δεν γινόταν μόνο για την εξυπηρέτηση του κατακτητή - γινόταν και για την προάσπιση της ελληνικής μεγαλοαστικής τάξης - νεόκοπης ή παλιάς, πειρατικής ή συμβατικής - καπιταλιστικής δηλαδή, το ίδιο είναι!

Τα ένοπλα σώματα σχετίζονταν άμεσα με την πολιτική και προπαντός με την υλική στήριξη της άρχουσας τάξης στην κατοχή. Ηταν ένα είδος εγγύησης γι' αυτήν, ένα είδος σωματοφυλακής για τα πρόσωπα και τα θησαυροφυλάκιά τους. Στην περίπτωση της βόρειας Ελλάδας, το σύνολο σχεδόν των συνεργαζόμενων με τη γερμανική στρατιωτική ή οικονομική μηχανή "επιχειρηματιών" συνέδραμαν οικονομικά τη συγκρότηση ένοπλων ομάδων».