Με αφορμή το σεισμό στην Αϊτή, απευθυνθήκαμε στον Σταύρο Τάσσο, σεισμολόγο - ερευνητή στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, που μας μίλησε για το φαινόμενο και το γιατί στον καπιταλισμό οι συνέπειές του γίνονται επώδυνες για τα λαϊκά στρώματα. Ξεκινήσαμε την κουβέντα μας ως εξής:

-- «Η τραγωδία στην Αϊτή είναι το αποτέλεσμα ενός φυσικού φαινομένου». Αυτό είναι το κυρίαρχο μοτίβο που γίνεται προσπάθεια κυρίως από τα ΜΜΕ να περάσει και στον κόσμο. Πρόκειται για έναν ισχυρό σεισμό, αλλά είναι μόνο αυτό;

-- Προφανώς δεν είναι μόνο τα χαρακτηριστικά του φυσικού φαινομένου αυτά που καθορίζουν την καταστρεπτικότητα ενός σεισμού. Οσον αφορά το μη ελεγχόμενο από τον άνθρωπο φυσικό φαινόμενο οι παράγοντες που δυνητικά καθορίζουν την έκταση των καταστροφών είναι η εγγύτητα του επικέντρου σε κατοικημένη περιοχή, το βάθος και το μέγεθός του.

Ομως η επιστήμη και η τεχνολογία δίνουν στον άνθρωπο τη δυνατότητα να ελαχιστοποιήσει τις συνέπειες ενός σεισμού που θα γίνει κοντά σε κατοικημένη περιοχή, όπως ο σεισμός του Πορτ - ο - Πρενς, ή για να θυμηθούμε και τα δικά μας ο σεισμός της Αθήνας το 1999. Το φυσικό φαινόμενο δεν ελέγχεται, αλλά οι συνέπειές του μπορούν να ελεγχθούν.

Ωστόσο, στην καπιταλιστική κοινωνία που το κεφάλαιο κάνει κουμάντο δεν μπορεί να υπάρξει ολοκληρωμένη αντισεισμική προστασία για όλο το λαό.

-- Τι θα σήμαινε για την περίπτωση της Αϊτής αλλά και για τη χώρα μας μια ολοκληρωμένη αντισεισμική προστασία; Μπορεί αυτό να είναι, όπως επιχειρείται σήμερα, «ατομική ευθύνη»;

-- Ας ξεκινήσω από το τελευταίο, την ατομική ευθύνη. Αυτή υπάρχει, και μάλιστα σε δύο επίπεδα. Το πρώτο αφορά τη λήψη των αυτονόητων εκείνων μέτρων που αφορούν την ελαχιστοποίηση του σεισμικού κινδύνου στο σπίτι μας, όπως να μην κρεμάμε βαριά αντικείμενα πάνω από το κεφάλι μας, ή να έχουμε ένα οικογενειακό σχέδιο έκτακτης ανάγκης κλπ. Το δεύτερο, και κυριότερο, αφορά τη συνειδητοποίηση ότι η αντισεισμική προστασία είναι δικαίωμα του λαού, που πρέπει να διεκδικήσει και να απαιτήσει από το κράτος.

Σήμερα, η ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας μπορεί να δώσει αντισεισμικές κατασκευές που μπορούν να αντέξουν μεγάλες εντάσεις της εδαφικής κίνησης. Η παραπέρα ανάπτυξη της έρευνας, τόσο στο θέμα της μελέτης του φυσικού φαινομένου όσο και στο θέμα της δόμησης, με τη διάθεση της χρηματοδότησης, του απαιτούμενου ανθρώπινου δυναμικού και εξοπλισμού, μπορεί να βελτιώσει ακόμα πιο πολύ τα πράγματα. Αμεσα μέτρα απαραίτητα για σήμερα:

• Ο δημόσιος έλεγχος εφαρμογής των θεσπισμένων όρων και προδιαγραφών κατασκευής, της ποιότητας των υλικών κλπ. και θέσπιση ειδικών όρων για τους χώρους μαζικής συγκέντρωσης. Πρέπει επίσης να γίνει σύνταξη μελετών χωροθέτησης των μεγάλων έργων.
• Να υπάρχει προστασία και ανάπτυξη των ελεύθερων χώρων, για να μπορούν να χρησιμοποιηθούν μεταξύ άλλων, σαν χώροι συγκέντρωσης και προσωρινής στέγασης των σεισμοπλήκτων.
• Ελεγχος συνθηκών εργασίας και ασφάλειας των εργαζομένων στους χώρους εργασίας.
• Προσεισμικός έλεγχος και ενίσχυση των κτιρίων, με προτεραιότητα τα δημόσια κτίρια και τους χώρους όπου φοιτά (σχολεία, φροντιστήρια), αλλά και διασκεδάζει η νεολαία. Σήμερα που μιλάμε πάνω από 70.000 δημόσια κτίρια δεν έχουν ελεγχθεί με ευθύνη των αστικών κυβερνήσεων. Εκατομμύρια κτίρια στη χώρα μας έχουν χτιστεί πριν από το 1985 (δηλαδή πριν τεθεί σε εφαρμογή σύγχρονος αντισεισμικός κανονισμός.)
• Συνεχής ενημέρωση του κόσμου για τη σεισμικότητα της περιοχής όπου ζει και για τον τρόπο αντιμετώπισης του φαινόμενου, τόσο ατομικά όσο και σε επίπεδο γειτονιάς και δήμου. Ενίσχυση σε ανθρώπινο δυναμικό και υλικοτεχνική υποδομή του μηχανισμού επέμβασης.

-- Καταλήγουμε τελικά ότι οι συνέπειες ενός σεισμού έχουν πάντα σχέση με το κοινωνικό σύστημα, με το τι προτεραιότητες θέτει. Ποιο θα λέγατε ότι είναι το δίδαγμα και από τη σημερινή τραγωδία της Αϊτής;

-- Αν δούμε στο χάρτη, σε απόσταση 45 μιλίων από την Αϊτή - μια χώρα που οι ιμπεριαλιστές και η ντόπια πλουτοκρατία έχουν καταδικάσει να ζει σε καθεστώς φτώχειας και εξαθλίωσης, αφού η μεγάλη πλειοψηφία του λαού της ζει με 1-1,5 δολάριο τη μέρα και με την ανεργία να είναι πάνω από 60% - είναι ένα άλλο νησί, η Κούβα. Η κατά τους ιμπεριαλιστές και οπορτουνιστές «ανελεύθερη» Κούβα, η οποία πέρα από τη διεθνιστική αλληλεγγύη που έδειξε προς το βασανισμένο λαό της «ελεύθερης» Αϊτής, με την αποστολή της Διεθνούς Ομάδας Γιατρών «Χένρι Ριβ», ειδική στις φυσικές καταστροφές, αποτελεί πρότυπο αντιμετώπισης των φυσικών καταστροφών. Αμέσως μόλις έγινε γνωστός ο σεισμός στη γειτονική Αϊτή και ανακοινώθηκε προειδοποίηση για τσουνάμι, μια ολόκληρη περιοχή της ανατολικής Κούβας - 30.000 άνθρωποι - εκκενώθηκε γρήγορα και συντονισμένα χωρίς να υπάρξει κανένα πρόβλημα. Παρόμοιες εκκενώσεις πολύ μεγαλύτερων πληθυσμών έγιναν και στο παρελθόν για προστασία από καταστροφικούς κυκλώνες. Ας θυμηθούμε πιο πρόσφατους κυκλώνες, αλλά και τον κυκλώνα «Κατρίνα» που, παρά τις καταστροφές που προκάλεσε στις υποδομές, στην Κούβα δεν προκάλεσε το θάνατο κανενός ανθρώπου, ενώ αντίθετα άφησε πίσω του εκατοντάδες νεκρούς στη μητρόπολη του καπιταλισμού ΗΠΑ.

Την Κούβα που, παρά τον αποκλεισμό, τις δυσκολίες και τις αδυναμίες, όπως είπε ένας Αμερικανός που την επισκέφτηκε, «είναι απίστευτο τι κατάφερε σε μόλις 50 χρόνια!». Αυτό είναι μια αναμφισβήτητη αλήθεια ειδικά στον τομέα της αντιμετώπισης των φυσικών καταστροφών. Στην Κούβα ο άνθρωπος είναι η πρώτη προτεραιότητα, αναδεικνύοντας έτσι την ανωτερότητα του σοσιαλισμού, που με σχεδιασμένο και συντονισμένο τρόπο προσπαθεί να καλύψει τις ανάγκες του ανθρώπου, απέναντι στον καπιταλισμό που σαν στόχο έχει να μεγιστοποιεί τα κέρδη της πλουτοκρατίας, εντείνοντας την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Είναι, λοιπόν, φανερό ότι μόνο στο πλαίσιο του σοσιαλισμού - κομμουνισμού μπορεί να υπάρξει πραγματικά ολοκληρωμένη αντισεισμική προστασία.