Είκοσι μέρες έχουν αρχίσει οι εκπτώσεις, αλλά ο τζίρος των καταστημάτων εξαιρετικά χαμηλός, ανάλογος με την πορεία συρρίκνωσης του εισοδήματος του καταναλωτή και αντιστρόφως ανάλογος με τα υπερκέρδη των πολυκαταστημάτων, που έχουν βρει πλέον τον τρόπο για να αφαιμάσσουν και την παραμικρή οικονομία του καταναλωτή. Η κίνηση στα μαγαζιά ομολογουμένως υποτονική. Τίποτα δε θυμίζει τις παλιές, καλές εποχές των εκπτώσεων. Μια μικρή κίνηση - μικρότερη βεβαίως από την περσινή - παρατηρείται στα ενδύματα και στα υποδήματα. Στα υπόλοιπα...

«Η εισοδηματική πολιτική λιτότητας που πλήττει την πλειοψηφία του καταναλωτικού κοινού, που είναι χαμηλόμισθοι και συνταξιούχοι, είναι μία από τις βασικότερες αιτίες της υποτονικής κίνησης την περίοδο των εκπτώσεων», μας λέει ο Αλ. Σπύρου, μέλος του ΔΣ της ΕΣΕΕ και εκπρόσωπος της «Αγωνιστικής Συνεργασίας Εμπόρων» που υποστηρίζεται από τη ΔΗΚΕΒΕ και συνεχίζει «ωστόσο, όμως, σίγουρα κάτι "κινείται"». Αυτό που «κινείται» είναι ότι η όποια αγοραστική δύναμη του καταναλωτή υφαρπάσσεται από το αδηφάγο κεφάλαιο, δηλαδή τα πολυκαταστήματα, με αποτέλεσμα οι μικρομεσαίοι να μη «σταυρώνουν» πελάτη. Ο διαβόητος «ανταγωνισμός», που ευαγγελίζεται η κυβέρνηση, είναι αυτός που στερεί το εισόδημα από τις μικρές εμπορικές επιχειρήσεις, που εξαπατά το καταναλωτικό κοινό, που του «προσφέρει» αμφίβολης ποιότητας προϊόντα. Πώς γίνεται αυτό, μας απαντά ο Αλ. Σπύρου: «Η χρησιμοποίηση των "άτοκων" δόσεων, οι παραπλανητικές διαφημίσεις, το απελευθερωμένο ωράριο είναι οι παράγοντες που οδηγούν τους καταναλωτές στα πολυκαταστήματα, στερώντας από τα μικρά μαγαζιά τη δουλιά. Χρησιμοποιούν μεθόδους όπως τιμές κάτω του κόστους για ορισμένα προϊόντα - κράχτες για τους καταναλωτές, τις "άτοκες δόσεις", προσφορές σε είδος, με αποτέλεσμα σήμερα να έχουν συγκεντρώσει το 50% της κατανάλωσης».

Από 1991 και μετά, κάτω από την πίεση γνωστών πολυεθνικών αλυσίδων και μιας σειράς κυβερνητικών παρεμβάσεών τους, οδήγησαν το θεσμό στον εκφυλισμό του αρχικού του περιεχομένου. Το πρόσχημα ήταν ότι η μεγαλύτερη διάρκεια των εκπτώσεων βοηθάει την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού. Στα πλαίσια αυτά άνοιξαν τους ασκούς του Αιόλου με νέες μορφές, όπως αυτή των προσφορών, προκειμένου να αλώσουν ακόμη περισσότερο την αγορά. Ξεκίνησαν με το νόμο το 1989/91, ο οποίος υποτίθεται ότι έδινε την «αρμοδιότητα» στους κατά τόπους Εμπορικούς Συλλόγους να αποφασίζουν την έναρξη των εκπτώσεων μέσα στο νομοθετημένο δίμηνο. Στην πράξη όμως αυτό μεταφραζόταν στο ό,τι αποφάσιζε η Αθήνα. Από την άλλη ο νόμος αυτός προέβλεπε δύο δεκαπενθήμερα προσφορών το χρόνο. «Η εμπειρία που υπάρχει μέσα από αυτή τη μεγάλη διάρκεια των προσφορών - συνεχίζει ο Αλ. Σπύρου - καταδεικνύει ότι οι μόνοι που ωφελήθηκαν και ωφελούνται είναι οι μεγάλες αλυσίδες πολυκαταστημάτων και οι πολυεθνικές του χώρου. Το 1997 προχώρησαν ακόμα πιο πέρα, καταθέτοντας σχέδιο νόμου το οποίο προέβλεπε να πραγματοποιούνται εκπτώσεις από εμπορικές επιχειρήσεις πάλι στο ίδιο διάστημα (Γενάρης, Φλεβάρης και Ιούλιος, Αύγουστος) και προσφορές τρεις μέρες το μήνα για όλες τις εμπορικές επιχειρήσεις και 10 μέρες το μήνα στις υπεραγορές. Το μέτρο αυτό "πάγωσε", διότι οι προθέσεις των μεγαλοεπιχειρηματιών και της κυβέρνησης είναι η μείωση του χρόνου των εκπτώσεων στις 20 μέρες, με ταυτόχρονη απελευθέρωση των "προσφορών", πράγμα που θα αποτελέσει καίριο πλήγμα σε βάρος των μικρών επιχειρήσεων, αλλά και του καταναλωτικού κοινού».

Η απόφαση του υπουργείου Ανάπτυξης, για έναρξη των θερινών εκπτώσεων στις 2 Ιούλη συνάντησε την πλήρη αντίθεση της πλειοψηφίας των Εμπορικών Συλλόγων. Ιδιαίτερα σοβαρές ευθύνες για τις συγκεκριμένες αρνητικές εξελίξεις έχει και η ηγεσία της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου (ΕΣΕΕ), που με τη στάση της, ως ένθερμος υποστηρικτής της «οικονομίας της αγοράς», συναίνεσε στη σταδιακή απελευθέρωση των εκπτώσεων και προσφορών. Θεωρούμε προλητική την τελευταία ανακοίνωση - διαμαρτυρία του ΔΣ της πλειοψηφίας της ΕΣΕΕ για την έναρξη των εκπτώσεων στις 2 Ιούλη και όχι στις 9 Ιούλη που αυτή πρότεινε, ενώ την ίδια στιγμή αγνόησε παντελώς τη θέληση της μεγάλης πλειοψηφίας των συναδελφων, που το 97% είναι μικρέμποροι και αυτοαπασχολούμενοι, για πραγματοποίηση των εκπτώσεων, τον Αύγουστο.

Τι πρέπει να γίνει όμως για να σταματήσουν αυτές οι απαράδεκτες επιλογές; Χρειάζεται όλοι οι Εμπορικοί Σύλλογοι να τις καταδικάσουν, να βάλουν φρένο σ' αυτά τα μέτρα. «Εμείς - σημειώνει ο Αλ. Σπύρου - καλούμε έστω και την τελευταία στιγμή τα ΔΣ της ΕΣΕΕ και της ΓΣΕΒΕΕ να πάρουν θέση στα τεκταινόμενα. Εμείς έχουμε προτάσεις».

Για να αποκτήσει ο θεσμός την παλιά του αξιοπιστία και να λειτουργήσει πραγματικά προς όφελος των καταναλωτών, αλλά και των μικρών επιχειρήσεων, χρειάζεται να θεσπιστεί ένα αντιμονωπωλιακό πλαίσιο που θα περιορίζει την ασύδοτη δράση του μεγάλου εμπορικού κεφαλαίου. Οι προτάσεις της «Αγωνιστικής Συνεργασίας Εμπόρων» είναι:

• Νομοθετική κατοχύρωση πραγματοποίσης των εκπτώσεων και προσφορών, μόνο τους μήνες Φλεβάρη και Αύγουστο (20 μέρες εκπτώσεις και 10 μέρες προσφορές αντίστοιχα).
• Πρόβλεψη για ακόμη μεγαλύτερες κυρώσεις και πρόστιμα στους παραβάτες.
• Αναβάθμιση των αρμόδιων υπηρεσιών της πολιτείας για ουσιαστικό έλεγχο και εφαρμογή των σχετικών διατάξεων.

Οι προτάσεις αυτές δίνουν τη δυνατότητα σε όλες τις εμπορικές επχιχειρήσεις, μικρές ή μεγάλες, την ίδια χρονική περίοδο, να προσφέρουν σε χαμηλότερες τιμές τα προϊόντα τους, αλλά και στους καταναλωτές να συγκρίνουν τις τιμές των προσφερομένων ειδών. Η θετική ρύθμιση των εκπτώσεων και προσφορών από μόνη της είναι φανερό ότι δεν αρκεί για την αντιμετώπιση των οξυμένων προβλημάτων των χιλιάδων μικρών επιχειρήσεων. Χρειάζεται να συνοδευτεί με ένα σύνολο μέτρων όπως ενίσχυση των λαϊκών εισοδημάτων, πολιτική ελέγχου των τιμών εκεί που διαμορφώνονται (βιομηχανία, εισαγωγή), περιορισμοί στην ασύδοτη δράση των μεγάλων εμπορικών επιχειρήσεων (απαγόρευση κάθε επέκτασης των ήδη υπαρχόντων ή εγκατάστασης νέων, εφαρμογή ενιαίου ωραρίου με τρία απογεύματα κλειστά, ουσιαστική κατοχύρωση της κυριακάτικης αργίας, αντιμετώπιση μεθόδων ανταγωνισμού που ακολουθούν, όπως πωλήσεις κάτω του κόστους, ανεξέλεγκτες και παραπλανητικές προσφορές, ουσιαστική φορολόγησή τους), θέσπιση ισχυρών κινήτρων στις μικρές επιχειρήσεις για μαζική συναιτεριστικοποίησή τους.

Στα πλαίσια της εφαρμοζόμενης πολιτικής κεφαλαίου - κυβέρνησης - ΕΕ δε χωράνε λύσεις ικανοποιητικές για την πλειοψηφία των μικρεμπόρων. Χρειάζεται να πάρουν την υπόθεση της επιβίωσης στα δικά τους χέρια. Να συσπειρωθούν στους εμπορικούς συλλόγους και με τους αγώνες τους να διαμορφώσουν μαζί με τους επαγγελματοβιοτέχνες, εργαζόμενους, αγρότες, συνταξιούχους ένα πλατύ κοινωνικό αντιμονοπωλιακό μέτωπο, που θα βάλει εμπόδια στα χειρότερα που έρχονται, να αποσπά επιμέρους κατακτήσεις και στην πορεία να δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την ανατροπή αυτής της αντιλαϊκής πολιτικής και την εφαρμογή μιας φιλολαϊκής αντιμονοπωλιακής πολιτικής. Να απομονώσουν τις σημερινές πλειοψηφίες των ηγεσιών της ΓΣΕΒΕΕ και ΕΣΕΕ, που βάζουν πλάτη στην κυβερνητική πολιτική. Ενόψει των εκλογών, που θα γίνουν το Νοέμβρη για την εκλογή της νέας διοίκησης της ΕΣΕΕ, να ενισχύσουν τις αγωνιστικές, ριζοσπατικές δυνάμεις που θα εκφραστούν στο ψηφοδέλτιο της «Αγωνιστικής Συνεργασίας Εμπόρων».

Οπως μας λέει ο Μιχ. Διαμαντής, μέλος της διοίκησης της ΓΣΕΒΕΕ, οι εκπτώσεις στα καταστήματα 20 μέρες το Φλεβάρη και 20 τον Αύγουστο είχαν καθιερωθεί πριν από την ένταξη της χώρας στην τότε ΕΟΚ και πριν την ασύδοτη εισβολή των πολυκαταστημάτων και πολυεθνικών στην Ελλάδα. Τότε στα καταστήματα, τις μέρες των δύο περιόδων, παρουσιαζόταν κάμψη στην αγοραστική κίνηση. Παράλληλα, στα μεταξύ τους διαστήματα, πάντα στα μαγαζιά δημιουργούνταν ένα στοκ εμπορευμάτων λόγω αλλαγής εποχής και ντιζάιν. Να σημειωθεί ότι στα πλαίσια της καπιταλιστικής ανάπτυξης υπήρχε μια ανισότητα μεταξύ μικρών και μεγαλύτερων μαγαζιών, σε καμία όμως περίπτωση στα σημερινά δεδομένα. Και τότε υπήρχαν προνόμια για τους μεγάλους, παρ' όλα αυτά με τις εκπτώσεις, έτσι όπως λειτουργούσαν στα δύο εικοσαήμερα, είχαν κέρδος περισσότερο τα μεγάλα μαγαζιά, αλλά υπήρχε και ένα όφελος και για τα μικρότερα. Κύρια όμως το όφελος το είχε το αγοραστικό κοινό, γιατί αγόραζε και καλής ποιότητας εμπορεύματα και σε καλύτερες τιμές. Ομως τα πράγματα άλλαξαν άρδην με την ασύδοτη δράση των πολυεθνικών και όπως είναι γνωστό, το μεγάλο κεφάλαιο είναι άπληστο και αδηφάγο στο κέρδος. Μόνο κέρδος βλέπει μπροστά του και τίποτα άλλο. Αδιαφορώντας για τις καταστρεπτικές συνέπειες, όπου αυτές συνεπάγονται, χρησιμοποιεί θεμιτά και αθέμιτα μέσα για την υπερεκμετάλλευση της υπεραξίας. Ετσι, λοιπόν, εισάγει από τρίτες χώρες αμφιβόλου ποιότητας εμπορεύματα, σε πολύ χαμηλές τιμές, και εδώ παραπλανά με διάφορα κόλπα και τερτίπια το αγοραστικό κοινό, με ψεύτικες εκπτώσεις στα καλύτερης ποιότητας εμπορεύματα. Μάλιστα παρατηρείται το φαινόμενο ότι ενώ τα μαγαζιά ανοίγουν στις 9.00 στις 9.30 έχουν τελειώσει αυτά τα προϊόντα! Και βέβαια με αυτά τα κόλπα εγκλωβίζουν τον αγοραστή στο να αγοράζει κάποια άλλα εμπορεύματα. Ετσι λοιπόν έχουν καταφέρει τη μετατόπιση της αγοραστικής δύναμης προς αυτά, αφαιρώντας από τα μικρά μαγαζιά την ισχνή αγοραστική δύναμη των εργαζομένων. Πιέζουν την εκάστοτε κυβέρνηση και επιτυγχάνουν τη συγκατάβασή τους, αφού είναι γνωστό ότι όλες οι κυβερνήσεις έχουν αναλάβει εργολαβικά στο να εξυπηρετούν και μόνο τα συμφέροντα των προνομιούχων, επιτυγχάνοντας έτσι τη διεύρυνση του ωραρίου από 40 έως 42 ώρες που ήταν πριν στα καταστήματα την εβδομάδα σε 72 ώρες, πιέζοντας σήμερα για την κατάργηση ακόμα και αυτής της αργίας της Κυριακής, ξεκινώντας από το εμπορικό τρίγωνο, εξαντλώντας έτσι τη βιολογική αντοχή και των μικροκαταστηματαρχών, αλλά και των εργαζομένων.

Το μεγάλο κεφάλαιο, κάτω από την πίεση προς τις κυβερνήσεις, κατάφερε να πετύχει την παράταση ακόμα και αυτών των ημερών στις εκπτώσεις, ξεκινώντας με μικρές παρατάσεις, προσθέτοντας ένα δεκαήμερο κάθε χρόνο, για να φτάσουμε σήμερα και με την ανοχή του συνδικαλιστικού οργάνου να έχουμε εκπτώσεις τρεις μήνες το χειμώνα και τρεις μήνες το καλοκαίρι, επισημαίνει ο Μ. Διαμαντής. Το αποτέλεσμα είναι τα πολυκαταστήματα να αυξάνουν τον τζίρο τους και τα υπερκέρδη τους, ενώ αντίθετα να έχουμε συνεχή πτώση στον τζίρο των μικρών καταστημάτων. Δεν είναι καθόλου υπερβολή να πούμε σήμερα ότι τα μικρά μαγαζιά λίγες μέρες μετά την έναρξη των εκπτώσεων του καλοκαιριού έχουν νεκρώσει στην κυριολεξία. Συμπέρασμα, οι εκπτώσεις, εάν συνεχίσουν να λειτουργούν με αυτόν το τρόπο, σε συνδυασμό με τα άλλα προβλήματα, θα είναι και η τελική «ταφόπλακα» για τα μικρά μαγαζιά.