Για όσους απορούν για το σύγχρονο ρόλο που διεκδικεί η Θρησκεία, και στην περίπτωσή μας η Ορθοδοξία, θα πρέπει για πολλοστή φορά να θυμίσουμε ότι στη σημερινή εποχή της νέας ιμπεριαλιστικής τάξης πραγμάτων, που οδηγούμαστε στην παραπέρα αντιδραστικοποίηση της κοινωνικής και πολιτικής μας ζωής, το ιδεολογικοπολιτικό οπλοστάσιο του καπιταλισμού επιφορτίζεται με το ιδιαίτερο καθήκον του ολοένα και μεγαλύτερου αποπροσανατολισμού των μαζών, της ολοένα και μεγαλύτερης αποχαύνωσής τους μέσα από τους φορείς «κουλτούρας» ή διαμόρφωσης κοινωνικής συνείδησης που υπηρετούν τα συμφέροντά του.

Ενα σημαντικότατο κομμάτι αυτού του καθήκοντος αναλαμβάνει να το παίξει η Θρησκεία, η οποία λειτουργεί σαν κανάλι κατευνασμού του λαού, γίνεται το όπιό του συμβάλλοντας καθοριστικά στη δημιουργία μιας παθητικής και ανενεργής κοινωνικής συνείδησης, η οποία θα βιώνει την επίγεια κόλαση προσμένοντας καρτερικά τον επουράνιο παράδεισο.

Επομένως ο αρχιεπίσκοπος ήταν και παραμένει συνεπής στην ταξική θέση του και στην ταξική θέση των προκατόχων του, γενικότερα δε συνεπής σ' αυτό που εκπροσωπεί κοινωνικά. Ως γνήσιος εκπρόσωπος της άρχουσας τάξης φροντίζει να οδηγήσει το εκκλησίασμα όχι στις αμαρτωλές οδούς της αντίστασης στο ΝΑΤΟ, στην ΟΝΕ, στη σύγχρονη εξαθλίωση και ποδηγέτηση των λαών από τους ιμπεριαλιστές, αλλά στις μακάριες και φτωχές «τω πνεύματι» οδούς της αναγραφής του ονόματος στις ταυτότητες, προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι στόχοι του αποπροσανατολισμού και της συσπείρωσης του λαού σε τριτεύουσες και ανούσιες αντιθέσεις, όπως αυτή των ταυτοτήτων. Βεβαίως, το ίδιο κάνει και από τη δική της σκοπιά η κυβέρνηση, που άνοιξε αυτό το δευτερεύον μέτωπο.

Στις μέρες μας, που οξύνεται η κρίση του καπιταλισμού και οι αντιθέσεις του οδηγούν σε ολοένα και περισσότερες συγκρούσεις οικονομικού ή πολιτικού χαρακτήρα, που το ΝΑΤΟ και οι άλλοι ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί λειτουργούν ως η «σιδερένια φτέρνα» της νέας τάξης πραγμάτων, η θρησκεία και οι πνευματικοί της ταγοί αναλαμβάνουν ιδιαίτερα καθήκοντα για να προλειαίνουν το έδαφος, με στόχο το πέρασμα αυτών των πολιτικών, για να αποπροσανατολίζουν το λαό από τα πραγματικά του προβλήματα, για να τον προετοιμάζουν συνειδησιακά, ώστε ενεργητικά να συμμετέχει στην οικοδόμηση του αντιδραστικού μέλλοντος που χτίζει ο καπιταλισμός. Αντί να προσδιορίζουν τις πραγματικές αιτίες των προβλημάτων δαιμονολογούν υψώνοντας σκιάχτρα και εκμεταλλευόμενοι τη θρησκευτική συνείδηση των πιστών, τους οδηγούν σε κανάλια ακίνδυνα για το σύστημα και το δικομματισμό. Δεν είναι τυχαίο ότι αφού προέκταση του θέματος των ταυτοτήτων είναι η συνθήκη Σένγκεν, εν τούτοις ελάχιστα θίγεται από την κορυφή της εκκλησίας ή διαστρεβλώνεται στη βάση του «666».

Ιδιαίτερα στη σύγχρονη πραγματικότητα που η βασική αντίθεση κεφαλαίου εργασίας οξύνεται, θέτοντας επί τάπητος πιο άμεσα την αντίστοιχη πολιτική απάντηση που θα απαρτίζεται σε επίπεδο κοινωνικού μετώπου από τις αντιμονοπωλιακές αντιιμπεριαλιστικές δημοκρατικές δυνάμεις σε καίρια αντίθεση και ρήξη με το μέτωπο του κεφαλαίου, ντόπιου και διεθνούς, η ηγεσία της εκκλησίας ως κοινωνικός θεσμός του συστήματος έρχεται με τη στάση της να συνδράμει στα γενικότερα σχέδια της άρχουσας τάξης, προκειμένου οι συσπειρώσεις και τα μέτωπα του λαού να αφορούν ζητήματα ακίνδυνα για το σύστημα. Με άλλα λόγια: ΟΧΙ στο κοινωνικοπολιτικό Μέτωπο που προωθεί το ΚΚΕ, αλλά ΝΑΙ σε επιμέρους μέτωπα αστικοδημοκρατικών εκσυγχρονισμών και μεταρρυθμίσεων στα πλαίσια του συστήματος. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, ότι για άλλη μια φορά αιχμή της κυβερνητικής προπαγάνδας είναι πρωτοκλασάτα στελέχη του ΣΥΝ, ακριβώς γιατί το εν λόγω κόμμα, παραμένοντας εγκλωβισμένο στη ρεφορμιστική θεσμολαγνεία του, πίστεψε ότι βρήκε την ευκαιρία να αποδείξει τον «προοδευτισμό» του σε αντίθεση με το «συντηρητισμό» του ΚΚΕ, μη αντιλαμβανόμενο ότι για άλλη μια φορά βλέπει το δέντρο και χάνει το δάσος.

Ξεπέρασε όμως σε ιστορικές λαθροχειρίες τον εαυτό της η ορθόδοξη προπαγάνδα των ταγών της εκκλησίας. Και δεν εννοούμε το γεγονός της ταύτισης όλων των πιστών με τις δικές της επιλογές και προτεραιότητες, την εκμετάλλευση της θρησκευτικής συνείδησης και πίστης χιλιάδων απλών ανθρώπων. Αλλωστε αυτή η ευθύγραμμη και ανελαστική προπαγανδιστική κίνηση πέρα από τις σκοπιμότητες που υποκρύπτει είναι και ίδιον της θρησκευτικής Ιεραρχίας.

Εννοούμε τα περίφημα συνθήματα ότι «Ελλάδα σημαίνει Ορθοδοξία» ή εκείνο με τα ράσα που θα γίνουν σημαία. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ιστορικά γεγονότα τα οποία αφορούν την προσφορά του κατώτερου κυρίως κλήρου στους αγώνες της σύγχρονης Ελλάδας και το αίμα που χύθηκε από τη μεριά του. Κανείς όμως πάλι με βάση τα καταγεγραμμένα ιστορικά γεγονότα δεν μπορεί να αμφισβητήσει το ρόλο της ηγεσίας της Εκκλησίας ο οποίος ήταν και παραμένει στο πλευρό της εκάστοτε εξουσίας σε βάρος των λαϊκών συμφερόντων, σε βάρος της περηφάνιας και ιστορίας του ελληνικού λαού αλλά και των ομόδοξων λαών, όταν ο ρόλος της ήταν ευρύτερος. Υπηρέτησε αυτοκράτορες, βασιλιάδες, προύχοντες και τσιφλικάδες, κατακτητές και μακελάρηδες αυτού του τόπου. Απεναντίας κατεδίωξε αυτούς που από τους κόλπους της στάθηκαν στο ύψος του σχήματός τους και στο ύψος της ιδεολογίας του ιδρυτή της εκκλησίας, τασσόμενοι στο πλευρό του λαού.

Γνωρίζουν οι ταγοί της εκκλησίας ότι καταδιώχθηκε ασύστολα η Ελλάδα και το πνεύμα της - φιλελεύθερο γαρ - στους πρώτους αιώνες της βυζαντινής Ιστορίας, ναι ή όχι; Σήμαινε ή όχι ο όρος Ελληνας και Ελλάδα την ειδωλολατρία; Ο Θεοδόσιος, που ονομάστηκε και Μέγας από την Εκκλησία, ποια τύχη επιφύλαξε στους ειδωλολάτρες Ελληνες στους ναούς τους και στη φιλοσοφική σχολή των Αθηνών; Ποια ήταν η στάση της εκκλησίας απέναντι στις 7.500 σφαγμένους της εξέγερσης της Θεσσαλονίκης, επί Θεοδοσίου, η άρνηση της θείας μεταλήψεως προς τον αυτοκράτορα από τον τότε πατριάρχη; Ποια ήταν απέναντι στη στάση του Νίκα με τους 30.000 περίπου νεκρούς; Ποια ήταν απέναντι στο κίνημα των Ζηλωτών, στις λαϊκές εξεγέρσεις γενικότερα, με αφορμή τη στυγνή φορολογία των Βυζαντινών αυτοκρατόρων; Μία και μόνη ιστορικά ήταν η στάση της. Να περιφρουρήσει τα προνόμιά της και τη δική της ευμάρεια. Αυτό κάθε φορά έθετε προς διαπραγμάτευση είτε διήνυε την περίοδο της εικονομαχίας, είτε την περίοδο της τουρκοκρατίας είτε τη σημερινή.

Επιβεβαιώνει έτσι τον Μαρξ που έλεγε ότι ο σύγχρονος μορφωμένος άγιος κληρικός της αστικής τάξης «θανατώνει τα σώματα των μαζών για τη σωτηρία της δικής του ψυχής». Στο «Κεφάλαιο» δε αναφέρει: «Η νεότερη εκκλησία της Αγγλίας θα συγχωρήσει πολύ πιο εύκολα μια προσβολή εναντίον των 38 από τα 39 άρθρα πίστης παρά μια προσβολή στο 39 άρθρο που αφορά τα εισοδήματά της» (Ε. Μπιτσάκη, «Κ. Μαρξ: Ο θεωρητικός του προλεταριάτου» σελ. 147-181) .

Να αναφερθούμε στην «Πατρική Διδασκαλία» του πατριάρχη των Ιεροσολύμων Ανθιμου ο οποίος κατέληγε ότι ο Θεός μέσα στη συγκατάβασή του, για να μας βοηθήσει να σωθούμε, μας έκανε σκλάβους των Τούρκων; Φυσικά πήρε την απάντηση από τον Κοραή με το γραφτό του «Αδελφική Διδασκαλία» που αναφέρει συγκεκριμένα: «Ουδεμίαν βέβαια βλάβην οι Γραικοί φοβούνται τη σήμερον από τοιούτον μωρόν σύγγραμμα. Αλλ' είναι φόβος μήπως οι Ευρωπαίοι αναγνώντες αυτό κατά τύχην, συμπεράνωσιν ότι τοιαύτα είναι όλων των Γραικών τα φρονήματα. Οτι είμεθα όχι μόνο δούλοι αλλά και φίλοι της δουλείας». Να μιλήσουμε για τον καλόγερο Κύριλλο Λαυριώτη, που επιχαίρει για τη σύλληψη και θανάτωση του Ρήγα, τον οποίο κατονομάζει «Ο διεφθαρμένος τη φρένα»; Ή μήπως πρέπει να αναφερθούμε σ' αυτόν καθ' αυτόν τον αφορισμό της Επανάστασης από τον Γρηγόριο τον Ε΄ ο οποίος ηρωοποιήθηκε την ώρα που υπήρξε θύμα της συγκεκριμένης ιστορικής συγκυρίας όπως βεβαιώνουν στα γραπτά τους οι Παναγιώτης Πιπινέλης, Σπυρίδων Τρικούπης, αλλά και ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος Παπαδόπουλος. Είναι μακρύς όμως και ο μετέπειτα κατάλογος, της στάσης της ηγεσίας της εκκλησίας, που στάθηκε δίπλα κάθε φορά στους δυνάστες του λαού, είτε ντόπιος είτε ξένους. Ακόμα μέχρι σήμερα δεν έχει αποκαταστήσει τις μνήμες και δεν έχει τιμήσει όπως αρμόζει τους ΕΑΜίτες επισκόπους και κληρικούς που έδωσαν το αίμα τους για την πατρίδα.

Γνωρίζουν ότι η αποξένωση του εργαζόμενου από τα μέσα παραγωγής, από τη διαδικασία της, από τη δύναμη της γνώσης ότι αυτός είναι δημιουργός αξίας και υπεραξίας, που την καρπώνεται ο καπιταλιστής, τον οδηγούν να ντύνει όλες αυτές τις γήινες και ανθρώπινες σχέσεις, τις οποίες αν θέλει με τον αγώνα του μπορεί να αλλάξει, με υπερφυσικό μανδύα βιώνοντας τις αυταπάτες της θρησκευτικής και παθητικής συνείδησης. Τα λόγια του αποστόλου Παύλου είναι χαρακτηριστικά για το πώς διαπαιδαγωγείται ο πιστός στη βάση της κυρίαρχης άποψης των θρησκευτικών αξιών: «Οσοι έχουν χριστιανούς γι' αφεντικά θα γίνουν ακόμα εργατικότεροι, γιατί θα δουλεύουν για αδερφούς, να δουλεύετε με καλή διάθεση σαν να πρόκειται για τον Κύριο και όχι για ανθρώπους, γνωρίζοντες ότι από τον Κύριο θα πάρετε την ανταπόδοση, γιατί δουλεύετε για τον Κύριο Χριστό, είτε δούλος είτε ελεύθερος».

Συμπερασματικά λοιπόν μπορεί οι δήθεν αντίπαλοι - ηγεσία της εκκλησίας και κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ - να ξιφουλκούν καθημερινά, στην ουσία όμως πρόκειται για την εφαρμογή της γνωστής παροιμίας «Το 'να χέρι νίβει το άλλο και τα δυο το πρόσωπο». Εκείνο όμως που τους διαφεύγει είναι η ιστορική διαπίστωση ότι αργά ή γρήγορα τα κοινωνικά προβλήματα αφυπνίζουν τους πληβείους αυτής της ζωής που συνενώνονται σε μια γροθιά, πιστοί, αλλόθρησκοι, άθρησκοι, διεκδικώντας επιτέλους το δικό τους βασίλειο πάνω στη Γη. Αυτό διδάσκουν όλες οι κοινωνικές επαναστάσεις από του Σπάρτακου μέχρι και την Οχτωβριανή. Αυτό είναι και το φάντασμα που πλανάται πάνω από τα κεφάλια των αστών ηγετών αλλά και των θρησκευτικών ηγετών βαστάζων τους.

ΠΗΓΕΣ

Φ. Βώρου «Τι έγραψε ο Μαρξ για τη θρησκεία» Περ. Εκπαιδευτικά τεύχη 22-23.

Φ. Βώρου «Δοκίμια εισαγωγής στη νεότερη και σύγχρονη ιστορία» σελ.145-146.

Φωτιάδη Δημήτρη «Η επανάσταση του '21», τ.1 σελ. 196-197.

Ι. Κορδάτου «Η κοινωνική σημασία της Ελληνικής Επανάστασης» σελ.137.

Λ. Ζωγράφου «Τα δεκανίκια του καπιταλισμού», «Αντιγνώση», σελ.195-200.