Ο δρόμος ήταν χαραγμένος εδώ και καιρό, από τις αποφάσεις της ομάδας των οκτώ πλουσιότερων κρατών G-8 και της αμερικανικής διπλωματίας. Ο ΓΓ του ΟΗΕ Κ. Ανάν, ως απλός εντολοδόχος των ισχυρών, απλώς προχώρησε ένα βήμα προς την κατεύθυνση της νομιμοποίησης της διχοτόμησης της Κύπρου.

Ξεκινώντας τη διαδικασία για τον τέταρτο γύρο των συνομιλιών για το Κυπριακό στη Ν. Υόρκη, ο ΓΓ του ΟΗΕ, με γραπτή του ανακοίνωση, πρόσφερε την πολιτική «εξίσωση» των δύο μερών, αναγνωρίζοντας, έμμεσα αλλά σαφέστατα, το τουρκοκυπριακό ψευδοκράτος. Η επίμαχη φράση της ανακοίνωσης του Ανάν έχει ως εξής: «Κατά την πορεία των συνομιλιών αυτών έχω διαπιστώσει την κοινή επιθυμία των πλευρών να επιτευχθεί μια ολοκληρωμένη ρύθμιση μέσω διαβουλεύσεων, κατά τις οποίες η κάθε πλευρά θα εκπροσωπεί τον εαυτό της - και κανένα άλλο - ως πολιτική ισότιμη με την άλλη πλευρά, για τη διαμόρφωση και διαφύλαξη ενός νέου συνεταιρισμού επί του οποίου θα οικοδομηθεί ένα καλύτερο μέλλον με ειρήνη, ασφάλεια και ευημερία σε ένα ενωμένο νησί».

Η τοποθέτηση του ΓΓ του ΟΗΕ προκάλεσε τη σύγκληση του Εθνικού Συμβουλίου των κυπριακών κομμάτων στη Ν. Υόρκη. Το Εθνικό Συμβούλιο αποφάσισε να αποστείλει επιστολή στον ΓΓ του ΟΗΕ για να ζητήσει διευκρινίσεις. Από την απάντηση που θα δώσει ο ΓΓ του ΟΗΕ θα εξαρτηθεί αν ο Γλ. Κληρίδης θα παραμείνει ή όχι στις συνομιλίες. Μέχρι να δοθεί η απάντηση από τον ΓΓ, ο Πρόεδρος Κληρίδης δε θα παρουσιαστεί στις συζητήσεις.

Η ελληνική κυβέρνηση όχι μόνο ανέμενε τις εξελίξεις, αλλά είχε υποδείξει, με τοποθέτηση του πρωθυπουργού από τη Θεσσαλονίκη, τι πρέπει να πράξει ο Γλ. Κληρίδης: «Να μην αποχωρήσει από τις συνομιλίες».

Χτες ο υπουργός Τύπου Δ. Ρέππας, στις δηλώσεις του δεν έκρυψε την επιθυμία της Αθήνας, να «φορτώσει» το βάρος των αποφάσεων στη Λευκωσία. Σχολιάζοντας ο εκπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης τη δήλωση Ανάν, είπε: «Εχουμε πει κατ' επανάληψη ότι η αναζήτηση λύσης στο κυπριακό πρόβλημα θα πρέπει να κινηθεί στο πλαίσιο των ψηφισμάτων του ΟΗΕ. Πρέπει, επίσης, να πω ότι αυτό που προέχει, αυτή την κρίσιμη περίοδο για το κυπριακό ζήτημα, είναι η έναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων, προκειμένου να οδηγηθούμε σε μια λύση. Δεν πρέπει να επιδοθούμε στην ερμηνεία δηλώσεων ή θέσεων, πολύ περισσότερο όταν αυτές - μπορεί να πει κανείς - εντάσσονται σε μια τακτική, σε μια προσπάθεια που γίνεται για την πρόοδο των συζητήσεων. Ολοι θα κριθούν στο πεδίο των ουσιαστικών διαπραγματεύσεων. Αυτό είναι που έχει σημασία. Γιατί χωρίς ουσιαστικές συζητήσεις και διαπραγματεύσεις, δεν είναι δυνατό να συντελεστεί πρόοδος και να προκύψει λύση στο κυπριακό θέμα. Κατά τα άλλα, η κυπριακή κυβέρνηση χειρίζεται πολύ υπεύθυνα τα θέματα αυτά. Δε θα την υποκαταστήσω, δε θα την προκαταλάβω. Και δεν είναι σωστό, για λόγους τακτικής, να κάνουμε μεγαλύτερη αναφορά, αυτή τη στιγμή, από αυτό το βήμα, σε ένα θέμα το οποίο η κυπριακή κυβέρνηση χειρίζεται και οι χειρισμοί που πρέπει να γίνουν είναι ιδιαιτέρως λεπτοί. Θα αφήσουμε, λοιπόν, την κυπριακή κυβέρνηση να χειριστεί το θέμα με τον τρόπο που γνωρίζει και με γνώμονα πάντοτε το συμφέρον της Κύπρου».

Με άλλα λόγια ο Δ. Ρέππας ζητά από τον Γλ. Κληρίδη να μην αποχωρήσει από τις συνομιλίες, αλλά αντίθετα να προχωρήσει σε μια επί της ουσίας συζήτηση, έστω κι αν με την παρουσία του αναγνωρίζει, έμμεσα έστω, το ψευδοκράτος και τον Ρ. Ντενκτάς, ως εκπρόσωπο του ψευδοκράτους.

Την αναφορά του ΓΓ του ΟΗΕ Κόφι Ανάν για «ισότιμο καθεστώς» των δυο πλευρών στην Κύπρο σχολίασαν με δηλώσεις τους εκπρόσωποι των πέντε κοινοβουλευτικών κομμάτων στην Κύπρο.

- Ο αναπληρωτής πρόεδρος του ΔΗΣΥ Παναγιώτης Δημητρίου χαρακτήρισε τη δήλωση του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Κόφι Ανάν περί ανάγκης αναγνώρισης ισότιμου καθεστώτος των δυο μερών, ως προσπάθεια εξευμενισμού του Ραούφ Ντενκτάς. Ο Π. Δημητρίου ανέφερε ότι μπορεί η δήλωση του Κ. Ανάν να αναφέρεται στο μέλλον και στην περίπτωση συνολικής λύσης, αλλά το ψυχολογικό κλίμα που δημιουργείται δεν είναι καλό.

- Ο εκπρόσωπος Τύπου του ΑΚΕΛ Νίκος Κατσουρίδης ανέφερε ότι δεν ξενίζει η αναφορά του Γενικού Γραμματέα, αλλά και η χρονική στιγμή που επέλεξε και χαρακτήρισε τη δήλωσή του ως αναβάθμιση του Ντενκτάς, τονίζοντας ότι πρόκειται για άλλον έναν κρίκο στην αλυσίδα μιας διαδικασίας που άρχισε να μεθοδεύεται από το 1993. Ο Ν. Κατσουρίδης ανέφερε ότι οδηγηθήκαμε στο σημείο αυτό λόγω της ανοχής των κακών ερμηνειών και των κακών χειρισμών της ελληνοκυπριακής πλευράς, την οποία χαρακτήρισε συνυπεύθυνη.

- Ο αναπληρωτής πρόεδρος του ΔΗΚΟ Νίκος Κλεάνθους χαρακτήρισε αρνητική την εξέλιξη, προσθέτοντας, ωστόσο, δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Πρόκειται για συνέχεια ορισμένων δηλώσεων και ενεργειών που έγιναν στο παρελθόν, είπε ο Ν. Κλεάνθους, προσθέτοντας ότι δεν πρόκειται απλώς για εξευμενισμό του Ντενκτάς, αλλά για ένδειξη της πορείας στην οποία συρόμαστε.

- Ο αναπληρωτής πρόεδρος του Κινήματος Σοσιαλδημοκρατών Γιαννάκης Ομήρου χαρακτήρισε δραματικές τις εξελίξεις, προσθέτοντας ότι καταβάλλεται προσπάθεια αναβάθμισης του Ντενκτάς και εξίσωσής του με τον Πρόεδρο Κληρίδη. Επέκρινε επίσης τα Ηνωμένα Εθνη ότι αφαιρούν το κέλυφος, κατά την έκφρασή του, από τη νομική υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας.

- Ο αντιπρόεδρος των Ενωμένων Δημοκρατών Γιώργος Χριστοφίδης ανέφερε ότι πιθανό να πρόκειται για προσπάθεια του Γενικού Γραμματέα να ενθαρρύνει τον Ντενκτάς και επισήμανε ότι παρόμοιες ομιχλώδεις ορολογίες αναφέρθηκαν και στο παρελθόν. Με τη νέα δήλωση του Κ. Ανάν δίδεται η ευκαιρία στον Ντενκτάς να την ερμηνεύσει με τον τρόπο που θέλει και θα λέει ότι αναβαθμίζεται, τόνισε ο κ. Χριστοφίδης, προσθέτοντας ότι είναι φυσικό να υπάρχει κάποιος προβληματισμός στην ελληνοκυπριακή πλευρά η οποία θα πρέπει να ζητήσει εξηγήσεις από τα Ηνωμένα Εθνη.

Λόγω της επικαιρότητας που αποκτά το Κυπριακό, με τις τελευταίες, δυσμενείς εξελίξεις στη Ν. Υόρκη, ο «Ρ» δημοσιεύει σήμερα την ομιλία - παρέμβαση του Ηλία Λέγγερη, μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ στην Ημερίδα που οργάνωσε το ΔΗΚΚΙ για το Κυπριακό και που έγινε την περασμένη Παρασκευή, 8/9/2000.

«Χαιρετίζοντας την Ημερίδα σας για το Κυπριακό ζήτημα εκ μέρους της ΚΕ του ΚΚΕ, θα ήθελα συνοπτικά να σταθώ στις τελευταίες εξελίξεις που σημειώνονται στο Κυπριακό αλλά και στην περιοχή μας:

Η Ημερίδα σας διεξάγεται σε μια περίοδο έντονης καταγραφής του αδιεξόδου που έχει φτάσει το Κυπριακό μετά τη λήξη και των συνομιλιών στη Γενεύη. Και ούτε οι νέες συνομιλίες αναμένονται να οδηγήσουν σε κάποια αποτελέσματα για τον πολύπαθο λαό της Κύπρου.

Το Κόμμα μας εκτιμά ότι από τις εξελίξεις που σημειώνονται αυτό το διάστημα στο Κυπριακό, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή, όπως για παράδειγμα η αποτυχία των τελευταίων συνομιλιών στο Παλαιστινιακό, θα ενταθούν οι πολύπλευρες παρεμβάσεις των ΗΠΑ στην περιοχή - και ανεξάρτητα του ποιος θα είναι Πρόεδρος το επόμενο διάστημα - γιατί θεωρούν πως η συνέχιση τέτοιων εκκρεμοτήτων αποτελούν σοβαρό εμπόδιο στην υλοποίηση των σχεδιασμών τους που περιλαμβάνουν όχι μόνο την Κύπρο, αλλά και την περιοχή των Βαλκανίων, τη Μέση Ανατολή, τον Καύκασο. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την επίθεση και τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ κατά της Γιουγκοσλαβίας και από το λεγόμενο «Σύμφωνο Σταθερότητας» για τα Βαλκάνια, όπου επισημοποιείται κατά τη γνώμη μας ένας νέος καταστατικός χάρτης της ιμπεριαλιστικής τάξης πραγμάτων, που ανατρέπει τους μέχρι τώρα καθιερωμένους κανόνες του διεθνούς δικαίου και επιβάλει «διά πυρός και σιδήρου» το δίκαιο του ισχυρότερου.

Η αμερικανική διπλωματία σε στενή συνεργασία με τις ηγετικές δυνάμεις στην ΕΕ, έχουν κατά τη γνώμη μας, ως σκοπό την επιβολή μιας «λύσης - πακέτου», που αφορά τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό, και για το νησί θα προβλέπει ταυτόχρονα και την επίσημη διχοτόμησή του - με τη μια ή την άλλη μορφή - αλλά και την αντικατάσταση των μέχρι τώρα δυνάμεων του ΟΗΕ με μια ΝΑΤΟική πολυεθνική δύναμη, που θα αναλάβει - όπως η πρόσφατα νεοδημιουργηθείσα «Βαλκανική ταξιαρχία» - και ένα γενικότερο ρόλο στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.

Με ιδιαίτερη ανησυχία σημειώνουμε τις ανεπίτρεπτες παρεμβάσεις στα εσωτερικά άλλων βαλκανικών χωρών, που έγιναν αυτό το διάστημα και όπου δυστυχώς ιδιαίτερο ρόλο είχε ο Υπουργός Εξωτερικών κ. Παπανδρέου με το πρόσφατο ταξίδι του στη Γιουγκοσλαβία και άλλες βαλκανικές χώρες. Η πολιτική αυτή είναι επικίνδυνη, καμιά σχέση δεν έχει με τον φιλειρηνικό προσανατολισμό του λαού μας και ως ΚΚΕ εκφράζουμε την κατηγορηματική μας αντίθεση. Δεν είναι μόνο οι «συστάσεις» που απευθύνονται σε γειτονικές χώρες και μάλιστα σε λαούς που αντιστάθηκαν ηρωικά στη λαίλαπα της νέας τάξης, είναι και μια επικίνδυνη τάση στρατιωτικοποίησης που αναπτύσσεται τούτο το διάστημα με την πραγματοποίηση ασκήσεων του ΝΑΤΟ. Σήμερα ξεκινά σε ελληνικό έδαφος η άσκηση του ΝΑΤΟ «Ανταλλαγή εμπειρίας» και στις 11 έως 22 Σεπτεμβρίου στη Ρουμανία και στις 17 έως 30 στη Βουλγαρία με συμμετοχή και της Ελλάδας. Και θεωρούμε σκόπιμη την επιλογή των ημερομηνιών αυτών μια και την περίοδο αυτή σε εξέλιξη βρίσκονται οι προεκλογικές διαδικασίες στη Γιουγκοσλαβία και σε άλλες βαλκανικές χώρες.

Τη Δευτέρα μάλιστα, στις 11 του μήνα, θα συνεδριάσει στην Αθήνα η Στρατιωτική Επιτροπή του ΝΑΤΟ, το ανώτερο στρατιωτικό του όργανο, και θα συνεχίσει τις εργασίες της στις 5 του μήνα στην Κωνσταντινούπολη, όπου θα ασχοληθεί με την κατάσταση στα Βαλκάνια, καθώς και με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις σε στρατιωτικό επίπεδο. Δεν έχουμε αμφιβολία ότι θα εξεταστούν πολύ «λεπτά» ζητήματα που επιδρούν και στο Κυπριακό. Και το Κυπριακό έχει εμπλακεί στα γρανάζια των συνομιλιών που διεξάγονται για την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ. Είναι γνωστοί οι προσανατολισμοί και η πολιτική την οποία ακολουθούν ηγετικές δυνάμεις της ΕΕ, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία και άλλες ηγετικές χώρες, σε σχέση με μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού ζητήματος στα πλαίσια πάντα των αποφάσεων του ΣΑ του ΟΗΕ. Τα συμφέροντά τους επιτάσσουν άλλες κατευθύνσεις και προς αυτές κινούνται και μέσα στα πλαίσια της ΕΕ. Με τις αποφάσεις του Συμβουλίου Κορυφή της ΕΕ στο Ελσίνκι τον Δεκέμβρη του 1999 και την επιστολή Λίπονεν, γίνεται ακόμα πιο φανερό ότι οι λύσεις που προωθούνται υποτάσσονται στη λογική της νέας τάξης πραγμάτων και στρέφονται ενάντια στα πραγματικά συμφέροντα των λαών της Ελλάδας, της Κύπρου και της Τουρκίας. Η αλλαγή του status της Τουρκίας στις σχέσεις της με την ΕΕ και η απόκτηση του καθεστώτος της υποψήφιας προς ένταξη χώρας με τους ίδιους όρους που ισχύουν και για τις άλλες χώρες αναδεικνύει όχι μόνο την υποκρισία της ΕΕ και την εγκατάλειψη των όρων και προϋποθέσεων που έθετε - έστω και προσχηματικά - πριν, αλλά και το ότι οι συνομιλίες αυτές δρουν ως μοχλός πίεσης και για το Κυπριακό. Το μέρος της απόφασης που αφορά τις ενταξιακές διαδικασίες της Κύπρου στην ΕΕ, αποτελεί κατά τη γνώμη μας, τον οριστικό ενταφιασμό του Κυπριακού ζητήματος προς μια δίκαιη και βιώσιμη λύση σύμφωνα και με τις αποφάσεις του ΣΑ του ΟΗΕ. Οι τελευταίες εξελίξεις που σημειώθηκαν στα Στροβίλια, το άρθρο του κ. Τζεμ στην «La Stampa», αλλά και η επιστολή που απηύθυνε στους 15 λίγο πριν από την άτυπη Σύνοδο στο Εβιάν πιστοποιούν αυτές τις εκτιμήσεις μας.

Είναι γνωστή η θέση του ΚΚΕ για το τι εκπροσωπεί για τους λαούς το οικοδόμημα της ΕΕ καθώς και η αντίθεσή του σε κάθε παραπέρα διεύρυνση της ΕΕ και νομίζουμε ότι οι πρόσφατες εξελίξεις μας δικαιώνουν και σε αυτό το ζήτημα.

Μέσα στα πλαίσια αυτών των εξελίξεων η κατεύθυνση που έχει πάρει, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, η προσπάθεια για επίλυση του Κυπριακού εγκυμονεί ιδιαίτερους κινδύνους.

Οπως φαίνεται έχει μετατοπιστεί και η βάση επίλυσης του Κυπριακού. Από πρόβλημα διεθνές σε επίπεδο δύο κοινοτήτων. Με ιδιαίτερη ανησυχία είχαμε σημειώσει στις αρχές του 1997 την επίσημη τοποθέτηση του ΓΓ του ΟΗΕ που εξίσωνε τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας με τον ηγέτη του ψευδοκράτους Ντενκτάς.

Στις 10 Ιούνη 1999, στον απόηχο των ΝΑΤΟικών βομβαρδισμών στη Γιουγκοσλαβία, είχαμε στην Κολωνία την απόφαση της «G8» για το Κυπριακό. Η απόφαση αυτή αποτελεί κατά τη γνώμη μας μια αρνητικότατη εξέλιξη μαζί με τα συμπεράσματα του Ελσίνκι.

Το Κόμμα μας αντιτάσσεται σε κάθε διχοτομική λύση για την Κύπρο. Και θεωρεί αισιόδοξα τα μηνύματα που έρχονται από τις κινητοποιήσεις που σημειώνονται στην κατεχόμενη πλευρά της Κύπρου. Υποστηρίζει μια δίκαιη και βιώσιμη λύση στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ και των συμφωνιών κορυφής του 1977 και 1979, για μια ανεξάρτητη, αποστρατιωτικοποιημένη, εδαφικά ακέραιη και Ομόσπονδη Κύπρο, με μια και μόνη κυριαρχία, μια ιθαγένεια και μια διεθνή οντότητα. Μια Κύπρο χωρίς τουρκικά και άλλα ξένα στρατεύματα, χωρίς ξένες βάσεις, που θα εγγυάται την αρμονική συμβίωση των δύο κοινοτήτων.

Το δόγμα του «ενιαίου αμυντικού χώρου» και η θέση για casus belli που διατυπώνεται, αναπαράγουν συγκαλυμμένα ή μη τις απόψεις περί «εθνικού κέντρου», αποδυναμώνουν και αυτές το διεθνή χαρακτήρα του Κυπριακού και δε συμβάλλουν στην αποκλιμάκωση των εντάσεων. Αντίθετα, τροφοδοτούν το φαύλο κύκλο της έντασης και καθιστούν την περιοχή ακόμα πιο ευάλωτη στα ιμπεριαλιστικά σχέδια.

Το Κυπριακό είναι ένα διεθνές πρόβλημα εισβολής και κατοχής μέρους του εδάφους ενός ανεξάρτητου και κυρίαρχου κράτους - μέλους του ΟΗΕ από ένα άλλο κράτος, την Τουρκία, και σ' αυτή τη βάση πρέπει να αντιμετωπιστεί.

Με την ευκαιρία της Ημερίδας αυτής, εκφράζουμε για μια ακόμα φορά την αλληλεγγύη μας στον αγώνα όλου του κυπριακού λαού για δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού και σε κάθε καταπιεζόμενο λαό που διεκδικεί τα δικαιώματά του».

Σοβαρότατο θέμα, που ίσως καταλήξει «σε ανατροπή των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ των τελευταίων 25 ετών», χαρακτηρίζει τις δηλώσεις του Κ. Ανάν περί πολιτικής ισοτιμίας των δύο πλευρών, η αρμόδια τομεάρχης της ΝΔ Ντ. Μπακογιάννη. Ταυτόχρονα, επισημαίνει ότι «οι προχτεσινές δυσμενέστατες συνέπειες στο Κυπριακό επιβεβαιώνουν την αδυναμία της εξωτερικής πολιτικής που ασκεί η κυβέρνηση να υπερασπιστεί αποτελεσματικά τα συμφέροντα της Ελλάδας και της Κύπρου».