Από τη χτεσινή περιοδεία στην «Αλφα Μπανκ»

Εμφανίζεται, βεβαίως, αυτή η εξέλιξη. Δεν ξέρουμε αν θα προχωρήσει έτσι, πάντως η συνένωση θα γίνει στο χώρο των τραπεζών. Κάποιος διοικητής τράπεζας είπε ότι χρειαζόμαστε στην Ελλάδα δυόμισι τράπεζες. Μπορεί να γίνουν τρεις, μπορεί να γίνουν και δύο - το μισό τώρα δεν ξέρω ακριβώς τι εννοεί - μπορεί να είναι και τρεισήμισι. Πάντως, αυτή η τάση υπάρχει, όπως υπάρχει και σε όλους τους τομείς της οικονομίας. Συνενώνονται επιχειρήσεις, συνενώνονται πολυκαταστήματα, συνενώνονται αλυσίδες εμπορικές.

Το λέω γιατί ακούμε αυτές τις μέρες ότι αν συνενωθεί η Εθνική με την «Alpha Bank» αυτό είναι πάρα πολύ καλό για την εθνική οικονομία. Είναι καλό για την εθνική οικονομία των καπιταλιστών. Για τους εργαζόμενους δεν πρόκειται να σημάνει κάτι θετικό και καλό. Και σας το λέμε αυτό γιατί είναι πιθανό ορισμένοι από εσάς να σκεφτείτε ως εξής: Η συνένωση, αν γίνει, θα κάνει πιο δυνατό το νέο όμιλο - συνένωση θα γίνει, τώρα αν θα είναι η «Alpha Bank» με την Πειραιώς, αν θα είναι με την Αγροτική ή αν θα είναι με τη «Eurobank» αυτά δεν τα ξέρει κανείς, πώς θα μοιραστούν τα χαρτιά - θα είναι πιο δυνατή η τράπεζα και άρα τι; Θα δώσει μισθούς περισσότερους; Θα σας δώσει αυξήσεις;

Το αντίθετο θα γίνει. Οσο πιο δυνατή γίνεται μια καπιταλιστική επιχείρηση, ένα καπιταλιστικό μονοπώλιο, τόσο πιο ισχυρό γίνεται και απέναντι στους εργαζόμενους. Πολύ περισσότερο που αυτές οι συνενώσεις οδηγούν σε μείωση του αριθμού των καταστημάτων και μείωση του αριθμού των εργαζομένων. Διότι τα δίκτυα θα συνενωθούν σε ένα.

Αυτό, λοιπόν, είναι πρόοδος μόνο για τις τράπεζες και όχι πρόοδος και για τους ίδιους τους εργαζόμενους. Ετσι ακριβώς θα γίνει. Τα καταστήματά τους θα συνενωθούν, αργά ή γρήγορα. Δε θα υπάρχει, δηλαδή, μια «Alpha Bank» και μια Εθνική δίπλα. Και, άλλωστε, ένας από τους λόγους των συγχωνεύσεων είναι για να έχουν λιγότερο προσωπικό, λιγότερες εγκαταστάσεις, λιγότερα καταστήματα κ.λπ. Αλλωστε, το πρόβλημα θα οξυνθεί, γιατί αν ενωθούν δύο ή τρεις τράπεζες μεταξύ τους - δεν μπορούμε να κάνουμε πρόβλεψη αν θα είναι η Εθνική με την «Alpha Bank» - θα ενωθούν άλλες δυο-τρεις μεταξύ τους και πάλι το δίκτυο θα είναι ενιαίο.

Θυμάστε ότι είχε προκύψει αυτή η πρόταση, να γίνει συνένωση με το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο. Γιατί; Τους έπιασε ο πόνος για το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο; Το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, από πολύ παλιά, όταν υπήρχαν λιγότερες τράπεζες και λιγότερη δικτύωση των τραπεζών, είχε και έχει καταφέρει σήμερα να έχει ένα μαγαζί - που λέμε - του Ταμιευτηρίου και στο τελευταίο χωριό. Επομένως, όποιος συνενωθεί, ας πούμε, με το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο θα κρατήσει το μαγαζί, αλλά θα μειώσει κατά πολύ τους εργαζόμενους.

Αυτός είναι ο ανταγωνισμός, για τον οποίο πάρα πολλά χρόνια ακούγατε, ιδιαίτερα από τις αρχές της δεκαετίας του '90, ότι ο ανταγωνισμός φέρνει καλύτερες υπηρεσίες, πιο φτηνές υπηρεσίες, πιο φθηνά προϊόντα και το ίδιο, ο ανταγωνισμός, γεννάει τη συγχώνευση, φεύγουν από τη μέση οι πιο καθυστερημένοι και μένουν οι πιο καλοί. Και ρωτάμε πολύ απλά: Η δημιουργία των πολυκαταστημάτων έκανε πιο φθηνά τα προϊόντα; Οχι. Οι μικρομεσαίοι χτυπήθηκαν; Χτυπήθηκαν. Εντάξει, θα μου πείτε, υπάρχουν ορισμένες πλευρές, ότι πας σε ένα μαγαζί, βρίσκεις πολλά προϊόντα και δεν είναι απαραίτητο να πας σε δυο - τρία.

Να σας πω και κάτι: Τέτοιοι εκσυγχρονισμοί μπορεί να γίνουν, και δεν είμαστε αντίθετοι σε εκσυγχρονισμούς, αρκεί από αυτούς τους εκσυγχρονισμούς να ωφελούνται οι εργαζόμενοι. Διότι για εμάς υπάρχουν οι αντιδραστικοί εκσυγχρονισμοί και υπάρχουν και οι ριζοσπαστικοί, οι φιλολαϊκοί εκσυγχρονισμοί, που κανείς σύγχρονος άνθρωπος και κανένα κόμμα που δρα στις αρχές του 21ου αιώνα δεν μπορεί να το σκεφτεί.

Επιπλέον, η συνένωση των τραπεζών θα τις φέρει ακόμα πιο πολύ αγκαλιά - ήδη τις έχει φέρει - με τις τράπεζες που υπάρχουν στην Ευρώπη, με τους ξένους τραπεζικούς ομίλους. Διότι, αυτό σημαίνει ευρωπαϊκή ενοποίηση: Σημαίνει ότι γίνονται διεθνικά μονοπώλια, που αυτό μπορεί να σημάνει και ακόμα μικρότερη πίτα από αυτήν που υπήρχε στην Ελλάδα και άρα ακόμα χειρότερη κατάσταση για τους εργαζόμενους.

Επιπλέον, οι εργαζόμενοι σήμερα αντιμετωπίζουν και αυτά που δεν είναι συνάρτηση των αποφάσεων των τραπεζών - αν και σε όλα είναι μέσα οι τράπεζες, μην το ξεχνάμε αυτό. Παραδείγματος χάριν, οι επιπτώσεις που έχουμε από τους νόμους που αφορούν το όριο συνταξιοδότησης, την Κοινωνική Ασφάλιση, την παροχή Υγείας. Αυτά, όπως ξέρετε, ισχύουν για όλους και για όλες, και γι' αυτό λέμε ότι η επίθεση είναι ενιαία, απλώς σε κάθε κλάδο εκφράζεται με μια ιδιομορφία.

Θα έλεγα, λοιπόν, ότι αν κάποιοι ελπίζετε ότι η συνένωση με την Εθνική μπορεί να σας φέρει κάτι καλύτερο, ας πούμε, αν σε κάποιο τομέα οι εργαζόμενοι στην Εθνική είναι σε καλύτερη θέση, θα φέρει το αντίθετο. Η συνένωση φέρνει την εξίσωση προς τα κάτω, πέρα από αυτό που είπαμε, τις απολύσεις και τη μεγαλύτερη επιθετικότητα του κεφαλαίου. Γιατί όσο πιο ισχυρό γίνεται το κεφάλαιο, γίνεται και πολιτικά επιθετικό.

Δεν υποτιμάμε καθόλου τα προβλήματα που μπορεί να υπάρχουν σε κάθε κλάδο, αν θέλετε και σε κάθε κατάστημα συγκεκριμένο - εδώ, δεν ξέρω, μπορεί να έχετε και κάποια ιδιαίτερα προβλήματα στο χώρο. Ομως, η εποχή εκείνη που γίνονταν αγώνες κατά κλάδο, ή απέναντι στον συγκεκριμένο εργοδότη του κλάδου ή κατά χώρο, κατά τόπο, αυτοί οι αγώνες σήμερα - χωρίς να σημαίνει ότι είναι αρνητικοί ή ότι είναι λάθος - είναι ξεπερασμένοι, με την έννοια ότι όταν έχεις να κάνεις με μια ενιαία μετωπική επίθεση πρέπει να αντιταχθούν ενιαία και μετωπικά όλες οι δυνάμεις.

Δεν μπορείς να αντιμετωπίσεις το ζήτημα. Τι να πεις; Να μη γίνει η συγχώνευση; Να γίνει η συγχώνευση; Η συγχώνευση θα γίνει ανεξάρτητα από τους αγώνες των εργαζομένων. Είναι μέσα στους νόμους του καπιταλισμού. Για να αλλάξεις τους νόμους του καπιταλισμού πρέπει να ανατρέψεις το ίδιο το σύστημα.

Τι κάνουμε εμείς σε αυτήν την περίπτωση; Το πρώτο πράγμα που κάναμε όλα αυτά τα χρόνια και θέλουμε να το κάνουμε ακόμα πιο μαχητικά είναι: Οταν γίνονται τέτοιες εξαγορές και συγχωνεύσεις - οι οποίες, σας λέω και πάλι, υπηρετούν νόμους του καπιταλισμού που δεν αλλάζουν, και όταν μάλιστα η πλειοψηφία του λαού δεν έχει αποφασίσει να παλέψει εναντίον του καπιταλιστικού συστήματος και να το ανατρέψει - στην προκειμένη περίπτωση επιμένουμε να μην πληρώσει ούτε ένας εργαζόμενος το μάρμαρο. Αντιτασσόμαστε στις απολύσεις. Μαζί, βεβαίως, αντιτασσόμαστε και σε όλα τα μέτρα τα αντιλαϊκά που έχουν παρθεί.

Και αυτός ο αγώνας έχει δυσκολίες σήμερα για άμεσο αποτέλεσμα, αλλά είναι μια σοβαρή επένδυση. Δε σημαίνει, δηλαδή, ότι επειδή λέμε ότι έτσι κι αλλιώς θα γίνει η συγχώνευση ή το κλείσιμο μιας τράπεζας - και αυτό μπορεί να γίνει, κλείσανε και τράπεζες σε άλλες χώρες - αυτό δεν μπορείς να το ανατρέψεις - να το πούμε καθαρά, δεν κοροϊδεύουμε τον κόσμο. Αλλά αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να βγει κερδισμένο το κίνημα, η συνείδηση του κόσμου, η οργάνωση και να περιορίσουμε όσο γίνεται τις μεγαλύτερες απώλειες. Και αυτό θέλουμε να το κάνουμε, βέβαια, μαζί με τους εργαζόμενους και όχι αυτοτελώς μόνο σαν Κόμμα.

Αλλά, αντικειμενικά εμείς θεωρούμε - αυτό που θα το έχετε ακούσει πολλές φορές και δεν ξέρω αν συμφωνείτε ή πώς το βλέπετε - ότι αυτή τη στιγμή συγκρούονται κυριολεκτικά οι δύο δρόμοι ανάπτυξης. Ανάπτυξη είναι και η καπιταλιστική. Η καπιταλιστική ανάπτυξη, μάλιστα, τις προηγούμενες δεκαετίες, σε συνδυασμό με την ταξική πάλη και με τον ανταγωνισμό που υπήρχε με το σοσιαλιστικό σύστημα, έδωσε ορισμένους καρπούς, ορισμένες κατακτήσεις στους εργαζόμενους. Εμείς είμαστε περήφανοι, γιατί θεωρούμε ότι και εμείς συμβάλαμε σε αρκετές από αυτές τις κατακτήσεις.

Τέλειωσε η περίοδος των κατακτήσεων που ξέραμε. Και δεν είναι τυχαίο ότι τις παίρνουν όλες πίσω. Η παραπέρα ανάπτυξη του καπιταλισμού σημαίνει ότι πια γίνεται ανελαστικός σε υποχωρήσεις, να το πω έτσι. Οχι μόνο δε δίνει κατακτήσεις, αλλά δεν κάνει και υποχωρήσεις. Βεβαίως, δεν έχουν εξαντληθεί τα όρια του κινήματος σήμερα στην Ελλάδα, θα μπορούσε ίσως να κερδίσουμε χρόνο, να δυσκολέψουμε, να αναστείλουμε.

Και με αυτήν την έννοια εμείς κηρύσσουμε την ανυπακοή και την απειθαρχία, που σημαίνει το εξής: Να μη νομιμοποιήσει στη συνείδησή του κανείς εργαζόμενος τις επιλογές των «επάνω» και των «έξω». Να μην τις θεωρήσει αναπόφευκτες, φυσιολογικές, νόμιμες, δίκαιες, μονόδρομο. Αυτό είναι το πρώτο σημείο που σημαίνει απειθαρχία: Δεν πειθαρχώ, δεν υπακούω σε όλα αυτά τα παραμύθια που μου πουλάνε.

Το δεύτερο, βεβαίως, είναι: Οργανώνω την αντίσταση και την αντεπίθεση. Και όπου μπορώ μάλιστα, αν μπορώ να ακυρώσω ένα νόμο στην πράξη, να το κάνω και αυτό. Αυτό βέβαια θέλει συσχετισμό δύναμης, θέλει δύναμη. Στη Βουλή υπάρχει μια πλειοψηφία συγκεκριμένη και πολύ μεγάλη πλειοψηφία. Αλλά, αυτή η πλειοψηφία δεν πρόκειται να αλλάξει μέχρι τις επόμενες εκλογές, και αν ο λαός δε δει τα πράγματα διαφορετικά μπορεί να μην αλλάξει και στις επόμενες. Αλλά η συνείδηση του λαού μπορεί να αλλάξει, και μπορεί να αλλάξει και λίγο μετά τις εκλογές. Γι' αυτό εμείς λέμε ότι δε σεβόμαστε τις αποφάσεις της Βουλής. Γιατί θεωρούμε ότι ο λαός, ανεξάρτητα πώς ψήφισε, έχει το δικαίωμα να αντιδράσει όταν διαπιστώσει ότι κάτι δεν πάει καλά, να αντιδράσει, ανεξάρτητα αν με την ψήφο του διαμόρφωσε ένα συγκεκριμένο συσχετισμό δύναμης.

Ταυτόχρονα, όμως, λέμε ότι εδώ πρέπει σε αυτή την καπιταλιστική ανάπτυξη να αντιπαρατεθεί ένας άλλος δρόμος ανάπτυξης, που γίνεται από το λαό και για το λαό και όχι για τους καπιταλιστές, το κεφάλαιο, τα μονοπώλια. Αυτό το δρόμο εμείς τον έχουμε περιγράψει και τον έχουμε αναδείξει και στα συστατικά του και ας λένε ότι δεν έχουμε πρόταση.

Εχουμε και παραέχουμε. Δεν έχει ακόμα στήριξη της λαϊκής πλειοψηφίας. Αρκετοί άνθρωποι συμφωνούν με μια σειρά στοιχεία της πρότασής μας, δεν έχουν όμως στην πλειοψηφία τους υιοθετήσει αυτή την πρόταση και όσο, βεβαίως, δεν την υιοθετούν δε φαίνεται και η ρεαλιστικότητά της. Είναι μη ρεαλιστική λόγω συσχετισμού. Αλλά ο δρόμος ανάπτυξης ο καπιταλιστικός, είναι ρεαλιστικός λόγω συσχετισμού, αλλά μη ρεαλιστικός και δίκαιος για τους εργαζόμενους.

Σήμερα (σ.σ. χτες), για παράδειγμα, ο κ. Παπανδρέου συζητάει με την κυρία Μέρκελ. Τι θα συζητήσει; Δε χρειάζεται να είμαστε μπροστά για να ξέρουμε τι θα συζητήσει, ούτε χρειάζεται να είσαι και πολύ έξυπνος πολιτικός για να καταλάβεις. Αμα ξέρεις και παρακολουθείς τις εξελίξεις και βλέπεις τα πράγματα από τη σκοπιά των εργαζομένων, καταλαβαίνεις και το τι θα συζητήσει. Ετσι κι αλλιώς σε όλη την Ευρώπη υπάρχει κρίση, που σημαίνει ότι πρέπει να καταστραφεί ένα μέρος του κεφαλαίου.

Το κεφάλαιο εργαζόμενος το έχουν αρκετά καταστρέψει - γιατί κεφάλαιο για εμάς είναι ο εργαζόμενος, όχι βέβαια καπιταλιστικό. Τώρα πρέπει να κατανείμουν τα κέρδη και τις ζημιές. Δηλαδή, κάποιοι πρέπει να γίνουν πιο ισχυροί και κάποιοι κεφαλαιοκράτες πρέπει να χάσουν μερίδια της αγοράς. Εδώ τώρα σκέφτονται ποιο κράτος θα χάσει τα λιγότερα. Το γερμανικό, το γαλλικό, το ελληνικό, το πορτογαλικό, το ισπανικό. Αυτές οι διαβουλεύσεις γίνονται, οι εργαζόμενοι χάνουν παντού.

Δεύτερον, συζητάνε τι θα επωμιστούν τα κράτη, τι θα επωμιστεί το τραπεζικό σύστημα από τις ζημιές, για να μπορέσουν να γίνουν οι συνενώσεις, για να ξανανέβει σε υψηλά επίπεδα η κερδοφορία. Τώρα σκέφτονται, Εθνική και «Alpha» είχαν 3,5 δισ. κέρδη από το 2008 που ξέσπασε η κρίση μέχρι το 9μηνο του 2010. Δεν τους φτάνουν, γιατί σκέφτονται και τους άλλους ανταγωνιστές.

Πρέπει να μπουν σε καινούρια πεδία αγοράς. Και τώρα συζητάνε, γίνονται διαπραγματεύσεις μεταξύ τους για τα κέρδη και τις ζημιές. Για να εξασφαλίσουν όποιοι ισχυροποιηθούν, είτε κράτη, είτε επιχειρήσεις και τράπεζες, ακόμα μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς μέσα στην Ευρώπη και εκτός. Αυτό διαπραγματεύονται ο Παπανδρέου με την Μέρκελ. Η Μέρκελ θα λέει όχι, ελπίζουν ότι η Μέρκελ με την ήττα που έπαθε θα είναι πιο ευαίσθητη.

Κοιτάξτε να δείτε, αυτό που λένε ότι δεν παίρνουν υπόψη τους το πολιτικό κόστος, σε ένα βαθμό, σε συνθήκες κρίσης και όταν έχουν καταφέρει να ελέγξουν σε μεγάλο βαθμό το εργατικό κίνημα, δεν τους πολυενδιαφέρει το κόστος. Θέλουν πρώτα να κερδίσουν τα μερίδια της αγοράς και μετά θα δουν πώς θα χειριστούν το πολιτικό κόστος. Αλλωστε, από ψέματα και παραπληροφόρηση ξέρουν καλά.

Βέβαια, πέφτουν έξω. Μπορεί να το χειρίζονται, αλλά μια του φίλου, δυο του φίλου τρεις και την κακή του μέρα. Γίνονται διεργασίες και μέσα στον ελληνικό λαό και παντού. Μπορεί να περνάνε μια φάση φόβου και υποταγής ή παραπληροφόρησης οι λαοί, αλλά μέσα τους υπάρχουν πάντα δυνάμεις που μπορούν να βοηθήσουν στη γενική αφύπνιση. Και ακριβώς επειδή γίνονται διεργασίες, θέλουν να παρέμβουν, να τις ελέγξουν. Αντε το πολύ πολύ σου λέει «δεν τα καταφέρνει το ΠΑΣΟΚ να είναι στην κυβέρνηση; Να έχουμε μια κυβέρνηση ΝΔ - ΠΑΣΟΚ μπροστά στο εθνικό συμφέρον». Εχουν εναλλακτικά σχέδια.

Ο λαός δεν έχει πολλά εναλλακτικά σχέδια. Εχει ένα. Να ανακαλύψει τη δύναμή του, να καταλάβει το δίκιο του. Να καταλάβει ότι με τις συνηθισμένες διαμαρτυρίες δεν πάει και ότι εδώ πρέπει να δημιουργηθεί ένα μεγάλο κοινωνικο-πολιτικό λαϊκό μέτωπο, το οποίο σαφώς συγκρούεται με τη γραμμή του κεφαλαίου.

Οταν λέμε συγκρούεται, δεν εννοούμε να κάνουμε κάθε μέρα από μία απεργία ή κάθε μέρα από μία κατάληψη και από μία διαδήλωση. Συγκρούομαι ιδεολογικά, πολιτικά και με αγώνες και βάζω και στόχο τη ριζική ανατροπή. Δε διαπραγματεύομαι πόσα θα χάσω. Ενα τέτοιο κίνημα μπορεί να αποσπάσει και κάποιες κατακτήσεις. Αν φοβηθούν, δηλαδή, ότι δεν μπορούν να το ελέγξουν. Αν καταλάβουν ότι ένα κίνημα μπορούν να το ελέγξουν, τότε όχι μόνο δε θα συμβιβαστούν, αλλά θα πάρουν μέτρα ώστε ο έλεγχος αυτός να είναι ολοκληρωτικός.

Δίνουμε πολύ μεγάλη σημασία π.χ. στην αυριανή (σ.σ. σημερινή) απεργία. Δεν έχουμε αυταπάτες ότι μια απεργία μπορεί να φέρει τα πάνω κάτω. Αλλά μέσα από κάθε απεργία και πολύμορφη κινητοποίηση - και στις γειτονιές και στους τόπους δουλειάς, θέλει μεγάλη πολυμορφία και εφευρετικότητα - πρέπει να εκπαιδεύεται ένα κίνημα για να οργανώνει μια πιο μακρόχρονη επίθεση και για να νικήσει στο τέλος. Χωρίς να κουράζεται, θα χρειαστεί κάποιος χρόνος - αν και καμιά φορά όσα δε φέρνει ο χρόνος τα φέρνει η ώρα. Χωρίς να έχει το άγχος της άμεσης κατάκτησης - χωρίς να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν πιεστικά προβλήματα για κατάκτηση, αλλά χωρίς να ανυπομονεί - πρέπει να ετοιμαστεί για μία μάχη που πρέπει να ανατραπεί ο συσχετισμός δύναμης. Και η μάχη της ανατροπής θα περάσει μέσα από διάφορες διαδοχικές φάσεις.

Ξαναλέω, εμείς θα αποκαλύψουμε αυτές τις συνενώσεις και τις συγχωνεύσεις που γίνονται. Πρακτικά, θα παλέψουμε να μη θιγεί κανένας εργαζόμενος και πρέπει να είστε όλοι ενωμένοι σε αυτό. Θα προσπαθήσουν να σας διαιρέσουν. Θα προσπαθήσουν, θα βρουν τρόπους να διαιρέσουν τους εργαζόμενους. Τώρα διαιρούν και καθέτως και οριζοντίως. Εξαγοράζουν ένα μικρό τμήμα ή φοβίζουν ένα μικρό τμήμα, έχουν πολλούς τρόπους.

Πρέπει να μείνετε ενωμένοι. Να μη δεχθείτε ούτε μία απόλυση, να μη δεχθείτε τίποτα πίσω από αυτά που έχετε, πολύ περισσότερο που βρισκόμαστε σε μια φάση στην οποία πρέπει να ζητήσουμε και καλύτερους μισθούς και καλύτερες συνθήκες δουλειάς. Κάθε χώρος έχει τα περιθώρια. Και στα γραφεία δεν υπάρχουν πάντα ιδανικές συνθήκες δουλειάς, όχι μόνο στο εργοστάσιο. Επίσης, έχουμε να αντιμετωπίσουμε προβλήματα που έχουν σχέση με την Υγεία, τη σύνταξη, το όριο συνταξιοδότησης, τα εφάπαξ, τα επικουρικά, την Παιδεία. Τα μέτρα που έχουν παρθεί δεν έχουν μπει ακόμα σε εφαρμογή.

Σε ένα χρόνο η κατάσταση θα είναι τραγικά αγνώριστη και στον τομέα της Παιδείας και στον τομέα της Υγείας. Και σκεφτόμενοι ότι έχουμε παιδιά και σκεφτόμενοι ακόμα ότι οι άνθρωποι από 45 χρόνων και κάτω θα ζήσουν πολύ χειρότερα απ' ό,τι ζούμε εμείς. Και νομίζω ότι η εποχή μας δε δικαιολογεί τα χειρότερα. Μια εποχή με τέτοιες κατακτήσεις στην επιστήμη, στην τεχνολογία, μια εποχή που μας έχει καλλιεργήσει και νέες ανάγκες. Δεν μπορούμε και δε θέλουμε να ζούμε όπως ζούσαν οι γονείς μας πριν από 50 χρόνια. Αρα, η όξυνση των προβλημάτων είναι πολύ χειρότερη. Γιατί αντί να πηγαίνεις μπροστά, ζεις ένα σύγχρονο μεσαίωνα - λέω σύγχρονο, γιατί ο μεσαίωνας σίγουρα δεν ήταν όπως είναι σήμερα, αλλά ένα σύγχρονο μεσαίωνα τον ζεις.

Και θα σας έλεγα και ένα άλλο: Εμπιστευτείτε - χωρίς να σημαίνει ότι συμφωνείτε σε όλα - τις θέσεις και τις προτάσεις μας με την έννοια ότι δεν πέσαμε έξω. Τα λέγαμε από τις αρχές της δεκαετίας του '90, πριν γίνουν και μάλιστα μας κορόιδευαν και μας κορόιδευαν και οι εργαζόμενοι. Δεν έχουμε πέσει έξω σε τίποτα. Εμπιστευτείτε μας σε αυτό που λέμε ότι αργά ή γρήγορα πλατιές μάζες θα μπουν στη γραμμή της ρήξης και της ανατροπής. Καλύτερα όμως να γίνει όσο πιο έγκαιρα, να μη χαθεί πολύτιμος χρόνος.

Γιατί και εμείς δε θέλουμε να καταστρέφονται εργοστάσια, ούτε να πουλιούνται βουνά και παραλίες, γιατί τότε η επιστροφή θα είναι ακόμα πιο δύσκολη και όταν ο λαός νικήσει. Εμείς είμαστε εναντίον του καπιταλισμού, δεν είμαστε εναντίον των επιτευγμάτων της επιστήμης ή της παραγωγής στον καπιταλισμό. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι αυτός ο πλούτος να περάσει στα χέρια αυτών που τον δημιούργησαν και όχι αυτών που τον λήστεψαν.