Πριν από λίγες μόλις μέρες, επαναλήφθηκε μεταξύ ΠΑΣΟΚ και ΝΔ ένας ανέξοδος ψευτοκαυγάς, με αιχμή το ενδεχόμενο τα δύο κόμματα να συγκυβερνήσουν. Μιλώντας στα όργανα της ΝΔ, ο Αντ. Σαμαράς είπε ότι δεν πρόκειται να συμμετάσχει σε κυβέρνηση συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ. Απαντώντας, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος είπε ότι τέτοιο ζήτημα ποτέ δεν έχει τεθεί. Η αλήθεια στο παρασκήνιο απέχει πολύ από αυτή που τα αστικά κόμματα αφήνουν να βγει στο προσκήνιο, έστω και μέσα από τις κοκορομαχίες τους.

Στην πραγματικότητα, η συζήτηση για την αναμόρφωση του αστικού πολιτικού συστήματος έχει ξεκινήσει προ πολλού και εντείνεται όσο στις λαϊκές συνειδήσεις αποκαλύπτονται τα αδιέξοδα της καπιταλιστικής διαχείρισης και το μεγάλο βάθος της κρίσης. Αυτά τα δεδομένα, συν το γεγονός ότι στην Ελλάδα υπάρχει το ΚΚΕ και ένα ανεβασμένο συγκριτικά με άλλες χώρες εργατικό - λαϊκό κίνημα, γεννάνε προβληματισμό στα αστικά επιτελεία για το πώς θα γίνει κατορθωτό να προχωρήσουν ανεμπόδιστα οι ανατροπές που έχει ανάγκη το κεφάλαιο και την ίδια ώρα να μη διαταραχθεί ή απειληθεί επικίνδυνα η σταθερότητα της αστικής εξουσίας.

Πάνω σ' αυτό το έδαφος φύονται τα σενάρια που επεξεργάζονται οι αστοί, τα κόμματα και τα επιτελεία τους. Τα σενάρια αυτά μπορεί να έχουν διαφορές ως προς τα επιμέρους, συγκλίνουν όμως στην ίδια αγωνία: Να βρεθεί - ή να φτιαχτεί - εκείνο το πολιτικό προσωπικό που είναι αναγκαίο σήμερα για να προχωρήσουν οι φιλομονοπωλιακές μεταρρυθμίσεις και ταυτόχρονα με κάθε μέσο να απομακρυνθεί η προοπτική του να βγει ο λαός στο προσκήνιο, να γίνει αυτός ο πρωταγωνιστής των εξελίξεων.

Το κεφάλαιο και τα επιτελεία του ξέρουν καλά ότι σήμερα γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο για μια μονοκομματική κυβέρνηση να πάρει μέτρα σαν αυτά που απαιτεί η φιλομονοπωλιακή διαχείριση της κρίσης. Γι' αυτό προσανατολίζονται στο ενδεχόμενο μίας κυβέρνησης συνεργασίας, με πυρήνα τη σύμπραξη ΠΑΣΟΚ - ΝΔ και την προσέγγιση άλλων, μικρότερων κομμάτων, που έχουν ήδη δηλώσει πρόθυμα για ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Σε κάθε περίπτωση, η δικομματική συνεργασία μέχρι το επίπεδο της διακυβέρνησης θεωρείται ιδανική για το κεφάλαιο, στο βαθμό που εξασφαλίζει ότι τα μέτρα θα προχωρήσουν χωρίς ελιγμούς και παλινωδίες και την ίδια ώρα μειώνεται ποσοτικά η αντιπολίτευση.

Ωστόσο, οι εκδοχές που ζυμώνουν η πλουτοκρατία και τα κόμματά της είναι πολλές και ακουμπάνε στα ιδιαίτερα συμφέροντα που έχει η κάθε μερίδα. Χαρακτηριστικά είναι τα όσα δημοσιεύονται κατά καιρούς στα έντυπα της αστικής προπαγάνδας. Η «Καθημερινή», του ομίλου Αλαφούζου, έγραφε πρωτοσέλιδα σε πρόσφατη έκδοση: «Ενας από τους βασικούς λόγους που έχουμε φτάσει στο ναδίρ είναι το γεγονός ότι όλες οι κυβερνήσεις αρνούνται επίμονα να χρησιμοποιήσουν σε καίριες θέσεις μη πολιτικούς και ανθρώπους της αγοράς. Οι παραδοσιακοί πολιτικοί σπανίως διαθέτουν τεχνοκρατικές γνώσεις ή διοικητικές ικανότητες και συνήθως είναι προσηλωμένοι στην επανεκλογή τους και μόνο. Τα προβλήματα όμως της χώρας έχουν καταστεί εξαιρετικά δύσκολα και περίπλοκα. Απαιτούν ανθρώπους άλλου επιπέδου (...) Το πολιτικό σύστημα έφτασε στα όριά του και δεν μπορεί να διαχειρισθεί την κρίση εκτός αν αποφασίσει να ξεπεράσει τις φοβίες και τις ανασφάλειές του και να αναθέσει δύσκολες αποστολές σε σοβαρούς, μη κομματικούς, ανθρώπους».

Είναι φανερό ότι μια ισχυρή μερίδα του κεφαλαίου ζητάει να υπάρξει ακόμα μεγαλύτερη εμπλοκή στην άσκηση της κυβερνητικής εξουσίας από τους φυσικούς εκπροσώπους της πλουτοκρατίας, από τεχνοκράτες, δηλαδή, της καπιταλιστικής αγοράς. Τέτοια στελέχη, βέβαια, δε λείπουν από τη σημερινή κυβέρνηση, όπως δεν έλειπαν και από τις προηγούμενες. Στελεχώνουν τα ψηφοδέλτια των αστικών κομμάτων, επανδρώνουν κρίσιμες θέσεις σε υπουργεία και Οργανισμούς, απαρτίζουν τα συμβουλευτικά επιτελεία του πρωθυπουργού, ασκούν επί της ουσίας κυβερνητική εξουσία, έστω και αν φαινομενικά δεν έχουν τον πρώτο λόγο.

Καθόλου τυχαία, ο πρόεδρος της ΝΔ φρόντισε κι αυτός στην τελευταία εσωκομματική αναδιοργάνωση να στελεχώσει τους κομματικούς «τομείς» με εκπροσώπους του κόμματος στα προεδρεία εργοδοτικών ενώσεων. Μ' αυτόν τον τρόπο επιδιώκει να δώσει έμφαση στην πρόθεση του κόμματός του να υπηρετήσει το κεφάλαιο με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, αν και όταν η ΝΔ αναλάβει από τη θέση της κυβέρνησης την πολιτική διαχείριση.

Είτε με τεχνοκράτες, είτε με πολιτικούς εκπροσώπους του κεφαλαίου σε θέσεις - κλειδιά, η αντιλαϊκή πολιτική είναι δεδομένη και αδιαπραγμάτευτη. Γι' αυτό και στον πυρήνα της η εκδοχή της «κυβέρνησης τεχνοκρατών» δείχνει περισσότερο την αγωνία του αστικού πολιτικού συστήματος για την ικανότητα των παραδοσιακών αστικών κομμάτων να αντεπεξέλθουν στις σύγχρονες συνθήκες που γεννάνε η κρίση και ο ενδοϊμπεριαλιστικός ανταγωνισμός. Από αυτή τη σκοπιά, σενάρια όπως το παραπάνω αποσκοπούν στο να ασκήσουν πίεση στα αστικά κόμματα να εμπλουτίσουν το δυναμικό τους με τεχνοκράτες, στελέχη του «σωλήνα», να προχωρήσουν σε αλλαγές στο εσωτερικό τους και στο πολιτικό σύστημα, ώστε να ξεπερνιούνται οι «αγκυλώσεις» του παρελθόντος, όπως ο φόβος για το λεγόμενο «πολιτικό κόστος» από την προώθηση αντιλαϊκών μέτρων που έχει ανάγκη το κεφάλαιο.

Με άλλα λόγια, η ντόπια πλουτοκρατία ζητάει κυβερνητικά στελέχη που θα έχουν μηδενική εξάρτηση από το λαό, αναλώσιμους πολιτικούς ή τεχνοκράτες της καπιταλιστικής οικονομίας, που θα εξειδικεύουν και θα υλοποιούν προειλημμένες αποφάσεις για λογαριασμό του κεφαλαίου, με αδιάλλακτο μίσος για το λαϊκό συμφέρον και έξω από μικροκομματικούς υπολογισμούς. Για ένα τέτοιο «μοντέλο διακυβέρνησης» ετοιμάζεται ήδη το αστικό πολιτικό σύστημα, όχι μόνο με τις αναδιατάξεις στο εσωκομματικό πεδίο, αλλά και με τη δημιουργία του κατάλληλου θεσμικού πλαισίου που θα δώσει ώθηση σε τέτοιου είδους αλλαγές.

Για παράδειγμα, η αποκλειστική χρηματοδότηση των κομμάτων από το κράτος ή από ονομαστικοποιημένους επιχειρηματίες - χορηγούς, το νέο πλαίσιο για τη λειτουργία των κομμάτων, που έχει αποφασιστεί στο Συμβούλιο της Ευρώπης και προωθείται σταδιακά με επιμέρους ρυθμίσεις, οι πρόσφατες αποφάσεις του Ευρωκοινοβουλίου για τη χρηματοδότηση και το ενιαίο πλαίσιο λειτουργίας των ευρωκομμάτων αποσκοπούν στο να μετατραπούν τα κόμματα σε μηχανισμούς, χωρίς εσωκομματική ζωή, με τα μέλη να περιορίζονται σε ρόλο χειροκροτητή ενός κομματικού επιτελείου με επικεφαλής τον αρχηγό, ο οποίος, όπως και στην περίπτωση του ΠΑΣΟΚ, θα αποκτά φαινομενική νομιμοποίηση με διαδικασίες έξω από το κόμμα. Πασχίζουν να δώσουν περισσότερο τεχνοκρατικό χαρακτήρα στη λειτουργία των αστικών κομμάτων, να ισχυροποιήσουν την αντοχή τους απέναντι στον εχθρό - λαό και, κυρίως, να βγάλουν από τη μέση κόμματα όπως το ΚΚΕ, που στηρίζεται στο λαό και παλεύει μ' αυτόν ενάντια στη στρατηγική των αστών και των κομμάτων τους.

Στον ίδιο άξονα της αναμόρφωσης του πολιτικού σκηνικού κινούνται και απόψεις όπως αυτές που κατέγραψε στο κύριο άρθρο του το «Βήμα» της Κυριακής 3 Απρίλη. Στην κατακλείδα του έλεγε: «Μέλη της κυβερνήσεως εκφράζουν ανοιχτά διαφωνίες ή ψιθυρίζουν όρους για... την παραμονή τους στην κυβέρνηση! Αν αυτό είναι ακριβές, το καθήκον του πρωθυπουργού είναι να τους στείλει για πρώιμες θερινές διακοπές (...) Μια ανασύνθεση της κυβερνήσεως είναι ευθύνη αποκλειστική του κ. Γ. Α. Παπανδρέου, ο οποίος με μια τέτοια κίνηση θα δώσει και το σήμα του για τις μελλοντικές εξελίξεις (...) Χειρότερη εξέλιξη θα μπορούσε να λογίζεται η προσφυγή στις κάλπες, χωρίς να είναι βεβαία η ανάδειξη κυβερνητικής πλειοψηφίας».

Εκδηλη είναι και εδώ η ανησυχία για τις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να προχωρήσουν και καθυστερούν εξαιτίας της απροθυμίας την οποία γεννά η πίεση που ασκούν η κλιμακούμενη λαϊκή δυσαρέσκεια και τα δοσμένα αδιέξοδα μιας βαθιάς καπιταλιστικής κρίσης. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που τίθεται με έμφαση είναι η αλλαγή στα πρόσωπα, για να υπηρετηθεί με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα η ίδια πολιτική, που έριξε το λαό στο καναβάτσο σε περιόδους καπιταλιστικής μεγέθυνσης και τώρα του φορτώνει το ξεπέρασμα της κρίσης για να ανακάμψει η κερδοφορία των μονοπωλίων.

Τι είναι αυτό που τους φοβίζει; Ο Αλέκος Παπαδόπουλος, πρώην υπουργός των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, ήταν αποκαλυπτικός μιλώντας πριν από μερικές μέρες στο ΣΚΑΪ. Είπε μεταξύ άλλων: «Αυτή τη στιγμή η κατάσταση είναι επιταχυνόμενου αδιεξόδου, πλήρους αδιεξόδου. Η πορεία της οικονομίας είναι πορεία αργού θανάτου και νομίζω ότι βρισκόμαστε σε μια άνευ προηγουμένου κρίση βουτηγμένοι, που ψαχνόμαστε να βρούμε κάποια δίοδο για χειρολαβή για να πιαστούμε (...) Δεν είναι αν θα χρεοκοπήσουμε. Χρεοκοπημένοι είμαστε. Αν θα καταρρεύσει η χώρα ή όχι, εκεί είναι το θέμα και εκεί θα δοθούν ή δίνονται ή δε δίνονται κάποιες μάχες (...) Είναι ένα πρόβλημα βαθιά πολιτικό. Είναι ποιες δυνάμεις ωθούν σήμερα την Ελλάδα και την ελληνική κοινωνία να ξεφύγει από την κρίση, ποιες δυνάμεις είναι αυτές που τη διαχειρίζονται και ποιες θα έπρεπε να ήταν (...) Είναι άλλες εκείνες οι δυνάμεις, μπορεί να είναι και κρυμμένες, είναι οι δυνάμεις εκείνες του ευρωπαϊκού προσανατολισμού που έχουν πεποίθηση ότι αν δεν εκσυγχρονιστεί συνολικά η χώρα, να λειτουργήσει όχι σαν ένα κράτος της Ανατολής αλλά σαν ένα κράτος της Δύσης επιτέλους, να γίνει ένα δυτικό κράτος (...) Ισα βάρκα, ίσα νερά τα φέρνει και ο Εμβέρ Χότζα και στη συνέχεια ο Αλία στην Αλβανία και ο Τσαουσέσκου, ξέρεις ο Τσαουσέσκου δεν είχε δημόσιο χρέος, μια χαρά ήταν, αλλά πεινούσε ο λαός και ζούσε μ' αυτά που παρήγαγε, μέσα σε μια απίστευτη ανυποληψία. Είμαστε ήδη πρόβατο ξεκομμένο, τότε είναι που θα βρεθούμε μόνοι μας στην άκρη του λιβαδιού (...) Εν ονόματι κάποιων ιδεολογημάτων ή συμφερόντων κάποιων ανθρώπων οι οποίοι μπορεί και καλά να πέρασαν όλο αυτό το διάστημα ή να επιβεβαίωσαν υπαρξιακά τον εαυτό τους, δεν φταίνε οι επόμενες γενιές να ζήσουν σε μια απέραντη μιζέρια επειδή σήμερα εμείς δεν κατανοούμε το πρόβλημα και κυρίως δεν κατανοούμε τι πρέπει να κάνουμε (...) Οι δυνάμεις του ορθολογισμού και του ευρωπαϊκού προσανατολισμού να την εκσυγχρονίσουν (τη χώρα) στους θεσμούς, στην οικονομία, στο κράτος, στα πάντα. Ριζική αναμόρφωση, να πεταχτεί ό,τι υπάρχει μέχρι σήμερα».

Τι λέει ο Παπαδόπουλος, ακόμα και με τον χοντροκομμένο τρόπο με τον οποίο προσπαθεί να κάνει αντικομμουνισμό; Οτι η ίδια η κρίση και το μέγεθός της βάζουν αντικειμενικά το ζήτημα της εξουσίας, ακόμα κι αν σήμερα δεν έχουν διαμορφωθεί οι συσχετισμοί που θα αμφισβητήσουν ευθέως την αστική εξουσία. Ο κίνδυνος όμως για αποσταθεροποίηση και ανατροπή της παραμένει και μεγαλώνει. Από αυτή τη σκοπιά, το πρώτο καθήκον για το πολιτικό προσωπικό είναι να διασώσει τα κεκτημένα των αστών και σε συνθήκες κρίσης να τα θωρακίσει.

Πώς θα γίνει αυτό; Και εδώ, ο πρώην υπουργός του ΠΑΣΟΚ και επίδοξο στέλεχος μιας κυβέρνησης προθύμων να πάνε μέχρι τέλος τη στρατηγική της πλουτοκρατίας, είναι σαφής: «Να συγκροτηθεί μια ατζέντα, να συμφωνηθεί ατζέντα, την οποία θα την ονομάσουμε "Ατζέντα 2020". Μέσα σ' αυτή την ατζέντα θα περιλαμβάνει όπως σας είπα και το μνημόνιο και το Σύμφωνο Σταθερότητας, αλλά κυρίως θα κινείται πέρα από εκεί (...) Πρέπει να υπάρχει ολιστική παρέμβαση στα πράγματα, συγκροτημένα. Οπως έγινε, υπάρχουν προηγούμενα στην Ελλάδα, είναι η περίφημη μελέτη για την ανασυγκρότηση της χώρας που έκανε ο Κυριάκος ο Βαρβαρέσος στις αρχές της δεκαετίας του '50 (...) Αυτό θα είναι πολύ συγκροτημένο, χρονοστοχευμένο, με τομείς, ιεραρχημένο, μέσα, και θα ακολουθείται με ευλάβεια. Αυτό να τεθεί μέσα από δημοψηφισματικού χαρακτήρα εκλογές στον ελληνικό λαό και να πάρει την απόφαση. Και ο λαός έχει τις ευθύνες του, αν θέλει να άγεται και να φέρεται από τους λαϊκιστές και από όλους εκείνους οι οποίοι έχουν στόχο και σκοπό να ικανοποιήσουν, δεν ξέρω, ιδεολογίες ή συμφέροντα που σας είπα προηγουμένως, ας πάρει και ο λαός τις ευθύνες του, δεν χάλασε ο κόσμος».

Ο Αλ. Παπαδόπουλος και τα τμήματα των αστών που εκπροσωπούν οι θέσεις του ξεκαθαρίζουν ότι η εφαρμογή των αντιλαϊκών μέτρων που περιλαμβάνουν το μνημόνιο και το Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας είναι μονόδρομος σε ό,τι αφορά στα συμφέροντα του κεφαλαίου. Δηλαδή, παραπέρα μειώσεις σε μισθούς και εισοδήματα, βάθεμα της ιδιωτικοποίησης και εμπορευματοποίησης της Υγείας, της Παιδείας και στρατηγικών τομέων της παραγωγής, ανεργία και μονοπώληση των κλάδων. Τι μένει; Να συναινέσει ο λαός στη σφαγή του. Να καταστεί συνένοχος μιας πολιτικής που τον καταδικάζει στη φτώχεια και την εξαθλίωση και, ταυτόχρονα, να υπάρξει εκείνο το πολιτικό προσωπικό που θα αναλάβει να φέρει σε πέρας την ατζέντα του κεφαλαίου, η οποία, σύμφωνα με τον Αλ. Παπαδόπουλο, «είναι δύσκολη, αυτή η ατζέντα θέλει τεράστια αποθέματα ψυχικά».

Ολα αυτά προϋποθέτουν να έρθουν στο προσκήνιο «οι δυνάμεις του ορθολογισμού και του ευρωπαϊκού προσανατολισμού και εκσυγχρονισμού», γιατί «το πρόβλημα της χώρας δεν είναι πρόβλημα προσώπων, είναι πρόβλημα αντίληψης».

Σε συνθήκες κρίσης, η αστική τάξη και το πολιτικό της προσωπικό βάζουν ολοκληρωμένα τη στρατηγική τους απέναντι στο λαό, εντάσσουν το επιμέρους στο γενικό, δρουν στοχευμένα. Παρά την αδυναμία τους να προβλέψουν απόλυτα τι βρίσκεται στην επόμενη στροφή του δρόμου, κάθε τους κίνηση στοχεύει στη σταθεροποίηση της εξουσίας τους. Ξέρουν τη δύναμη που κρύβει ο αντίπαλος, παραδειγματίζονται από την ιστορία του λαϊκού κινήματος, από τις νίκες και τις ήττες του στο πεδίο της ταξικής πάλης. Πάνω απ' όλα ξέρουν τι σημαίνει ο λαός να έχει στα χέρια του ένα εργαλείο σαν αυτό που του προσφέρουν οι επεξεργασίες, η στρατηγική και οι στόχοι πάλης του ΚΚΕ.

Ο πόλεμος που βρίσκεται σε εξέλιξη πρέπει να βγάλει νικητή το λαό. Αυτό, όμως, δεν πρόκειται να γίνει με τους αγώνες του χτες, με την αποσπασματική, κατακερματισμένη, συντεχνιακή συνδικαλιστική πάλη, με συνδικάτα όπου κυριαρχούν φιλεργοδοτικές και φιλοκυβερνητικές δυνάμεις. Από αυτή τη σκοπιά, είναι υπόλογες απέναντι στο λαό δυνάμεις όπως ο ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ και άλλοι, που παίζουν στο γήπεδο της αστικής προπαγάνδας και προσπαθούν να εγκλωβίσουν το λαϊκό κίνημα στα ιδεολογήματα της πλουτοκρατίας. Προβάλλουν σαν «εφικτές» κοινές «λύσεις» με μερίδες του κεφαλαίου και την ίδια ώρα συκοφαντούν και λοιδορούν την ανάγκη να αλλάξει η τάξη στην εξουσία. Επιτίθενται στο ΚΚΕ και στο ταξικό κίνημα, επειδή τα αντιλαμβάνονται ως αντίπαλο της εξουσίας των μονοπωλίων, την οποία ούτε οι ίδιοι αμφισβητούν.

Αν οι εκπρόσωποι των αστών βάζουν με το χαρακτήρα του επείγοντος το ζήτημα να θωρακιστεί η εξουσία τους, οι εργαζόμενοι και τα άλλα λαϊκά στρώματα, για να αντιπαρατεθούν με αποτελεσματικότητα, δεν έχουν άλλη διέξοδο από το να απαντήσουν με το ίδιο νόμισμα: Τη στρατηγική συμμαχία τους, που θα βάζει στόχο την κατά μέτωπο αναμέτρηση με την πολιτική που παράγει φτώχεια και εξαθλίωση, μέχρι την ανατροπή της. Ενας τέτοιος αγώνας, με επιθετικά αιτήματα, όπως αυτά που περιέχονται στο κοινό πλαίσιο ΠΑΜΕ - ΠΑΣΥ - ΠΑΣΕΒΕ - ΜΑΣ - ΟΓΕ, μπορεί να δώσει σήμερα ώθηση στο κίνημα, να οδηγήσει στην απόσπαση κατακτήσεων, να ανοίξει το δρόμο για ριζοσπαστικές αλλαγές στο επίπεδο της εξουσίας και της οικονομίας.