ΠΟΛΙΤΙΚΗ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Για τους κινδύνους της «τριχοτόμησης» της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ερώτηση - απάντηση)

Στις Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το 16ο Συνέδριο εκτιμάται: «Για πρώτη φορά στους επίσημους κοινοτικούς κύκλους, εκφράζονται ερωτήματα και αμφισβητήσεις για τη σκοπιμότητα και την αναγκαιότητα της διεύρυνσης, για τον κίνδυνο να τριχοτομηθεί η ίδια η ΕΕ».

Προκύπτει, λοιπόν, το ερώτημα, από πού προέρχεται ο κίνδυνος της τριχοτόμησης;

Είναι γεγονός ότι τα καπιταλιστικά κράτη που συγκροτούν την ΕΕ, δεν έχουν το ίδιο επίπεδο ανάπτυξης. Αυτή η πραγματικότητα είναι αντικειμενική και έχει σχέση με την πορεία διαμόρφωσης του ιμπεριαλιστικού συστήματος, κάτω και από τη δράση του νόμου της ανισόμετρης οικονομικής και πολιτικής ανάπτυξης. Αυτή η ιστορική διαδικασία διαμόρφωσης του ιμπεριαλιστικού συστήματος έχει σχέση με το γεγονός ότι ο ανταγωνισμός των μονοπωλίων απαιτεί την ολοένα και μεγαλύτερη αύξηση των διαστάσεών τους. Αυτή η τάση να μεγαλώνουν οι διαστάσεις τους σαν αποτέλεσμα της συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου οδηγεί και διεκδίκηση μεγαλύτερου μεριδίου στην παγκόσμια αγορά. Αλλά η δράση αυτής της τάσης, μπορεί να μεταβάλει το συσχετισμό δύναμης ανάμεσά τους, άρα και το συσχετισμό δύναμης ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κράτη. Αυτή είναι η ουσία του νόμου της ανισόμετρης οικονομικής και πολιτικής ανάπτυξης, η δράση του οποίου επέδρασε ιστορικά στη διαμόρφωση του ιμπεριαλιστικού συστήματος.

Ετσι στους κόλπους της ΕΕ, υπάρχουν τα ισχυρά καπιταλιστικά κράτη που ηγούνται της διαδικασίας της ενοποίησης, όπως π.χ. Γερμανία, Γαλλία, αλλά και η Βρετανία, η Ιταλία, η Ισπανία, και άλλα που βρίσκονται σε υποδεέστερη θέση, όπως π.χ. Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία κλπ. Εδώ τα ονόματα των κρατών αναφέρονται ενδεικτικά με βάση το επίπεδο ανάπτυξής τους.

Αυτή η αντικειμενική πραγματικότητα είναι αναγνωρισμένη στους κόλπους της ΕΕ, και ομολογείται από τους ηγέτες της και άλλους ιθύνοντες, με τον όρο της «ύπαρξης κρατών με διαφορετικές ταχύτητες» ή «πολλαπλές ταχύτητες», παρά τις προπαγανδιστικές κορόνες ηγετών κρατών με υποδεέστερη θέση, όπως του Κ.Σημίτη, που κάνει λόγο για συμμετοχή της Ελλάδας «στον σκληρό πυρήνα» και «στην πρώτη ταχύτητα», λόγω συμμετοχής στην ΟΝΕ και το Ευρώ. Η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική, αφού η Βρετανία, η Σουηδία, η Δανία που δε συμμετέχουν στην ΟΝΕ και το Ευρώ, βρίσκονται σε διαφορετική, υψηλότερη θέση μέσα στην ΕΕ από την Ελλάδα.

Η πραγματικότητα των πολλών ταχυτήτων είναι που επιδιώκεται να αποτυπωθεί και στην προετοιμαζόμενη Διακυβερνητική Διάσκεψη για τη θεσμοθέτηση των οργάνων λειτουργίας και δράσης της ΕΕ και την προοπτική της «πολιτικής ενοποίησης» παρά την ύπαρξη διαφορετικών προτάσεων ως προς τη μορφή της, που εκφράζει και τις διαφορετικές στρατηγικές των ιδιαίτερων συμφερόντων του κεφαλαίου κάθε ηγετικού, στην ΕΕ, κράτους.

Το γεγονός ότι στην άτυπη Σύνοδο Κορυφής των 15 ηγετών της ΕΕ στο Μπίαριτζ έπεσαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων σκέψεις για την ισχύ των ψήφων των κρατών -μελών, την επέκταση της ειδικής πλειοψηφίας για τη λήψη των αποφάσεων και την προώθηση της ενισχυμένης συνεργασίας μεταξύ ενός μικρού πυρήνα κρατών - μελών που θα αποφασίζει ανεξάρτητα από τα υπόλοιπα κράτη - μέλη, δείχνει ακριβώς και την ύπαρξη των «πολλών ταχυτήτων». Το ίδιο δείχνει και η προώθηση της κατάργησης του «βέτο», η αρχή της «ενισχυμένης συνεργασίας», η μείωση του αριθμού των κρατών που μπορούν να αρχίσουν «ενισχυμένη συνεργασία» και που θεωρείται ότι θα είναι οι χώρες Γερμανία, Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία και Βρετανία αν ενταχθεί στην ΟΝΕ, ή διαφορετικά η Μπενελούξ, (Ολλανδία, Βέλγιο).

Αυτή η προοπτική παίρνει υπ' όψιν την απόφαση της ΕΕ για διεύρυνσή της σύμφωνα με την Ατζέντα 2000, με τη συμμετοχή και άλλων κρατών, που βρίσκονται σε ακόμη υποδεέστερη θέση στο ιμπεριαλιστικό σύστημα. Ακριβώς αυτό το τελευταίο έχει δημιουργήσει το σκεπτικισμό σε σχέση με την αναγκαιότητα της διεύρυνσης ή όχι.

Το θέμα της διεύρυνσης είναι σημείο τριβής, ανάμεσα στα κράτη - μέλη της ΕΕ. Η Βρετανία, η Σουηδία και εν μέρει η Ισπανία θέλουν γρήγορα τη διεύρυνση και χαλαρές σχέσεις, σε αντίθεση με τη Γερμανία και τη Γαλλία που επιθυμούν πρώτα την εμβάθυνση. Βεβαίως, η Γερμανία ενδιαφέρεται για τη συμμετοχή της Τσεχίας, της Ουγγαρίας και ίσως της Πολωνίας, λόγω των δικών της τεράστιων επενδύσεων σ' αυτές της χώρες.

Στο ζήτημα της διεύρυνσης τοποθετήθηκε και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, στην Πράγα (21.9.2000), αφού κάλεσε την ΕΕ να καθορίσει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για τα νέα μέλη και να διασαφηνίσει τους όρους ένταξης. Φαίνεται ότι το ΔΝΤ Ενδιαφέρεται για τη γρήγορη ένταξη των πρώην σοσιαλιστικών χωρών στο καπιταλιστικό άρμα της ΕΕ για να προλάβουν λαϊκές αντιδράσεις που αρχίζουν να εμφανίζονται και σε αυτές τις χώρες από τους εργαζόμενους, αλλά και κάτω από την επίδραση των προβλημάτων της ΕΕ (πτώση Εύρω, διεύρυνση φτώχειας κ.ά.).

Ενδεικτικές ως προς αυτό είναι, πρόσφατες δηλώσεις του συντηρητικού "φιλοευρωπαϊστή" ηγέτη της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπαν σε γερμανική εφημερίδα ότι, τελικά, η ένταξη της χώρας του στην ΕΕ συνεπιφέρει περισσότερα μειονεκτήματα παρά πλεονεκτήματα για τους Ούγγρους.

Οι πρωθυπουργοί Βρετανίας Τόνι Μπλερ και Σουηδίας Γιόραν Πέρσον σε κοινό άρθρο τους στους "Φαϊνάνσιαλ Τάιμς" (21.9.2000) εκφράζουν τις ίδιες απόψεις για τη διεύρυνση ότι δηλαδή πρέπει να καθορίσει η ΕΕ ημερομηνία για τις πρώτες προσχωρήσεις, βάσει αντικειμενικών κριτηρίων και προτρέπουν τους Ευρωπαίους συναδέλφους τους να μη λησμονούν το νόημα και τη σημασία που έχει η διεύρυνση για το μέλλον.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Φινλανδίας Ερκι Τούομιογια δήλωσε στη γερμανική εφημερίδα "Βελτ αμ Ζόντακ" ότι "είναι πεντακάθαρο πως αρνούμαστε ένα διαχωρισμό της ΕΕ σε άνισες ομάδες χωρών".

Βεβαίως, οι όποιες διαφορές σχετικά με την προοπτική της διεύρυνσης αλλά και της ενοποίησης, συγκλίνουν τουλάχιστον σαν πρώτο βήμα, στη λογική της ΕΕ υπό την ηγεμονία ενός "σκληρού πυρήνα", γύρω από τον οποίο διαμορφώνονται ομόκεντροι κύκλοι.

Αυτή η πραγματικότητα διαμορφώνει γενικά την ύπαρξη δύο ή και τριών ομάδων καπιταλιστικών κρατών εντός της ΕΕ, δηλαδή δύο ή τριών ταχυτήτων από την άποψη του επίπεδου οικονομικής άρα και πολιτικής ανάπτυξης. Αυτό θα ενταθεί με την ένταξη και άλλων ακόμη πιο αδύνατων καπιταλιστικών κρατών.

Αντικειμενικά, πέρα από τις οξύτατες αντιθέσεις ανάμεσα στα ηγετικά καπιταλιστικά κράτη, είναι υπαρκτές και οι αντιθέσεις μεταξύ των ισχυρών και των αδύνατων κρατών. Αυτές οι αντιθέσεις οξύνονται ακόμη περισσότερο από τις εδνοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις στο λεγόμενο «σκληρό πυρήνα. Γεγονός που κάτω από την επίδραση του νόμου της ανισόμετρης ανάπτυξης, και της κρίσης, δημιουργεί τους κινδύνους της διχοτόμησης ή τριχοτόμησης της ίδιας της ΕΕ, με γενικότερες συνέπειες για την ίδια την πορεία της ΕΕ. Αυτή η οξύτητα των αντιθέσεων οξύνει και τις ταξικές αντιθέσεις, γεγονός που συμβάλλει στην πάλη της εργατικής τάξης και των λαών σε κάθε κράτος - μέλος και στην κοινή τους πάλη, η οποία μπορεί να κετευθύνεται στην ανατροπή της πολιτικής και της εξουσίας των μονοπωλίων.