Το ότι ο άνθρωπος έχει εντελώς διαφορετική κοινωνική συμπεριφορά από τον χιμπατζή και οποιοδήποτε άλλο πρωτεύον ή μη ζώο είναι δεδομένο, ακριβώς επειδή από τότε που σχηματίστηκε η κοινωνία στη βάση της εργασίας, έγινε αυτή και όχι η κληρονομικότητα ο καθοριστικός παράγοντας που διαμορφώνει τα ανώτερα χαρακτηριστικά του ανθρώπινου είδους. Αυτοθυσία, προσπάθεια για το κοινό καλό μπορούν να υπάρξουν μόνο σε μια κοινωνία βασισμένη στην κοινωνική εργασία. Τέτοια χαρακτηριστικά δεν μπορούν να εμφανιστούν στα λεγόμενα «κοινωνικά» έντομα, που εμφανίζουν μια δομή συνεργατικότητας βασισμένη σε κληρονομικούς αυτοματισμούς, τους οποίους η βιολογική εξέλιξη ενέγραψε στο DNA και το πρωτόλειο νευρικό τους σύστημα. Δεν μπορούν να εμφανιστούν ούτε σε ομάδες ανώτερων ζώων, που δεν είναι ικανά να ξεχωρίσουν τον εαυτό τους από το φυσικό περιβάλλον, να κυριαρχήσουν σ' αυτό, να σχηματίσουν συνείδηση και να ζήσουν μαζί, πέρα και πάνω από την αναγκαιότητα ορμών και ενστίκτων.

Ομως το στάδιο που ζει ακόμα η συντριπτική πλειοψηφία της ανθρωπότητας, το στάδιο των αντιθέσεων με καταστροφικές συνέπειες που γεννούν οι εκμεταλλευτικές παραγωγικές σχέσεις, που συντηρεί και συχνά θεριεύει τον ατομισμό και επηρεάζει όλους, συμπεριλαμβανομένων των επιστημόνων, συχνά επιδρά και στα συμπεράσματα ψυχολογικών ερευνών με ζώα. Ο ατομισμός της καπιταλιστικής κοινωνίας προβάλλεται πάνω στα ζώα, υπερβάλλοντας τον ατομισμό που δικαιολογεί το γεγονός ότι πρόκειται για ζώα που δεν έχουν αναπτύξει πολιτισμό και υπακούν με άμεσο τρόπο στις βιολογικές ανάγκες τους.

Μέχρι τώρα, οι χιμπατζήδες, οι κοντινότεροι ζώντες συγγενείς του ανθρώπινου είδους, θεωρούνταν εξαιρετικά εγωιστές, δείγματα ατομισμού. Μια νέα μελέτη δείχνει ότι είναι ικανοί για πιο κοινωνική συμπεριφορά, για μια μορφή αλτρουισμού, που επιδιώκει το όφελος και άλλων ατόμων του είδους, που προωθεί τη συνεργατικότητα. Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό της Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ, ο Φρανς ντε Βάαλ και συνάδελφοί του στο πανεπιστήμιο Εμορι, περιγράφουν πείραμα με χιμπατζήδες που αλλάζει την εικόνα που είχαν σχηματίσει οι επιστήμονες για το ζώο αυτό.

Οι χιμπατζήδες τοποθετήθηκαν ανά δύο στο δωμάτιο διεξαγωγής του πειράματος, ένας σε κάθε πλευρά, διαχωρισμένοι μόνο με ένα συρμάτινο πλέγμα. Στη μια πλευρά υπήρχε ένας κουβάς που περιείχε 30 αντικείμενα, που ο χιμπατζής μπορούσε να δώσει στον ερευνητή με ανταμοιβή τροφή που του αρέσει. Μισά από τα αντικείμενα ήταν ενός χρώματος και είχαν ως αποτέλεσμα να πάρει την ανταμοιβή μόνο ο χιμπατζής που τα δίνει στον πειραματιστή. Τα άλλα μισά ήταν άλλου χρώματος και είχε ως αποτέλεσμα να ανταμείβονται και οι δυο χιμπατζήδες με τροφή. Αν οι χιμπατζήδες ήταν απόλυτα ατομιστές, τότε είτε θα επέλεγαν μόνο τα αντικείμενα που δίνουν στον εαυτό τους τροφή, είτε θα διάλεγαν τυχαία τα αντικείμενα σε ποσοστό 50% από το ένα ή το άλλο χρώμα. Ωστόσο, διαπιστώθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά επιλογής των αντικειμένων που είχε ως αποτέλεσμα την ανταμοιβή και του άλλου ζώου.

Στην καλύτερη περίπτωση, προηγούμενες έρευνες που είχαν καταλήξει στο ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα, είχαν σχεδιαστεί λαθεμένα, έτσι που τα ζώα δεν μπορούσαν να συνδυάσουν σωστά επιλογή και ανταμοιβή. Η έρευνα του ντε Βάαλ δεν απορρίπτει την πιθανότητα η συμπεριφορά των χιμπατζήδων να οφείλεται σε συνήθειες που έχουν τα ζώα εκτός του πλαισίου του πειράματος, όπως το να φροντίζουν το ένα το άλλο και να αλληλοϋποστηρίζονται, ιδίως όταν φαίνεται ότι υπάρχει αρκετή τροφή για όλους. Με άλλα λόγια και το συμπέρασμα για αλτρουιστική συμπεριφορά είναι αμφισβητήσιμο.

Και μόνο το γεγονός ότι αποδίδεται στα ζώα η ύπαρξη ή η έλλειψη ενός χαρακτηριστικού, όπως ο ατομισμός, που έχει νόημα μόνο στο πλαίσιο μιας κοινωνίας σαν την ανθρώπινη, δείχνει ότι υπάρχει βαθύτερο λάθος στην όλη έρευνα, ότι προβάλλεται σ' αυτά μια αδυναμία που γεννά η τρέχουσα μορφή οργάνωσης της κοινωνίας. Η συμπεριφορά των ζώων δεν μπορεί να κριθεί με τα κριτήρια της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Οι άνθρωποι μπορεί να είναι ατομιστές ή αλτρουιστές, τα ζώα όχι.