Την ίδια στιγμή η ένταση της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης σε συνθήκες ειρήνης έσπασε πολλά από τα τότε ιδεολογήματα της αστικής τάξης και ριζοσπαστικοποίησε νέα κομμάτια της συνεχώς διευρυνόμενης (μέσω της προλεταριοποίησης αγροτικών πληθυσμών3) εργατικής τάξης. Επίσης, παρά τη μετεμφυλιακή τρομοκρατία και την αντικομμουνιστική προπαγάνδα του ελληνικού κράτους, οι παραδόσεις της ΕΑΜικής Αντίστασης και του ηρωικού αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας παρέμεναν ζωντανές σε μεγάλα τμήματα του λαού. Τα αποτελέσματα των εκλογών του Σεπτέμβρη του 1951 είχαν αποτυπώσει σε ένα βαθμό αυτή την επιρροή, παρά το όργιο της τρομοκρατίας και της νοθείας4. Την ίδια στιγμή, ο Δημοκρατικός Στρατός της Ελλάδας είχε αποσυρθεί στις χώρες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, έχοντας διασώσει τον κύριο όγκο των δυνάμεών του.
Σε αυτά τα πλαίσια, η ένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ αποτελούσε κατοχύρωση της αστικής τάξης από την οποιαδήποτε μελλοντική προσπάθεια ανατροπής της. Η αναγκαιότητα της ένταξης στο ΝΑΤΟ για τη διασφάλιση της αστικής εξουσίας αποτυπώνεται και από την υπερψήφιση της ένταξης από τις βασικές αστικές πολιτικές δυνάμεις. Αποδείχτηκε πως παρά τις επιμέρους διαφοροποιήσεις τους, οι οποίες στηρίζονταν και στα εν μέρει αντικρουόμενα συμφέροντα που εξέφραζαν μέσα και έξω από τη χώρα, οι αστικές πολιτικές δυνάμεις ήταν ενωμένες σα γροθιά απέναντι στον «εχθρό λαό». Εξάλλου, είναι χαρακτηριστικό ότι για την ένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ πλειοδοτούσε η «κεντρώα» κυβέρνηση Πλαστήρα, η οποία κατά τα άλλα μιλούσε για την ανάγκη τερματισμού των διώξεων, σπέρνοντας συγχύσεις και αυταπάτες. Επιβεβαιώθηκε και τότε ότι η συμμετοχή της ελληνικής αστικής τάξης στο ΝΑΤΟ και στη συνέχεια η εγκατάσταση στην Ελλάδα των αμερικανικών βάσεων, κάθε άλλο παρά ένδειξη υποτέλειας αποτελούσε. Ηταν συμμετοχή ισχυροποίησης της θέσης της εσωτερικά και στην ευρύτερη περιοχή.
Η ένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ μαζί με την ένταξη της Τουρκίας και τον προσεταιρισμό της Γιουγκοσλαβίας παγίωσε τη στρατηγική θέση της Ατλαντικής Συμμαχίας στη νοτιοανατολική Ευρώπη6, γεγονός που οδηγούσε στην εξασφάλιση της αστικής εξουσίας, όπως και στην κατοχύρωση ενός πολεμικού ορμητηρίου στα νότια σύνορα του σοσιαλιστικού «στρατοπέδου». Η εξασφάλιση της αστικής εξουσίας προωθήθηκε τα επόμενα χρόνια από το ΝΑΤΟ και μέσα από την οργάνωση παραστρατιωτικών ομάδων(«κόκκινη προβιά», «gladio», «staybehind») που τροφοδοτούνταν με χρήματα και στρατιωτικό υλικό και ήταν έτοιμες να δράσουν ενάντια στο εργατικό και λαϊκό κίνημα σε οποιαδήποτε περίπτωση που θα προσπαθούσε να διεκδικήσει τη δική του εξουσία7. Από την άλλη πλευρά, η κατοχύρωση της χώρας ως πολεμικού ορμητηρίου απέναντι στις χώρες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης κατοχυρώθηκε μέσα από τη συμφωνία της εγκατάστασης των αμερικανικών βάσεων που προώθησε η κυβέρνηση Παπάγου δίχως καν την έγκριση της ελληνικής Βουλής τον Οκτώβριο του 19538.
Με βάση τη συμφωνία, οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις μπορούσαν να δρουν ελεύθερα μέσα στα σύνορα της Ελλάδας, να διατηρούν τα δικά τους ταχυδρομεία, να έχουν ατέλεια, να μη δικάζονται από τα ελληνικά δικαστήρια, να αποζημιωθούν για τις όποιες υποδομές θα κατασκεύαζαν και θα παρέμεναν στη χώρα κλπ.9. Η παρουσία των αμερικανικών και στη συνέχεια των ΝΑΤΟικών στρατευμάτων στην Ελλάδα που συνεχίζεται μέχρι σήμερα χρησιμοποιήθηκε για την εκπλήρωση των ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών τόσο ενάντια στις χώρες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης μέχρι τη διάλυση της ΕΣΣΔ το 1991, όσο και για την εξασφάλιση των αμερικανικών και ΝΑΤΟικών συμφερόντων από το 1991 και έπειτα. Παράλληλα, συνέχιζε να αποτελεί φόβητρο για την οποιαδήποτε απόπειρα της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων να αποτινάξουν τον καπιταλιστικό ζυγό.
«Αντί για την ειρήνευση, την ανοικοδόμηση και την καλοπέραση που ο μοναρχοφασισμός του έταξε, ο λαός πνίγεται στη δυστυχία και την εξαθλίωση. Τα παιδιά του σφάζονται στην Κορέα. Η οικονομική κατάσταση είναι κυριολεκτικά καταστροφική. Το δέσιμο της Ελλάδας στο Βορειοατλαντικό Σύμφωνο και το σχέδιο "Αστραπή" κάνουν ορατή την άμεση απειλή για γενίκευση της σφαγής».10
Στις δεκαετίες που ακολούθησαν το ΚΚΕ έμεινε σταθερά προσηλωμένο στον αγώνα ενάντια στο ΝΑΤΟ και κάθε ιμπεριαλιστικό οργανισμό, στην πάλη για να φύγουν οι αμερικανικές βάσεις από την Ελλάδα, για να μην αποτελεί η Ελλάδα πολεμικό ορμητήριο για τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς. Σήμερα, στην εποχή της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης που συνοδεύεται από πρωτόγνωρη (μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο) όξυνση της ταξικής πάλης και των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, η εξαγωγή ιστορικών συμπερασμάτων, αλλά και η συνέχιση της πάλης για αποδέσμευση της Ελλάδας από το ΝΑΤΟ και κάθε ιμπεριαλιστικό οργανισμό, στο πλαίσιο της πάλης για τη λαϊκή εξουσία, αποτελεί προϋπόθεση για να μην ξαναγίνουν η εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα «κρέας στα κανόνια» των ιμπεριαλιστικών επιδιώξεων. Πολύ περισσότερο που ένας γενικευμένος ιμπεριαλιστικός πόλεμος είναι ενδεχόμενος.
1. Δοκίμιο ιστορίας του ΚΚΕ - τόμος Β΄, 1949 - 1968, σ.294, Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα 2011.
2. GERONIMAKIS S., Post-War Economic Growth in Greece (1950-61), Review of Wealth and Income - vol.11, March 1965.
3. BENNISON David, Greece in HOWE Stewart (Ed.), European Union (Structures, Competition and Performance)(p.83), Routledge Editions, London & New York 2003.
4. PELT Mogens, Tying Greece to the West (US-West German-Greek Relations 1949-1974)(pp.56-7), Museum Tuscalanum Press, Copenhagen 2006.
5. GOWER Jackie - TIMMINS Graham, Introduction in GOWER Jackie - TIMMINS Graham, Russian and Europe in the Twenty First Century (An Uneasy Partnership)(p.xxiii), Anthem Press, London & New York 2009.
6. Δοκίμιο ιστορίας του ΚΚΕ - τόμος Β΄, 1949 - 1968, σ.295, Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα 2011.
7. «Γκλάντιο»-«Κόκκινη Προβιά», Εφημερίδα «Ριζοσπάστης», 11 Αυγούστου 2002.
8. Δοκίμιο ιστορίας του ΚΚΕ - τόμος Β', 1949 - 1968, σ.299, Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα 2011.
9. ΛΙΝΑΡΔΑΤΟΣ Σπύρος, Από τον Εμφύλιο στη Χούντα - τομ. Β΄ (1952-5) σ.123, Εκδόσεις Παπαζήσης, Αθήνα 1978.
10. Το ΚΚΕ: Επίσημα Κείμενα, τόμος 7ος, σ.192, Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα 1995.