Η μεγάλη κυρία του δημοτικού μας τραγουδιού, νικημένη από τον καρκίνο πέθανε (10/3), στα 84 χρόνια της και κηδεύεται σήμερα (3μμ), στο νεκροταφείο της Νέας Σμύρνης. Παράκληση, αντί στεφάνων, στη μνήμη της χρήματα να δοθούν στο Σύλλογο Βοήθειας Παιδιών Αιθιοπίας - Lalibela και στο Κοσμέτειο Ιδρυμα για τις ανάγκες των απόρων Κωνσταντινοπολιτών.

Γεννημένη (12/10/1928) στην Καισαριανή από μικρασιάτες πρόσφυγες, έζησε δύσκολα παιδικά χρόνια αλλά και την αλληλεγγύη της προσφυγιάς. Μικρό παιδί βγήκε στη βιοπάλη. Δεκατριών χρόνων άρχισε μαθήματα στο Σύλλογο προς Διάδοσιν της Εθνικής Μουσικής του Σίμωνα Καρρά. Το 1954 προσλαμβάνεται στο Εθνικό Ιδρυμα Ραδιοφωνίας (Τμήμα Εθνικής Μουσικής) και γνωρίζει τους σημαντικότερους παραδοσιακούς μουσικούς από διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Ηχογραφεί, εξοικειώνεται με όλα τα τοπικά μουσικά ιδιώματα, επιμελείται εκδόσεις δίσκων, θεατρικές εκπομπές, κινηματογραφικές ταινίες.

Από το 1963 ταξιδεύει στην επαρχία για επιτόπιες καταγραφές και συγκέντρωση μουσικού υλικού για το αρχείο της. Το 1971 παραιτείται από τη Ραδιοφωνία, λόγω παρεμβάσεων στη δουλειά της. Με πρόσκληση του Διονύση Σαββόπουλου, πρωτοεμφανίζεται στο «Ροντέο». Το 1976-77 με σκηνοθέτες τους Φώτο Λαμπρινό και Ανδρέα Θωμόπουλο γυρίζει στην επαρχία είκοσι επεισόδια της εκπομπής της ΕΡΤ «Μουσικό οδοιπορικό». Το 1981 ιδρύεται ο Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής - Δόμνα Σαμίου, για τη διάσωση και προβολή της παραδοσιακής μουσικής και έκδοση δίσκων, μακράν των εμπορικών εταιρειών. Συνεργάζεται με καταξιωμένους Ελληνες και ξένους μουσικούς, μουσικολόγους, λαογράφους, εθνομουσικολόγους. Διδάσκει και αναδεικνύει πρωτόβγαλτους νέους καλλιτέχνες. Πάμπολλες ήταν οι πρωτοβουλίες και ανιδιοτελής η προσφορά της για τη μουσική εκπαίδευση των παιδιών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Τιμήθηκε με πολλές διακρίσεις και με μετάλλιο από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας (2005). «Στόχος μου, πάντα, είναι να σώσω και διαδώσω τα τραγούδια της λαϊκής μας παράδοσης, έλεγε. «Οσο για το κράτος; Είδες ποτέ να κάνει κάτι γι' αυτό;».

Από τα πολλά έργα της σειράς «Τάνκερ»

Η έκθεση αρχίζει με έργα των δύσκολων σπουδαστικών χρόνων του Π. Πρέκα στην ΑΣΚΤ (εισήχθη το 1944, αλλά λόγω της ΕΑΜικής δράσης του και της συμμετοχής του στο ματωμένο Δεκέμβρη του 1944, συνελήφθη, εξορίστηκε στο στρατόπεδο Ελ Ντάμπα και μετά από πολλές προσπάθειες επανεισήχθη στην ΑΣΚΤ). Συνεχίζεται με έργα από τα χρόνια των σπουδών του (με υποτροφία του γαλλικού κράτους) στο Παρίσι. Ακολουθούν έργα από τις φημισμένες θεματικές του ενότητες: «Αλογα», «Βίοι παράλληλοι», «Λευκά πανιά», «Τάνκερς», «Ηρωες του Ριάτσε». Παρουσιάζονται επίσης μεγάλων και μικρών διαστάσεων γλυπτά του, φιλοτεχνημένα σε ξύλο, μάρμαρο, πέτρα, ορείχαλκο, σίδηρο (γλυπτά του κόσμησαν διάφορα κτίρια) και δείγματα καλλιτεχνικού κοσμήματος. Η έκθεση πλαισιώνεται με δίγλωσση έκδοση (επιμέλεια Ολγας Μεντζαφού - Πολύζου), με πολλά κείμενα ιστορικών Τέχνης (Α. Δεληβοριάς, Χρ. Χρήστου, Μ. Λαμπράκη - Πλάκα, Στ. Λυδάκη, Ντ. Ηλιοπούλου - Ρογκάν κ.ά.) και με προβολή βίντεο.

Γεννημένος στη Μελβούρνη της Αυστραλίας, πρωτοδιδάχθηκε βιολί από τον πατέρα του Κώστα, μετανάστη, με καταγωγή από τη Σμύρνη. Αγάπησε τη μικρασιάτικη μουσική και τα ρεμπέτικα. Μετά τις σπουδές του, το 2000 εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα. Η αγάπη και η βαθιά κατανόησή του για τη μουσική, ο σεμνός και αποφασιστικός χαρακτήρας του, αποτυπώνονταν στο παίξιμό του, σε κάθε όργανο (βιολί, τζουρά, λαούτο, κιθάρα, μπαγλαμά). Οσοι τον γνώρισαν μιλούν για το «δυνατό αποτύπωμά» του με το παίξιμο και το χαρακτήρα του. Μετρημένος και ακούραστος, πάντα με χαμόγελο, βοηθούσε τους συναδέλφους του, προσέφερε τις γνώσεις του χωρίς έπαρση, με ιδιαίτερη αγάπη για τους νέους μουσικούς. Συνειδητοποιώντας την ανάγκη οργανωμένης πάλης, ο Εκτωρ Κοσμάς πάλεψε με το ταξικό κίνημα, μέσα από τον Πανελλήνιο Μουσικό Σύλλογο, συμμετέχοντας ενεργά στις συνελεύσεις, κινητοποιήσεις και στο ψηφοδέλτιο των ταξικών δυνάμεων στις τελευταίες εκλογές. Οι συνάδελφοί του θα θυμούνται την πρωτοπόρα δράση του στις τελευταίες εικοσιτετράωρες γενικές απεργίες και ειδικά στην 48ωρη απεργία, όπου με τη δική του αταλάντευτη στάση βοήθησε τους συναδέλφους του να ξεπεράσουν τους δισταγμούς και να απεργήσουν. Σε μια περίοδο που οι μουσικοί μαστίζονται από την ανεργία και την υποαπασχόληση, ο Ε. Κοσμάς με τη στάση του έδειξε το δρόμο της συλλογικής πάλης μέσα από το ταξικό κίνημα.