«Το πιο σημαντικό μάθημα που έμαθα ήταν πως το μέλλον της ανθρωπότητας μπορεί να ιδωθεί μόνον "από τα κάτω", από τη σκοπιά των καταπιεσμένων και εκμεταλλευομένων. Μόνον όποιος αγωνίζεται μαζί τους, αγωνίζεται για την ανθρωπότητα...» (από την ομιλία του Μπ. Μπρεχτ στην απονομή του Βραβείου «Λένιν» για την Ειρήνη το 1955). Αλλωστε, όπως ο ίδιος τόνιζε προς τους καλλιτέχνες, «τι ωφελεί να γράψει κανείς κάτι το θαρραλέο, απ' όπου να βγαίνει πως η κατάσταση που βρισκόμαστε είναι βάρβαρη, αν δε φαίνεται ξεκάθαρα για ποιο λόγο φτάσαμε σ' αυτή την κατάσταση;».

Ο ρόλος του καλλιτέχνη δεν είναι απλώς να αφουγκράζεται την εποχή του και να την εκφράζει μέσα από το έργο του, αλλά και να συμμετέχει ενεργά στην προσπάθεια αφύπνισης του λαού. Την ανάγκη αντίστασης των καλλιτεχνών και όλου του λαού στη σαρωτική επέλαση του κεφαλαίου στην Τέχνη και στον Πολιτισμό, με αίτημα τη δημιουργία των προϋποθέσεων για καλλιτεχνική δημιουργία και παραγωγή μακριά από τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου εκφράζουν ανοιχτά πια πολλοί καλλιτέχνες.

Επιβεβαιώνεται η ανάγκη ενός ανοιχτού, κοινωνικο-πολιτιστικού κινήματος, το οποίο θ' αντιπαλέψει την πολιτιστική αθλιότητα και τα αίτια που τη γεννούν, μιας ευρύτερης συσπείρωσης καλλιτεχνών από όλους τους κλάδους για ένα δυναμικό, πρωτοπόρο και ριζοσπαστικό καλλιτεχνικό κίνημα, που θα βρίσκεται σε οργανική σύνδεση με το κίνημα της εργατικής τάξης και θα μετέχει ενεργά στους αγώνες εκφράζοντας με τα δικά του μέσα την κοινωνική αλληλεγγύη όλων των εργαζομένων.

Οι επιπτώσεις στην κοινωνία και τον πολιτισμό από την τεράστια επιθετικότητα του ιμπεριαλισμού, την κυβερνητική και κοινοτική πολιτική, από τον πολιτιστικό ομογενοποιητικό ολοκληρωτισμό της ΕΕ, από την αποξένωση της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού από τους δημιουργούς και από την κυριαρχία της μαζικής υποκουλτούρας, είναι τεράστιες. Τα μεγάλα ιμπεριαλιστικά μπλοκ λυσσαλέα ταπεινώνουν ό,τι έχει κατακτήσει μέχρι σήμερα ο πανανθρώπινος πολιτισμός, για να το υποτάξουν στις άμεσες και στις μακροπρόθεσμες γενικότερες ανάγκες και επιδιώξεις τους, στα ανταγωνιστικά συμφέροντά τους.

Συγκεντρώνουν σε όλο και λιγότερα χέρια τον πλούτο, εκμεταλλεύονται, ποδηγετούν και ευτελίζουν κάθε κοινωνική κατάκτηση, κάθε κοινωνική αξία... Πολιτιστικές, υλικές και πνευματικές κατακτήσεις, η πολιτιστική κληρονομιά και η τέχνη χρησιμοποιούνται ολοκληρωτικά ως άρμα για την πολιτική τους και ως οικονομικό «συγκριτικό πλεονέκτημα» στον ιμπεριαλιστικό ανταγωνισμό τους, για την επικράτηση του ισχυρότερου. Οι κυβερνήσεις της χώρας, τα τελευταία τριάντα χρόνια, εφαρμόζοντας την κοινοτική πολιτική που συναποφασίζουν στις Βρυξέλλες, πολιτική μείωσης των κοινωνικών παροχών, κάνουν λάστιχο τις σχέσεις και τους όρους εργασίας όλων των εργαζομένων, ανατρέπουν το οχτάωρο και αφαιρούν κοινωνικές κατακτήσεις που κερδήθηκαν με αγώνες δεκαετιών, για να τροφοδοτούν με τεράστια κέρδη τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα. Στον Νιάρχο χαρίζεται ο «ιππόδρομος», με σκοπό να του εκχωρηθούν η Λυρική Σκηνή και η Εθνική Βιβλιοθήκη. Στο ίδρυμα Λαμπράκη δίνονται εκατομμύρια ευρώ από τον τακτικό προϋπολογισμό και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων για τη λειτουργία και επέκταση του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Ανάλογα ποσά δίνονται και για το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης. Τεράστια ποσά διατίθενται από τον κρατικό προϋπολογισμό και ευρωπαϊκά κονδύλια για φιέστες που προπαγανδίζουν το δικό τους κοσμοπολίτικο, ομογενοποιημένο πολιτισμό, των ευρωπαϊκών οικονομικών κολοσσών.

Ως συνέπεια αυτής της διαδικασίας έρχεται η προσπάθεια ταπείνωσης και χειραγώγησης των δημιουργών της τέχνης, κατά παρόμοιο τρόπο με αυτόν που μειώνεται και χειραγωγείται ο εργάτης, ο επιστήμονας, ο επαγγελματίας, ο κάθε νέος που ψάχνει για εργασία. Ο έλεγχος της καλλιτεχνικής παραγωγής μέσω της εμπορευματοποίησης, της επιχειρηματικής ιδιοκτησίας στα υλικά και τους χώρους παραγωγής και κοινωνικοποίησής της, είναι η αιτία της εκτροπής προς τον κομφορμισμό, την κοσμοπολίτικη τυποποίηση και τη χυδαιότητα. Οδηγεί όλο και περισσότερους δημιουργούς στο συμβιβασμό ή στην αποστράτευση. Στην εκβιαστική επιλογή άλλης παράλληλης ή και άσχετης εργασίας, κάτω από την ανάγκη της επιβίωσης.

Ριζικές ανατροπές σε κάθε έκφανση της ζωής μας, είτε λέγεται Παιδεία, είτε λέγεται εργασιακές σχέσεις, οικονομία, πολιτιστικές αξίες, κ.λπ. επιβάλλουν με γρήγορα και σταθερά βήματα οι αστικές κυβερνήσεις. Προσπαθώντας να επιταχύνουν τις διαδικασίες εκχώρησης του πολιτισμού μας στη βιομηχανία του θεάματος, ακολουθούν τις επιταγές της ΕΕ, για μια ενιαία πολιτιστική ταυτότητα, ενταγμένη πάντα στη λογική της εμπορευματοποίησης, που θα εξυπηρετεί την ενοποιημένη ευρωπαϊκή αγορά, αλλά ταυτόχρονα θα διαμορφώνει και θα χειραγωγεί συνειδήσεις.

Μειώθηκαν οι μισθοί και τα επιδόματα των ηθοποιών και μουσικών στα κρατικά θέατρα, στις κρατικές ορχήστρες, στα ΔΗΠΕΘΕ, στα δημοτικά μουσικά σύνολα, στα ωδεία, ενώ μειώθηκαν πολύ οι αμοιβές στον οπτικοακουστικό τομέα. Οι δήμοι απολύουν καθημερινά δεκάδες μουσικούς, εικαστικούς και άλλους καλλιτέχνες, ενώ πολλοί άλλοι που δουλεύουν ως συμβασιούχοι στη δημόσια εκπαίδευση προσλήφθηκαν μέσω ΕΣΠΑ με όρους εργασιακής σκλαβιάς. Στους εικαστικούς, λογοτέχνες, μουσουργούς, μουσικούς, ακόμα και το βιβλιάριο απορίας δίνεται περιορισμένα, «μετ' εμποδίων», ενώ το Ασφαλιστικό τους παραμένει άλυτο. Το Θεατρικό Μουσείο υπολειτουργεί, από τον περασμένο Νοέμβρη, καθώς οι εργαζόμενοι βρίσκονται ακόμη σε επίσχεση εργασίας καθώς είναι απλήρωτοι πολλούς μήνες.

Οι πάλαι ποτέ εστίες πολιτισμού στην περιφέρεια, παρά την αυξανόμενη ανάγκη παρέμβασής τους με υψηλού επιπέδου καλλιτεχνικό έργο, τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα, αντιμετωπίζουν - χρόνια τώρα - τεράστια προβλήματα. Συρρικνώνεται η δράση τους ή επαναλαμβάνουν το ρεπερτόριο εμπορικών θεάτρων για να επιβιώσουν. Με παρατάσεις ζωής, ανά εξάμηνο, με απλήρωτους εργαζόμενους και προμηθευτές, ψυχορραγούν.

Τα ΔΗΠΕΘΕ, άλλο περισσότερο και άλλο λιγότερο, πρόσφεραν στις αρχές δημιουργίας τους αξιόλογο έργο στην περιφέρεια και έδιναν μια σοβαρή πολιτιστική ανάσα στην ύπαιθρο, αφού και νέα ταλέντα αναδείκνυαν και καλλιτεχνική παιδεία παρείχαν. Ομως, όλα αυτά χρόνο με το χρόνο, επί μια δεκαετία τώρα απαξιώθηκαν από τις αστικές πολιτικές, αρχικά με υποχρηματοδοτήσεις και στη συνέχεια μηδενιστικούς δήθεν «επανακαθορισμούς του θεσμού», προκειμένου πολλά από αυτά να καταργηθούν καταδικάζοντάς τα σε οικονομικό άρα και καλλιτεχνικό μαρασμό. Ο μακροχρόνιος σχεδιασμός και η μακροχρόνια δράση των θεάτρων εμποδίζονται από την περιορισμένη διάρκεια των προγραμματικών συμβάσεων, οι οποίες ξεκίνησαν σαν 10ετείς, έγιναν ως το 2007 5ετείς και κατάντησαν 18μηνες και ετήσιες ενώ τώρα λειτουργούν με συνεχείς εξάμηνες παρατάσεις.

Οι απόψεις που κυκλοφορούν τα τελευταία χρόνια και μάχονται για το ποια θα επικρατήσει είναι αρκετές. Πρώτη και ισχυρότερη η άποψη για μείωση των ΔΗΠΕΘΕ σε έξι. Αλλοι υπερασπίζονται τα 12, όσες και οι περιφέρειες, πλην της Αθήνας. Σε ό,τι αφορά όμως στη θεσμική αναδιάρθρωση οι περισσότεροι επιθυμούν τη μετατροπή τους σε ΑΕ. Μια μετατροπή που θα είναι η ταφόπλακα των ΔΗΠΕΘΕ.

Θυμίζουμε για όσους ξεχνούν ότι σε ημερίδα που έγινε πριν από έναν περίπου χρόνο ο εκπρόσωπος της Κίνησης Ηθοποιών (ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ) και γγ της ΠΟΘΑ, Δημήτρης Παλαιοχωρίτης, συμφώνησε με τις συντηρητικότερες απόψεις που ακούστηκαν για μετατροπή των ΔΗΠΕΘΕ σε Περιφερειακά και μάλιστα σε ΑΕ και περιορισμό του αριθμού τους σε 6 από 16. Πάνω στον οίστρο του λόγου του ο Παλαιοχωρίτης παρακάλεσε(!) μάλιστα οι τεχνικοί και το προσωπικό των θεάτρων να μην είναι μόνιμοι αλλά ορισμένου χρόνου, δηλαδή συμβασιούχοι, προκαλώντας την έκπληξη όλων.

Απέναντι σ' αυτή τη γενικευμένη κατάσταση και στο χώρο του πολιτισμού δεν μπορεί να υπάρχει κανένα άλλο μέσο αντίστασης και αντίδρασης παρά μόνο ένας ενωμένος αγώνας, όλων των καλλιτεχνών, όλων των πνευματικών ανθρώπων αυτής της χώρας, σε μια προσπάθεια να επιβάλουν μια άλλη πολιτική που θα έχει ως κέντρο της τον άνθρωπο, τις ανάγκες του και στον πυρήνα της την πολιτιστική ανάπτυξη σε όφελος όλης της κοινωνίας.