Με νέα διαχειριστικά εργαλεία προσπαθεί η ΕΕ να παρέμβει προς όφελος των μονοπωλίων της στην εξέλιξη της κρίσης που βαθαίνει. Χτες, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε τη μείωση του βασικού επιτοκίου του ευρώ στο 0,75%, καταγράφοντας νέο ιστορικό χαμηλό. Ανακοινώνοντας τις ομόφωνες αποφάσεις του ΔΣ της ευρωτράπεζας, ο πρόεδρός της Μ. Ντράγκι, προέβλεψε ένταση των πιέσεων στις προοπτικές για την οικονομία της Ευρωζώνης, «όπου η ανάπτυξη εξακολουθεί να είναι αδύναμη με έντονες αβεβαιότητες».

«Παρατηρούμε επιδείνωση της ανάπτυξης σε ολόκληρη την Ευρωζώνη συμπεριλαμβανομένης της χώρας ή των χωρών που δεν είχαν τέτοια εμπειρία στο παρελθόν» σημείωσε, επιβεβαιώνοντας τις εκτιμήσεις για βάθεμα της κρίσης, όπως άλλωστε μαρτυρούν και οι ενδείξεις για το δεύτερο τρίμηνο του 2012. Ο ίδιος εξέφρασε τη διάθεση της ΕΚΤ να συνεργαστεί με τους ευρωμηχανισμούς, αντιμετωπίζοντας θετικά και το ενδεχόμενο της δημιουργίας ενός ενιαίου μηχανισμού εποπτείας για την απευθείας ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.

Παρεμβάσεις αντίστοιχες με αυτές της ΕΚΤ έκανε χτες και η Τράπεζα της Αγγλίας, η οποία διατήρησε αμετάβλητα στο 0,5% τα επιτόκιά της, ενώ ανακοίνωσε και επέκταση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης κατά 50 δισ. στερλίνες, στα 375 δισ. Η τράπεζα εξέφρασε παράλληλα την ανησυχία της για το γεγονός ότι το ΑΕΠ της Βρετανίας έμεινε σχεδόν αμετάβλητο τους τελευταίους 18 μήνες, ενώ καταγράφτηκε συρρίκνωση της παραγωγής τα δύο τελευταία τρίμηνα.

Στην παροχή φθηνότερου χρήματος για τα μονοπώλιά της, η ΕΕ προσθέτει και την απευθείας χρηματοδότησή τους με τα λεγόμενα «project bonds» - ομόλογα έργου ή αναπτυξιακά ομόλογα, όπως ονομάζονται τα αμοιβαιοποιημένα δάνεια για τη χρηματοδότηση μεγάλων προγραμμάτων υποδομών. Χτες, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε την έναρξη μιας πιλοτικής φάσης αυτών των ομολόγων μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.

Με εγγυήσεις περίπου 230 εκατ. ευρώ από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό και συμβολή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, τα ομόλογα αυτά θα κατευθυνθούν για τη στήριξη έργων που θα αναλάβουν μεγάλοι μονοπωλιακοί όμιλοι.

«Από σήμερα και ως το τέλος του 2013 θα διατεθούν 4,6 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση έργων υποδομών στην ενέργεια, τις μεταφορές και τις τηλεπικοινωνίες. Η σημερινή απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και το Σύμφωνο Ανάπτυξης και Απασχόλησης που υιοθέτησε την περασμένη βδομάδα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, δημιουργούν συγκεκριμένα εργαλεία για την τόνωση της οικονομίας και την επένδυση στο μέλλον» είπε ο Ζοζέ Μπαρόζο, δίνοντας καθαρά το στίγμα της ανάπτυξης την οποία επιδιώκει η ΕΕ.

Πρόκειται για ανάπτυξη που θα στηρίζεται σε επενδύσεις σε τομείς της παραγωγής άμεσα κερδοφόρους για το κεφάλαιο, με την παροχή κονδυλίων από τις κυβερνήσεις των κρατών - μελών, είτε με τη μορφή του ζεστού χρήματος, είτε με τη μορφή εγγυήσεων. Οπως ομολόγησε και ο επίτροπος Ρεν, τα ομόλογα έργου στηρίζονται σε πόρους του δημόσιου τομέα που μπορούν να αξιοποιηθούν για την αποδέσμευση των ιδιωτικών επενδύσεων και την κινητοποίηση σημαντικών ευρωπαϊκών έργων, τα οποία σε διαφορετική περίπτωση θα παρέμεναν παγωμένα λόγω της αβεβαιότητας των καιρών.

Τα ομόλογα έργου «έχουν το πλεονέκτημα να μην επιβαρύνουν περαιτέρω τους εθνικούς προϋπολογισμούς ή τα κρατικά χρέη», εξήγησε από την πλευρά του ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, ενώ σύμφωνα με τον Μπαρόζο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη προτείνει την επέκταση της πρώτης πιλοτικής φάσης του προγράμματος, από το 2014 ως το 2020 με προϋπολογισμό της τάξεως των 50 δισ. ευρώ.

Στο μεταξύ, η Ισπανία εξαναγκάζεται ολοένα και σε πιο ακριβό δανεισμό από τις καπιταλιστικές αγορές του χρήματος, καθώς επιδεινώνονται οι προβλέψεις για την οικονομία της, εξαιτίας της κρίσης που βαθαίνει. Η ισπανική κυβέρνηση πέτυχε μεν το στόχο της άντλησης 3 δισ. ευρώ κατά την πρώτη δημοπρασία ομολόγων μετά τη συμφωνία για στήριξη των ισπανικών τραπεζών, το κόστος δανεισμού, όμως, για το 10ετές ομόλογο εκτοξεύτηκε χτες στο υψηλότερο επίπεδο από τον Νοέμβρη, στο 6,43%.

Συναφής με τα παραπάνω, είναι και η έναρξη, από την ερχόμενη βδομάδα, των συνομιλιών ανάμεσα στη Φινλανδία και την Ισπανία για τις εγγυήσεις που θα ζητήσει η πρώτη ως αντάλλαγμα για την συμμετοχή της στο ευρωπαϊκό σχέδιο για τη διάσωση των ισπανικών τραπεζών. Σύμφωνα με το φινλανδικό υπουργείο Οικονομικών, οι συνομιλίες θα ξεκινήσουν μετά τη σύνοδο του Γιούρογκρουπ στις 9 Ιούλη. Τον περασμένο μήνα, η υπουργός Οικονομικών, Γιούτα Ουρπιλάινεν, είχε τονίσει πως η χώρα της θα απαιτήσει συμμετοχή στις βιώσιμες ισπανικές τράπεζες ως αντάλλαγμα για τη βοήθειά της και πως οι πιο αδύναμες τράπεζες θα πρέπει να κλείσουν.

Επαναφέροντας τα σενάρια για νέο κούρεμα του ελληνικού χρέους, που θα σημάνει επιπλέον επώδυνα αντιλαϊκά μέτρα, ο πρώην πρόεδρος της Deutsche Bank Γ. Ακερμαν, στην πρώτη του δημόσια ομιλία μετά την αποχώρηση από το προηγούμενο πόστο του, εξέφρασε χτες την άποψη ότι η Ελλάδα θα πρέπει να προχωρήσει σε διαγραφή χρέους ύψους 180 δισ. ευρώ (90% του ΑΕΠ) για να μειώσει το χρέος της στο 60% του ΑΕΠ.

Μετά το πρόσφατο «κούρεμα», μόλις το 25% του δημόσιου χρέους, δηλαδή 75 δισ. ευρώ βρίσκεται στα χέρια ιδιωτών, κάτι που σημαίνει πως το υπόλοιπα 105 δισ. ευρώ χρέους θα πρέπει να διαγραφούν από τα δάνεια που έχουν δώσει στην Ελλάδα τα κράτη της ζώνης του ευρώ και το ΔΝΤ. Ο Ακερμαν ανέφερε ακόμη για την Ευρωζώνη ότι «μόνο εάν δράσουμε ενωμένοι, μπορούμε να μείνουμε ισότιμοι με τις ΗΠΑ και την Κίνα», δείχνοντας ότι οι ανταγωνισμοί μαίνονται στο παρασκήνιο, και πρόσθεσε ότι «το κόστος διάσωσής της δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να συγκριθεί με το κόστος διάλυσης της Ευρωζώνης».

Από την πλευρά της γερμανικής κυβέρνησης, ο υπουργός Οικονομικών Β. Σόιμπλε, μιλώντας προχτές βράδυ σε ραδιοφωνική εκπομπή, χαρακτήρισε υπερβολικό το σενάριο εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη. Την ίδια απάντηση έδωσε ο Σόιμπλε και για τις εκτιμήσεις που θέλουν την Ευρωζώνη να καταρρέει, εάν καταρρεύσει η Ιταλία, ενώ σημείωσε ότι «κάτι τέτοιο θα ήταν πράγματι τρομακτικό, αλλά δεν αποτελεί ρεαλιστικό σενάριο». Για το υψηλό χρέος της Γερμανίας, είπε ότι η κυβέρνηση αναλαμβάνει δράση προκειμένου να το αντιμετωπίσει.

Αποκαλύπτοντας κυνικά τους λόγους για τους οποίους η Γερμανία προχώρησε σε συμβιβασμό για λογαριασμό των μονοπωλίων της στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής, ο Σόιμπλε πρόσθεσε: «Η γερμανική οικονομία στηρίζεται σε λειτουργικές εξαγωγικές αγορές και σταθερό νόμισμα. Εμείς οι Γερμανοί έχουμε πολλά να χάσουμε, επειδή ωφελούμαστε περισσότερο, καθώς είμαστε επιτυχημένοι. Για αυτό ακριβώς πρέπει να προσπαθήσουμε με όλες μας τις δυνάμεις, ώστε η Ευρωζώνη να παραμείνει σοβαρή».

Μέσα σ' αυτό το κλίμα, ο επικεφαλής του οικονομικού ινστιτούτου IFO του Μονάχου, Χανς Βέρνερ Ζιν και άλλοι οικονομολόγοι, σχεδιάζουν μια δημόσια έκκληση στην καγκελάριο, αλλά και στους Γερμανούς πολίτες κατά των αποφάσεων της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ, που κατά την άποψή τους είναι λάθος, όπως αναφέρεται σε προσχέδιο που βρίσκεται στη διάθεση του Spiegel Online, στο οποίο τονίζεται ότι στην καγκελάριο ασκήθηκαν «πιέσεις» για να συναινέσει.

Η συγκεκριμένη ομάδα των οικονομολόγων υποστηρίζει ότι η σωτηρία του ευρώ πλήττει τη Γερμανία και πως η Ελλάδα θα πρέπει να εγκαταλείψει το ταχύτερο δυνατόν την Ευρωζώνη για να ανακτήσει την ανταγωνιστικότητά της. Σύμφωνα με την Deutsche Welle, ο Χανς Βέρνερ Ζιν έχει προειδοποιήσει πολλές φορές στο παρελθόν ότι σε περίπτωση που διαλυθεί η Ευρωζώνη η Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Γερμανίας θα πρέπει να «ξεγράψει» τις απαιτήσεις 500 δισεκατομμυρίων ευρώ που έχει έναντι άλλων κεντρικών τραπεζών. «Είμαστε παγιδευμένοι», λέει χαρακτηριστικά ο Γερμανός οικονομολόγος.

Δείχνοντας τις τεράστιες αντιθέσεις που κρύβονται πίσω από τον συμβιβασμό στη Σύνοδο Κορυφής, στο προσχέδιο της δημόσιας έκκλησης, οι Γερμανοί οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι η σχεδιαζόμενη ένωση του ευρωπαϊκού τραπεζικού τομέα, «είναι η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι» επειδή «όλες οι χώρες του ευρώ θα πρέπει να εγγυηθούν τα χρέη των τραπεζών της Ευρωζώνης». Και επειδή τα χρέη των τραπεζών είναι τρεις φορές περισσότερα από τα δημόσια ελλείμματα, είναι «λάθος να ζητήσουμε τώρα από φορολογούμενους, συνταξιούχους και αποταμιευτές των χωρών με ισχυρές οικονομίες να εγγυηθούν για το συνολικό χρέος».

Οι Γερμανοί οικονομολόγοι θεωρούν αναποτελεσματικά τέτοια εργαλεία διαχείρισης της κρίσης, επειδή όπως λένε «οι χώρες σε κρίση διαθέτουν πλειοψηφία στην Ευρωζώνη (...) Αν οι χώρες με ανθεκτικές οικονομίες συναινέσουν στην ανάληψη εγγυήσεων για τα χρέη θα είναι εκτεθειμένες σε συνεχείς πιέσεις για να αυξάνουν όλο και περισσότερο τα ποσά των εγγυήσεων. Διαφωνίες και διχόνοιες με τους εταίρους και τις γειτονικές χώρες θα είναι το επακόλουθο».

Στην Κύπρο, τέλος, το ΔΣ της Τράπεζας Κύπρου ανακοίνωσε ότι θα πρέπει να επισπευσθούν οι διαδικασίες για την οριστικοποίηση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, συμπεριλαμβανομένων της τρόικας, της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου και του υπουργείου Οικονομικών. Ο έλεγχος της τρόικας θα ολοκληρωθεί αυτή την βδομάδα και την επόμενη αναμένονται οι συσκέψεις για την κατάρτιση προκαταρκτικού προγράμματος.