Το 19ο Συνέδριο του ΚΚΕ συνέρχεται σε μια περίοδο οξύτατης κρίσης αλλά και σοβαρής εκλογικής μείωσης των δυνάμεών του. Τι έφταιξε γι' αυτό; Γιατί ενώ το Κόμμα κάνει πολύ σωστές αναλύσεις (πράγμα που φαίνεται και από τις θέσεις της ΚΕ) η εκλογική του δύναμη συρρικνώθηκε;

Κατά τη γνώμη μου δε φτάνει να έχουμε σωστές θέσεις. Κυρίαρχο ρόλο παίζει η ικανότητα να τις εκλαϊκεύουμε. Πολλά στελέχη μας απευθυνόμενα σε εργαζόμενους, μιλούν γλώσσα δύσκολη, εσωκομματική, που την καταλαβαίνουν λίγοι, ενώ στοχεύουμε στους πολλούς. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με το «Ριζοσπάστη», που παραμένει μια εφημερίδα δύσκολη στο διάβασμα και κουραστική για μεγάλο μέρος των εργαζομένων.

Η καπιταλιστική κρίση της τελευταίας τετραετίας και η προτεινόμενη διέξοδος, αποτελεί σήμερα κεφαλαιώδες ζήτημα ιδεολογικής αντιπαράθεσης.

Οι πανίσχυροι μηχανισμοί προπαγάνδας των καπιταλιστών, βοηθούμενοι και από τα οπορτουνιστικά υποστυλώματά τους (ΔΗΜΑΡ - ΣΥΡΙΖΑ) αποκρύπτουν συστηματικά τις πραγματικές αιτίες της κρίσης και τη διέξοδο που προτείνει το ΚΚΕ.

Η παραπληροφόρηση, ο αντικομμουνισμός και οι οπορτουνιστικές αυταπάτες για «αριστερή διαχείριση» της κρίσης, κυριάρχησαν στον αστικό Τύπο και στα κανάλια. Μάλιστα, κάποιοι πανεπιστημιακοί κονδυλοφόροι του συστήματος, παίζοντας βάναυσα με τη νοημοσύνη αλλά και την άγνοια του λαού, ισχυρίστηκαν με σοβαροφάνεια ότι η Ελλάδα είναι το τελευταίο... «σοβιετικό μοντέλο» στην Ευρώπη και αυτό πρέπει άμεσα να ανατραπεί! Ομολογούν καθαρά τι τους φοβίζει.

Οι καπιταλιστικές κρίσεις δεν είναι πρωτόγνωρο φαινόμενο. Εμφανίστηκαν σχεδόν ταυτόχρονα με το καπιταλιστικό σύστημα, έχουν επομένως ζωή πάνω από δύο αιώνες. Εκδηλώνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα και είναι αναπόφευκτες στον καπιταλιστικό δρόμο ανάπτυξης. Οσες προσπάθειες και αν έγιναν παγκόσμια από διάσημους αστούς οικονομολόγους, στάθηκε αδύνατον να εξαλειφθούν.

Κορυφαίο παράδειγμα η κρίση του 1929 - 1933. Ηδη από το 1913 στις ΗΠΑ ο πρόεδρος Χούβερ ίδρυσε δώδεκα γιγάντιες αποθεματικές τράπεζες, τις επάνδρωσε με δοκιμασμένους οικονομολόγους, με σκοπό να ελέγχουν όλες τις τράπεζες της χώρας.

Το ομοσπονδιακό αυτό αποθεματικό σύστημα διευθυνόταν από το λεγόμενο Συμβούλιο που απαρτιζόταν από κορυφαίους αστούς οικονομικούς επιστήμονες. Το σύστημα αυτό θεωρήθηκε ότι αποτελεί έναν πανίσχυρο θώρακα για την αμερικανική οικονομία, που την καθιστούσε άτρωτη απέναντι στις οικονομικές κρίσεις. Κι όμως...

Η κρίση του 1929 ξεσπά με πρωτοφανή σφοδρότητα πρώτα στη μητρόπολη του καπιταλισμού, τις ΗΠΑ, που την εποχή εκείνη συγκέντρωναν τη μισή τουλάχιστον παγκόσμια παραγωγή!

Ας δούμε ορισμένα στοιχεία:

5.094 τράπεζες από τις 24.000 που υπήρχαν στις ΗΠΑ κήρυξαν πτώχευση.

Εκατομμύρια μικροκαταθέτες καταστράφηκαν.

Οι 30 μεγαλύτερες βιομηχανικές μετοχές έπεσαν από 364 σε 62 δολάρια κατά μέσο όρο.

Οι άνεργοι από 429.000 που ήταν το 1929 έφτασαν τα 14.000.000 το 1934 δηλ. πάνω από το 27% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού (αλήθεια, τι λένε οι οπορτουνιστές για όλα αυτά; Μήπως και στις ΗΠΑ έφταιξαν οι «κακοί» διαχειριστές, οι «αδέξιοι» χειρισμοί, οι «ανίκανοι» ηγέτες;)

Το 1933 μόνο μια χώρα στον κόσμο, η μόνη σοσιαλιστική, είχε βιομηχανική παραγωγή πολύ μεγαλύτερη από του 1929: Η Σοβιετική Ενωση! (βλ. «Κρίσεις» εκδόσεις «Καρανάση»).

Ας δούμε αναλυτικότερα τα στοιχεία.

Η τρομακτική άνοδος της ανεργίας στον καπιταλιστικό κόσμο ήταν αποτέλεσμα της κατακόρυφης πτώσης της βιομηχανικής παραγωγής. Συγκεκριμένα, την περίοδο 1929 - 1933, στις μεγαλύτερες καπιταλιστικές χώρες ΗΠΑ - Γερμανία - Αγγλία - Γαλλία η βιομηχανική παραγωγή ελαττώθηκε κατά 25%. Την ίδια περίοδο, στη Σοβιετική Ενωση υπό την καθοδήγηση του Μπολσεβίκικου Κόμματος με ηγέτη τον Στάλιν, η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε πάνω από δύο φορές!

Η σύγκριση των δύο τρόπων ανάπτυξης καπιταλιστικού - σοσιαλιστικού για την προαναφερθείσα περίοδο, είναι άκρως αποκαλυπτική:

Στις καπιταλιστικές χώρες:

Ανεργία, ανασφάλεια, φτώχεια, εξαθλίωση, απογοήτευση...

Στην ΕΣΣΔ:

Η ανεργία εξαφανίζεται από το 1932.

Από το 1929 καθιερώνεται το 7ωρο στην ημερήσια εργασία, όταν οι εργάτες στις καπιταλιστικές χώρες (όσοι δούλευαν) δούλευαν 10, 12 ή 14 ώρες.

Το εθνικό εισόδημα από 35 δισ. ρούβλια το 1930 ανεβαίνει στα 50 δισ. ρούβλια το 1933 δηλ. αυξήθηκε κατά 42,85%.

Ο χρονιάτικος μισθός των βιομηχανικών εργατών από 991 ρούβλια που ήταν το 1930 ανεβαίνει στα 1.519 ρούβλια το 1933 δηλ. αυξήθηκε κατά 53,27%. Να τονιστεί επίσης ότι σημαντική επίδραση στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου, ήταν η φροντίδα του Σοσιαλιστικού Κράτους (δωρεάν σύστημα Υγείας, Παιδείας, πάμφθηνη στέγη - θέρμανση - μεταφορές - διακοπές κ.λπ.).

Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί και η δυνατότητα ανώτατων σπουδών των νέων. Στην ΕΣΣΔ το 1929 - 33 το ποσοστό των εργατών που φοιτούσε στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα ήταν 51,4% και εργαζομένων αγροτών 16,5%!

Την ίδια περίοδο, στη Γερμανία οι εργάτες που φοιτούσαν στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα ήταν μόλις 3,2% και οι αγρότες 2,4%. (βλ. «Απαντα Στάλιν» τ. 13ος- Λογοδοσία στο 17ο Συνέδριο του ΚΚμπ.)

Επίσης, χαρακτηριστικά παραδείγματα για τις κυρίαρχες αξίες σε καπιταλισμό και σοσιαλισμό είναι τα παρακάτω:

Στις ΗΠΑ την προαναφερθείσα περίοδο, για να κρατηθούν ψηλά οι τιμές, έκαιγαν καλαμπόκι αντί για κάρβουνο, ενώ στη Βραζιλία, για τον ίδιο λόγο πετάχτηκαν στη θάλασσα 2.000.000 σακιά καφέ! Στον καπιταλισμό ακόμα και όταν μεγάλα τμήματα του πληθυσμού λιμοκτονούν, η καταστροφή τροφίμων είναι απόλυτα επιτρεπτή ενέργεια ενταγμένη στη λογική της ελεύθερης αγοράς, της ανταγωνιστικότητας και του καπιταλιστικού κέρδους.

Αντίθετα, η απόκρυψη ή καταστροφή σιτηρών στο σοσιαλισμό από τους κουλάκους (μεγαλοαγρότες) για κερδοσκοπικούς λόγους, αποτελούσε εγκληματική πράξη κατά του κοινωνικού συνόλου και οδηγούσε στην εξορία ή στο εκτελεστικό απόσπασμα.

Βλέπουμε, λοιπόν, ότι στον καπιταλισμό κυρίαρχη αξία και οδηγός είναι το καπιταλιστικό κέρδος, ενώ στο σοσιαλισμό κυρίαρχη αξία είναι η ικανοποίηση των αναγκών του κοινωνικού συνόλου.

Από όλα τα παραπάνω φαίνεται ότι η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση, δεν πέρασε τα σύνορα της ΕΣΣΔ. Αποδεικνύεται έτσι και με ιστορικά γεγονότα ότι στο σοσιαλιστικό τρόπο ανάπτυξης της κοινωνίας δεν μπορεί να υπάρξουν κρίσεις!

Να λοιπόν ποιο ήταν το κατασυκοφαντημένο από αστούς και οπορτουνιστές σοβιετικό μοντέλο. Απ' τη σκοπιά τους, οι καπιταλιστές έχουν κάθε λόγο να το ξορκίζουν. Προσπαθώντας να εκτονώσουν ανώδυνα για τον καπιταλισμό τη διογκούμενη οργή του απλού πολίτη του λένε:

«Δικαίωμά σου να φωνάζεις στις πλατείες, να βρίζεις τους κλέφτες, τους διαπλεκόμενους, τα λαμόγια, που ευθύνονται για την κρίση.

Πρόσεξε όμως...

...''τα πάντα πράξε και τα πάντα φτύσε

μονάχα μαύρε κόκκινος μην είσαι"»...

(Βάρναλης «Ελεύθερος Κόσμος»).

Αποδεικνύεται ακόμα μια φορά ότι οι καπιταλιστές γνωρίζουν καλά από τι κινδυνεύουν.

Ζητούμενο είναι να το μάθουν και οι εργάτες που αργά ή γρήγορα θα μετατρέψουν την οργή τους σε συνειδητή - οργανωμένη ταξική πάλη, για να πουν τον τελευταίο λόγο...

Οι τελευταίες εκλογές αποκάλυψαν το τεράστιο κενό των δεσμών του κόμματος με την εργατική τάξη. Θα ήταν αφέλεια να πιστέψουμε ότι η αντίληψη του κόμματος για τον σοσιαλισμό δεν παίζει καθοριστικό ρόλο στην ύπαρξη του κενού αυτού. Στις εκλογές κατεβήκαμε ακριβώς με τη στρατηγική μας για το σοσιαλισμό και όχι μόνο δε διατηρήσαμε αλλά χάσαμε την πολιτική στήριξη σημαντικής μερίδας ψηφοφόρων μας. Χρειάζεται να ξαναδούμε την ανάλυση των αιτιών των ανατροπών, γιατί τα συμπεράσματά της καθορίζουν και το χαρακτήρα της πρότασης εξουσίας.

Αμέσως χτυπάει στο μάτι ότι δεν εξετάσθηκε καθόλου η άμεση σχέση του ανθρώπου προς την εργασία. Η εργασία σαν την ουσιαστική δραστηριότητα του ανθρώπου προϋποτίθεται ασυνείδητα στην αποξενωμένη της μορφή σαν φυσική προϋπόθεσή του. Δεν θεωρείται σ' αυτήν την αποξενωμένη μορφή σαν κάτι που αντιφάσκει στην ύπαρξη του ανθρώπου, η κατάσταση που πρέπει να ξεπεράσει η νέα κοινωνία. Γι' αυτό και οι πραγματικές αντιφάσεις ερμηνεύονται στρεβλά, μυστικοποιημένες με πολιτικο - οικονομική μορφή. Ετσι αντιπαρατίθεται ο κεντρικός σχεδιασμός στις εμπορευματο- χρηματικές σχέσεις, ο συνεταιρισμός στην κρατική ιδιοκτησία, πάντα όμως εξετάζονται σχέσεις πραγμάτων, ποτέ η σχέση του ανθρώπου προς αυτά. Εδώ φαίνεται πόσο στρεβλά κατανοείται ο Μαρξ που βάση του έργου του και όρο θεωρητικής χειραφέτησης της ΕΤ θεωρούσε την αναγωγή των κοινωνικών σχέσεων στον άνθρωπο, να διαλύσει τη μυστικοποίησή τους που συνίσταται στο ότι οι κοινωνικές σχέσεις παρουσιάζονται ως φυσική ιδιότητα πραγμάτων.

Σαν «θετική» πλευρά που εκφράζει τον σχεδιασμό στην αντίθεση με την αγορά, στην «βασική αντίθεση» του σοσιαλισμού , τίθεται ο Κεντρικός Σχεδιασμός. Ο συλλογικός νους. Ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε έναν σούπερνου που να σχεδιάζει και να επεξεργάζεται τα πάντα με απόλυτη ακρίβεια, αυτό άμεσα δεν μας λέει τίποτα για την υποταγή του ανθρώπου στον καταμερισμό εργασίας και πώς θα την ξεπεράσουμε. Κι όμως το βασικό πρόβλημα του σοσιαλισμού είναι ακριβώς αυτό. «Η κοινωνία να γίνει κυρίαρχη των μέσων παραγωγής στο σύνολό τους, αλλά ο καθένας να μείνει σκλάβος του μέσου παραγωγής του και μόνη επιλογή που έχει είναι ποιανού μέσου παραγωγής». Η φράση του Ενγκελς ταιριάζει απόλυτα εδώ. Η μεγάλη βιομηχανία που επαναστατικοποιεί σταθερά τους όρους παραγωγής και τον καταμερισμό της εργασίας «κάνει ζήτημα ζωής ή θανάτου την αναγνώριση της εναλλαγής των εργασιών και γι' αυτό της όσο το δυνατό μεγαλύτερης πολυμέρειας του εργάτη σαν γενικού κοινωνικού νόμου της παραγωγής και την προσαρμογή των σχέσεων στην κανονική πραγματοποίηση του νόμου αυτού... Την αντικατάσταση του μερικού ατόμου από το ολοκληρωμένα αναπτυγμένο άτομο, για το οποίο οι διάφορες κοινωνικές λειτουργίες είναι διαδοχικοί τρόποι δραστηριοποίησης» (Μαρξ).

Ενώ η διαδικασία όπου ο κοινωνικός χαρακτήρας της εργασίας αντιπαρατίθεται σαν κεφάλαιο στους εργάτες «γίνεται τόσο πιο πραγματική όσο η ικανότητά τους για εργασία τροποποιείται έτσι από τις μορφές αυτές (της κοινωνικοποίησης) που έξω από αυτήν την καπιταλιστική εξάρτηση, στην ανεξαρτησία της γίνεται ανήμπορη, ...από την άλλη με την ανάπτυξη των μηχανών και οι τεχνολογικοί όροι της εργασίας εμφανίζονται να κυριαρχούν πάνω της... το ίδιο συμβαίνει και με την επιστήμη, το προϊόν της γενικής ιστορικής ανάπτυξης στην αφηρημένη της ουσία. Στη μηχανή η επιστήμη εμφανίζεται σαν κεφάλαιο απέναντι στον εργάτη» (Μαρξ).

Από τη μια, λοιπόν, η ίδια η ανάγκη της ανάπτυξης της παραγωγής απαιτεί τη χειραφέτηση του εργάτη από την υποταγή στην παραγωγή, από την άλλη αυτή η υποταγή γεννά την καπιταλιστική σχέση.

Η διαδικασία της χειραφέτησης με την εμφάνιση του ολόπλευρα αναπτυγμένου ανθρώπου απαιτεί φυσικά ολόκληρη μεταβατική ιστορική περίοδο, τη δικτατορία του προλεταριάτου, της οποίας η βασική αντίθεση είναι αυτή μεταξύ της παραπάνω υποταγής του εργάτη από τη μια και της υποταγής της συνολικής παραγωγής στην κοινωνία από την άλλη. Η αντίθεση αυτή αντανακλάται και στη συνείδηση.

Ακριβώς επειδή η επιστήμη που μετατρέπεται η ίδια σε παραγωγική δύναμη και η ολόπλευρη αφομοίωσή της αποτελεί τον όρο για τη χειραφέτηση του εργάτη από την παραγωγή, γίνεται ιδιαίτερη σφαίρα δραστηριότητας ενός μόνο μέρους της κοινωνίας, η καθολική συνείδηση (κοσμοαντίληψη) της κοινωνίας δεν μπορεί ακόμα να είναι η επιστήμη αλλά η ιδεολογία. Η ίδια η επιστήμη είναι ακόμα σύνολο επιμέρους επιστημών που η αλληλοδιείσδυση και η ποιοτικά ανώτερη συνένωσή τους προϋποθέτουν τη διαλεκτική αλλά και μια υλική πραγματικότητα απαλλαγμένη από την υποταγή του ανθρώπου στην παραγωγή.

Στη συνείδηση του ΚΚ η κατάσταση αυτή βρήκε αντανάκλαση στον υποβιβασμό του μαρξισμού σε ιδεολογία σε αντίθεση με την επιστήμη. Το πόσο αντιφάσκουν μεταξύ τους φάνηκε με τον εκφυλισμό των ΚΚ. Ο ιδεολόγος ή ο πολιτικός σαν ο θεωρητικός μιας ανεξαρτητοποιημένης από την παραγωγή σφαίρας δραστηριότητας, ακόμα κι ο κομμουνιστής, δεν μπορούσε να είναι απαλλαγμένος από την μυστικοποίηση των κοινωνικών σχέσεων που έχουν σαν βάση το ότι ο άνθρωπος δεν μπαίνει ελεύθερα στην παραγωγή. Αντί να επιβεβαιώνει χάνει τον εαυτό του.

Μπορεί να ξέρω απ' έξω τους κλασικούς, άμα στην παραγωγή υποτάσσομαι στους όρους της παραγωγής αντί να τους υποτάσσω, οι τυπικές έννοιες, κέρδος, μισθός, κεφάλαιο, χρήμα θα εξακολουθούν να έχουν την ισχύ της «πραγματικότητας» για μένα. Κι αυτό ισχύει ακόμα περισσότερο για τον ιδεολόγο που προϋποθέτει εξαρχής την παραγωγή σαν κάτι τελείως ξένο σ' αυτόν. Η ιδεολογία σαν ιδεολογία επειδή στηρίζεται στην αφαίρεση από την πραγματικότητα και μετατρέπει σχέσεις που αφαίρεσε από την πραγματικότητα σε στέρεες, αιώνιες ιδέες αναγκαστικά έρχεται σε σύγκρουση με την πραγματικότητα όταν αυτή αλλάζει.

Η λύση της βασικής αντίφασης του σοσιαλισμού, η διαμόρφωση του ολόπλευρα αναπτυγμένου ανθρώπου στη βάση μιας ολόπλευρης αφομοίωσης της επιστήμης δεν μπορούσε να γίνει χωρίς το ΚΚ, αυτό όμως έπρεπε να αποβάλει τον ιδεολογικό του χαρακτήρα, πράγμα που εμπόδιζε η σύμφυσή του με το κράτος. Το κράτος ενισχύονταν κι ενισχύονταν και το πολιτικό πνεύμα του ΚΚ που μετατρέπονταν όλο και περισσότερο στην ενσάρκωση ενός αφηρημένου όλου, ξένου προς την πραγματική κοινωνία. Υπήρχε ωστόσο και ένα υγιές, πρωτοπόρο ρεύμα που μας άφησε ένα έργο ανεκτίμητου πλούτου, θέτοντας τις βάσεις για έναν επιστημονικό ανθρωπισμό χωρίς τον οποίον δεν μπορεί να χειραφετηθεί το προλεταριάτο.

Σύμφωνα με τα παραπάνω θεωρώ πως οι Θέσεις και η αντίληψη του ΚΚΕ για το σοσιαλισμό δεν βοηθάνε στην αφύπνιση της εργατικής τάξης και παρά τις τίμιες προθέσεις της στερούνε το μεγαλύτερο όπλο, την απομυστικοποιημένη αφομοίωση της κληρονομιάς του σοσιαλισμού. Παραμένουν εγκλωβισμένες σε μια ιδεολογική αντίληψη της κοινωνίας κι αυτό θέτει σοβαρά εμπόδια στην οργάνωση της εργατικής τάξης.