Το Σχέδιο Προγράμματος έχει τις βάσεις να αποτελέσει πολύτιμη παρακαταθήκη για το κομμουνιστικό κίνημα.

Μερικές παρατηρήσεις: Λείπει από το Πρόγραμμα η αναφορά στο καθήκον αφού τσακιστεί/καταργηθεί το αστικό κράτος, να εκκινήσει η διαδικασία για τη συνολική απονέκρωση και του προλεταριακού κράτους. Εχει καίρια σημασία η εμπέδωση του ότι το εργατικό κράτος δεν είναι απλά το αντίθετο του αστικού, αλλά τελείως νέος σχηματισμός («μισοκράτος»), που οφείλει να οδεύει στην αταξική κοινωνία, συνεπώς στην απονέκρωση και αυτού του ιδίου.

Δεύτερη έλλειψη, τα βασικά μας καθήκοντα στην προεπαναστατική περίοδο. Μπαίνει, προγραμματικά, μόνο ο στρατηγικός στόχος και τα καθήκοντα κατά την επαναστατική κατάσταση. Η ουσία της Λαϊκής Συμμαχίας (ΛΣ), οι βασικές της κατευθύνσεις, πρέπει να αποτελούν μέρος του Προγράμματος. Ως πρόπλασμα της επαναστατικής συμμαχίας, οι βασικές της αρχές, συνοψίζουν την αναγκαιότητα το Κόμμα να οργανώσει την εργατική τάξη ως αυτοτελή τάξη για τον εαυτό της, και να συσπειρώσει δίπλα της τα σύμμαχα στρώματα. Καθήκον μόνιμο και διαχρονικό για κάθε ΚΚ.

Ορθή είναι η αντιμονοπωλιακή-αντικαπιταλιστική γραμμή συμμαχίας. Η συμμαχία της εργατικής τάξης (ΕΤ) με τα μικροαστικά στρώματα είναι αναγκαία. Είναι αυτοσκοπός; Οχι. Πρέπει από αυτήν να υπηρετείται η στρατηγική. Η αντιμονοπωλιακή πάλη συσπειρώνει τα μικροαστικά στρώματα, σε κοινό έδαφος δράσης με την εργατική τάξη, αλλά δεν τα φτάνει ως το τέλος. Για να ηγείται η εργατική τάξη της συμμαχίας πρέπει να ηγείται και ιδεολογικά. Η ΕΤ είναι η μόνη επαναστατική τάξη, και έχει απόλυτο αντικειμενικό συμφέρον από την ανατροπή του καπιταλισμού. Αρα, το ΚΚΕ, ως πρωτοπορία της ΕΤ, πρέπει να ζυμώνει την αντικαπιταλιστική κατεύθυνση στη δράση της ΛΣ, να βαθαίνει η αντιμονοπωλιακή πάλη, ώστε να επικαθορίζουν τη Συμμαχία η ιδεολογία και τα συμφέροντα της ΕΤ, αλλιώς θα καταλήξει η ΕΤ να αγωνίζεται για συμφέροντα μικροαστικά, για δήθεν επιστροφή σε προμονοπωλιακό στάδιο.

Προβληματική είναι, όμως, η συντακτική και γραμματική ασάφεια που εντοπίζεται στις Θέσεις, στο διαχωρισμό μεταξύ: των καθηκόντων των κομμουνιστών μέσα στη ΛΣ και του χαρακτήρα αυτής. Ιδιαίτερα οι Θέσεις 62 - 64 παρατίθενται χωρίς ιεράρχηση, ενώ εύστοχα αναλύεται σε συσκέψεις ότι η αντικαπιταλιστική κατεύθυνση της ΛΣ δεν αφορά «προαπαιτούμενες ιδεολογίες», αλλά στόχο των κομμουνιστών, οι οποίοι πρέπει να δουλεύουν με έναν τέτοιο τρόπο, που να ζυμώνουν το περιεχόμενο αυτό των Θέσεων, ώστε να ριζοσπαστικοποιείται η ΛΣ. Αυτό αποτυπώνεται ορθά στη Θ. 65, παρ. 4: «...Ο καθοδηγητικός ρόλος του ΚΚΕ ... και ο ηγετικός ρόλος της εργατικής τάξης θα κατακτώνται στην πράξη, δεν εξαρτώνται από πολιτικές συμφωνίες...».

Ομως, στη Θ. 62 αναφέρεται: «Η Λαϊκή Συμμαχία έχει σαφή αντιμονοπωλιακό αντικαπιταλιστικό προσανατολισμό...» και στη Θ. 63: «...(η ΛΣ)... Υιοθετεί την κοινωνικοποίηση των μονοπωλίων (...) Συμφωνεί με την αποδέσμευση της Ελλάδας από την ΕΕ...». Η ΛΣ, όμως σύντροφοι, ΔΕΝ ΕΧΕΙ ακόμα αντικαπιταλιστικό χαρακτήρα. Η διατύπωση αυτή δε βοηθάει, και είναι λανθασμένος γενικά ο «ενεστώτας» χρόνος που χρησιμοποιείται στις Θέσεις 62-65, συγχύζοντας την πολιτική ουσία. Οι κομμουνιστές παλεύουν ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΑ αντικαπιταλιστικό χαρακτήρα η ΛΣ, για να βαθαίνουν τα αντιμονοπωλιακά χαρακτηριστικά, να μην θολώνει το ζήτημα της εξουσίας, αναφορά που πρέπει να υφίσταται στην Απόφαση ρητά, διότι αποτελεί νευραλγικό καθημερινό μας καθήκον. Το αυτό αναφέρεται ορθώς σε σημεία των Θέσεων 63, 64 (ανοδική εξέλιξη ωρίμανσης, δυνάμωμα πολιτικής πείρας), αλλά χάνεται μέσα στην ασαφή διατύπωση και ιεράρχηση.

Για τις εκλογές: Αποδείχτηκε ότι υπάρχει σε μεγάλο μέρος του κύκλου επιρροής αφυδατωμένη κατανόηση του ρόλου του ΚΚΕ, μόνον ως δικλίδας ασφαλείας των λαϊκών κατακτήσεων μες στον καπιταλισμό. Αυτό σημαίνει ότι και μέρος του Κόμματος είχε αυταπάτες, ανέβαλλε ή αρνούνταν τη ζύμωση, τη θεωρητική σύγκρουση με λανθασμένες αντιλήψεις στον κύκλο μας, προσέμενε και αυτό σε μια σταδιακή αύξηση ποσοστών. Η γραμμική αντίληψη σταδιακής κοινοβουλευτικής ανόδου και ειρηνικού περάσματος συνιστά ακόμα εμπόδιο και χρειάζεται δουλειά στην κατανόηση του ρόλου και της συμμετοχής ενός ΚΚ στο κοινοβούλιο.

Πρέπει, εδώ, να δει η ΚΕ αυτοκριτικά τη στάση της το φθινόπωρο του '11, όταν μετά την «πτώση Παπανδρέου» και πριν την εκλογή κυβέρνησης Παπαδήμου, κάλεσε λανθασμένα σε εκλογές. Σωστή είναι η αξιοποίηση της εκλογικής μάχης, αλλά σημαίνει ότι δεν είχε γίνει αντιληπτό το βάθος των κοινοβουλευτικών αυταπατών στις γραμμές μας. Εδωσε μήνυμα, άθελά της, για αναμονή μέχρι τις εκλογές χωρίς να ξεκαθαρίζει τι ζητάει από αυτές. Επίσης, αδικαιολόγητο το αίτημα για εκλογές αμέσως μετά τις εκλογές του Απριλίου 2012. Και πάλι δόθηκε η εντύπωση ότι αυτές θα φέρουν μια κάποια λύση. Αυτά δεν είχαν ουσιώδη επιρροή στο αποτέλεσμα, αλλά μάλλον είχαν στη μετέπειτα αντιμετώπισή του από μέλη και φίλους. Γνώμη μου είναι πως το ΚΚΕ οφείλει να μη δίνει ποτέ τέτοια κατεύθυνση, ασχέτως αν κι αυτές πρέπει να αξιοποιούνται.

Στα καθήκοντα, επίσης, της ΚΕ, αναφορικά με την πραγματοποίηση Συνδιάσκεψης για τη Νεολαία, να προστεθεί ο έλεγχος των αποφάσεων της προηγούμενης αντίστοιχης Συνδιάσκεψης του 2005.

Η επαναστατική κατάσταση: Η ταξική πάλη και οι καμπές της δεν μπορούν να προβλεφθούν πλήρως. Η εμφάνιση χαρακτηριστικών επαναστατικής κατάστασης μπορεί να μην είναι κάτι το οφθαλμοφανές. Οι λαϊκές και εργατικές μάζες είναι σχεδόν σίγουρο ότι δε θα δρουν με κεντρικό σύνθημά τους την εργατική εξουσία, ή την κοινωνικοποίηση, αλλά προβάλλοντας, αρχικά, ακόμα και αντιφατικά οικονομικά συνθήματα, ή γενικώς αντιπλουτοκρατικά κλπ. Μάλλον οι δυνάμεις της ΛΣ δε θα 'χουν αρχικά τον ηγετικό ρόλο τότε. Πρέπει, όμως, πρώτον, το Κόμμα να έχει γερή σύνδεση με τις λαϊκές μάζες, για να αντιληφθεί την κατάσταση και τις διαθέσεις τους και δεύτερον η ΛΣ με τη δουλειά και δράση της το προηγούμενο διάστημα να έχει καταστεί μαχητική, να έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη, για να μετατραπεί σε κέντρο επαναστατικής δράσης.

Επιπλέον, να μη δοθεί μονόπλευρα βάρος στο ότι μόνο με ξέσπασμα ιμπεριαλιστικού πολέμου θα εκδηλωθεί επαναστατική κατάσταση, καθώς τα ενδεχόμενα είναι πολλά. Να έχουμε, επίσης, ξεκάθαρη την απαιτούμενη ευελιξία τακτικής σε περίπτωση πολέμου, για να μην απομακρυνθούμε από την εφικτότητα του στόχου μας κινούμενοι βουλησιαρχικά. Γι' αυτό ας έχουμε κατά νου και την πείρα, βάσει της οποίας στη Ρωσία και στην Ελλάδα δεν προέκυψε επαναστατική κατάσταση με την έναρξη του πολέμου, το '14 και το '41, αλλά προς το τέλος, το 1917 και το 1944 αντίστοιχα.

Τέλος, απαιτείται, όπως πράττουμε και για το ζήτημα του πολέμου, να συζητήσουμε και ξεκαθαρίσουμε άμεσα τα καθήκοντα του ΚΚΕ, σε σχέση με το εξαιρετικά πιθανό ενδεχόμενο κατάλυσης της τυπικής δημοκρατίας και επιβολής δικτατορίας, με σκοπό τη λαϊκή συμμαχία υπό το σύνθημα: «Ανατροπή της δικτατορίας και εξουσίας των αστών».

Χωρίς ανυπομονησία, αλλά ούτε επανάπαυση! Ζήτω το 19ο Συνέδριο του ΚΚΕ!

Το αν είναι σωστές οι Θέσεις δεν το κρίνεις μόνο από την πλευρά της ιδεολογικής καθαρότητας, σαν ένα κείμενο αποστειρωμένο από την πραγματικότητα, αλλά και με το αν ανταποκρίνονται στις συνθήκες που καλείσαι να τις εφαρμόσεις.

Ας εξετάσουμε, λοιπόν, κάποιες έννοιες όπως τις αντιλαμβάνομαι με βάση τη μικρή μου πείρα.

-- Τι είναι η στρατηγική; Είναι ο προορισμός σου, ο τελικός σου στόχος. Για ένα ΚΚ είναι η σοσιαλιστική οικοδόμηση και η κομμουνιστική κοινωνία.

-- Τι είναι η τακτική; Είναι το μέσο, το όχημα που χρησιμοποιείς για να φτάσεις στον προορισμό σου. Μπορεί να χρειαστεί (δεν είναι απαραίτητο) να αλλάξεις πολλές φορές όχημα, διαδρομή, να υποχωρήσεις αν έχεις πάρει ένα λάθος δρόμο, ακόμα και να συνταξιδέψεις μέχρι ένα σημείο για να μοιραστείς τα έξοδα του ταξιδιού.

-- Σχέση στρατηγικής - τακτικής: Είναι αλληλένδετα. Χωρίς τακτική δε φτάνεις στο στρατηγικό σου στόχο, χωρίς στρατηγική καταντάς να κυνηγάς την ουρά σου και να ενσωματώνεσαι.

• Αλλαγή τακτικής δε σημαίνει απαραίτητα αλλαγή στρατηγικής

-- Τι διαμορφώνει την τακτική; Η τακτική διαμορφώνεται με βάση τη στρατηγική, τις συνθήκες, τους συσχετισμούς, τους άμεσους - ειδικούς στόχους, την πείρα. Προσαρμόζεται και αλλάζει.

-- Ας δούμε τι αναφέρει ο Λένιν στον «αριστερισμό» για συμμαχίες - ελιγμούς - συμβιβασμούς:

Οι συμβιβασμοί απομακρύνουν τη μέρα της νίκης. ΛΑΘΟΣ. Υπάρχουν συμβιβασμοί που επιβάλλονται από τις αντικειμενικές συνθήκες και δε μειώνουν την επαναστατικότητα, σελ. 60.

Να αποκρούουμε κάθε πολιτική ελιγμών - συμμαχιών με άλλα κόμματα. ΛΑΘΟΣ. Ολη η ιστορία του μπολσεβικισμού είναι γεμάτη περιπέτειες ελιγμών - συμμαχιών ακόμα και με αστικά κόμματα, σελ 64.

«Να εκμεταλλεύεσαι και την ελάχιστη δυνατότητα να αποκτήσεις σύμμαχο έστω και προσωρινό - ταλαντευόμενο - ασταθή. Οποιος δεν το κατάλαβε αυτό δεν κατάλαβε κόκκο μαρξισμού», σελ. 65.

«Την ανάγκη για συμβιβασμούς - ελιγμούς - μίνιμουμ πρόγραμμα δεν τη δημιουργείς εσύ αλλά οι συσχετισμοί και το επίπεδο ταξικής πάλης. Το να αρνείσαι τους συμβιβασμούς από άποψη αρχής είναι παιδαριώδες. Ο ωφέλιμος πολιτικός πρέπει να ξεχωρίζει τους αναγκαίους από τους προδοτικούς συμβιβασμούς».

«Ολο το πρόβλημα είναι να ξέρεις να εφαρμόζεις αυτήν την τακτική για να ανεβάζεις και όχι να χαμηλώνεις το επίπεδο ταξικής συνείδησης και επαναστατικότητας», σελ. 70.

-- Ας έρθουμε στο σήμερα να δούμε τι λένε οι Θέσεις.

-- 14/12/12 συνέντευξη ΓΓ, «αν εμφανιστούν πολιτικές δυνάμεις που συμφωνούν στον έναν ή στον άλλο βαθμό με τη λαϊκή εξουσία, θα αναπτύξουμε κοινή δράση στη συμμαχία», δηλαδή γραμμή συσπείρωσης ο σοσιαλισμός...

«Με δυνάμεις που προέκυψαν από τη διάσπαση του ΚΚΕ δε συνεργαζόμαστε και ας λένε ζήτω η δικτατορία του προλεταριάτου». Αρμόζει ο ρεβανσισμός σε ένα ΚΚ; Μια τέτοια άποψη δεν έρχεται σε αντίθεση με την ιδρυτική διακήρυξη του ΕΑΜ που ορθώς τιμούμε;

-- Θέσεις σελ. 16: Οι εργατικές μάζες βρέθηκαν απροετοίμαστες στην επίθεση του κεφαλαίου.

-- σελ. 47: Ρήξη με ΕΕ - ΔΝΤ, ανατροπή και κοινωνικοποίηση μονοπωλίων, κεντρικός σχεδιασμός, εργατικός έλεγχος, το επίπεδο συμφωνίας για τη λαϊκή συμμαχία. Νομίζω είναι φανερή η ταύτιση της συμμαχίας με το ίδιο το Κόμμα.

-- σελ. 46: Η ΛΣ είναι συσπείρωση αντιμονοπωλιακών - αντικαπιταλιστικών κοινωνικών δυνάμεων με έκβαση τον αγώνα προς την εργατική λαϊκή εξουσία, συνεχίζεται η ταύτιση.

-- σελ. 49: Καμιά πολιτική συνεργασιών σε περίοδο συγκέντρωσης δυνάμεων ούτε σε επαναστατική κατάσταση.

-- Παλεύουμε για την ανασυγκρότηση του κινήματος, παραδεχόμαστε δηλαδή ορθά ότι δεν υπάρχει κίνημα ικανό να αντιπαρατεθεί και ταυτόχρονα βάζουμε σα γραμμή συσπείρωσης το σοσιαλισμό.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ:

Η κρίση, όπως σωστά αναφέρουμε, επιταχύνει τις εξελίξεις και φανερώνει την ορθότητα ή μη της γραμμής σε συντομότερο, από το συνηθισμένο, χρονικό διάστημα. Πέρα από μεμονωμένους σταθμούς, δεν μετράμε καμιά απεργιακή νίκη, καμιά παρεμπόδιση μέτρων, καμιά μαζικοποίηση σε σωματεία - συλλόγους, έχουμε απώλεια οργανωμένων δυνάμεων, δυσκολίες στρατολογίας, στένεμα του κύκλου μας, μετράμε καθοδική ή στάσιμη πορεία του κινήματος, συν τις εκλογικές απώλειες.

Το ζήτημα της κοινωνικής συμμαχίας μπαίνει σωστά από τα κάτω, αλλά θεωρώ ότι κακώς αποκλείονται προσωρινά συμβιβασμοί - συμμαχίες από τα πάνω σε πολιτικό επίπεδο, όπως και ότι η γραμμή συσπείρωσης έχει στενέψει πολύ και κάνει άλμα έξω από τις δοσμένες συνθήκες. Η ευθεία δεν είναι ο πιο σύντομος δρόμος για να φτάσουμε στο στόχο μας (εκτός αν κάνουμε γεωμετρία), και η συνεχής αναφορά στο σοσιαλισμό σα γραμμή συσπείρωσης δε μας φέρνει πιο κοντά στο στόχο μας όσο υπάρχει αυτό το κενό τακτικής, και η ταύτισή του με τη στρατηγική.

Προσπαθούμε να φτάσουμε στον προορισμό μας, με όχημα τον ίδιο μας τον προορισμό και την επιθυμία μας!

Σε αντιπαραβολή, προτείνω την επαναφορά στη δράση του ΑΑΔΜ σα γραμμή συσπείρωσης και ένα μίνιμουμ πρόγραμμα που θα οδηγήσει αρχικά σε συγκέντρωση δυνάμεων και στη συνέχεια μέσα από τον καθημερινό στίβο θα ανεβαίνει και το πολιτικό - ταξικό επίπεδο συνείδησης. Εξάλλου, τα συνθήματα που θέτει η πρωτοπορία στο κίνημα πρέπει να ανταποκρίνονται στο βαθμό ανάπτυξης του κινήματος. Αν είναι κατώτερα, το κίνημα θα σε προσπεράσει, αν είναι ανώτερα δεν θα σε ακολουθήσει.

Επίσης, να μην ξεχνάμε ότι το σύστημα δεν έχει σαν μοναδική επιδίωξη την ενσωμάτωση των ΚΚ αλλά βολεύεται και με την περιθωριοποίησή τους από τις μάζες.

Ας εξετάσουμε και το ιστορικό παράδειγμα του ΕΑΜ, που αποτελεί τη λαμπρότερη ιστορία του εργατικού - λαϊκού κινήματος της χώρας μας, με την ξεχωριστή συμβολή του ΚΚΕ, χωρίς να θέλω να υπαινίσσομαι τυφλή μεταφορά στις τωρινές συνθήκες.

Στο ΕΑΜ λοιπόν, το διαλυμένο σεχταριστικό ΚΚΕ (ΚΟΜΕΠ 1934, σελ. 4) μετατράπηκε σε πολιτικό πρωταγωνιστή, κινητοποίησε έναν τεράστιο αριθμό μαζών, έφτασε ένα βήμα από την εξουσία, αλλά την κρίσιμη στιγμή είχε αυταπάτες και λάθος τακτική.

Η σωστή τακτική του όμως για τη συγκέντρωση δυνάμεων και την πορεία να φτάσει να διεκδικεί από θέση ισχύος την εξουσία, πρέπει να μας παραδειγματίσει. Ποια ήταν αυτή; Ενα μίνιμουμ προγράμματος. Αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Δεν εξετάζεται το παρελθόν ή η αντίληψή τους για το μέλλον αλλά η πίστη τους στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα. Στόχοι είναι η απελευθέρωση του έθνους, η εθνική ανεξαρτησία, ο σχηματισμός προσωρινής κυβέρνησης, η προκήρυξη εκλογών».

Θα μπορούσαμε να πούμε πολύ αφαιρετικά αλλά κρατώντας την ουσία, ότι οι Θέσεις του 19ου θα ήταν ιδανικές για τις συνθήκες 1944-1945 που υπήρχε συγκέντρωση δυνάμεων - κίνημα και έμπαινε στην καθημερινή διάταξη το ζήτημα εξουσίας και έπρεπε να γίνει το επαναστατικό άλμα. Οχι όμως για τις συνθήκες του 2013, όπως είναι διαμορφωμένη η κατάσταση.

Μακάρι να κάνω λάθος σε όσα λέω και η τακτική μας να είναι ορθή.