Νέες αναταράξεις στην παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία προκάλεσε η ανακοίνωση την περασμένη βδομάδα της Federal Reserve bank των ΗΠΑ ότι προτίθεται να μειώσει σταδιακά τις αγορές κρατικών ομολόγων, ένα από τα βασικά επεκτατικά εργαλεία για τη συγκράτηση της αμερικάνικης οικονομίας σε (αναιμικούς) ρυθμούς ανάπτυξης.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Κεντρικής Τράπεζας, Μπεν Μπερνάνκι, η Fed ετοιμάζεται να μειώσει τις αγορές ομολόγων, ύψους 85 δισ. το μήνα, εφόσον οι (θετικές) προβλέψεις της για την οικονομία επιβεβαιωθούν, παρά το γεγονός ότι αυτή εξακολουθεί να αναπτύσσεται με υποτονικό ρυθμό. Τυχόν αναθεώρηση του προγράμματος αγοράς κρατικών ομολόγων, που ισοδυναμεί με κοπή χρήματος, θα δώσει τέλος και στα σχεδόν μηδενικά επιτόκια, με τα οποία δάνειζε η τράπεζα τις επιχειρήσεις, γεγονός που προκαλεί τρανταγμούς στην καπιταλιστική οικονομία των ΗΠΑ.

Η ανησυχία για τη διαχείριση της αμερικανικής οικονομίας, ξεπερνάει τα σύνορά της. Αξιωματούχοι της Βραζιλίας δήλωναν χτες ότι μια πιθανή απόσυρση των αμερικανικών μέτρων τόνωσης, θα προκαλέσει έξοδο των επενδυτών από τις αγορές των λεγόμενων «αναδυόμενων» καπιταλιστικών οικονομιών του πλανήτη. Οι αναφορές και μόνο ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ θα περιορίσει την αγορά ομολόγων, έριξε το βραζιλιάνικο Ρεάλ σε χαμηλό τετραετίας.

Η απότομη υποτίμηση προκαλεί ανησυχίες και στις τοπικές επιχειρήσεις που έχουν μεγάλα χρέη σε αμερικανικά δολάρια, καθώς αυτά αυξάνονται και γίνεται δυσκολότερο να αποπληρωθούν. Επιπλέον, το ασθενές νόμισμα θα μπορούσε να ανατροφοδοτήσει τον ήδη υψηλό πληθωρισμό στη Βραζιλία, με την αύξηση της αξίας των εισαγόμενων εμπορευμάτων.

Στο φόντο αυτών των εξελίξεων, οι χώρες του BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική), παρακολουθούν με ιδιαίτερη προσοχή τις «νέες και πολύπλοκες» εξελίξεις στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές και επιθυμούν στενότερο συντονισμό των μακροοικονομικών πολιτικών τους, όπως ανέφερε διπλωματική πηγή στο Reuters. Ηδη, η πρόεδρος της Βραζιλίας, Ντίλμα Ρούσεφ, είχε τηλεφωνική επαφή με τον Κινέζο ομόλογό της, Σι Ζινπίνγκ, «κατά την οποία συζήτησαν τρόπους για την ενίσχυση του πολιτικού συντονισμού στις μακροοικονομικές υποθέσεις», όπως ανέφερε αξιωματούχος της βραζιλιάνικης κυβέρνησης.

Σε ό,τι αφορά τη διαχείριση της κρίσης στην Ευρωζώνη, οι υπουργοί Οικονομικών συμφώνησαν την περασμένη βδομάδα ότι το ταμείο χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, ESM, θα διαθέσει 60 δισ. ευρώ από τα 500 δισ. ευρώ που είναι το συνολικό πιστωτικό όριο, για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών της ζώνης του ευρώ. Τα υπόλοιπα αναγκαία κονδύλια θα προέλθουν από τις εθνικές κυβερνήσεις ή από την υποχρεωτική συμμετοχή επενδυτών και καταθετών.

Εκτιμώντας τα συνολικά ενεργητικά των επισφαλών τραπεζών που έχουν δημιουργηθεί και χρειάζονται κονδύλια για ανακεφαλαιοποίηση, η γαλλική εφημερίδα Les Echos έκανε τις προάλλες λόγο για τουλάχιστον 1 τρισ. ευρώ. Σ' αυτήν την εκτίμηση, που αφορά μόνο τις επισφαλείς τράπεζες, θα πρέπει να προστεθούν οι πραγματικές και κρυμμένες ζημίες στο υπόλοιπο τραπεζικό σύστημα, ανεβάζοντας κατακόρυφα τα αναγκαία κονδύλια, μέχρι και στα 2,6 τρισ. ευρώ!

Για παράδειγμα, στην Ιρλανδία, οι 10 μεγαλύτερες τράπεζες είχαν ζημίες που αντιστοιχούσαν στο 10% του συνόλου του τραπεζικού ενεργητικού της χώρας. Στην Ελλάδα, οι επισφάλειες ανέρχονται στο 24% των συνολικών ενεργητικών. Η κεντρική τράπεζα της Σλοβενίας πρόσφατα υπολόγισε ότι οι ζημίες ανέρχονται στο 18,3%. Στην Ισπανία και την Πορτογαλία, οι αναγνωρισμένες ζημίες είναι ήδη πάνω από 10%. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αυξάνονται επίσης ταχύτατα στην Ιταλία.

Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, ο EFSF ανακοίνωσε χτες ότι εκταμίευσε τα 3,3 δισ. ευρώ του δανείου, για τη χρηματοδότηση του προϋπολογισμού και την εξυπηρέτηση των δανειακών αναγκών της. Οπως προστίθεται στην ανακοίνωση, ο EFSF έχει καταβάλει έως τώρα στην Ελλάδα 130,6 δισ. ευρώ, από το σύνολο των 144,6 δισ. ευρώ που έχουν δεσμευτεί για τη χρηματοδότηση της χώρας. Με άλλη απόφαση, ο EFSF ενέκρινε την παράταση της ωρίμανσης των δανείων προς την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, έως και επτά χρόνια, επικυρώνοντας την πολιτική απόφαση που είχε πάρει το άτυπο Γιούρογκρουπ στις 12 Απρίλη.

Στο μεταξύ, συνέχεια στην κόντρα Ευρωζώνης - ΔΝΤ έδωσε χτες ο τέως διοικητής της ΕΚΤ, Ζ. Τρισέ, λέγοντας ότι το Ταμείο «ξανάγραψε ιστορία» με τις δηλώσεις του ότι το ελληνικό χρέος θα έπρεπε να είχε αναδιαρθρωθεί με την πρώτη συμφωνία διάσωσης της χώρας, το 2010. «Σε καμία περίπτωση δεν θυμάμαι το ΔΝΤ να έχει ζητήσει οτιδήποτε πιο δραστικό όσον αφορά τους όρους ή το χρονοδιάγραμμα», δήλωσε ο Τρισέ σε συνέντευξη στο Reuters και πρόσθεσε ότι από την πλευρά του Ταμείου «υπάρχει κάποιο είδος ανακατασκευής του τι συνέβη».

Το ΔΝΤ είχε γράψει σε πρόσφατη έκθεσή του ότι «χαλάρωσε» τα κριτήριά του, προκειμένου να μπορέσει να συνεισφέρει στα δάνεια διάσωσης της Ελλάδας, λέγοντας ότι «θα ήταν καλύτερο για την Ελλάδα να αναδιάρθρωνε το χρέος της νωρίτερα, παρά τις αντιρρήσεις των Ευρωπαίων εταίρων». Ο Τρισέ, ο οποίος ήταν επικεφαλής της ΕΚΤ μέχρι τα τέλη του 2011 και συμμετείχε στις διαβουλεύσεις για το πρώτο μνημόνιο, κατηγόρησε το ΔΝΤ ότι «θα έπρεπε να λάβει περισσότερο υπόψη τις ανάγκες για σταθεροποίηση σε όλη την ευρωζώνη, όχι μόνο στην Ελλάδα».