Εργατούπολη στην οποία τα προβλήματα περισσεύουν, σημείο αναφοράς για την ιστορία του εργατικού κινήματος, αλλά και περιοχή στην οποία το Εργατικό Κέντρο, με τις δυνάμεις του ΠΑΜΕ στο τιμόνι του, και η Λαϊκή Επιτροπή δίνουν καθημερινά μάχες: Ο «Ριζοσπάστης» βρέθηκε στο Λαύριο και συζήτησε με τον Βάλσαμο Συρίγο, πρόεδρο του Εργατοϋπαλληλικού Κέντρου, τον Αποστόλη Παμφίλη, γραμματέα του Εμπορικού Συλλόγου και στέλεχος της ΠΑΣΕΒΕ, και την Γιάννα Παπαβασιλείου, από το ΠΑΜΕ Εκπαιδευτικών, καθηγήτρια στο ΕΠΑΛ της περιοχής.

Στην περιοχή του Λαυρίου το ποσοστό της ανεργίας υπολογίζεται γύρω στο 40%, λέει ο Β. Συρίγος, και εξηγεί ότι το πρόβλημα δεν είναι τωρινό: «Είναι μια διαχρονική κατάσταση από την περίοδο '90-'93 που έκλεισαν τα πολλά εργοστάσια στο Λαύριο. Μέσα σε ένα χρονικό διάστημα δύο περίπου ετών, από 13 εργοστάσια στους κλάδους της κλωστοϋφαντουργίας, του μετάλλου, της βαριάς βιομηχανίας, έμειναν τα 2 και σχεδόν 3.500 έμειναν άνεργοι».

Η μεγάλη ανεργία αξιοποιήθηκε ως μέσο για να ενταθεί η πίεση στη συνείδηση των εργαζομένων της περιοχής: «Επρεπε να αρνηθείς ότι έχεις σχέση με τα συνδικάτα, να αποδείξεις ότι ήσουν ένας "απλός εργαζόμενος" που ήθελε να μαζέψει τα ένσημά του για να βγει στη σύνταξη, για να γίνεις ραγιάς σε ένα εργοστάσιο, σε μια βιοτεχνία», αναφέρει ο Β. Συρίγος. Προσθέτει πως η κατάσταση αυτή έχει διαμορφώσει με αρνητικό τρόπο συνειδήσεις εργαζομένων, υπάρχουν όμως και πολλοί που παρά τη φτώχεια και τα βάσανά τους έχουν μάθει να στέκονται κόντρα στις δυσκολίες, με το κεφάλι ψηλά.

Το ίδιο το Εργατικό Κέντρο βρέθηκε στο παρελθόν στο επίκεντρο διώξεων από τον κρατικό μηχανισμό. Είναι χαρακτηριστικό ότι το κτίριο στο οποίο στεγάζεται σήμερα φτιάχτηκε το 1956 και παραχωρήθηκε σε τρία «σωματεία εθνικοφρόνων», σωματεία - σφραγίδες που στήθηκαν μόνο και μόνο για να το υπονομεύσουν. Αυτό που δεν κατάφεραν οι διώξεις, κόντεψε να πετύχει ο εργοδοτικός και κυβερνητικός συνδικαλισμός, που με την επικράτησή του οδήγησε το Εργατικό Κέντρο στην απαξίωση και παραλίγο στη διάλυση.

Η τελευταία δεκαετία, με τη συγκρότηση του ΠΑΜΕ, σηματοδότησε σημαντική αλλαγή στην κατάσταση. Στήθηκαν σωματεία σε σημαντικούς κλάδους, όπως των Ιδιωτικών Υπαλλήλων και των Οικοδόμων, ως αποτέλεσμα της ανάγκης οι εργαζόμενοι να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους. Αυτό στη συνέχεια άλλαξε και το συσχετισμό δύναμης στη διοίκηση του Εργατικού Κέντρου και έδωσε την πλειοψηφία στις δυνάμεις του ΠΑΜΕ.

Το Εργατικό Κέντρο είναι ο στυλοβάτης της Λαϊκής Επιτροπής και παίζει βασικό ρόλο στη δράση της γύρω από τα σοβαρά προβλήματα στην περιοχή. Η ανεργία, η απλήρωτη εργασία, οι απολύσεις κυριαρχούν στους χώρους δουλειάς. Οξυμένα είναι τα προβλήματα και των αυτοαπασχολούμενων, με τα λουκέτα να πολλαπλασιάζονται.

Τη μεγάλη διαρροή μαθητών από το σχολείο επισημαίνει η Γ. Παπαβασιλείου: «Αν βρουν ένα μεροκάματο, επειδή δεν ξέρουν αν θα το βρουν και αύριο και επειδή οι γονείς τους μπορεί να μην το έχουν, σταματάνε το σχολείο», αναφέρει. Σημειώνει ακόμα πως στο ΕΠΑΛ του Λαυρίου στις δύο ειδικότητες που καταργήθηκαν οι ανάγκες για προσωπικό δεν έχουν καλυφθεί ακόμα ενώ τα παιδιά θα κληθούν στο τέλος της χρονιάς να δώσουν πανελλήνιες: «Το ένα τμήμα δεν έχει κάνει καθόλου μάθημα ειδικότητας. Τώρα καλύπτουν τις ανάγκες με δεύτερες αναθέσεις και υποχρεωτικές υπερωρίες συναδέλφων, όχι όμως των ανάλογων ειδικοτήτων, ίσα ίσα να πουν ότι έγιναν τα μαθήματα», τονίζει.

Μαθητές και εκπαιδευτικοί αντιμετώπισαν τον προηγούμενο μήνα αναγκαστικές συγχωνεύσεις τμημάτων. «Στα σχολεία που αναπτύχθηκε κίνημα σε συνεργασία μαθητών, γονιών και καθηγητών», επισημαίνει, «οι συγχωνεύσεις δεν εφαρμόστηκαν κατά παράβαση εντολής και τελικά μετά από πολλές παραστάσεις διαμαρτυρίας πετύχαμε την αναστολή τους».

Σχετικά με τον τρόπο που η δράση της Λαϊκής Επιτροπής και των σωματείων τροφοδοτούν το ένα το άλλο, ο Β. Συρίγος αναφέρει το παράδειγμα των πρόσφατων αρχαιρεσιών στο Συνδικάτο Οικοδόμων Λαυρεωτικής, στις οποίες σημειώθηκε αύξηση της συμμετοχής παρά το γεγονός ότι ο κλάδος μαστίζεται από την ανεργία: «Ανάμεσα σε αυτούς που ψήφισαν υπήρχαν 15 που τους είχαμε επανασυνδέσει το ρεύμα. Από αυτούς οι 8 ήταν μέλη του σωματείου ενώ οι υπόλοιποι 7 δεν είχαν και δεν ήθελαν ποτέ να έχουν σχέση με το σωματείο. Δεν τους ενδιέφερε, δεν θεωρούσαν ότι η δράση του μπορούσε να έχει αποτέλεσμα, απέφευγαν για το λόγο αυτό να συμμετέχουν».

Η επανασύνδεση του ρεύματος στάθηκε αφορμή για να σκεφτούν με διαφορετικό τρόπο: «Ανέβηκε η εμπιστοσύνη που δείχνουν σε αυτούς που παλεύουν και μέσα από το συνδικάτο και τη Λαϊκή Επιτροπή. Εγινε ένα ποιοτικό βήμα στη συνείδησή τους», λέει ο Β. Συρίγος, και αυτό εκφράστηκε και με τη συμμετοχή τους στις εκλογές, χωρίς καν να χρειαστεί να τους απευθύνει το συνδικάτο ιδιαίτερο κάλεσμα.

Μέσα σε διάστημα δύο περίπου ετών, η Λαϊκή Επιτροπή έχει κάνει γύρω στις 400 επανασυνδέσεις ρεύματος και η δράση αυτή συνεχίζεται. «Είχε αποτέλεσμα η επανασύνδεση του ρεύματος σε πολλά σπίτια και μικρομάγαζα. Πολλοί το εκτίμησαν», όπως λέει ο Α. Παμφίλης. Επισημαίνει, όμως, ότι «δεν ήρθε όλος αυτός ο κόσμος μαζί μας, δεν κατάλαβαν όλοι ότι ο οργανωμένος αγώνας, η πάλη έφεραν αποτέλεσμα. Κάποιοι το είδαν κάπως στενά», πράγμα που είχε ως συνέπεια η δράση τους να περιοριστεί μέχρι την αντιμετώπιση του προβλήματος. «Ολοι όσοι απευθύνονται σε εμάς λένε ότι "κάτι πρέπει να γίνει", αλλά πολύ λιγότεροι καταλαβαίνουν ότι είναι απαραίτητη και η δική τους συμμετοχή», συνοψίζει ο Β. Συρίγος.

Στην προσπάθεια των δυνάμεων της ΠΑΣΕΒΕ και συνολικά της Λαϊκής Επιτροπής να οργανώσει την πάλη των αυτοαπασχολούμενων, των μικρών εμπόρων και βιοτεχνών, στέκεται ο Α. Παμφίλης. Εξηγεί πως «σε μεγάλες απεργιακές κινητοποιήσεις και οι επαγγελματίες συμμετέχουν, κλείνουν τα μαγαζιά τους» και υπενθυμίζει το πρόσφατο παράδειγμα της απεργίας ενάντια στην κατάργηση της Κυριακής αργίας, στις 3 Νοέμβρη, μια μάχη που δόθηκε με μεγάλη επιτυχία.

Ο Β. Συρίγος αναφέρεται στο ζήτημα της καπιταλιστικής ανάπτυξης και στις αντιπαραθέσεις που πυροδοτεί ανάμεσα σε μερίδες του κεφαλαίου. Στην περιοχή υπάρχει λιμάνι με σοβαρές υποδομές και δυνατότητα να αναπτυχθεί. Βρίσκεται σε σημαντικό σημείο για την Αττική, κοντά στο αεροδρόμιο και είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο να συνδεθεί με τον προαστιακό σιδηρόδρομο.

Ομως, δεν βλέπουν με τον ίδιο τρόπο την καπιταλιστική ανάπτυξη όλα τα τμήματα του κεφαλαίου που ενδιαφέρονται για την περιοχή: «Από τη μια μεριά υπάρχει το τουριστικό κεφάλαιο, το οποίο θέλει να αναπτυχθεί η περιοχή με αιχμή τις ξενοδοχειακές και τουριστικές μονάδες. Από την άλλη, υπάρχουν τμήματα που δραστηριοποιούνται σε άλλους τομείς, για παράδειγμα στη χημική βιομηχανία ή τα πετρέλαια και δείχνουν επίσης ενδιαφέρον για την περιοχή», εξηγεί ο Β. Συρίγος.

Μια εικόνα για το μέγεθος των συμφερόντων που διακυβεύονται δίνουν τα παρακάτω: Το κατάστημα της επιχείρησης «Jumbo» στο Λαύριο έχει ανοίξει παρά το γεγονός ότι κάτι τέτοιο δεν το επιτρέπει η χρήση γης, αφού αφορά περιοχή χαρακτηρισμένη ως βιομηχανικό πάρκο. Υπάρχει μάλιστα σχετική απόφαση του ΣτΕ, η οποία δεν υλοποιείται. Ακόμα, προσπάθεια να μεταφερθεί ο πυρήνας του Εθνικού Δρυμού, με στόχο να κατασκευαστούν ξενοδοχειακές μονάδες στην παραλία, είχε γίνει στο παρελθόν, η οποία όμως «πάγωσε» τουλάχιστον προσωρινά με την παρέμβαση του Εργατικού Κέντρου.

Σε κάθε περίπτωση, ο Β. Συρίγος ξεκαθαρίζει τι είναι αυτό που θα φέρει η όποια ανάπτυξη για τους εργαζόμενους: «Ολοι μιλάνε για "αειφόρο ανάπτυξη", το μόνο που έχουμε δει εμείς εδώ αειφόρο είναι η ανεργία».

«Είναι βασικό για κάθε σωματείο, για κάθε Λαϊκή Επιτροπή να υπάρχει ένας χώρος στον οποίο θα στεγάζεται», σημειώνει ο Β. Συρίγος και αναφέρεται στην απόφαση που πήρε το Εργατικό Κέντρο, τον Αύγουστο του 2012, να αφήσει τα γραφεία που νοίκιαζε και να επιστρέψει στο κτίριό του. «Ο χώρος είναι μεγάλος, είχε όμως εγκαταλειφθεί από την προηγούμενη διοίκηση, με αποτέλεσμα να βρίσκεται σε άθλια κατάσταση», σημειώνει.

Το κτίριο επισκευάστηκε με την προσφορά των εργαζομένων και οι εργασίες συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Οπως υπογραμμίζει, «υπήρξε μεγάλη διάθεση για προσφορά από εργαζόμενους, από πολλούς συνάδελφους από το σωματείο των οικοδόμων. Ακόμα και στην προμήθεια των απαραίτητων υλικών υπάρχει βοήθεια από επαγγελματίες της περιοχής».

Μέσα στις επόμενες μέρες, θα είναι έτοιμη η υποδομή για να ξεκινήσουν τα μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας που οργανώνει η Λαϊκή Επιτροπή για δεύτερη χρονιά φέτος. Η Γ. Παπαβασιλείου σημειώνει πως υπάρχει ενδιαφέρον από αρκετά παιδιά, η έναρξή τους έχει όμως καθυστερήσει, μέχρι να ετοιμαστεί ο χώρος. «Προσπαθούμε με όσες δυνάμεις έχουμε να στηρίξουμε τα παιδιά της λαϊκής οικογένειας, τα παιδιά δηλαδή που η πολιτική της κυβέρνησης στρέφει στην ψευτοκατάρτιση χωρίς καμία προοπτική, να μπορέσουν να δώσουν τη μάχη τους», αναφέρει.

Στο βαθμό που προχωρούν οι εργασίες στο κτίριο, θα μπορούν να αξιοποιηθούν χώροι και για την πολιτιστική δραστηριότητα που θέτει στόχο να αναπτύξει η Λαϊκή Επιτροπή. Δραστηριότητα που δε θα περιορίζεται σε περιστασιακές εκδηλώσεις, καθώς τέτοιες ήδη οργανώνονται, αλλά θα έχει πιο μόνιμα χαρακτηριστικά.

Ανάμεσα στους στόχους της Λαϊκής Επιτροπής και του Εργατικού Κέντρου για το επόμενο διάστημα, κλείνουμε με έναν που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον: «Το 2014 έχουμε αποφασίσει να είναι έτος ανάδειξης της ιστορίας της πόλης μας με αφορμή τη συμπλήρωση 85 χρόνων από την απεργία του 1929 και 50 χρόνων από την απεργία του 1964 στο εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας Καρέλλα, δύο πολύ σημαντικές απεργίες, σταθμοί για το εργατικό κίνημα», σημειώνει ο Β. Συρίγος, και υπογραμμίζει πως μέσα από πολύμορφες πρωτοβουλίες θα ξεδιπλωθεί δράση με στόχο την «ανάδειξη της ιστορίας της πάλης της εργατικής τάξης της περιοχής για κοινωνική απελευθέρωση».