Οι διαδοχικές παρουσιάσεις των δύο εκθέσεων έγιναν χτες στο υπουργείο Υγείας, με την ηγεσία του υπουργείου (υπουργό Αδ. Γεωργιάδη και υφυπουργό Ζ. Μακρή) να συγχαίρουν όσους συνεχίζουν να δουλεύουν και να παράγουν έργο χωρίς μισθό και τα απαιτούμενα κρατικά κονδύλια και την Εθνική Συντονίστρια για την αντιμετώπιση των Ναρκωτικών, Τ. Παπουτσοπούλου-Διαμαντοπούλου, να ανακοινώνει την παρουσίαση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα Ναρκωτικά το επόμενο διάστημα, λέγοντας ότι «έχει καθυστερήσει γιατί δεν έχουμε λεφτά να το εκτυπώσουμε»... Την Παρασκευή, στις 11 το πρωί, έχει προγραμματιστεί συνάντηση της Εθνικής Συντονιστικής Επιτροπής για το Εθνικό Σχέδιο Δράσης με τη συμμετοχή 11 υπουργείων, 4 Οργανισμών και φορέων της Αυτοδιοίκησης. Το «σχέδιο», όπως όλα δείχνουν, θα κινείται σε μια διαχειριστική κατεύθυνση ενός προβλήματος που παίρνει επιδημικές διαστάσεις, αγνοώντας τη φωνή φορέων που έχουν καταθέσει ολοκληρωμένες προτάσεις, όπως το Εθνικό Συμβούλιο κατά των Ναρκωτικών.

Την παρουσίαση της Ευρωπαϊκής Εκθεσης έκανε χτες ο A. Goosdeel, συντονιστής των Εθνικών Κέντρων του EMCDDA, και ενδεικτικά αναφέρουμε ορισμένα από τα στοιχεία της που αφορούν το 2012.

Στο διαδίκτυο εντοπίστηκαν σε χώρες της ΕΕ 651 ιστοσελίδες που πωλούσαν «νόμιμα ψυχότροπα». Ως τέτοια αναφέρονται ουσίες όπως η καρφεντανύλη (οπιοειδές κατασταλτικό μεγάλων ζώων), πρεγκαμπαλίνη (πωλείται ως προϊόν για τη θεραπεία του άγχους). Ενώ εντοπίζονται 30 νέες που το χαρακτηριστικό τους είναι ότι με ελάχιστες ποσότητες μπορούν να παραχθούν χιλιάδες δόσεις. Για παράδειγμα: Με 750 γραμμάρια MDMA μπορούσαν να παραχθούν 10.000 δόσεις. Ο ίδιος αριθμός δόσεων μπορεί να παραχθεί σήμερα με μόλις 0,1 γραμμάριο καρφεντανύλης. Στην ουσία, πρόκειται για ένα πείραμα όπου με πολύ μικρό κόστος ρίχνονται στις «πιάτσες» πολλά νέα ναρκωτικά με σκοπό να δημιουργηθεί μια ευρύτερη και ακόμη πιο επικίνδυνη αγορά. 81 νέες ουσίες αναφέρθηκαν το 2013.

«Η κάνναβη παραμένει η ουσία που διχάζει περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη την κοινή γνώμη(...) Η κάνναβη αποτελεί πλέον τη συχνότερα αναφερόμενη ουσία χρήσης απ' όσους ξεκινούν θεραπεία απεξάρτησης για πρώτη φορά στη ζωή τους», αναφέρεται στην Εκθεση του EMCDDA. Ο συνολικός αριθμός των χρηστών που ξεκίνησαν θεραπεία για πρώτη φορά αυξήθηκε από 45.000 σε 61.000 μεταξύ των ετών 2006 - 2011 και το 2012 στις 59.000. (Στην Ουγγαρία το 66% των χρηστών στα προγράμματα ζητάει απεξάρτηση από την κάνναβη και στην Ολλανδία περίπου 60.000 χρήστες).

Τα επείγοντα περιστατικά που συνδέονται με τη χρήση κάνναβης αποτελούν διογκούμενο πρόβλημα. Τα συμπτώματα είναι, μεταξύ άλλων, άγχος, ψυχωσικά ή άλλα ψυχιατρικά συμπτώματα.

Η ετήσια κατανάλωση κάνναβης στην ΕΕ εκτιμάται σε περίπου 2.000 τόνους, ενώ να σημειωθεί ότι αυξάνεται η ποσότητα τετραυδροκανναβινόλης και μειώνεται η ποσότητα κανναβινόλης (η οποία χρησιμοποιείται για ιατρικούς σκοπούς). Μια νέα διάσταση στο θέμα έρχεται να δώσει η εμφάνιση συνθετικών κανναβινοειδών (χημικών ουσιών που μιμούνται τη δράση της κάνναβης), τα οποία αναμειγνύονται ή ψεκάζονται με βότανα και συσκευάζονται ως «νόμιμα διεγερτικά». Εχουν εξαιρετικά μεγάλη δραστικότητα και μπορεί να έχουν πιο σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία. Από την 1η Γενάρη 2014 έχουν αναφερθεί 35 καινούριες ουσίες, με τη μεγαλύτερη ομάδα να αφορά συνθετικά κανναβινοειδή.

Σε 17 χώρες της ΕΕ πάνω από το 10% των χρηστών ζητούν να απεξαρτηθούν από μεθαδόνη, βουπρενορφίνη, φαιντανύλη. Σε ορισμένες χώρες οι συγκεκριμένες ουσίες έχουν καταστεί πλέον τα πιο διαδεδομένα ναρκωτικά. (Στη Φινλανδία οι περισσότεροι χρήστες δηλώνουν κύρια ουσία χρήσης τη βουπρενορφίνη. Στην Αυστρία περίπου 6.000 εξαρτημένοι ζητούν απεξάρτηση από υποκατάστατα).

Ο αριθμός των θανάτων που συνδέονται με τη χρήση ηρωίνης μειώνεται, ενώ αυξάνονται δραματικά εκείνοι που συνδέονται με τη χρήση συνθετικών οπιοειδών. Σε κάποιες χώρες, όπως η Εσθονία, έχει ξεπεράσει τον αριθμό των θανάτων που οφείλονται στην ηρωίνη. Στην παράνομη αγορά κυκλοφορούν βουπρενορφίνη, μεθαδόνη και φαιντανύλη, με τα ποσοστά χρήσης τους να είναι υψηλότερα σε περιθωριοποιημένες ομάδες των αστικών κέντρων.

Παρά τα παραπάνω ευρήματα, η ευρωενωσιακή και εγκληματική πολιτική της «μείωσης της βλάβης» εξακολουθεί να πριμοδοτεί όλο και περισσότερο τα προγράμματα υποκατάστασης, χορηγώντας μεθαδόνη και βουπρενορφίνη. Τουλάχιστον 734.000 άνθρωποι εντάχθηκαν το 2012 σε προγράμματα υποκατάστασης (το 2007 ήταν 630.000 χρήστες). Η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση ανθρώπων που εντάχθηκαν σε προγράμματα υποκατάστασης σημειώνεται σε Τουρκία (250%), Ελλάδα (45%), Λετονία (28%).

• 73,6 εκατομμύρια ανθρώπων (15 - 64 ετών) έκαναν χρήση κάνναβης τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους. 14,6 εκατομμύρια σε ηλικίες (15 - 34 ετών) έκαναν χρήση τον τελευταίο χρόνο.
• 14,1 εκατομμύρια (ηλικίας 15 - 64 ετών) έκαναν χρήση κοκαΐνης τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους. 2,2 εκατομμύρια (15 - 34 ετών) έκαναν χρήση τον τελευταίο χρόνο.
• 10,6 εκατομμύρια (15- 64 ετών) έκαναν χρήση Εκστασης τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους. 1,3 εκατομμύρια (15 - 34 ετών) έκαναν χρήση τον τελευταίο χρόνο.
• 1,3 εκατομμύρια είναι χρήστες οπιοειδών (15-64 ετών). 3,5% του συνόλου των θανάτων Ευρωπαίων ηλικίας 15 - 39 ετών οφείλονται σε υπερβολική δόση ναρκωτικών, με παρουσία οπιοειδών στα 3/4 περίπου των θανατηφόρων περιστατικών.

• Κατά 119% αυξήθηκαν οι αιτήσεις για απεξάρτηση από την κάνναβη την περίοδο 2008 - 2012 και στη μη ιατρική χρήση ή κατάχρηση συνταγογραφούμενων ψυχοδραστικών φαρμάκων, κυρίως από εξαρτημένους σε άλλες ουσίες (100% αύξηση το 2012 συγκριτικά με το 2008). Σε σχέση με το 2011, οι αιτήσεις για απεξάρτηση από την κάνναβη αυξήθηκαν κατά 19% και από συνταγογραφούμενα φάρμακα κατά 18%. Το ποσοστό των χρηστών κάνναβης ήταν σχεδόν διπλάσιο το 2012 (15,7%) συγκριτικά με το 2008 (8,7%).
• Από τους 9.878 εξαρτημένους που ήταν στα προγράμματα υποκατάστασης το 2012, μόλις το 1,1% (110 άτομα) ολοκλήρωσε το πρόγραμμα. Τα «στεγνά» προγράμματα παρακολούθησαν 978 άτομα και το 20,7% (357 άτομα) από αυτούς ολοκλήρωσαν το πρόγραμμα και βγήκαν «καθαροί» στην κοινωνία.
• Ο καθοριστικός ρόλος της οικογένειας αποτυπώνεται από το γεγονός ότι οικογένεια και φίλοι (για το 38,1% των χρηστών) αποτελούν τις συχνότερα αναφερόμενες πηγές παραπομπής σε θεραπεία. Οι χρήστες που πήραν οι ίδιοι πρωτοβουλία να ενταχθούν σε πρόγραμμα θεραπείας καταγράφουν το ποσοστό 35,1%. Το 56,8% των αιτήσεων θεραπείας έγιναν σε «στεγνά» προγράμματα, το 37,5% έγιναν σε πρόγραμμα υποκατάστασης.
• Το προφίλ των εξαρτημένων ατόμων που έκαναν αίτηση θεραπείας το 2012 είναι: Το 83,4% άνδρες, μέση ηλικία τα 32,8 έτη. Μόλις μία σε κάθε 18 αιτήσεις θεραπείας αφορούσε αλλοδαπό χρήστη ουσιών. Ανεργοι ήταν το 63,9%, το 19,8% είχε περιστασιακή απασχόληση, το 16,3% ανέφερε σταθερή εργασία. Το 47,7% είχε ολοκληρώσει τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Το 58,3% ανέφεραν ότι ζουν με τους γονείς τους, το 14,9% ζουν μόνοι τους και 15,1% συζούν με σύντροφο (με ή χωρίς παιδιά). Το 89,6% ανέφερε σταθερή στέγη, ένας στους 10 έχει «μη σταθερή στέγη» ή είναι άστεγος. Η καθημερινή χρήση αυξάνεται, το ίδιο και η παράλληλη χρήση ουσιών.
• Παρά τα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι στα Κέντρα Πρόληψης, οι δράσεις τους δεν περιορίζονται μόνο στα σχολεία, αλλά με πολύ κόπο επεκτείνεται και σε άλλους χώρους. Μόνο το 2012 σε παρεμβάσεις πρόληψης συμμετείχαν πάνω από 2.300 παιδιά και νέοι.
• Στην Ευρώπη, η κάνναβη είναι η δεύτερη συχνότερα αναφερόμενη ουσία μετά την ηρωίνη και η συχνότερα αναφερόμενη ουσία χρήσης μεταξύ των χρηστών που ξεκινούν θεραπεία για πρώτη φορά. Ο αριθμός των χρηστών κάνναβης που ξεκίνησαν θεραπεία για πρώτη φορά αυξήθηκε από περίπου 45.000 το 2006 σε 60.000 το 2011!