Η διαφθορά και βία των κυβερνήσεων της τελευταίας δεκαετίας και η παράδοση μίας εν δυνάμει πλούσιας χώρας στις αρπακτικές πολιτικές της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου έχουν βυθίσει το Μπαγκλαντές στην ανέχεια, με την ανεργία και τη φτώχεια να πυρπολούν τη συντριπτική πλειοψηφία ενός πληθυσμού που ξεπερνά ήδη τα 130.000.000. Μπροστά στην κρίση που σοβεί σήμερα σε κάθε πτυχή της κοινωνίας του Μπαγκλαντές, το Κομμουνιστικό Κόμμα επιχειρεί να αντιμετωπίσει αποφασιστικά τις προκλήσεις, επιδιώκοντας σταθερά τη δημιουργία ενός πλατιού λαϊκού μετώπου που θα διεκδικήσει τα δικαιώματά του. Οι αποφάσεις για την πραγματοποίηση μαζικών διαδηλώσεων και πανεθνικών απεργιών κατά της αντιλαϊκής και αντιδημοκρατικής πολιτικής της πρωθυπουργού Χασίνα Ουατζέμπ έχουν ήδη ληφθεί και προγραμματιστεί για τα τέλη Γενάρη και τις αρχές Φλεβάρη. Και όπως προβλέπει, μιλώντας στο «Ρ» ο Μαντζουρούλ Αχσάν Χαν, πρόεδρος της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Μπαγκλαντές, η πολύπλευρη κρίση που σοβεί στη χώρα εδώ και χρόνια δεν αποκλείεται να οδηγήσει ξανά στη μεγάλη λαϊκή εξέγερση του 1990, που τερμάτισε τις ολοκληρωτικές κυβερνήσεις των προηγούμενων δεκαετιών...

Η διαφθορά της εξουσίας φουντώνει τη φτώχεια...

- Θα μπορούσατε να μας δώσετε τα βασικά χαρακτηριστικά της τρέχουσας πολιτικής πραγματικότητας στο Μπαγκλαντές;

- Η σημερινή κατάσταση είναι ιδιαίτερα δύσκολη μετά την ενεργοποίηση του «Νόμου Δημόσιας Ασφάλειας» που έδωσε στα χέρια της αστυνομίας τεράστιες εξουσίες, με στόχο τον εξοβελισμό πολιτικών αντιπάλων του κυβερνώντος κόμματος της πρωθυπουργού Χασίνα Ουατζέμπ, κόρης του δολοφονηθέντος προέδρου Μουτζίμπ... Από τότε, δηλαδή, από τον περασμένο Φλεβάρη και Μάρτη, πραγματοποιήθηκαν πανεθνικές απεργίες διαμαρτυρίας και κινητοποιήσεις, με στόχο την απόσυρση του νόμου, ενώ εμείς διοργανώσαμε μεγάλες κινητοποιήσεις, ακόμη και σε ευρύτερη συνεργασία με προοδευτικά στοιχεία της αστικής τάξης.

Ωστόσο, οι κυβερνήσεις που σχηματίστηκαν από τις δύο εκλογικές αναμετρήσεις της περασμένης δεκαετίας, τόσο το κυβερνών κόμμα «Λίγκα Αουάμι», όσο και η προηγούμενη κυβέρνηση, νυν αξιωματική αντιπολίτευση, από το Εθνικό Κόμμα Μπαγκλαντές, που ιδρύθηκε από τον στρατηγό Ζία, απέδειξαν με τις πολιτικές τους έμπρακτα πως δεν είναι σε θέση να συνεισφέρουν στην επίλυση των βασικών προβλημάτων του λαού, αλλά επιχειρούν να διεκπεραιώσουν τις επιταγές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας... Αποφάσισαν τι από τον εθνικό μας πλούτο να χαρίσουν και τι να ξεπουλήσουν. Αποφάσισαν τι θα πιστεύουμε, ή πόσα παιδιά θα κάνουμε ή τι φαγητό θα τρώμε...

- Μπορείτε να αναφερθείτε πιο συγκεκριμένα στα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο λαός του Μπαγκλαντές;

- Σήμερα, οι περισσότερες βιομηχανίες μας, πάνω από 7.800 εργοστασιακές μονάδες, έκλεισαν. Χιλιάδες εργαζόμενοι έμειναν άνεργοι. Η χώρα μας έχει έκταση 54.000 τ.μ. και εκεί πρέπει να ζήσει ένας πληθυσμός 130.000.000 ατόμων. Η ανεργία ξεπερνά το 35%, οι άστεγοι βρίσκουν προσωρινά καταφύγια σε αγροτικές περιοχές κάτω από άθλιες συνθήκες, ο αναλφαβητισμός ανέρχεται σε υψηλά επίπεδα... Το μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας μας είναι ότι αυτή διοικείται από πλιατσικολόγους, παρασιτικούς και διεφθαρμένους καπιταλιστές... που παραδίδουν τη χώρα μας στο έλεος της μαύρης αγοράς, των ξένων οικονομικών οργανισμών, που καταστρέφουν την οικονομική υποδομή της χώρας μας υποθηκεύοντάς τη με υπέρογκα δάνεια δισ. δολαρίων. Ενα παράδειγμα θα πω μόνον... Η κυβέρνηση με μεγάλη ευκολία υπογράφει δυσβάσταχτους όρους δανειοδότησης από την Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ενώ την ίδια ώρα αρνείται μικροδάνεια ευτελών ποσών στους φτωχούς μικροκαλλιεργητές.

Επιπλέον, η κυβέρνηση εφαρμόζει πολιτικές της ελεύθερης αγοράς, προωθώντας τις εισαγωγές και συρρικνώνοντας δραματικά τις εξαγωγές. Ομως, όταν μιλούν για «απελευθέρωση των αγορών» εννοούν μόνο την ελεύθερη διακίνηση και κυκλοφορία του χρήματος, των κεφαλαίων και όχι του εργατικού δυναμικού... Αντίθετα με τα κεφάλαια, οι εργαζόμενοι πολύ δύσκολα μπορούν να περάσουν τα σύνορα. `Η εάν τα περάσουν θα είναι διά της οδού της παρανομίας... Για παράδειγμα, πολλοί από τους περίπου 60 με 70 εκατομμύρια εργαζόμενους από το Μπαγκλαντές, που ζουν σήμερα σε διάφορες χώρες του κόσμου, είναι παράνομοι μετανάστες και συνεπώς κακοπληρωμένοι εργάτες...

Συνοψίζοντας, θα έλεγα πως στην πραγματικότητα η τάξη του μαύρου χρήματος, της πολιτικής ενός κόμματος που ενώ συμμετείχε στον αγώνα της ανεξαρτησίας απέτυχε να δικαιώσει τους λαϊκούς αγώνες, η δράση της πολιτικής τρομοκρατίας δημιουργούν μία κατάσταση και πρόσφορο έδαφος για τη δραστηριοποίηση ακροδεξιών, φασιστικών και θρησκευτικο-φανατικών στοιχείων... ενώ παράλληλα προκαλούν μεγάλη ανησυχία στο λαό. Χρησιμοποιώντας τέτοια, και βίαια πολύ συχνά, μέσα καταφέρνουν να παραμένουν στην εξουσία...

- Θα μιλούσατε για οργανωμένη πολιτική βία;

- Ναι! Τα ίδια τα πολιτικά κόμματα υποθάλπουν ή καλύτερα εξαπολύουν πράξεις βίας, επιχειρώντας την εξολόθρευση των πολιτικών τους αντιπάλων. Υπάρχουν αρκετά μέλη του Κοινοβουλίου διαφόρων κομμάτων που ασκούν υπερεξουσίες και εξαπολύουν επιθέσεις στις περιφέρειες της χώρας, κάτω από τα μάτια της αστυνομίας ή με τη συναίνεση ή ακόμη και τη μεροληπτική στάση διάφορων αρχών...

- Από πού προέρχονται τα όπλα που χρησιμοποιούνται σ' αυτές τις επιθέσεις; Υπάρχουν κάποιες ξένες χώρες ή πολεμικές βιομηχανίες που συμμετέχουν ενεργά σ' αυτή την υπόθεση;

- Τα όπλα αυτά προέρχονται από διάφορες πηγές. Κυρίως από τη μαύρη αγορά ή το λαθρεμπόριο. Ιδιαίτερα, σήμερα, που δεν υπάρχουν εμπόδια στις εισαγωγές, πολλά όπλα έρχονται ελεύθερα από την Αμερική, την Ιαπωνία, τη Βολιβία, την Κίνα...

- Ποια είναι η δική σας πρόταση σ' όλα αυτά;

- Εμείς νιώθουμε πως πρέπει να είμαστε ενωμένοι. Να συνεργαστούμε με κόμματα προοδευτικά και αριστερά, με σκοπό τη δημιουργία ενός μετώπου. Ηδη έχουμε σχηματίσει τη λεγόμενη συμμαχία των επτά κομμάτων, αλλά και ένα άλλο παράλληλο σχήμα συνεργασίας τεσσάρων κομμάτων.

- Ποιες είναι οι προσδοκίες σας ενόψει των επικείμενων γενικών εκλογών του ερχόμενου φθινοπώρου;

- Οι εκλογές έχουν εξελιχθεί σε μία φάρσα... και για να αστειευτούμε λίγο... θυμηθείτε την κατάσταση στις ΗΠΑ. Ας γίνω όμως πιο σαφής. Εάν κάποιος συμμετάσχει σε εκλογές στο Μπαγκλαντές δίχως άφθονο χρήμα και δίχως όπλα, δεν έχει καμία ελπίδα εκλογής... Εγώ για παράδειγμα συμμετείχα ως υποψήφιος βουλευτής μίας περιφέρειας στις εκλογές του '96. Πολλά περιοδικά και εφημερίδες προέβλεπαν την εκλογή μου, όμως, αντίθετα, είδαμε να εκλέγεται ο υποψήφιος του νυν κυβερνώντος κόμματος. Ομως, σ' αυτή την υπόθεση εμπλέκονται και άλλα κόμματα της μπουρζουαζίας. Διαπιστώσαμε αργότερα, για παράδειγμα, πως πολλά από τα ψηφοδέλτια του κόμματός μας βρέθηκαν ριγμένα σε ποτάμια και κανάλια...

Γι' αυτό και το κόμμα μας αναζητεί άλλους τρόπους δράσης. Στις 20 Γενάρη το κόμμα μας σε συνεργασία με άλλους φορείς έχει διοργανώσει να πραγματοποιηθεί πορεία 100.000 ανθρώπων στο κέντρο της Ντάκα. Επίσης έχουμε αποφασίσει τα αριστερά προοδευτικά κόμματα να προχωρήσουν σε απεργία την 1η Φλεβάρη. Είμαστε εν αναμονή δράσης... Δεν μπορούμε άλλο το ξεπούλημα της χώρας μας. Ούτε τη σχεδόν άνευ όρων παράδοση του εθνικού φυσικού πλούτου μας στις ξένες δυνάμεις, όπως έγινε π.χ. με το ξεπούλημα της εταιρίας φυσικού αερίου στους Αμερικανούς και στην εταιρία ΟΥΝΙΚΟΛ, για να φθάσουμε σήμερα στο εξευτελιστικό σημείο να... εισάγουμε το δικό μας φυσικό αέριο!

Εχουμε ήδη συγκροτήσει μία Εθνική Επιτροπή για την προστασία των φυσικών πηγών και διοργανώνουμε κινητοποιήσεις και απεργίες και μεγάλες διαδηλώσεις και γι' αυτό το σκοπό. Γι' αυτά τα ζητήματα, λοιπόν, θα κάνουμε απεργία, με επίκεντρο στρατηγικής σημασίας λιμάνια και τα οποία χρησιμοποιούνται πολλαπλώς εδώ και δεκαετίες από τους Αμερικανούς....

- Ποιο είναι το πολιτικό στίγμα αυτών των κινητοποιήσεων;

- Προσπαθούμε με όσο το δυνατόν περισσότερα κόμματα και προοδευτικές δυνάμεις να προασπίσουμε την ανεξαρτησία της χώρας μας, η οποία αλώνεται από τα συμφέροντα και τις πολιτικές της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης - εμείς την αποκαλούμε «αμερικανοποίηση». Βλέπετε, στο Μπαγκλαντές σοβεί μία βαθιά κρίση, που η ανεξαρτησία, η εθνική κυριαρχία, ο φυσικός μας πλούτος... όλα διακυβεύονται! Ακόμη και η ίδια η ύπαρξη της χώρας είναι σε κίνδυνο, καθώς βρισκόμαστε σε μία περίοδο που ευνοεί την έξαρση ακροδεξιών, ακραίων θρησκευτικών στοιχείων, ακόμη και φασιστικών...

Κάποιος είπε κάποτε πως ο φασισμός στην Ευρώπη ήταν η τιμωρία της εργατικής τάξης, γιατί απέτυχε να κάνει εγκαίρως την επανάστασή της. Λέμε, λοιπόν, ότι αυτή η τιμωρία κρέμεται πάνω από τα κεφάλια μας, εκτός και εάν κάνουμε πραγματική αλλαγή, πραγματικές επαναστατικές δημοκρατικές αλλαγές στη χώρα μας. Γι' αυτό το μαζικό κίνημα είναι σημαντικό. Υπάρχει λαός στους δρόμους, όπου κυκλοφορεί και ο στρατός... Μπορεί τα γεγονότα και ο ξεσηκωμός του λαού του Μπαγκλαντές το 1990 να επαναληφθεί και τώρα. Υπάρχει δηλαδή μία δυνατή πρόκληση μπροστά μας, ιδιαίτερα δε για το Κομμουνιστικό Κόμμα. Λέω στους συντρόφους μου... η κατάσταση εδώ είναι ίδια με την προεπαναστατική περίοδο στην Ινδία και την Κίνα. Οι Κινέζοι απομάκρυναν τους ξένους το 1949. Εμείς διώξαμε τους Βρετανούς το 1947. Ομως, οι Κινέζοι κάνανε την Επανάσταση. Εμείς δεν μπορέσαμε. Εμείς μείναμε πίσω, προσπαθώντας να ευχαριστήσουμε την μπουρζουαζία ή τον πρόεδρο Μουατζίπ και να κρατήσουμε μία εθνική ταυτότητα. Ομως είδαμε πως η μπουρζουαζία απέτυχε, κυρίως εξαιτίας των συμβιβασμών που έκανε με τους Βρετανούς. Τώρα... βλέπουμε την Ινδία, το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές, που παλιά πάλεψαν κατά των ίδιων εχθρών, αποικιοκρατών, να πολεμούν αναμεταξύ τους και τους Βρετανούς να είναι σήμερα «φίλοι» μας! Ετσι βλέπουμε πως είναι δυνατόν στη χώρα μας να κάνουμε μία επανάσταση. Μετά από μία διάσπαση που έγινε στο κόμμα μας τη δεκαετία του '90, αποφασίσαμε να μην είμαστε ούτε υπέρ των Ρώσων, ούτε υπέρ των Κινέζων, αλλά υπέρ της επανάστασης... Είναι ώρα πιστεύουμε όλοι οι κομμουνιστές να ενωθούν και να κάνουν επανάσταση. Γι' αυτό είναι ζωτικής σημασίας η δημόσια συνάντηση της 20ής Γενάρη και η απεργία της 1ής Φλεβάρη. Ολο και περισσότερο το Κογκρέσο των Αριστερών Δυνάμεων πιστεύει πως πρέπει να αντιμετωπίσουμε την πρόκληση...

- Πώς σχολιάζετε τις κινητοποιήσεις στο Σιάτλ, την Πράγα και τη Νίκαια;

- Εχουμε πολύ θετική θέση. Πιστεύουμε και εδώ θέλω να κάνω μνεία στο ΚΚΕ, που ήταν από τα πρώτα κομμουνιστικά κόμματα που έδωσε μεγάλη σημασία στο παγκόσμιο κίνημα κινητοποιήσεων και την ενωμένη δράση των κομμουνιστών σ' όλο τον κόσμο... Πρέπει, πιστεύω, να κινητοποιηθούμε όχι μόνον σε εθνική κλίμακα, αλλά και σε παγκόσμια, στο πλαίσιο μιας πλατιάς συνεργασίας με τα κόμματα και τις προοδευτικές δυνάμεις, τα συνδικάτα και τις γυναικείες οργανώσεις. Ολοι να ενωθούμε κατά της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης και υπέρ της ενωμένης εργατικής τάξης. Να δούμε τα κοινά μας προβλήματα και να αγωνιστούμε γι' αυτά. Ιδίως μετά την αποτυχία της μπουρζουαζίας να αντιμετωπίσει τα βασικά προβλήματα, επειδή έβαζε πάντα πρώτο το κέρδος και μετά τον άνθρωπο... Ζούμε λοιπόν σε μία εποχή που δεν υπάρχουν μυστικά... Βλέπουμε τις τρέχουσες εξελίξεις στην Παλαιστίνη. Ισως, όλοι μαζί, χρησιμοποιώντας ακόμη και το ΙΝΤΕΡΝΕΤ, να δραστηριοποιηθούμε, θέτοντας για παράδειγμα μία κοινή ημερομηνία για τη μαζική κινητοποίηση όλων των κομμουνιστών σ' όλο τον κόσμο κατά της καταπίεσης του παλαιστινιακού λαού...

- Είστε λοιπόν αισιόδοξος για το μέλλον;

- Ναι! Ασφαλώς. Είναι ώρα οι κομμουνιστές να πάρουν το ηγετικό προβάδισμα στο κίνημα για την προστασία του κόσμου από τη λεγόμενη παγκοσμιοποίηση, αλλά και τη θυσία των σύγχρονων επιτευγμάτων της επιστήμης στο βωμό του κέρδους, όπως λ.χ. συμβαίνει στο πεδίο της βιοτεχνολογίας και των τεχνολογιών επικοινωνίας...

ΗΝΩΜΕΝΑ ΕΘΝΗ (του ανταποκριτή μας Χρ. ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ).-

Συνεχίζεται αδιάκοπα η πείνα σε παγκόσμια κλίμακα, έχοντας φτάσει σε 83 εκατομμύρια άτομα, σύμφωνα με μια έκθεση του Παγκόσμιου Προγράμματος Τροφής του ΟΗΕ, που εδρεύει στη Ρώμη. Τα αίτιά της: οι φυσικές καταστροφές, οι ένοπλες συγκρούσεις και η συντριπτική φτώχεια, που οδηγεί σε χρόνιο υποσιτισμό.

«Από γενιά σε γενιά, άνθρωποι δεν έχουν αρκετή τροφή να φάνε», δήλωσε στον Τύπο η Κάθριν Μπερτίνι. Εκτελεστική γραμματέας του Σώματος αυτού του ΟΗΕ, μοιράζοντας και ένα χάρτη με τα «καυτά σημεία», στα οποία η πείνα είναι εντονότερη. Ιδιαίτερα επισημαίνονται περιοχές της Αφρικής, νότια από τη Σαχάρα, και της Ασίας, όπου δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι, κύρια γυναίκες και παιδιά, δεν έχουν επαρκή τροφή.

Παρά το γεγονός, ωστόσο, ότι τα στοιχεία που αναφέρονται κάλυπταν την περίοδο από το 1995 ως το 1997, αξιωματούχοι του οργάνου αυτού βεβαίωναν πως η έρευνά τους αυτή δείχνει ότι η κατάσταση όχι μόνο δε βελτιώθηκε από τότε, αλλά, αντίθετα, σε ορισμένες περιοχές έχει γίνει χειρότερη.

Ας σημειωθεί, ότι κατά την ίδια έκθεση από τα 830 εκατομμύρια ατόμων που υποσιτίζονται, 791 εκατομμύρια ζουν σε αναπτυσσόμενες χώρες. Ανέφερε ακόμα, ότι από τα άτομα αυτά, 200 (διακόσια) εκατομμύρια είναι παιδιά κάτω των 5 (πέντε) ετών, τα οποία δεν έχουν το απαραίτητο βάρος από έλλειψη τροφής.

Σε πάνω από 20 (είκοσι) χώρες, η πείνα επαυξήθηκε από την ξηρασία, που επηρέασε την κατάσταση 100 εκατομμυρίων ανθρώπων μέσα στον τελευταίο χρόνο. Το όργανο αυτό του ΟΗΕ βοήθησε στη διατροφή 3 εκατομμυρίων το 1996. Σε άλλες περιοχές, εσωτερική αναταραχή έκαμε δυσκολότερη, αν όχι αδύνατη, την καλλιέργεια φυτών και τη μεταφορά τους στην αγορά.

«Εχουμε δει μια ανησυχητική τάση, όπου οι φτωχότερες χώρες χτυπιούνται ταυτόχρονα τόσο από φυσικές, όσο και από προκαλούμενες από τον άνθρωπο έκτακτες καταστάσεις, περιλαμβανόμενου του Σουδάν, της Αιθιοπίας, της Ερυθραίας, της Ινδονησίας, του Αφγανιστάν, της Σιέρα Λεόνε, της Γουινέας και του Τατζικιστάν», είπε η Μπερτίνι. Και πρόσθεσε: «Ατυχώς, βλέπουμε την πιθανότητα αυτό να συνεχιστεί ή ακόμα και να αυξηθεί το 2001».

Στην Αφρική νότια από τη Σαχάρα, 180 εκατομμύρια άνθρωποι, το ένα τρίτο του πληθυσμού, είναι υποσιτιζόμενοι, σημείωνε η ίδια έκθεση. Στις χώρες που πλήττονται σκληρότερο από την πείνα, περιλαμβάνονται η Αγκόλα, η Μπουρούντι, η Σιέρα Λεόνε, η Γουινέα, η Σομαλία, το Σουδάν, η Αθιοπία και η Ερυθραία.

Στην Ασία, ο αριθμός των υποσιτιζόμενων φτάνει τα 525 εκατομμύρια, ή το 17% του πληθυσμού. Τα σκληρότερα εδώ πλήγματα δέχονται η Βόρεια Κορέα - αυτή κύρια από τις συνεχείς καταστροφικές πλημμύρες - η Μογγολία, η Καμπότζη και το Μπαγκλαντές.

Στη Λατινική Αμερική και στην Καραϊβική, 53 εκατομμύρια άτομα, ή το 11% του πληθυσμού, στερούνται την απαραίτητη τροφή, με τις χειρότερες συνθήκες στην Αϊτή, Νικαράγουα, Βολιβία και Ονδούρα.

Σε άλλο γεωγραφικό τομέα, μια από τις χώρες με τεράστιο τέτοιο πρόβλημα είναι το Αφγανιστάν, που κυριολεκτικά ρημάζεται από τον εμφύλιο πόλεμο και από τη μεγαλύτερη ξηρασία μέσα στις τελευταίες δεκαετίες.

Απαντώντας σε ερώτηση για το Ιράκ, που από το 1990, μετά την επιδρομή του κατά του Κουβέιτ και τα εξοντωτικά αντίποινα, που επιβλήθηκαν εναντίον του από τον ΟΗΕ καθ' υπαγόρευση των ΗΠΑ, η Μπερτίνι είπε, ότι 15% του λαού αυτής της χώρας υποσιτίζεται. Και συμπλήρωσε: «Φτωχά παιδιά κάτω των 5 ετών είναι τα άτομα με το μεγαλύτερο τέτοιο κίνδυνο στο Ιράκ».

Συνεχίζοντας, η Μπερτίνι ανέφερε ότι ενώ οι συνθήκες έχουν βελτιωθεί σε μερικές χώρες, όπως η Βοσνία, η Ναμίμπια και η Μποτσουάνα, σε άλλες έχουν επιδεινωθεί, σαν το Αφγανιστάν. Οσο για την Ανατολική Ευρώπη και τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ενωσης, εξήγησε ότι η μετάβαση από τον κομμουνισμό στην οικονομία της ελεύθερης αγοράς έχει προκαλέσει δεινά σε όσους δε σιτίζονται κανονικά.

Το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφής, που λειτουργεί σε πάνω από 80 χώρες, στην έκθεσή του έκανε γνωστό ότι βοήθησε 89 εκατομμύρια άτομα, ανάμεσα στα οποία ήταν πρόσφυγες, που ξεριζώθηκαν από τους πολέμους και τις φυσικές καταστροφές.

Κλείνοντας, η Μπερτίνι είπε, ότι οι χώρες που παλεύουν να ξεπεράσουν την πείνα, χρειάζονται όχι μόνο τροφή, αλλά και άντληση νερού, εφόδια εκκαθαρισμού και αγροτικά συστήματα. Στην Αφρική νότια από τη Σαχάρα, η πρόοδος επίσης εμποδίζεται από τα βαρύτατα κυβερνητικά χρέη, την ανεπάρκεια κεφαλαίων για την υγεία και την εκπαίδευση, καθώς και για την αντιμετώπιση της πανδημίας του καταραμένου AIDS.