Στο Σχέδιο Νόμου του υπουργείου Υγείας, που αναμένεται να συζητηθεί στην Ολομέλεια της Βουλής τις επόμενες μέρες, περιλαμβάνονται ρυθμίσεις οι οποίες, όπως ισχυρίζεται η κυβέρνηση, θα προάγουν το μητρικό θηλασμό και θα βελτιώσουν την περιγεννητική φροντίδα. Μάλιστα, οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις «έτυχαν» της αποδοχής και του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος διέγνωσε ότι «κινούνται στη σωστή κατεύθυνση». Πράγμα καθόλου περίεργο, αφού η βάση δεν είναι άλλη από τις κατευθύνσεις της ΕΕ και, ως γνωστόν, όταν η ΕΕ «βήχει» κυβέρνηση και ΣΥΡΙΖΑ «φτερνίζονται».

Ο μητρικός θηλασμός και η περιγεννητική φροντίδα είναι ζητήματα ζωτικής σημασίας για τη μάνα και το νεογέννητο. Αυτή η διαπίστωση είναι κοινή, πράγμα που εκφράστηκε και στη συζήτηση του νομοσχεδίου στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής. Οταν, όμως, στο επίκεντρο της συζήτησης μπαίνει η αιτία των προβλημάτων και η αντιμετώπισή τους, τότε δεν μπορεί να υπάρχει κοινή αντίληψη, μιας και τα δύο έχουν ταξικό πρόσημο. Γιατί είναι άλλη η δυνατότητα της γυναίκας της λαϊκής οικογένειας, που με το πενιχρό εισόδημά της πασχίζει να καλύψει τις δαπάνες της εγκυμοσύνης, της γέννας και των αναγκών του παιδιού, και άλλη η δυνατότητα των γυναικών της αστικής τάξης και των μεσαίων στρωμάτων που από τη θέση τους αντικειμενικά την προσεγγίζουν, που μπορεί να παραδίδουν και «μαθήματα» στις εργάτριες για τα καλά του μητρικού θηλασμού και της περιγεννητικής φροντίδας. Μοιάζουν με τις επιστημονικές μελέτες που συμβουλεύουν άνεργες και «απασχολήσιμες» για τα οφέλη της μεσογειακής διατροφής, τη στιγμή που οι ίδιες ενδεχομένως να μην μπορούν να αγοράσουν ούτε λάδι! Γι' αυτό οι διακηρύξεις και τα μεγάλα λόγια από την πλευρά της κυβέρνησης και του υπουργείου για τις εν λόγω ρυθμίσεις και η διαπίστωση της σωστής τους κατεύθυνση από το ΣΥΡΙΖΑ, αντιστοιχούν με «θησαυρό» που στην πράξη αποδεικνύεται...άνθρακας για τις εργαζόμενες γυναίκες και τις οικογένειές τους.

Η διάταξη του νομοσχεδίου που αφορά την προαγωγή του μητρικού θηλασμού έτυχε μεγάλης προβολής όλο το προηγούμενο διάστημα από εκπροσώπους της κυβέρνησης και του υπουργείου Υγείας. Το συγκεκριμένο άρθρο έχει επίκεντρο τη δημιουργία «σταθμών θηλασμού» σε δημόσιους και εργασιακούς χώρους, με στόχο τη διευκόλυνση των θηλαζουσών μητέρων. Συγκεκριμένα, προβλέπει τη δημιουργία τέτοιων σταθμών «σε δημόσιες υπηρεσίες που εξυπηρετούν κοινό, σε φορείς παροχής υπηρεσιών υγείας, σε αερολιμένες, σε λιμένες, σε σταθμούς υπεραστικών λεωφορείων, σε σταθμούς μέσων σταθερής τροχιάς, σε μουσεία, σε αρχαιολογικούς χώρους, σε χώρους άθλησης, σε εμπορικά κέντρα». Αναφέρεται σε χώρους στους οποίους οι εργαζόμενες θηλάζουσες μητέρες θα μπορούν να αντλούν και να αποθηκεύουν το μητρικό γάλα κατά τη διάρκεια του ωραρίου εργασίας τους, προκειμένου με αυτόν τον τρόπο να συνεχίσουν να θηλάζουν μετά τη λήξη της άδειας μητρότητας και την επιστροφή τους στη δουλειά.

Είναι χαρακτηριστική η έμφαση που δόθηκε, από την πλευρά των συντακτών του νομοσχεδίου, στην ανάγκη αλλαγής «νοοτροπίας και στάσης» απέναντι στο θηλασμό. Η πραγματικότητα, όμως, δείχνει πως οι εργαζόμενες, όσο ενημερωμένες και αν είναι, αντιμετωπίζουν συνθήκες που δεν τους επιτρέπουν να «επιλέξουν» το θηλασμό. Στη σημερινή εργασιακή «ζούγκλα», ακόμα και αυτή η στοιχειώδης θεσμοθετημένη προστασία της μητρότητας και του θηλασμού που υπάρχει, δεν εφαρμόζεται και μένει στα χαρτιά. Απολύσεις εγκύων, «συμφωνητικά» που «δεσμεύουν» τις νέες γυναίκες πως δε θα δημιουργήσουν οικογένεια, χώροι δουλειάς όπου η εργοδοσία αρνείται ακόμα και το ολιγόλεπτο διάλειμμα, ανασφάλιστες και εργαζόμενες με «μπλοκάκι» χωρίς δικαιώματα, χωρίς άδεια μητρότητας. Ολα τα παραπάνω αποτελούν το «δάσος» που η κυβέρνηση θέλει να κρύψει πίσω από το «δέντρο» των «σταθμών θηλασμού».

Μάλιστα, την ίδια στιγμή που κυβέρνηση και υπουργείο «διαφημίζουν» την προαγωγή του θηλασμού, σε μια σειρά κλάδους, στους οποίους συγκεντρώνεται μεγάλος αριθμός γυναικών, οι συνθήκες επιδεινώνονται. Στον κλάδο, για παράδειγμα, του εμπορίου τα ωράρια των εργαζόμενων γίνονται «λάστιχο», ενώ στο στόχαστρο κυβέρνησης και εργοδοτών έχει μπει για τα καλά η κυριακάτικη αργία. Προφανώς, κυβέρνηση και επιχειρήσεις θεωρούν ότι οι εργαζόμενες μητέρες μπορούν και πρέπει να δουλεύουν με αυτούς τους όρους, πως αυτό που τους χρειάζεται είναι ένας «σταθμός θηλασμού» στο χώρο εργασίας, αντί για αύξηση των αδειών μητρότητας και θηλασμού, μειωμένα ημερήσια και εβδομαδιαία ωράρια που θα τους επέτρεπαν να μεγαλώνουν τα παιδιά τους. Αντί για μέτρα προστασίας του γυναικείου οργανισμού από βλαπτικούς παράγοντες στους οποίους εκτίθεται στο χώρο εργασίας. Αυτά, όμως, είναι «κόστος» για το κεφάλαιο και το κράτος του, έξοδο που ζημιώνει την «ανταγωνιστικότητα» των επιχειρήσεων, εμπόδιο στη μείωση του μισθολογικού και μη μισθολογικού «κόστους».

Οι «σταθμοί θηλασμού», κυρίως στις μεγάλες επιχειρήσεις στις οποίες εργάζονται μαζικά γυναίκες, αποτελούν μια φτηνή λύση για τους επιχειρηματίες, προκειμένου οι εργαζόμενες να είναι «διαθέσιμες» για την επιχείρηση χωρίς σταθερό ωράριο και χωρίς το εμπόδιο του θηλασμού. Με την έννοια αυτή, το προωθούμενο μέτρο ακολουθεί την κατεύθυνση της πολιτικής της ΕΕ για το «συγκερασμό» της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής. Στο ίδιο πλαίσιο, δεν είναι απίθανο να αναγορευτούν οι «σταθμοί» σε «ισοδύναμο» μέτρο της άδειας θηλασμού, ώστε οι μητέρες να επιστρέφουν στη δουλειά σε συντομότερο διάστημα μετά τον τοκετό ή να δρομολογηθούν αλλαγές στην άδεια μητρότητας. Ηδη από ορισμένα κράτη - μέλη της ΕΕ έχει αναπτυχθεί η άποψη πως η άδεια μητρότητας πρέπει σε ένα μέρος της να μετατραπεί σε ...άδεια πατρότητας. Στο όνομα της «ισότητας» θυσιάζουν άλλη μια θετική ρύθμιση υπέρ των γυναικών, σε όφελος υποτίθεται της οικογένειας και των ίδιων των μητέρων, στην πραγματικότητα όμως υπέρ των εργοδοτών.

Στα παραπάνω αξίζει να προστεθεί και η προκλητική επιχειρηματολογία για τα σημαντικά οφέλη που αναμένεται να φέρουν οι «σταθμοί θηλασμού» στον ...τουρισμό. Από αυτήν ακριβώς την οπτική επιχειρηματολόγησε και η υφυπουργός Υγείας, Κ. Παπακώστα - Σιδηροπούλου, κατά τη συνεδρίαση της Επιτροπής Ισότητας, Νεολαίας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου της Βουλής: «Μιλάμε για τουρισμό αλλά η χώρα, για να έλκει υψηλού επιπέδου τουριστικό προϊόν, πρέπει να παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες. Επομένως, καταλαβαίνετε ότι, όταν δημιουργούνται στα μουσεία, στους αρχαιολογικούς χώρους και σε άλλους δημόσιους χώρους, σταθμοί και χώροι θηλασμού, αυτό είναι για τις νέες γυναίκες που θέλουν να επισκεφτούν την χώρα μας ένα κίνητρο και όχι αντικίνητρο, όπως είναι σήμερα (...) Ωφελείται και αναμένεται να ωφεληθεί πάρα πολύ η εικόνα της χώρας μας ως τουριστικός προορισμός για οικογενειακές διακοπές και για υψηλού κοινωνικού και οικονομικού επιπέδου πορτοφόλια», ανέφερε ανάμεσα σε άλλα. Πρόκειται για επιχειρηματολογία που ενσωματώνεται και στην αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου και είναι αποκαλυπτική για το ενδιαφέρον της κυβέρνησης.

Οσο για τη βελτίωση της περιγεννητικής φροντίδας, το σχετικό άρθρο του νομοσχεδίου είναι προσανατολισμένο στις κυήσεις που χαρακτηρίζει «υψηλού κινδύνου». Προβλέπει τη δημιουργία «περιγεννητικών κέντρων» σε δημόσια νοσοκομεία και σε ιδιωτικές κλινικές. Σε αυτά θα παραπέμπονται έγκυοι και επίτοκοι που αξιολογούνται ως «υψηλού κινδύνου», αφού περάσουν το σκόπελο των ιατρικών πρωτοκόλλων. Είναι σαφές ότι η συγκεκριμένη νομοθετική διάταξη δεν αφορά την προαγωγή της περιγεννητικής φροντίδας που είναι απαραίτητη για όλες τις εγκύους αλλά κυρίως τις περιπτώσεις εκείνες που συνεπάγονται σοβαρούς κινδύνους για τις μητέρες και τα παιδιά. Δείχνει ότι το κριτήριο δεν είναι η εξασφάλιση από το κράτος όλων των ιατρικών πράξεων που απαιτούνται πριν και κατά τη διάρκεια της κύησης αλλά η εστίαση στις κυήσεις «υψηλού κινδύνου». Ετσι, για μια ακόμα φορά περιορίζεται η κρατική ευθύνη στις «ακραίες» περιπτώσεις.

Το νομοσχέδιο προβλέπει σαφώς τη δραστηριοποίηση των επιχειρήσεων στον τομέα της περιγεννητικής φροντίδας. Αλλωστε, ο τομέας της αναπαραγωγικής υγείας, του προγεννητικού ελέγχου, της εγκυμοσύνης και του τοκετού έχει μετατραπεί σε «φιλέτο» για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της Υγείας. Το αποτέλεσμα της εμπορευματοποίησης και της ιδιωτικοποίησης είναι τα νέα ζευγάρια να επωμίζονται το κόστος, να πληθαίνουν οι νέες που δεν μπορούν να εξασφαλίσουν υπηρεσίες πρόληψης και πρωτοβάθμιας φροντίδας Υγείας, εξετάσεις, μαιευτική περίθαλψη, καθώς και, μετά τη γέννηση του παιδιού τους, την παρακολούθησή του από παιδίατρο, τον εμβολιασμό του.

Η ίδια η οργάνωση της οικονομίας και της κοινωνίας, αυτή καθαυτή, δημιουργεί κυήσεις «υψηλού κινδύνου». Για παράδειγμα, μια σειρά παράγοντες πολλαπλασιάζουν τις πιθανότητες να προκύψουν προβλήματα και επιπλοκές κατά την κύηση: Η εγκυμοσύνη και ο τοκετός σε μεγαλύτερη ηλικία, που όλο και πιο πολλές γυναίκες αναγκάζονται να «επιλέγουν» για οικονομικούς λόγους, αλλά και ο ελλιπής προγεννητικός έλεγχος λόγω του κόστους που αυτός συνεπάγεται αποτελούν ενδεικτικά παραδείγματα.

Τα προβλεπόμενα από το νομοσχέδιο μέτρα δεν είναι δυνατό να αξιολογηθούν αποκομμένα από το συνολικό πλαίσιο που διαμορφώνει η αντιλαϊκή πολιτική γύρω από τη μητρότητα και την προστασία της. Μέσα στο πλαίσιο αυτό, είναι απίθανο να λειτουργήσουν έστω και στοιχειωδώς θετικά για τις εργαζόμενες και άνεργες γυναίκες. Αντί για επιμέρους και αποσπασματικά μέτρα, υπάρχει σήμερα η δυνατότητα να εξασφαλιστούν αποκλειστικά δημόσιες και δωρεάν υποδομές, σύγχρονες και ποιοτικές υπηρεσίες Υγείας για τις γυναίκες και τις οικογένειές τους, η δυνατότητα για ουσιαστική προστασία της μητρότητας, του νέου ανθρώπου. Για να γίνει πράξη αυτή η δυνατότητα πρέπει να παλέψουν εργαζόμενες, άνεργες και νέες γυναίκες, για μια κοινωνίας όπου η στήριξη της λαϊκής οικογένειας με κοινωνικές υπηρεσίες και υποδομές δε θα λογίζεται ως κόστος που περιορίζει τα κέρδη αλλά ως κοινωνική ανάγκη που θα πρέπει να ικανοποιείται σε ανώτερο διαρκώς βαθμό.