«FILS DE GRΕCE»

«Παιδιά της Ελλάδας»...

Ο Διονύσης Γρηγοράτος δανείζεται τον τίτλο από την περίφημη επίκληση του Paul Eluard, του Γάλλου κομμουνιστή ποιητή, που βρέθηκε στο μέτωπο του Γράμμου κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Βρέθηκε στο πλάι των μαχητών και των μαχητριών του ΔΣΕ και με το χωνί απευθυνόταν στους φαντάρους του Κυβερνητικού Στρατού...

Με αφορμή την κυκλοφορία της νέας ταινίας, FILS DE GRΕCE, του καταξιωμένου σκηνοθέτη Διονύση Γρηγοράτου στους κινηματογράφους από 12 Μάρτη, ο «Ριζοσπάστης» συζήτησε μαζί του.

Οσον αφορά στην υπόθεση της ταινίας, μας λέει ο Δ. Γρηγοράτος, «Το θέμα της ταινίας, που είναι και ο υπότιτλος της ταινίας είναι τα παιδιά του εμφυλίου. Η ταινία αναφέρεται στις "παράπλευρες απώλειες" του εμφυλίου πολέμου, που κατά βάση είναι τα παιδιά. Εκεί εντάσσεται και το περίφημο "παιδομάζωμα" που κυριάρχησε διαστρεβλωμένο για πολλά χρόνια». Ζητούμενο του Δ. Γρηγοράτου ήταν να λάβει το θέμα την πραγματική του διάσταση. «Υπήρξε ένα πρόβλημα που έπρεπε να ανατραπεί ο απόηχός του, γιατί ήταν και λάθος και προπαγανδιστική λογική».

Η ταινία αφηγείται τη μαζική μετακίνηση 60.000 και πλέον παιδιών μακριά από τις εστίες τους, στη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου. «Ο ΔΣΕ μέσα σε όλα τα καθήκοντά του ανέλαβε να μετακινήσει και έναν ολόκληρο πληθυσμό με ασφάλεια έξω από τα σύνορα της Ελλάδας μέσα σε δύσκολες συνθήκες πολέμου, βομβαρδισμούς με βόμβες ναπάλμ... Σχεδόν όλα τα παιδιά βγήκαν με ασφάλεια έξω. Δεν ήταν μόνο τα καθήκοντα του πολέμου, αλλά και το καθήκον να διασωθεί η νέα γενιά». Τριάντα χιλιάδες περίπου παιδιά μετακινήθηκαν από τον Δημοκρατικό Στρατό και φιλοξενήθηκαν σε ιδρύματα πολιτικών προσφύγων στις σοσιαλιστικές χώρες. Αλλα τόσα παιδιά εγκαταστάθηκαν στις «παιδουπόλεις» που ίδρυσε η Φρειδερίκη. Και όπως σημειώνει ο σκηνοθέτης «τα παιδιά του εμφυλίου δεν είναι μόνο τα παιδιά του εμφυλίου τότε, αλλά φτάνουν μέχρι και σήμερα με τη διασταλτική βέβαια έννοια. Δηλαδή, δεν παρακολουθούμε τα οδοιπορικά των παιδιών μόνο κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, αλλά η ταινία διατρέχει όλη τη ζωή τους. Γίνεται αναφορά στην εκπαίδευση, στην επαγγελματική αποκατάσταση, αλλά και στο σήμερα».

Η ταινία είναι κάτι σαν road movie στην Ιστορία με στοιχεία σύγχρονης τραγωδίας για την απώλεια της παιδικής ζωής, τα ψυχολογικά τραύματα που τα έχουν σημαδέψει ως παιδιά και τα κουβαλούν ως ενήλικες, ζώντας ανάμεσά μας, την οικονομική και κοινωνική κρίση. Οι προσθήκες στο αρχειακό υλικό και προσώπων που έχουν βιώσει τα γεγονότα, ανάμεσα τους η Ολυμπία Γελοδάρη - χορογράφος στα Μπολσόι, Οδησσό και Λυρική - και ο Γιώργος Παΐζιος - ονομαστός ηλεκτρολόγος εναερίτης - που συμπρωταγωνιστούν στην ταινία ως πρόσωπα κι όχι δίνοντας απλά μια συνέντευξη, δίνουν πρόσθετη διάσταση.

Οπως, άλλωστε, τονίζει και ο Δ. Γρηγοράτος, «τα γεγονότα, ενώ έχουν σημαδέψει τον τόπο, είναι αρκετά άγνωστα στη νέα γενιά. Ηταν ένα ζήτημα πώς θα μπορούσε να παρακολουθήσει εύκολα την ταινία ένα κοινό που δεν είχε γνώσεις ιστορικές ή αντίστοιχες εμπειρίες. Ο άξονας, λοιπόν, που βρήκαμε είναι η ηρωίδα μας να είναι πολιτική πρόσφυγας 3ης γενιάς. Είναι η εγγονή ενός παιδιού του εμφυλίου που θέλει να μάθει την ιστορία της γιαγιάς της και ταυτόχρονα έχει ως επάγγελμά της τον εντοπισμό αρχειακού υλικού και την αποκατάστασή του. Η ιστορία εξελίσσεται από το παρελθόν μέχρι σήμερα, αλλά η εγγονή το ψάχνει από το σήμερα προς το παρελθόν». Το κοινό μπορεί να μάθει μαζί της, να διαβάσει την Ιστορία...

Μια ταινία μυθοπλασίας που συνθέτει:

Ηθοποιούς με υπαρκτά πρόσωπα που έχουν βιώσει, πρωταγωνιστήσει στα γεγονότα. Επιλεγμένο αρχειακό υλικό, που τα δραματικά του στοιχεία ενσωματώνονται στην ταινία και προωθούν τη δράση της. Σκηνές αναπαράστασης αλληλοσυμπληρώνονται με το αρχειακό υλικό σε ενιαίο σώμα, απλώνοντας τη δράση σε σημαντικές περιόδους και διαφορετικές χώρες. Σημαντικά πολιτικά πρόσωπα που βίωσαν τα γεγονότα με τη μορφή συνοδευτικών βίντεο σε blogs (όχι συνεντεύξεων).

Ο Δ. Γρηγοράτος ξεκαθαρίζει «Το αρχειακό υλικό δεν μπαίνει στην ταινία παραθετικά. Αντίθετα, χρησιμοποιήθηκαν κομμάτια του που έχουν δραματοποιημένη υφή. Εχουμε αρχειακό υλικό που συμμετέχει στη σκηνή ως γενικό πλάνο, πλάνο συνόλου. Το αρχειακό υλικό παίρνει άλλη διάσταση, γίνεται ένα με τη λήψη τη σημερινή. Κι αυτό είναι το καινούριο που φέρνει η ταινία και ήταν επιλογή. Καταφέραμε να αναπλάσουμε μια εποχή, που έχουν χαθεί πια πολλά πράγματα. Η χρήση του αρχειακού υλικού γίνεται κατ' αρχήν για λόγους αυθεντικότητας».

Και καταλήγει, «Μια ταινία μυθοπλασίας σού επιτρέπει να βγάλεις την ψυχή των συναισθημάτων που κατέκλυζαν γονείς, παιδιά, ανθρώπους που συνόδευαν και τον περιρρέοντα χώρο, που θύμιζε αρχαία τραγωδία. Πολλές γυναίκες είχαν τον άνδρα τους να πολεμά στις τάξεις του ΔΣΕ και το παιδί τους να φεύγει, για να είναι ασφαλές σε κάποιο ίδρυμα στις Λαϊκές Δημοκρατίες...».