Με τρεις προσυγκεντρώσεις που σχημάτισαν μια μεγάλη πορεία μέσα στην πόλη της Τρίπολης, φωνάζοντας συνθήματα και τραγουδώντας αντάρτικα τραγούδια, έφτασαν στο χώρο της εκδήλωσης οι χιλιάδες νέοι που συμμετείχαν στο Διήμερο. «Οι μόνες θυσίες που έχουνε αξία, είναι στον αγώνα για άλλη εξουσία», «Στη μάχη πάντα πρώτοι, υποταγή ποτέ, δόξα και τιμή στο ΔΣΕ» ήταν μερικά από τα συνθήματα που ακούστηκαν ενώ τα πανό των Οργανώσεων έγραφαν: «Τιμή στους αλύγιστους της ταξικής πάλης», «Απ' τα μπουντρούμια και την εξορία η νέα του κόσμου ξεκινά ιστορία».

Μεταξύ όσων έφτασαν στην Τρίπολη για να παρευρεθούν στην εκδήλωση, ιδιαίτερη ήταν η παρουσία συγγενών των εκτελεσμένων. Με συγκίνηση πλησίαζαν στο μνημείο για να αφήσουν λίγα λουλούδια, να διαβάσουν τα ονόματα των εκτελεσμένων, να βρουν ανάμεσά τους τους δικούς τους ανθρώπους. Πολλοί από τους συγγενείς συνέβαλαν σημαντικά στην προσπάθεια των Κομματικών Οργανώσεων να συγκεντρώσουν τα ονόματα, τις ηλικίες, μια σειρά στοιχεία για όσους πότισαν με το αίμα τους την περιοχή. Ενα σχετικό κατάλογο μπορούσε κανείς να προμηθευτεί στο χώρο της εκδήλωσης, ενώ η προσπάθεια αυτή συνεχίζεται.

«Εδώ, στον τόπο που τον ποτίζετε με το αίμα μου, αύριο θα 'ρχονται τα παιδιά σας να τον ραίνουν με λουλούδια. Ζήτω το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας». Τα λόγια της Αθηνάς Μπενέκου, μέλους του Γραφείου Περιοχής Πελοποννήσου του ΚΚΕ, μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα, διαβάστηκαν στο άνοιγμα της εκδήλωσης. Την ίδια στιγμή, δεκάδες κόκκινα γαρίφαλα έπεφταν στο μνημείο από τα χέρια μελών της ΚΝΕ, που έφτασαν μέχρι εκεί κρατώντας πικέτες με τα πορτρέτα μερικών από τους εκτελεσμένους. Λιτό, αλλά και επιβλητικό το μνημείο (την κατασκευή του φιλοτέχνησε η αρχιτέκτονας Κέλλυ Παπαϊωάννου) σκεπάστηκε από κόκκινα γαρύφαλλα.

Στη συνέχεια, η Παναγιώτα Πανούση, μέλος του Γραφείου Περιοχής Πελοποννήσου του ΚΚΕ, απηύθυνε σύντομο χαιρετισμό. Τόνισε πως η εκδήλωση αποτελεί εκπλήρωση ενός χρέους και ευχαρίστησε τους συντρόφους και τους φίλους που βοήθησαν στη διαμόρφωση του χώρου, δουλεύοντας για την προετοιμασία του τους τελευταίους δύο μήνες. Υπογράμμισε πόσο σημαντικό είναι να συμπληρωθεί και να διορθωθεί ο κατάλογος των εκτελεσμένων, ζητώντας προκαταβολικά συγγνώμη για τυχόν λάθη και παραλείψεις, αλλά και να συνεχιστεί ο αγώνας για να απαλλοτριωθεί η περιοχή των εκτελέσεων, ώστε να γίνει χώρος αντάξιος της θυσίας τους.

«Βρισκόμαστε σήμερα εδώ για να αποτίσουμε φόρο τιμής στους εκατοντάδες κομμουνιστές και κομμουνίστριες, τους μαχητές και τις μαχήτριες του Δημοκρατικού Στρατού Πελοποννήσου, που εκτελέστηκαν με αποφάσεις του Εκτακτου Στρατοδικείου Τρίπολης της περιόδου 1947 - 1949», σημείωσε στην ομιλία του ο Δ. Κουτσούμπας και συνέχισε: «Τους δολοφόνησαν γιατί υπερασπίστηκαν το δίκιο του λαού, γιατί πρωτοστάτησαν και μάτωσαν για να δημιουργηθεί και να μεγαλουργήσει το μεγάλο μαζικό ένοπλο ηρωικό κίνημα της Αντίστασης, το ΕΑΜ, ο ΕΛΑΣ, η ΕΠΟΝ, για τη σωτηρία του λαού και την απελευθέρωση της πατρίδας από τη φασιστική κατοχή. Τους έστειλαν στο θάνατο γιατί δεν αποκήρυξαν, δεν πρόδωσαν τον άνισο αλλά τίμιο και δίκαιο αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού που απάντησε στην απροκάλυπτη ωμή βία της αστικής τάξης που με τη στήριξη των διεθνών ιμπεριαλιστικών συμμάχων της, Βρετανών και Αμερικανών, χάλκευε νέες βαριές αλυσίδες για το λαό, προκειμένου να προστατεύσει την εξουσία της και το βάρβαρο εκμεταλλευτικό σύστημα».

Η εικόνα των μαχητών του Δημοκρατικού Στρατού «ζωντάνεψε» ως θεατρικό δρώμενο όταν, αμέσως μετά την ομιλία στην πλαγιά εμφανίστηκαν μέλη της ΚΝΕ και του Κόμματος φορώντας τα χιτώνια και τα δίκοχα, ντυμένοι σαν μαχητές του ΔΣΕ. Παράλληλα, γινόταν προσκλητήριο νεκρών, το οποίο συνοδεύτηκε με ηχηρά «παρών».

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με καταθέσεις στεφάνων από την ΚΕ του ΚΚΕ, το ΚΣ της ΚΝΕ και την ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ και τον Υμνο της Διεθνούς. Στεφάνια κατέθεσαν επίσης ο δήμαρχος Τρίπολης και αντιπεριφερειάρχες.

• Ολόκληρη η ομιλία του Δημήτρη Κουτσούμπα θα δημοσιευτεί στο φύλλο της Τρίτης.

Το κτίριο των Δικαστηρίων, όπου κρατούνταν οι καταδικασμένοι μέχρι να οδηγηθούν στο απόσπασμα, επισκέφτηκε στην Τρίπολη ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας. Στην αίθουσα του υπογείου του κτιρίου μένουν ακόμα χαραγμένα τα ονόματα, οι ημερομηνίες, ο τόπος καταγωγής των κρατουμένων, οι τελευταίες λέξεις τους, όπως οι ίδιοι τις χάραξαν, καθώς και ζωγραφιές των μελλοθανάτων.

Μετά την επίσκεψή του σ' αυτόν το χώρο, ο Δημήτρης Κουτσούμπας δήλωσε τα εξής:

«Είναι συγκλονιστικό αυτό που νιώθει κανένας, επισκεπτόμενος αυτά τα κελιά, ουσιαστικά, όπου περίμεναν. Μέσα από εδώ πήραν 370 τουλάχιστον νέους, αγωνιστές, νέα παιδιά για εκτέλεση. Είναι συγκλονιστικό να βλέπεις 15χρονο μαθητή να λέει "άδικα καταδικάστηκα σε θάνατο και με οδηγούν στην εκτέλεση" ή να γράφει ο άλλος επίσης 23 χρόνων και να λέει ότι "η προδοσία είναι όπλο της δειλίας". Και από κάτω να συμπληρώνει "άδικα με εκτελούν".

Αυτοί οι χώροι θα πρέπει να αποτελέσουν όχι μόνο μνημεία πολιτιστική κληρονομιάς. Θα πρέπει να είναι χώροι που και να συντηρηθούν και όλες οι γενιές, οι νέοι άνθρωποι, τα σχολειά μας, οι μαθητές, οι φοιτητές, να τους επισκέπτονται. Γιατί η γνώση της Ιστορίας αυτού του τόπου δίνει δύναμη, δίνει κουράγιο και για να αντεπεξέλθουμε τις δυσκολίες τις σημερινές που αντιμετωπίζει ο λαός μας και η νεολαία, αλλά κυρίως για να χαράξουμε ένα ελπιδοφόρο και πιο αισιόδοξο αύριο».