ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ-ΑΓΚΥΡΑ.-

Η τουρκική λίρα έχανε χτες το απόγευμα πάνω από το 28% της αξίας της, μετά την απόφαση της κυβέρνησης του Μπουλέντ Ετζεβίτ να αφήσει ελεύθερη τη διακύμανση του εθνικού νομίσματος - σε μια εξέλιξη που πρόκειται, το δίχως άλλο, να πλήξει περισσότερο τα πιο ασθενή, εισοδηματικά, λαϊκά στρώματα της γειτονικής χώρας.

Η ισοτιμία της τουρκικής λίρας με το δολάριο έφτασε στο χτεσινό κλείσιμο της χρηματαγοράς στις 962.499:1. Νωρίτερα την Πέμπτη είχε ξεπεράσει το 1 εκατ.:1, για πρώτη φορά στην Ιστορία, σύμφωνα με το «Ασοσιέιτεντ Πρες».

Τα επιτόκια δανεισμού έπεσαν στο 2.700% από 7.500% (!) που ήταν την Τετάρτη, προκαλώντας τρόμο στις «αγορές», που ήδη έχουν έρθει πάνω-κάτω λόγω του φόβου μιας γενικότερης πολιτικής κρίσης.

Οι «αγορές» περίμεναν να ακούσουν πώς η κυβέρνηση Ετζεβίτ πρόκειται να αντιμετωπίσει τη διαφαινόμενη κατάρρευση του αντιπληθωριστικού της προγράμματος, το οποίο «στηρίζει» (μέχρι νεωτέρας...) το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Στο μεταξύ, ο υπουργός Οικονομικών, Ρετζέπ Ονάλ, και ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, Γκαζί Ερτζέλ, εξέδωσαν κοινή δήλωση με την οποία βεβαιώνουν ότι θα υπάρξει «πρόνοια» για να μην υποτιμηθεί υπερβολικά η τουρκική λίρα. «Αναμένουμε να φτάσουμε σε συμφωνία για τον επανασχεδιασμό του προγράμματος, το οποίο εφαρμόζουμε με το ΔΝΤ, βασισμένο σε ένα νέο και ρεαλιστικό πλαίσιο». Κατ' αρχάς θετική εμφανίστηκε να είναι ως προς την υποτίμηση η ηγεσία του διεθνούς χρηματοπιστωτικού ιδρύματος, αφού ο γενικός διευθυντής του ΔΝΤ, Χορστ Κέλερ, δήλωσε (το αμίμητο): «Μετά από μια πιθανή αρχική αύξηση, ο πληθωρισμός μπορεί να συνεχίσει να μειώνεται»! Σε ανεπίσημο επίπεδο το ΔΝΤ «ανησυχεί» σφόδρα και αυτό φάνηκε από την κατεπείγουσα μετάβαση του επικεφαλής του γραφείου του για την Τουρκία, Κάρλο Κοταρέλι, στην Αγκυρα για συνομιλίες.

Η υποτίμηση της λίρας είχε μια «σταθεροποιητική» αντίδραση στο Χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης, ο Γενικός Δείκτης του οποίου κέρδισε κάπου 10%, ωστόσο η άνοδος αυτή είναι ενδεχομένως απατηλή, αφού πρόκειται μάλλον για τον συνήθη κερδοσκοπικό καιροσκοπισμό των «αγορών». Ο πληθωρισμός, ο οποίος επισήμως παρουσιάζεται στο 30%, αναμένεται «προσωρινά» να αυξηθεί (το 1999 ήταν κάπου 70%). Ο αρχικός στόχος της κυβέρνησης για το 2001 ήταν 10-12%.

Ορισμένοι αναλυτές εμφανίζονται αισιόδοξοι με το επιχείρημα ότι η πιο «φτηνή» λίρα θα ευνοήσει τις εξαγωγές και τον τουρισμό, αλλά ο οικονομολόγος Φαρούκ Σελτζούκ αντιθέτως λέει ότι η ύφεση, που ήδη προβλεπόταν ότι θα πλήξει την τουρκική οικονομία το πρώτο τρίμηνο, θα «παραταθεί». Αυτό θα έχει καταστρεπτικά αποτελέσματα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και σηματοδοτεί νέες θυσίες για τους χαμηλόμισθους και τους συνταξιούχους. Ο ανταποκριτής του CNN Τοντ Μπέντζαμιν χαρακτηρίζει τις χτεσινές ειδήσεις «πολύ άσχημα νέα για τον απλό άνθρωπο στην Τουρκία».

Οι οικονομολόγοι συμφωνούν ότι οι λόγοι της παρούσας «κρίσης» στην Τουρκία είναι «περισσότερο πολιτικοί παρά οικονομικοί» και αποδίδουν ευθύνες στην «απροσεξία» του Προέδρου Αχμέντ Νετζντέντ Σεζέρ και του πρωθυπουργού Μπουλέντ Ετζεβίτ, που με τους «καυγάδες» τους προκάλεσαν πανικό. Η πολιτική διαμάχη συνεχιζόταν και χτες, με τον μεν Σεζέρ να ανακοινώνει ότι δεν παραιτείται και την οργιάζουσα φημολογία περί «ανασχηματισμού» να διαψεύδεται από εκπρόσωπο του πρωθυπουργού Ετζεβίτ.

Η κυβέρνηση Μπους πάντως χτες υποστήριξε «πλήρως» την απόφαση «της καλής φίλης και πολύτιμης συμμάχου» Τουρκίας να αφήσει ελεύθερη τη διακύμανση της λίρας και επανέλαβε διά στόματος υπουργού Θησαυροφυλακίου, Πολ Ο' Νιλ, ότι στηρίζει το πρόγραμμα του ΔΝΤ.

Η Ασουμάν, μια 50χρονη απλή γυναίκα της Τουρκίας, μάλλον δε συμφωνεί. «Ξυπνήσαμε το πρωί με πολύ λιγότερα χρήματα απ' ό,τι χτες», είπε. «Δεν περιμένουμε τίποτα πια από τους πολιτικούς μας. Δεν τους εμπιστευόμαστε».