Eurokinissi

Ορισμένες από τις ενότητες συζήτησης στο ντιμπέιτ που διοργανώνει το «ανεξάρτητο think-tankFORUM 2020», ο πρόεδρος του οποίου, Ν. Καραχάλιος, ήταν στενός συνεργάτης του πρ. πρωθυπουργού Κ. Καραμανλή, ενώ συνεργάζεται και με τον νυν πρόεδρο της παράταξης, Ευ. Μεϊμαράκη.

Η δε εκδήλωση γίνεται «σε σχεδόν 30 ημέρες από σήμερα και 11 ημέρες πριν από τις εσωκομματικές εκλογές της ΝΔ», όπως αναγράφεται στο σχετικό ενημερωτικό σημείωμα, αντανακλώντας, τόσο ως περιεχόμενο, όσο και ως χρονικό σημείο παρέμβασης, την αγωνία στελεχών του χώρου, και γενικότερα ντόπιων και ξένων αστικών επιτελείων, για την πορεία της ΝΔ, το αν θα μπορέσει να αποφύγει την πορεία απαξίωσης του ΠΑΣΟΚ, αν επίκειται διάσπαση, αν χρειάζεται αντικατάσταση από κάποιο μόρφωμα - κόμμα που να παίξει το ρόλο του στην ισορροπία του αστικού πολιτικού συστήματος, στην απορρόφηση κραδασμών από τη λαϊκή δυσαρέσκεια απέναντι στα μέτρα που εφαρμόζει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, στην ενσωμάτωση λαϊκών στρωμάτων στα προαπαιτούμενα του κεφαλαίου, στην ανάδειξη ενός αξιόπιστου πόλου κυβερνητικής εναλλαγής προς απρόσκοπτη λειτουργία της αστικής διαχείρισης.

Διόλου τυχαία τα ερωτήματα αυτά εκφράζονται ολοένα και πιο ανοιχτά, τελευταία, από κέντρα και παράκεντρα που παρεμβαίνουν στα της ΝΔ, για το πώς πάει η διαδικασία εκλογής προέδρου, τις σχέσεις που διατηρούν μεταξύ τους οι υποψήφιοι, τι εικόνα δίνουν προς τα έξω, το ποιος πρέπει να κερδίσει από τους Αδ. Γεωργιάδη, Ευ. Μεϊμαράκη, Κυρ. Μητσοτάκη, Απ. Τζιτζικώστα.

Π.χ. το «Mega», την Τρίτη, σε σχόλιό του στο κεντρικό του δελτίο, προειδοποιούσε: «Ευτελίζεται η διαδικασία», «Κίνδυνος να υπάρχουν προβλήματα στη συνοχή του κόμματος», «Η ΝΔ έχει τεράστιο πρόβλημα: Εχει εν ενεργεία πρόεδρο που είναι υποψήφιος (σ.σ.: ο Μεϊμαράκης) και έναν εν ενεργεία γραμματέα (σ.σ.: τον Α. Παπαμιμίκο) που στηρίζει έναν άλλο υποψήφιο (σ.σ.: τον Τζιτζικώστα)», «Η ΝΔ είναι αξιωματική αντιπολίτευση και διαχειρίστηκε μνημόνιο και άντεξε, όχι όπως το ΠΑΣΟΚ. Αυτή τη φορά κινδυνεύει όχι από τους ψηφοφόρους αλλά από τα ίδια τα στελέχη της, τα οποία πρέπει να προστατέψουν το κόμμα».

Η «Καθημερινή», την Τετάρτη, στο κύριο άρθρο της έλεγε πως «αν η ΝΔ αποδειχθεί κατώτερη των περιστάσεων (σ.σ.: να διαχειριστεί τα ζητούμενα της αστικής τάξης), θα πρέπει να θυμηθούμε τη δοκιμασμένη ρήση, που ισχύει και στην πολιτική: η φύση απεχθάνεται το κενό».

Αλλά και η «Αυγή» γνωμάτευε την Τετάρτη ότι «η Δεξιά βέβαια δεν πρόκειται να σβήσει. Αλλά για τη ΝΔ καλό είναι να μη βάζει κανείς το χέρι του στη φωτιά...».

Ενώ υπάρχουν και στελέχη της ΝΔ, όπως ο Ν. Δένδιας, που αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο ίδρυσης άλλου κόμματος, ικανού να εκφράσει καλύτερα την εγχώρια κεντροδεξιά. Ελεγε την Τρίτη στον τηλεοπτικό «ΣΚΑΪ» ότι «η κεντροδεξιά έχει μέλλον στην Ελλάδα», προσθέτοντας ωστόσο ότι «αν στο μέλλον η κεντροδεξιά θα εκφράζεται από τη ΝΔ είναι κάτι που θα φανεί». Και συμπλήρωνε, την Τετάρτη, στο «Βήμα fm», κατακρίνοντας το γεγονός ότι πάνε σε εκλογή αρχηγού χωρίς πρώτα συνέδριο, όπου να συζητήσουν τις θέσεις και τη φυσιογνωμία του κόμματος: «Αυτό που κάνουμε είναι αυτοκτονικό (...) Ολα αυτά θα προκαλέσουν ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα».

Σημειωτέον, αναφορικά με τις παρεμβάσεις υπέρ προσώπων, η «Καθημερινή», την προηγούμενη βδομάδα, έσπευδε στο πρωτοσέλιδό της να απαντήσει στην πολεμική που γίνεται εναντίον του Τζιτζικώστα ότι ως περιφερειάρχης έχει κώλυμα εκλογιμότητας στη Βουλή μέχρι το 2019, οπότε έως τότε το κόμμα θα εμφανίζεται ακέφαλο στις κοινοβουλευτικές «μάχες»:

«Αποδεχόμεθα ασφαλώς τη σημασία του επιχειρήματος, που εάν τελικώς προκύψει, θα επιλυθεί ούτως ή άλλως. Στην παρούσα Βουλή μετέχουν δύο πρώην πρωθυπουργοί, τρεις υποψήφιοι για το αξίωμα του προέδρου της ΝΔ, καθώς και έμπειρα στελέχη. Κάποιος από όλους θα "θυσιαστεί" και θα τεθεί επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδος (...) Ουδείς εχέφρων και υπεύθυνος πολίτης και πολιτικός μπορεί να διανοηθεί ότι είναι δυνατόν να υποβαθμισθεί η παρουσία ενός κόμματος στο Κοινοβούλιο. Αλλά η ιδέα ότι ένας πρόεδρος μπορεί να αρκεσθεί σε πέντε - δέκα αγορεύσεις στη διάρκεια του έτους - καταχειροκροτούμενος από τους βουλευτές - δεν αρκεί. Οταν ο κ. Κώστας Καραμανλής εξελέγη πρόεδρος της ΝΔ, όργωσε κυριολεκτικώς την Ελλάδα απ' άκρου εις άκρον. Ηταν εξαίρετος ρήτωρ στη Βουλή, αλλά δεν αρκέσθηκε σε αυτό. Οποιος εκ των τεσσάρων υποψηφίων αναδειχθεί πρόεδρος της ΝΔ έχει ασφαλώς υπ' όψιν ότι οι "μονομαχίες" στη Βουλή δεν αρκούν για να προσδώσουν ζωτική ορμή στην Κεντροδεξιά».

Οι τέτοιες παρεμβάσεις, αναζητήσεις και διεργασίες δεν είναι κάτι νέο στο αστικό πολιτικό σκηνικό. Κάθε άλλο.

Μια αναδρομή π.χ. στις αναδιατάξεις του αστικού πολιτικού συστήματος στην περίοδο χονδρικά από το 1945 έως το 1956, εστιάζοντας ειδικά στο χώρο της Κεντροδεξιάς - Δεξιάς, μπορεί να καταδείξει έως και να εξηγήσει πολλά από αυτά που συμβαίνουν τώρα, να προετοιμάσει για τις πιθανές εξελίξεις, λύσεις που θα αναζητήσει το κεφάλαιο ώστε να αναστηλώσει τον κεντροδεξιό πολιτικό του πυλώνα, σε μια γενικότερη προσπάθεια ανασύνταξης και σταθεροποίησης του αστικού πολιτικού συστήματος.

Φτάνοντας στην Αθήνα τον Αύγουστο του 1950 ο νέος πρέσβης των ΗΠΑ Τζον Πιουριφόι δήλωνε: «Πριν τον πόλεμο της Κορέας, καλή ήταν μια κυβέρνηση της Κεντροαριστεράς. Τώρα χρειάζεται μια κυβέρνηση της Κεντροδεξιάς. Ελπίζω να μην χρειαστεί μια κυβέρνηση της Δεξιάς». Ο Αμερικανός παράγοντας αποτύπωνε ωμά τις αναγκαίες, για εκείνη την εποχή, προσαρμογές του αστικού πολιτικού σκηνικού.

Αλλωστε, στις αρχές του 1950 εκδηλώθηκαν οι πρώτες κινήσεις που στόχευαν στην ανασύνταξη και συσπείρωση των δυνάμεων του «συντηρητικού» ρεύματος υπό τον στρατάρχη Αλ. Παπάγο. Γι' αυτόν το σκοπό ο Παπάγος υπέβαλε την παραίτησή του από την αρχιστρατηγία (5/1/1950), που όμως ανακάλεσε μετά από 2 μέρες. Οι ΗΠΑ θεωρούσαν πρόωρη την κάθοδο του Παπάγου στην πολιτική και δεν έβλεπαν ως πιο κατάλληλη μία κυβέρνηση της Δεξιάς. Ωστόσο, στο εσωτερικό, από διαφόρους προβαλλόταν ως λύση. Ο Σπ. Μαρκεζίνης, ο οποίος προωθούσε τη λύση Παπάγου, έγραψε εκφράζοντας ανησυχίες της τάξης τους: «Αν δεν αξιοποιείτο η νίκη στο Γράμμο, θα κατέληγε ουσιαστικά σε ήττα».

Οι προετοιμασίες για την ανάμειξη του Παπάγου στην πολιτική είχαν αρχίσει από το 1945, ενώ η προπαρασκευή για να ιδρύσει κόμμα κορυφώθηκε το 1949. Την ανάμειξη του Παπάγου στην πολιτική προωθούσαν ο πρόεδρος του ΣΕΒ, Χρ. Κατσάμπας, ανώτατοι Αμερικανοί αξιωματούχοι, διοικητές τραπεζών, αστικές εφημερίδες («Εστία», «Καθημερινή», «Νέα», «Βήμα» κ.ά.).

Το Λαϊκό Κόμμα είχε τερματίσει το βίο του, ως το παραδοσιακό μεγάλο κόμμα της Δεξιάς. Η συσπείρωση ολόκληρης της παράταξης μπορούσε τότε να γίνει μόνο με την αξιοποίηση των καλύτερων εφεδρειών που διέθετε αυτός ο χώρος. Υπήρχαν, άλλωστε, οι προϋποθέσεις για να συσπειρωθεί σε ένα μεγάλο κόμμα ο χώρος της Δεξιάς, ενώ δεν υπήρχαν οι προϋποθέσεις να γίνει το ίδιο με τα κόμματα του Κέντρου.

Σε αυτήν τη βάση, στις 6/8/1951 ιδρύθηκε ο Ελληνικός Συναγερμός, απορροφώντας το μέγιστο μέρος της δύναμης, σε οπαδούς και στελέχη, του Λαϊκού Κόμματος, ενώ δέχθηκε και τις προσχωρήσεις του Νέου Κόμματος και του Λαϊκού Ενωτικού Κόμματος. Μάλιστα, μετά τις εκλογές του 1951, ο Συναγερμός δέχθηκε τις προσχωρήσεις και ορισμένων στελεχών του Κέντρου. Στις εκλογές του 1951 πήρε 114 έδρες, και στις εκλογές του 1952, 247.

Το 1955, ο Παπάγος ασθένησε βαριά και η επιδείνωση της υγείας του δρομολόγησε εκ των πραγμάτων θέμα διαδοχής του. Λίγες ώρες πριν πεθάνει (στις 4/10/1955), όρισε αναπληρωτή του τον Στ. Στεφανόπουλο. Ωστόσο, την επομένη του θανάτου του, ο βασιλιάς έδωσε αιφνιδιαστικά την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης και το δικαίωμα να διαλύσει τη Βουλή στον Κ. Καραμανλή, υπουργό Δημοσίων Εργων στην κυβέρνηση Παπάγου.

Από διάφορες πλευρές έγινε τότε λόγος για «βασιλικό, συνταγματικό πραξικόπημα». Στους επικριτές απάντησε το «Βήμα» γράφοντας: «Ο Βασιλεύς (...) ενήργησε σύμφωνα με το Σύνταγμα και την κοινοβουλευτικήν παράδοσιν». Αλλά και η «Καθημερινή»: «...ο Βασιλεύς εκάλεσεν αυτόν τον οποίον εθεώρησεν ως άξιον μεταξύ των ίσων του Συναγερμού. Πλήρες το δικαίωμά του και σεβαστόν»...

Εχουν διατυπωθεί πολλές ερμηνείες σχετικά με τους λόγους που προκάλεσαν την επιλογή του θρόνου να αναλάβει ο Καραμανλής την πρωθυπουργία (θέληση των ΗΠΑ, εκλεκτός των ανακτόρων κ.ο.κ.). Πέρα από την αληθοφάνεια ή και την αλήθεια που έχουν οι διάφορες ερμηνείες, η πιο βασική αιτία είναι τούτη: Ο Καραμανλής ήταν νέος σε ηλικία και δεν είχε εμπλακεί σε σκάνδαλα, δηλαδή διέθετε δύο χαρακτηριστικά που ανταποκρίνονταν στην προπαγάνδα της «ανανέωσης» της Κεντροδεξιάς εκείνης της εποχής, και γενικότερα της πολιτικής ζωής του τόπου. Επιπλέον, το πολιτικό του προφίλ ενίσχυε η φήμη του πιο επιτυχημένου υπουργού, που την απέκτησε θητεύοντας στο υπουργείο Δημοσίων Εργων. Διέθετε, δηλαδή, τα προσόντα για να ηγηθεί μιας πορείας καπιταλιστικής ανασυγκρότησης και σταθεροποίησης, που επιδίωκαν η αστική τάξη και το παλάτι, οι ΗΠΑ, αλλά και τα καπιταλιστικά κράτη στην Ευρώπη.

Στις 6/10/1955 ορκίστηκε η νέα κυβέρνηση και ταυτόχρονα ο Καραμανλής προσανατολίστηκε στη διάλυση του Συναγερμού και στην ίδρυση νέου κόμματος, με την ονομασία Εθνική Ριζοσπαστική Ενωσις (ΕΡΕ), που ιδρύθηκε τελικά στις 4/1/1956.

Η ΕΡΕ συσπείρωσε τους περισσότερους βουλευτές του Συναγερμού, καθώς και βουλευτές που είχαν εκλεγεί με τους Φιλελεύθερους (π.χ. Ευ. Αβέρωφ - Τοσίτσας, Κων. Τσάτσος). Στην ιδρυτική διακήρυξη της ΕΡΕ αναφερόταν ότι «αι δύο μεγάλαι πολιτικαί παρατάξεις αίτινες προέκυψαν από τον διχασμόν του 1915 ετερμάτισαν από μακρού χρόνου την αποστολήν των», ενώ παράλληλα τονιζόταν ότι είναι αναγκαία η εμφάνιση νέων πολιτικών σχημάτων και η προβολή της «Ηγεσίας της Νέας Γενεάς»...

Σε κάθε περίπτωση, ό,τι κι αν γίνει στο σήμερα, με βάση την ιστορική πείρα, παρακολούθηση της τωρινής πραγματικότητας και ταξικό κριτήριο, ο λαός θα πρέπει να σταθεί προετοιμασμένος απέναντι σε κάθε αναδιάταξη του αστικού πολιτικού σκηνικού, στα κεντροδεξιά ή τα κεντροαριστερά του, έτοιμος να παρέμβει στις εξελίξεις, μαχητικά και οργανωμένα, για να υπερασπιστεί τα δικαιώματά του, ανοίγοντας δρόμο, κόντρα σε κάθε ανάχωμα και ψευδαίσθηση, για τη δική του εξουσία και οικονομία.

Πηγές

1.«Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, 1949 - 1968, Β' τόμος» (εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή») 2. «Το αστικό πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα από το 1950 έως το 1967» (εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή»)