Εκδήλωση της ΤΕ Πειραιά της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ, ενταγμένη στις δραστηριότητες για τα 100 χρόνια του Κόμματος
Η συγκεκριμένη ιστορική στιγμή, από το ξύπνημα της ταξικής συνείδησης των εργατριών, αναδείχθηκε μεταξύ άλλων στην εκδήλωση που πραγματοποίησε την Τετάρτη 16/3, στον «Πειραϊκό Σύνδεσμο», η ΤΕ Πειραιά της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ για τη συμβολή των γυναικών στην ταξική πάλη της πόλης.
Οι συγκεντρωμένοι απόλαυσαν, επίσης, μια θεατρική παράσταση που με μεράκι επιμελήθηκε η Θεατρική Ομάδα του Γυναικείου Συλλόγου Κερατσινίου - Δραπετσώνας «Στοργή του παιδιού» (μέλος της ΟΓΕ). Η παράσταση αποτέλεσε σύνθεση των έργων «Η Απεργία» του Γ. Σκούρτη, «Ο Δράκος» του Ε. Σβαρτς και «Ο άνθρωπος με το ταμπούρλο» του Τ. Λειβαδίτη. Οι ηθοποιοί μέσα από τους ρόλους των εργατριών, του αφεντικού, του επιστάτη, του εργοδοτικού συνδικαλιστή και αναδεικνύοντας τις μηχανορραφίες της εργοδοσίας και του συστήματός της, φώτισαν το μονόδρομο της ταξικής σύγκρουσης και της αναγκαίας συσπείρωσης των εργατών για την οργάνωση της πάλης τους.
Την κεντρική ομιλία στην εκδήλωση πραγματοποίησε η Λουίζα Ράζου, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, που με αφορμή την απεργία των εργατριών της υφαντουργίας «Ρετσίνα» σημείωσε ότι το αυθόρμητο, αλλά πρωτοπόρο και θαρραλέο, αυτό βήμα χάραξε το δρόμο των κατοπινών αγώνων και σηματοδοτεί το ρόλο των γυναικών στην ταξική πάλη.
Για τους αγώνες των εργατριών μέσα στα εργοστάσια του Πειραιά, η Λ. Ράζου ανέφερε: «Στον Πειραιά ο κλάδος της κλωστοϋφαντουργίας δεσπόζει για πολλές δεκαετίες. Οι γυναίκες εργάτριες φτάνουν περί τις 20.000 σε Αθήνα και Πειραιά. Φιτίλι στους αγώνες των εργατριών ήταν τα χαμηλά μεροκάματα, τα πρόστιμα, η δεκάωρη δουλειά, τα εργατικά ατυχήματα. Στο εργοστάσιο του Καρέλλα τα παιδιά πληρώνονται 16 δραχμές μεροκάματο και οι γυναίκες 23. Μπροστά σε κάθε διαμαρτυρία οι εργάτριες έρχονται αντιμέτωπες με την τρομοκρατία, το χαφιεδισμό, την κατηγορία για κομμουνισμό και την απόλυση. Από ανταπόκριση του "Ριζοσπάστη" του 1935 διαβάζουμε το εξής χαρακτηριστικό για τις συνθήκες που επικρατούσαν στο μεταξουργείο Θεοδοσίου στην Κοκκινιά: "Ο εργοδότης όταν η απόδοση είναι μικρή επιβάλλει πρόστιμα βάρβαρα. Ετσι έβαλε πρόστιμο 20 δρχ. στην Ελένη γιατί έκανε 20 γραμμάρια λιγότερο, στη Σοφία 15 δρχ., στη Ζαφειρούλα 5 δρχ., στην Καλλιόπη 10 δρχ. Ακόμα πληρώσαμε και το θάνατο του Κονδύλη. Δηλαδή, επειδή γέλασαν οι εργάτριες όταν το άκουσαν, τις έβαλε πρόστιμο από 10 δρχ."».
Η Λ. Ράζου, στην ομιλία της, αναφέρθηκε και σε άλλα φωτεινά παραδείγματα πρωτοπόρων αγωνιστριών, με ξεχωριστή τη γυναίκα μαχήτρια του ΕΛΑΣ, της ΕΠΟΝ και του ΔΣΕ, που με το όπλο στο χέρι στάθηκε περήφανη απέναντι ακόμα και στο εκτελεστικό απόσπασμα, όπως η θρυλική Διαμάντω Κουμπάκη στο Μπλόκο της Κοκκινιάς τον Αύγουστο του 1944. Υπογράμμισε ότι η συμβολή των κομμουνιστριών, που υπήρξε αποφασιστική σε όλες τις κορυφαίες στιγμές της ταξικής πάλης, είναι παραδειγματική και για το σήμερα, «τώρα που δεν κρίνεται η απώλεια της ζωής, αλλά που κινδυνεύεις να περάσει η ζωή σου χωρίς "ζωή", αν χάσεις τον ταξικό προσανατολισμό σου, αν δεν επιβεβαιώνεις την επιλογή σου στο έδαφος της γνώσης και της δράσης, σε συνθήκες που τα αποτελέσματα δεν φαίνονται από τη μια μέρα στην άλλη».
Το στέλεχος του Κόμματος στάθηκε και στη σύγχρονη κατάσταση των γυναικών των εργατικών - λαϊκών στρωμάτων, που όπως είπε μπορεί να έχουν κατακτήσει νομικά ίσα δικαιώματα, όμως το κεφάλαιο και το κράτος του, τους επιφυλάσσουν μια σειρά από βάσανα λόγω της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης και καταπίεσης. Γι' αυτό, σημείωσε, «είναι μονόδρομος η ενίσχυση της αγωνιστικής - ριζοσπαστικής ταξικής στάσης των γυναικών. Το ξεπέρασμα των αναστολών, του φόβου και όλων των παραγόντων ενσωμάτωσης και μοιρολατρικής αντιμετώπισης της κατάστασης».
Αυτός ήταν ο τίτλος της έκθεσης υλικού από το ιστορικό Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ που καλωσόριζε τους συμμετέχοντες στην εκδήλωση της ΤΕ Πειραιά. Ντοκουμέντα από τον «Ριζοσπάστη» και την εφημερίδα «Ελεύθερα Συνδικάτα», φωτογραφίες, καλέσματα σε γενικές συνελεύσεις, διέτρεχαν τους αγώνες από την απεργία του 1892 μέχρι το Μεσοπόλεμο, έπειτα στην οργάνωση της πάλης στα εργοστάσια κατά την Κατοχή, αλλά και τις δεκαετίες που ακολούθησαν.
Χαρακτηριστικοί είναι μερικοί από τους τίτλους του «Ριζοσπάστη» του Μεσοπολέμου, που εκτέθηκαν στην εκδήλωση: «ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ Η ΑΠΕΡΓΙΑ ΚΑΡΕΛΛΑ - ΠΡΩΤΟΦΑΝΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΙΣ ΕΡΓΑΤΡΙΕΣ - ΑΥΡΙΟ ΠΑΝΥΦΑΝΤΟΥΡΓΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ» (29/2/36), «ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΣΚΛΑΒΟΥΣ ΤΩΝ ΥΦΑΝΤΟΥΡΓΕΙΩΝ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ - ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΥΡΑΝΝΙΚΗ ΚΙ ΑΠΟΛΑΥΕΣ ΕΞΕΥΤΕΛΙΣΤΙΚΕΣ - ΔΥΣΤΥΧΗΜΑΤΑ ΚΙ ΕΞΕΥΤΕΛΙΣΜΟΙ» (7/1/1934).
Η προσπάθεια των κομμουνιστών για δημιουργία πυρήνων στους χώρους δουλειάς δεν σταμάτησε ούτε την περίοδο της Κατοχής. Είναι χαρακτηριστική η πρώτη απεργία σε επιταγμένο εργοστάσιο από τους Γερμανούς στον Πειραιά.
Το ντοκουμέντο αναφέρει: «Το εργοστάσιο έδινε ένα μικρό μέρος της παραγωγής του στους Γερμανούς και το θεωρούσαν επιταγμένο και συνεπώς απαγορευόταν και η απεργία.
Παρ' όλα αυτά, αποφασίσαμε να γίνει λευκή απεργία. Πρέπει να ήταν η πρώτη απεργία σε επιταγμένο εργοστάσιο του Πειραιά. Εγινε λευκή απεργία, εγκατάλειψη της δουλειάς και συγκέντρωση στην αίθουσα φαγητού. Νομίζω κράτησε 2-3 μέρες, είχαμε και επέμβαση του Γερμανικού Φρουραρχείου και αστυνομικού τμήματος, συλλήψεις κ.λπ.».
«Στου Παπαστράτου πρέπει να ήταν καλοκαίρι '43, στις μεγάλες κινητοποιήσεις, για να σπάσουν το ηθικό των εργαζομένων πιάσαν ένα από τα ηγετικά στελέχη του ΕΕΑΜ, τον Γιούρτα και τον εκτέλεσαν επί τόπου στην πόρτα του εργοστασίου. Η ίδρυση της ΕΠΟΝ μας βρήκε στις πρώτες μεγάλες κινητοποιήσεις για την επιβίωση, επιστράτευση κ.λπ. Με τους πιο δραστήριους αγωνιστές και αγωνίστριες από τις κινητοποιήσεις για την περίφημη κούτα, αρχίσαμε να φτιάχνουμε τις πρώτες δεκαρχίες της ΕΠΟΝ. Φθάσαμε στο σημείο στις καπνοβιομηχανίες να μην υπάρχει νέος ή νέα έξω από τις Δεκαρχίες της ΕΠΟΝ ή να μην επηρεάζεται από μια κινητοποίηση και να γίνεται απεργοσπάστης.
Το κεντρικό συμβούλιο της ΕΠΟΝ βοήθησε τον Πειραιά στέλνοντας αμέσως με την ίδρυσή της πολλά από τα πιο δραστήρια στελέχη της Αθήνας, όπως η Φώφη Λαζάρου, που ανέλαβε υπεύθυνη στον Τρίτο Εργατικό Τομέα που ανήκαν οι καπνοβιομηχανίες Κεράνη, Παπαστράτου. Η Φώφη είχε τότε το ψευδώνυμο Μαριώ, έτσι την ξέραν οι καπνεργάτες.
Με τη σωστή δουλειά και ζωντάνια κατάφερε να φουντώσουν οι δεκαρχίες της ΕΠΟΝ και να δημιουργηθούν πολλά στελέχη (...)».