Στα Τρόπαια Αρκαδίας, απέναντι ακριβώς από το πετρόχτιστο κτίριο, όπου σήμερα στεγάζεται το Δημοτικό Σχολείο του χωριού και το 1948 φιλοξένησε το Λαϊκό Διδασκαλείο, οι Οργανώσεις Πελοποννήσου και Δυτικής Ελλάδας του ΚΚΕ και της ΚΝΕ τίμησαν την Κυριακή, 29 Μάη, την ηρωική δράση του Δημοκρατικού Στρατού Πελοποννήσου και την προσφορά της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης στην Παιδεία του λαού, στις ελεύθερες περιοχές του Μοριά.

Η μεγάλη εκδήλωση στα Τρόπαια, στην οποία μίλησαν ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας και η Κυριακή Καμαρινού, διδάκτωρ Κοινωνιολογίας και μέλος της Συντακτικής Επιτροπής στο περιοδικό «Θέματα Παιδείας», ολοκλήρωσε με τον καλύτερο τρόπο το διήμερο εκδηλώσεων του ΚΚΕ και της ΚΝΕ στην Αρκαδία, προς τιμήν του Δημοκρατικού Στρατού Πελοποννήσου και του Λαϊκού Διδασκαλείου.

Είχαν προηγηθεί, το πρωί του Σαββάτου, τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου για τον ΔΣΕ στο χωριό Κερπινή του Νομού Αρκαδίας και το βράδυ της ίδιας μέρας η παρουσίαση του Λευκώματος για το Λαϊκό Διδασκαλείο, που έγινε στο Βυζίκι. Στο πλαίσιο της παρουσίας του στο Νομό Αρκαδίας, ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ περιόδευσε σε χωριά της περιοχής και συζήτησε με τους κατοίκους, ενώ επισκέφτηκε και το πατρικό σπίτι του Νίκου Πλουμπίδη στα Λαγκάδια.

Στην ομιλία του στα Τρόπαια, το πρωί της Κυριακής (εκτενή αποσπάσματα δημοσίευσε ο «Ριζοσπάστης» στο φύλλο της Τρίτης 31/5), ο Δημήτρης Κουτσούμπας αναφέρθηκε στο διαχρονικό ενδιαφέρον του ΚΚΕ για την «πνευματική ανύψωση της εργατικής τάξης και όλων των καταπιεσμένων στρωμάτων, για την απόσπασή τους από την επιρροή της αστικής ιδεολογίας, το ξεπέρασμα των μορφωτικών ανισοτήτων, που πηγάζουν από τις ταξικές αντιθέσεις της εκμεταλλευτικής κοινωνίας, του καπιταλισμού, την αντιπαράθεση με παλιές και σύγχρονες μορφές ιδεολογικής χειραγώγησης».

Οπως είπε, «το ενδιαφέρον μας αυτό δεν είναι και δεν ήταν ποτέ ακαδημαϊκό. Και αυτό επιβεβαιώνεται από την ίδια την ιστορική πείρα. Δεν θα ήμασταν υπερβολικοί, αν λέγαμε πως η ιστορία των εκπαιδευτικών ιδεών και αγώνων στη χώρα μας, από την ίδρυση του Κόμματός μας το 1918 μέχρι τις μέρες μας, συμπορεύεται με τις θέσεις και τα αιτήματα που έθετε το ΚΚΕ».

«Η θέση του ΚΚΕ για Λαϊκή Παιδεία - σημείωσε ο Δ. Κουτσούμπας - βρίσκεται στον αντίποδα της αστικής αντίληψης, που υποτάσσει την Παιδεία στις εκάστοτε εκμεταλλευτικές ανάγκες. Η θέση για Λαϊκή Παιδεία, η πρακτική δράση σύμφωνα με αυτήν (όπως στις συνθήκες της Κατοχής, της Ελεύθερης Ελλάδας, του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, στην πολιτική προσφυγιά), η επεξεργασία στόχων πάλης για το σήμερα, πηγάζουν από την ίδια τη φυσιογνωμία του, ως συνειδητό, οργανωμένο, πρωτοπόρο τμήμα της εργατικής τάξης, που έχει στρατηγικό στόχο την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού - κομμουνισμού».

Ο Δ. Κουτσούμπας αναφέρθηκε στους κορυφαίους επιστήμονες και παιδαγωγούς, οι οποίοι, υπό την ακτινοβόλο επίδραση της Οχτωβριανής Επανάστασης και των πρωτοπόρων ιδεών, «στρατεύτηκαν στο ΚΚΕ ή δίπλα του, άφησαν πίσω τους ανυπέρβλητες θεωρητικές παρακαταθήκες και πρακτικό εκπαιδευτικό έργο για τη μόρφωση του λαού μας. Αρνήθηκαν, όμως, τις δάφνες και τις τιμές του εκμεταλλευτικού συστήματος. Και γι' αυτήν τους την επιλογή εξορίστηκαν, πέθαναν φτωχοί και χωρίς την ακαδημαϊκή αναγνώριση άλλων.

Προσωπικότητες που το έργο τους βαραίνει ως κληρονομιά και παρακαταθήκη την Ιστορία του ΚΚΕ, αποτελεί μέρος αυτής της Ιστορίας και οπωσδήποτε το τιμάμε, στο πλαίσιο των πολύμορφων εκδηλώσεων μπροστά στα 100 χρόνια του Κόμματός μας. Δίνει όμως και πολύτιμο συμπέρασμα που κρατάμε εμείς, αλλά πολύ περισσότερο πρέπει να διαφυλάξουν ως κόρη οφθαλμού οι νέες γενιές των επιστημόνων ότι "Η πρωτοπόρα σκέψη ανθίζει στον αγώνα για την κατάργηση της εκμετάλλευσης"».

«Σήμερα συνεχίζουμε. Η πρόταση του ΚΚΕ για το σχολείο των λαϊκών αναγκών, των κοινωνικών δυνατοτήτων και απαιτήσεων της εποχής μας είναι συμβολή στην προβολή της πρότασης διεξόδου, της ρεαλιστικότητας και αναγκαιότητας του σοσιαλισμού. Αποτελεί ταυτόχρονα όπλο στην αντιπαράθεση με τις κατά καιρούς αλλαγές που προωθούνται από το κεφάλαιο, το αστικό κράτος και τους διεθνείς ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς στους οποίους συμμετέχει η Ελλάδα», είπε σε άλλο σημείο της ομιλίας του ο Δ. Κουτσούμπας.

Στην ομιλία της, η Κυριακή Καμαρινού, η οποία είναι κόρη του Αρίστου Καμαρινού, Ταγματάρχη του 1ου Τάγματος της 22ης Ταξιαρχίας της 3ης ηρωικής Μεραρχίας του ΔΣΕ, έκανε εκτενείς αναφορές στη δομή και τη δράση του Δημοκρατικού Στρατού Πελοποννήσου, καθώς και στην προσπάθεια της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης να οργανώσει τη ζωή του λαού και να ασκήσει διοίκηση με νέες λαογέννητες δομές στις ελεύθερες περιοχές της Πελοποννήσου. Σ' αυτό το πλαίσιο, ιδιαίτερο βάρος δόθηκε στην οργάνωση της Παιδείας του λαού, μέσα σε δύσκολες συνθήκες, που περιέγραψε στην ομιλία της, κάνοντας ξεχωριστή αναφορά στην προσφορά του Λαϊκού Διδασκαλείου. Ακολουθούν αποσπάσματα από την ομιλία της.

Το πανέμορφο πετρόκτιστο κτίριο του Δημοτικού Σχολείου (σ.σ. το κτίριο που λειτουργούσε το Λαϊκό Διδασκαλείο) μας επιτρέπει σήμερα ν' ακουμπήσουμε στον ιστορικό χρόνο, γιατί οι πέτρες αυτές, ως τεκμήρια μνήμης, συσσώρευσαν αυτό που δε στάθηκε δυνατό να παραχαραχθεί, ν' αλλοιωθεί, να σβηστεί.

«Σε τούτα εδώ τα μάρμαρα» δόθηκε μια ακόμη νικηφόρα μάχη για την εγκαθίδρυση της Λαϊκής Εξουσίας, η μάχη για τη λειτουργία των σχολείων, μάχη κατά της αμορφωσιάς, για το ζωντάνεμα της υπαίθρου, για την εδραίωση της ασφάλειας στη ζωή των αγροτών, ιδιαίτερα των αντιστασιακών, που δέχθηκαν το ανελέητο δολοφονικό όργιο τρομοκρατίας των Χίτικων οργανώσεων και συμμοριών, αμέσως μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας.

(...) Η λειτουργία των πρώτων δομών της Λαϊκής Εξουσίας, με τη δίκαιη φορολόγηση με βάση τις δυνατότητες των κατοίκων των χωριών, η λειτουργία της Δικαιοσύνης, η οργάνωση της αγροτικής παραγωγής, η αποκατάσταση κι επέκταση τηλεπικοινωνιακού δικτύου και μέσων μαζικής προπαγάνδας, συντέλεσαν στην ανατροφοδότηση και έμψυχη ενίσχυση των δομών του λαϊκού στρατού με χίλιους περίπου μαχητές!

(...) Είναι πραγματικά αξιοσημείωτο το γεγονός ότι στα περισσότερα χωριά, παρά τις λυσσαλέες επιθέσεις του παλαιού μηχανισμού και του αστικού Τύπου, εκλέχτηκαν νέα αυτοδιοικητικά Λαϊκά Συμβούλια. Μάλιστα, στην περιοχή του Πάρνωνα, στους 559 εκλεγμένους Λαϊκούς Συμβούλους οι 305 ήταν γυναίκες, που κατακτούσαν το πολιτικό βήμα για ισοτιμία και χειραφέτηση!

Επίσης, το κύρος της νέας Λαϊκής Δικαιοσύνης επιβεβαιωνόταν από τη λειτουργία 374 α/θμιων και 15 β/θμιων Λαϊκών Δικαστηρίων, που συστάθηκαν μετά από εκλογές σε πάρα πολλά χωριά. Ο θεσμός των Λαϊκών Πολιτοφυλάκων ενεργοποιούσε λαϊκές δυνάμεις για την περιφρούρηση των λαϊκών δομών και ταυτόχρονα τις ενίσχυε μέσα από τη συγκέντρωση πληροφοριών, εποπτείας οχυρωματικών έργων κ.τ.λ.

Κομβικό ρόλο, όμως, στο διαφωτισμό του λαού κλήθηκε να παίξει για μια ακόμη φορά η θεσμοθέτηση της Λαϊκής Παιδείας, ενός «οικείου», θα λέγαμε, και καταξιωμένου ιστορικά πεδίου πάλης για το κομμουνιστικό κίνημα και ειδικά για τον τόπο μας. Δεν είναι καθόλου υπερβολή να ειπωθεί ότι ο αγώνας για την Παιδεία του Λαού από τα σπάργανά του συνδέεται με τη δράση του ΚΚΕ! Στις τάξεις του αγώνα στρατεύθηκε ο ανθός της εκπαιδευτικής πρωτοπορίας, που με ανυπέρβλητο θάρρος και απαράμιλλη αφοσίωση υπερασπίστηκε την υπόθεση της ανύψωσης του μορφωτικού επιπέδου του λαού, σφραγίζοντας την πίστη στον αγώνα αυτόν κυριολεκτικά με το αίμα της καρδιάς του.

(...) Με τις πρώτες Πράξεις και Αποφάσεις της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης, κατοχυρωνόταν η εξάχρονη υποχρεωτική και δωρεάν στοιχειώδης εκπαίδευση του λαού μας, η διδασκαλία στη γλώσσα του λαού μας, στη δημοτική γλώσσα, σε όλες τις βαθμίδες, η διδασκαλία επίσης στη γλώσσα της μειονότητας, όπου υπήρχαν τέτοιες περιπτώσεις, και η οργανωτική εποπτεία των σχολείων από τα Λαϊκά Συμβούλια.

Ταυτόχρονα, δίνονταν οι κατευθύνσεις για τη συντομότερη έναρξη του σχολικού έτους, για την επισκευή των σχολικών κτιρίων, για τη διδακτική ύλη και τη μέριμνα των Λαϊκών Συμβουλίων, για δωρεάν παροχή συσσιτίων, βιβλίων και γραφικής ύλης. Με διατάγματα του Γενικού Αρχηγείου και την υπογραφή του υπουργού Παιδείας, Π. Κόκκαλη, διανέμονταν στους κατά τόπους υπεύθυνους Παιδείας ερωτηματολόγια για τη συμπλήρωση των ελλείψεων σε προσωπικό και μέσα.

Ηταν μια άμεση απάντηση στη δήθεν «νέα» μεταρρύθμιση της τότε αστικής κυβέρνησης, που αναβίωνε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Μεταξά (4χρονο Δημοτικό Σχολείο - 5χρονο Γυμνάσιο - 3χρονο Ανώτερο Γυμνάσιο, δίδακτρα, καθαρεύουσα, φασιστικοποίηση περιεχομένου, αντικομμουνισμός κ.τ.λ.) (...). Η εικόνα που ερχόταν στο Γενικό Αρχηγείο ήταν τραγική! Η ύπαιθρος είχε κυριολεκτικά εγκαταλειφθεί. Η Λαϊκή Εξουσία είχε να αναμετρηθεί με την αμείλικτη πραγματικότητα της «ερείπωσης και του ξεχαρβαλώματος» όλων των εκπαιδευτικών δομών.

Ιδιαίτερα στην επαρχία, ακόμη και αν είχαν επιδιορθωθεί τα σχολικά κτίρια (από τα Λαϊκά Συμβούλια και την ΕΠΟΝ), δεν υπήρχαν εκπαιδευτικοί να τα στελεχώσουν. Την περίοδο των διώξεων και της δράσης των χιτοσυμμοριτών, η εντολή του κυβερνητικού υπουργείου Παιδείας ήταν να παρουσιαστούν οι εκπαιδευτικοί στις θέσεις τους, κάτι που για την πλειονότητα των προοδευτικών εκπαιδευτικών ταυτιζόταν με φυσική εξόντωση.

Στο χωριό Αρης Μεσσηνίας, τον Ιούνη του '46, έπιασαν την ώρα του μαθήματος τον δάσκαλο Κοσμόπουλο και τον σκότωσαν μετά από άγριο ξυλοδαρμό. Ενα μήνα αργότερα, άγριους βασανισμούς υπέστησαν στην Κόρινθο ο επιθεωρητής Μέσης Εκπαίδευσης Δρομάζος και η δασκάλα Παπαλεονάρδου και πολλοί άλλοι. Αν απειθαρχούσε κανείς να παρουσιαστεί, έμπαινε σε διαθεσιμότητα ή απολυόταν «επί τη εγκαταλείψει θέσεως». Στη συνέχεια, με το Γ' ψήφισμα, στο πλαίσιο της «εξυγίανσης της Παιδείας», απολύθηκαν και διώχθηκαν με φυλακίσεις και εκτοπίσεις χιλιάδες εκπαιδευτικοί.

Η λύση για τη Λαϊκή Εξουσία ήταν: Πρώτον, να πείσει και να προστατέψει όσους εκπαιδευτικούς παρέμειναν στις θέσεις τους. Δεύτερο, να αποσπάσει δασκάλους μαχητές από τις μονάδες και τρίτο να επιμορφώσει όσους είχαν ένα επαρκές ακαδημαϊκό επίπεδο, όπως είχε πράξει η ΠΕΕΑ το 1944.

Στη διάρκεια του '48, στάθηκε δυνατό ο μαθητικός πληθυσμός να μείνει στα χωριά και τα παιδιά των ανταρτών να γλυτώσουν τις «παιδουπόλεις» της Φρειδερίκης, ενώ το φθινόπωρο, στη νέα σχολική χρονιά, μπόρεσαν να λειτουργήσουν σχεδόν όλα τα Δημοτικά και δυο Γυμνάσια, των Τροπαίων και της Ανδρίτσαινας!

Με έγκαιρο προγραμματισμό της Υπηρεσίας Λαϊκής Παιδείας, που στην Πελοπόννησο την εκπροσωπούσε ο Πάνος Γεωργόπουλος, από τις αρχές του καλοκαιριού του '48 οργανώθηκε και λειτούργησε σε δύο περιόδους (Ιούνη - Ιούλη και Οκτώβρη - Δεκέμβρη) το δίμηνο Λαϊκό Φροντιστήριο - Διδασκαλείο, με έδρα κυρίως τα Τρόπαια και, όταν δεν το επέτρεπαν οι συνθήκες, το χωριό Κοντοβάζαινα, αλλά και άλλα, όπως Βάχλια, Μοναστηράκι, Καλλιάνι, Σπάθαρι, Δόξα, Βυζίκι, Δίβρη, Δάφνη.

Το Διδασκαλείο ήταν ανεξάρτητο αντάρτικο τμήμα και οι καθηγητές ήταν τα στελέχη του Δημοκρατικού Στρατού Πελοποννήσου (...) Το πρόγραμμα των μαθημάτων ήταν ιδιαίτερα εντατικό, γιατί το περιεχόμενό του βρισκόταν στον αντίποδα των κορεσμένων από στείρο φρονηματισμό, ψευδοκλασικισμό και αντιεπιστημονική μονομέρεια μαθημάτων των σκοπίμως απαξιωμένων αστικών Παιδαγωγικών Ακαδημιών.

(...) Τέτοια Λαϊκά Διδασκαλεία λειτούργησαν στις ελεύθερες περιοχές της Ρούμελης, της Ηπείρου και της Β. Ελλάδας. Μάλιστα, στη Β. Ελλάδα στάθηκε δυνατό να τυπωθούν και να κυκλοφορήσουν ακόμη και σχολικά βιβλία. Για την εκπαιδευτική αυτή δραστηριότητα γνωρίζουμε σήμερα συνδυαστικά, ενώνοντας προσεκτικά τα τεκμήρια που βρίσκονται στα αρχεία του ΚΚΕ.

(...) Το λαϊκό φυτώριο, στη σύντομη διαδρομή του, κατόρθωσε να μπολιάσει τους σπουδαστές με τα ιδανικά της αγάπης, της αφοσίωσης, της ανιδιοτέλειας στην υπόθεση ανύψωσης του πνευματικού επιπέδου του λαού μας. Οι νέοι δάσκαλοι οργάνωναν συγκεντρώσεις και μιλούσαν στους γονείς των παιδιών, όπως η Κική Κιντή, στου Σπάθαρι, για τις «Σχέσεις σχολείου - οικογένειας». Τα σχολεία έγιναν τόποι διάχυσης πολιτιστικών εκδηλώσεων και οργάνωσης της κοινωνικής ζωής. Θεατρικές παραστάσεις, αυτοσχέδια σκετς, απαγγελίες ποιημάτων απ' τη λαϊκή παράδοση και τους ποιητές Παλαμά, Βάρναλη, Ρίτσο, Καρβούνη, Ρώτα, καθώς και τραγούδια του αγώνα αποτελούσαν συνήθη δρώμενα.

Αναφερόμενη στην περίοδο μετά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού στην Πελοπόννησο, η Κυριακή Καμαρινού έκλεισε την ομιλίας της λέγοντας ανάμεσα σε άλλα τα εξής: «Οι περισσότεροι μαχητές σκοτώθηκαν την ώρα της μάχης ή του καθήκοντος στη σχολική έδρα, πολλοί κράτησαν την τελευταία σφαίρα για τον εαυτό τους, ενώ όσοι δεν πρόλαβαν και έπεσαν στα χέρια των μοναρχοφασιστών βασανίστηκαν άγρια και στη συνέχεια δολοφονήθηκαν. Πολλοί εκτελέστηκαν με αποφάσεις έκτακτων στρατοδικείων, πολλοί επί τόπου, χωρίς δίκη. Οι τελευταίες στιγμές, όμως, όλων ήταν αφιερωμένες στο δίκιο αγώνα του λαού και στο Κόμμα που ενσάρκωνε τους αγώνες του, τα τελευταία τους λόγια: «ΖΗΤΩ ΤΟ ΗΡΩΙΚΟ ΚΚΕ!».

Οι εκδηλώσεις του ΚΚΕ και της ΚΝΕ για τον Δημοκρατικό Στρατό Πελοποννήσου και για το Λαϊκό Διδασκαλείο αγκαλιάστηκαν από τους κατοίκους της περιοχής. Πολλοί ήταν αυτοί που συμμετείχαν στις εκδηλώσεις στην Κερπινή, στο Βυζίκι και στα Τρόπαια, ενώ σημαντική ήταν η συμβολή τους στην ιστορική έρευνα, αλλά και στη φιλοξενία των εκδηλώσεων αυτών στα χωριά τους.

Η απήχηση της πρωτοβουλίας των Οργανώσεων Πελοποννήσου και Δυτικής Ελλάδας του ΚΚΕ και της ΚΝΕ να τιμήσουν τους δάσκαλους και τους μαθητές του Λαϊκού Διδασκαλείου ξεπέρασε τα όρια της περιοχής που έγιναν οι εκδηλώσεις. Χαρακτηριστικό όσο και συγκινητικό είναι το παράδειγμα του 92χρονου Βασίλη Φωτόπουλου, ο οποίος υπήρξε μαθητής στο Διδασκαλείο.

Παρά την ηλικία του και παρά το γεγονός ότι μόλις την προηγούμενη μέρα είχε βγει από το νοσοκομείο, ύστερα από έμφραγμα, δεν ήθελε με τίποτα να λείψει από την εκδήλωση στα Τρόπαια. Ταξίδεψε, λοιπόν, με την οικογένειά του, από το Αγρίδι Καλαβρύτων όπου μένει, και μετά την εκδήλωση συναντήθηκε με τον ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

Τις επόμενες μέρες, επικοινώνησε με την εφημερίδα μας ένας αναγνώστης, ο Δημήτρης Αναστόπουλος, ο οποίος, το 1948, όταν πήγαινε σχολείο στα Λαγκάδια Αρκαδίας, είχε για δάσκαλό του έναν απόφοιτο του Λαϊκού Διδασκαλείου, τον Κωνσταντίνο Πλιάκα, που είναι εν ζωή και κατοικεί στην Τρίπολη. Οπως μας ενημέρωσε, το Μάη του 2014 είχε πάρει από το δάσκαλό του μια μικρή συνέντευξη (δημοσιεύτηκε σε τοπική εφημερίδα των Λαγκαδίων), την οποία μας έστειλε.

Σ' αυτή, ο Κωνσταντίνος Πλιάκας παραθέτει πληροφορίες για το Λαϊκό Διδασκαλείο και τις συνθήκες της εποχής. Παραθέτουμε ορισμένα αποσπάσματα: «Ενα από τα σοβαρότερα προβλήματα στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές της χώρας μας κατά την περίοδο του Εμφύλιου Πολέμου (1946-1949) ήταν και το πρόβλημα της εκπαίδευσης, τόσο της μέσης όσο και πολύ περισσότερο της στοιχειώδους. Τούτο δε συνέβη, διότι οι δάσκαλοι κατά την εν λόγω περίοδο (...) εγκατέλειψαν τις θέσεις τους στα σχολεία της υπαίθρου και έφυγαν για τις κεντρικές πόλεις. Ετσι, λοιπόν, τα χωριά έμειναν χωρίς δασκάλους. Αυτό βέβαια συνέβη διότι δόθηκε διαταγή από την κυβέρνηση της Αθήνας σε όλους τους εκπαιδευτικούς να αφήσουν τις θέσεις τους και να μετακινηθούν προς τα αστικά κέντρα.

(...) Αυτή λοιπόν η κατάσταση απασχόλησε σοβαρά το αρχηγείο του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας της περιοχής Πελοποννήσου και έτσι αποφασίστηκε η ίδρυση του Λαϊκού Διδασκαλείου. Ετσι λοιπόν τον Μάιο του 1948, στα Τρόπαια Γορτυνίας μαζεύτηκαν 50 περίπου απόφοιτοι του Γυμνασίου είτε από γύρω χωριά είτε από μονάδες μάχιμες του Δημοκρατικού Στρατού και ιδρύθηκε το Λαϊκό Διδασκαλείο, από το οποίο θα έβγαιναν κατόπιν εντατικής και ταχύρρυθμης εκπαίδευσης δάσκαλοι για να καλύψουν τα κενά σχολεία της υπαίθρου.

Η σχολή λειτούργησε ένα τετράμηνο Μάιος - Ιούνιος - Ιούλιος και Αύγουστος του 1948 η πρώτη περίοδος και Σεπτέμβριος - Οκτώβριος - Νοέμβριος και Δεκέμβριος η δεύτερη περίοδος με άλλους μαθητές (...) Τέλος Αυγούστου πήραμε τα πτυχία μας (...) Τοποθετηθήκαμε σε διάφορα σχολεία και εγώ με τον συνάδελφό μου και συγχωριανό μου Βασίλη Οικονομόπουλο τοποθετηθήκαμε στα Λαγκάδια (...) Για την ιστορία, σας αναφέρω ότι ο χρόνος διδασκαλίας 1-9-1948 έως 31-12-1948 αναγνωρίστηκε αργότερα - σιωπηρά βέβαια - από το υπουργείο Παιδείας της Αθήνας ως κανονική εκπαίδευση».

Στον επίλογο της συνέντευξης, ο Κωνσταντίνος Πλιάκας σημειώνει: «Αυτά τα γεγονότα της εποχής εκείνης δεν περιγράφονται σε λίγες σελίδες (...) Οπως γνωρίζεις, η ιστορία γράφεται από τους "νικητές" και όπως βέβαια τους συμφέρει. Γνωρίζεις βέβαια ότι ο Αριστοτέλης είχε πει για την Ιστορία (ότι έχει δύο όψεις), η μία είναι ότι η Ιστορία που γράφεται με την αλήθεια και η άλλη είναι η Ιστορία που κατασκευάζεται και με το ψέμα»...