Στα Τίρανα βρίσκεται από χτες ο υπουργός Εξωτερικών, Ν. Κοτζιάς, στο πλαίσιο ενός έντονου παζαριού που διεξάγεται μεταξύ των αστικών τάξεων των δύο χωρών - στο πλαίσιο ευρύτερων ενδοκαπιταλιστικών αντιθέσεων που «ακουμπάνε» στα Βαλκάνια - και προς αναζήτηση συμβιβασμών ώστε να ανοίξουν νέα πεδία για μπίζνες στο Ιόνιο, στην Αδριατική και αλλού.

Το ταξίδι γίνεται με αφορμή τη συμπλήρωση 20 χρόνων από την υπογραφή του συμφώνου φιλίας και συνεργασίας Ελλάδας - Αλβανίας, το 1996. Η ελληνική κυβέρνηση επιδιώκει ανανέωση του συμφώνου, εκτιμώντας πως οι σχετικές συζητήσεις προσφέρουν μια ευκαιρία για αναζήτηση «οριστικών λύσεων» στα ζητήματα που υπάρχουν σε διμερές επίπεδο. Σε αυτό το πλαίσιο, η ελληνική κυβέρνηση κάνει πρόταση - πακέτο με κύρια ζητήματα προς επίλυση την οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας, τη διευθέτηση των περιουσιακών ζητημάτων που υπάρχουν και στις δύο πλευρές (θέμα που από αλβανικής πλευράς σηκώνουν ιδιαίτερα οι λεγόμενοι «Τσάμηδες»), αλλά και θέματα της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία.

Θυμίζουμε ότι η αλβανική πλευρά έχει χαρακτηρίσει μονομερή κίνηση της Ελλάδας την προκήρυξη «οικοπέδων» για έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στο Ιόνιο. Μάλιστα, ισχυρίζονται ότι, με βάση το διμερές νομικό πλαίσιο και τη διεθνή νομοθεσία που αφορά την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, οι γεωγραφικές συντεταγμένες του «Οικοπέδου 1» (στα βορειοδυτικά της Κέρκυρας) που προκήρυξε η Ελλάδα για έρευνες, εισέρχονται εντός αλβανικών χωρικών υδάτων. Οπως, επίσης, ζητούν την άρση από την Ελλάδα του εμπολέμου του 1940, ισχυριζόμενοι ότι βάσει αυτού συνεχίζεται η δέσμευση περιουσιών Αλβανών στη χώρα.

Διόλου τυχαία στην συνεδρίαση της αλβανικής Βουλής την Πέμπτη, ο αντιπρόεδρος του Κοινοβουλίου, κυβερνητικός εταίρος και πρόεδρος του «κόμματος των Τσάμηδων» (συμμετέχει στην κυβέρνηση του Ε. Ράμα), Σ. Ιντρίζι, διερωτήθηκε «για ποιο λόγο θα έρθει ο Κοτζιάς στην Αλβανία», έθεσε σειρά αλυτρωτικών ζητημάτων με επίκεντρο την «Τσαμουριά» και κάλεσε την Ελλάδα «να ζητήσει συγνώμη για τη γενοκτονία εις βάρος των Τσάμηδων».

Ο ίδιος ο Ε. Ράμα, μιλώντας στο συνέδριο του «κόμματος των Τσάμηδων», ήγειρε ευθέως «τσαμικό» θέμα, λέγοντας μάλιστα πως αυτό θα τεθεί κατά την επίσκεψη του Ν. Κοτζιά. Εκανε, εξάλλου, αναφορά σε «Αλβανούς της μέσης Αλβανίας, της Ηπείρου και της Μακεδονίας», οι οποίοι, όπως είπε, «απευθύνονται στις καλόψυχες και φιλάνθρωπες κυβερνήσεις της Ευρώπης», «υπό την καταπίεση» και «τον κοινό εθνικό μας πόνο». Εσπευσε, ακόμα, να περιλάβει στην πολιτισμική κληρονομιά της χώρας του τη Δωδώνη, λέγοντας ότι ακόμη και ο Ολυμπος των αρχαίων Ελλήνων έχει τις ρίζες του στην... Τσαμουριά.

Σε αντίδραση, την Κυριακή, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε ανακοίνωση λέγοντας ότι «η Αλβανία θα πρέπει να αντιληφθεί ότι η ευρωπαϊκή της πορεία εξαρτάται από την πιστή εφαρμογή των πέντε αρχών της ΕΕ, μεταξύ των οποίων είναι και ο σεβασμός της δικαιοσύνης και του κράτους δικαίου. Αυτό προϋποθέτει ότι θα σέβεται τις αποφάσεις των δικαστηρίων, ειδικά όταν πρόκειται για εγκλήματα πολέμου και αντί να ανακινεί ανύπαρκτα ζητήματα να εφαρμόζει τα προαπαιτούμενα και τις δεσμεύσεις της όσον αφορά την προστασία των δικαιωμάτων της γηγενούς ελληνικής εθνικής μειονότητας».

Λίγες μέρες νωρίτερα, εξάλλου, κύκλοι του ελληνικού ΥΠΕΞ ανέφεραν ότι «"Τσαμικό" ζήτημα δεν υφίσταται (...) Κατά τη διάρκεια της κατοχής από τις δυνάμεις του Αξονα οι Τσάμηδες συνεργάστηκαν με τους φασίστες και ναζιστές κατακτητές και αποχώρησαν από την Ηπειρο πρωτοβούλως, ομαδικά και οριστικά, ακολουθώντας τις εχθρικές δυνάμεις».

Σε κάθε περίπτωση, όπως αποδεικνύεται από την ανακοίνωση του ΥΠΕΞ, και σε αυτά τα παζάρια η ελληνική αστική τάξη χρησιμοποιεί ως διαπραγματευτικό της «ατού» την υποστήριξη που τάζει στην αντίστοιχη αλβανική, στην πρεμούρα της τελευταίας να ενταχθεί στην ΕΕ.

Ωστόσο, μέσα στο κλίμα που καλλιεργήθηκε τις προηγούμενες μέρες στα Τίρανα, χτες, κατά τη μετάβαση του Ν. Κοτζιά στο αλβανικό υπουργείο Εξωτερικών για να συναντηθεί με τον Αλβανό ομόλογό του, Ντ. Μπουσάτι, ομάδες περίπου 150 αυτοαποκαλούμενων «Τσάμηδων» διαδηλωτών επιχείρησαν να του εμποδίσουν την είσοδο στο κτίριο, φωνάζοντας συνθήματα, όπως «Τσαμουριά μητέρα μας περίμενέ μας» και «Καταργήστε το εμπόλεμο». Λίγο αργότερα, δόθηκε από την αλβανική κυβέρνηση εντολή στην αστυνομία να τους απομακρύνει σε μικρή απόσταση, όπου παρέμειναν φωνάζοντας τέτοια συνθήματα μέχρι το τέλος της συνάντησης των δύο υπουργών.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, Κοτζιάς και Μπουσάτι, στις κοινές δηλώσεις τους με το πέρας της συνάντησής τους, επιχείρησαν να εμφανιστούν ψύχραιμοι και συναινετικοί, ότι συμφωνούν σε έναν «οδικό χάρτη», έναν κοινό μηχανισμό, ο οποίος θα κινηθεί εντατικά για την επίλυση όλων των ανοιχτών ζητημάτων.

Οπως είπε ο ίδιος ο Αλβανός υπουργός, στόχος των δύο πλευρών είναι να βρεθούν λύσεις, καθώς δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική. Δεν είναι προς το συμφέρον της Αλβανίας να μην έχει καλές σχέσεις με την Ελλάδα, πρόσθεσε, χαρακτηρίζοντας την Αθήνα στρατηγικό εταίρο.

Ο Ν. Κοτζιάς ζήτησε οι δύο πλευρές να κινηθούν με κουλτούρα διαλόγου και συναίνεσης, δηλαδή με «ευρωπαϊκό τρόπο», κλείνοντας πάλι το μάτι στα Τίρανα για τη στάση της Αθήνας στην προσπάθειά τους για ένταξη στην ΕΕ. Πρόσθεσε, άλλωστε, ότι η πρόταση για τον «οδικό χάρτη» στηρίζεται στα σχετικά «εργαλεία» της ΕΕ.

Σήμερα, ο Ελληνας υπουργός θα είναι κεντρικός ομιλητής σε εκδήλωση που διοργανώνει το Πανεπιστήμιο Τιράνων, με θέμα τη σημασία των ελληνοαλβανικών σχέσεων για το «ευρωπαϊκό μέλλον» της περιοχής. Κατόπιν, αναμένεται να συναντηθεί με τον Ε. Ράμα, αλλά και τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Λ. Μπασά, ενώ θα έχει επαφές και με παράγοντες της ελληνικής μειονότητας.

Την ίδια στιγμή, σε μια κίνηση της Αγκυρας που επιβεβαιώνει το συνολικότερο παζάρι στην περιοχή, το τουρκικό κανάλι «TRT Diyanet» ανακοίνωσε πως τις μέρες του Ραμαζανιού (6/6 - 5/7) προγραμματίζει ανάγνωση του Κορανίου εντός της Αγιάς Σοφιάς, η οποία θα προβάλλεται κατά τη διάρκεια του πρωινού γεύματος πριν από την έναρξη της νηστείας, καθ' όλη τη διάρκεια της περιόδου.

Ως απάντηση από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών εκδόθηκε η εξής ανακοίνωση: «Καταδικάζουμε ως οπισθοδρομική την ανακοίνωση των τουρκικών αρχών για τον προγραμματισμό της ανάγνωσης του Κορανίου στην Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη, επ' ευκαιρία του Ραμαζανιού. Εμμονές, που αγγίζουν τα όρια της θρησκοληψίας, για μουσουλμανικές τελετές σε ένα μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, είναι ακατανόητες και φανερώνουν έλλειψη σεβασμού και επαφής με την πραγματικότητα. Επιπλέον, τέτοιες ενέργειες δεν είναι συμβατές με σύγχρονες, δημοκρατικές και κοσμικές κοινωνίες».