Παράγοντας με αυξανόμενη σημασία στο πλαίσιο του διεθνούς μονοπωλιακού ανταγωνισμού αναδεικνύεται η ανάπτυξη των ευρυζωνικών δικτύων υψηλής ταχύτητας, όπου η ΕΕ ξετυλίγει τα τελευταία χρόνια μια μεγάλη δέσμη πολιτικών πρωτοβουλιών προς ενίσχυση των δικών της μονοπωλιακών ομίλων.

Σύμφωνα με τα επίσημα κείμενα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η ανάπτυξη των δικτύων υψηλής ταχύτητας αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στην ολοκλήρωση της «ενιαίας ψηφιακής αγοράς», η οποία υπολογίζεται ότι σε μια πρώτη φάση υλοποίησής της θα μπορούσε να συνεισφέρει 415 δισ. ευρώ ετησίως στο ευρωενωσιακό ΑΕΠ. Οπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ιστοσελίδα της ΕΕ, «τα σημερινά ευρυζωνικά δίκτυα υψηλής ταχύτητας έχουν τόσο μεγάλο αντίκτυπο όσο τα ηλεκτρικά και μεταφορικά δίκτυα πριν από έναν αιώνα»¹.

Οι μεγάλοι μονοπωλιακοί όμιλοι του κλάδου σε παγκόσμιο επίπεδο, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της ITU (Διεθνής Ενωση Τηλεπικοινωνιών), επένδυσαν συνολικά για την ανάπτυξη τεχνολογιών και δικτύων επικοινωνίας νέας γενιάς σχεδόν 3,8 τρισ. δολάρια, ενώ υπολογίζεται ότι τα τελευταία χρόνια οι επενδύσεις αυξάνονται ετησίως με ρυθμούς 1% - 2%². Σημαντικό τμήμα των επενδύσεων αυτών πραγματοποιείται κατά τα τελευταία χρόνια στην Κίνα, όπου, σύμφωνα με πρόσφατες ανακοινώσεις, τα ευρυζωνικά δίκτυα υψηλών ταχυτήτων καλύπτουν πάνω από 700 εκατ. νοικοκυριά, ενώ η κάλυψη στις βασικές αστικές και βιομηχανικές περιοχές της χώρας φτάνει πλέον στο 100% του πληθυσμού. Μέχρι το τέλος του 2016 υπολογίζεται ότι θα έχουν προστεθεί πάνω από 100 εκατ. νέες τέτοιες συνδέσεις³.

Η ανάπτυξη δικτύων ήταν από τα βασικά ζητήματα που απασχόλησαν τη σύνοδο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Γενάρη. Σύμφωνα με τη σχετική κοινή δήλωση, υπολογίζεται ότι σήμερα περίπου 3,2 δισ. άνθρωποι διαθέτουν γενικά σύνδεση στο διαδίκτυο, ενώ 4,2 δισ. δεν έχουν πρόσβαση. Ειδικότερα, στις 48 λιγότερο αναπτυγμένες χώρες ο βαθμός διείσδυσης είναι κάτω του 10%. Ο στόχος που τέθηκε είναι μέχρι το 2020 να συνδεθούν επιπλέον 1,5 δισ. άνθρωποι, ώστε ο πληθυσμός που διαθέτει διαδικτυακή σύνδεση να ξεπεράσει το 60% του συνόλου.

Με τον ανταγωνισμό να κορυφώνεται όχι μόνο από «παραδοσιακά» αναπτυγμένες καπιταλιστικές οικονομίες, αλλά πλέον από την Κίνα και τις άλλες «αναδυόμενες», η ΕΕ προσπαθεί να μη μείνει ουραγός των εξελίξεων.

Στη λεγόμενη «ψηφιακή ατζέντα» της ΕΕ επισημαίνεται ότι η ανάπτυξη του «εξαιρετικά γρήγορου ίντερνετ» θα ενισχύσει τη μετάβαση και την ολοκλήρωση της «ενιαίας ψηφιακής αγοράς», δηλαδή την καλύτερη πρόσβαση καταναλωτών και επιχειρήσεων της Ευρώπης σε ψηφιακά προϊόντα και υπηρεσίες αλλά και τη «δημιουργία κατάλληλων συνθηκών και ισότιμων όρων ανταγωνισμού για την εξάπλωση των ψηφιακών δικτύων και των καινοτόμων υπηρεσιών».

Ωστόσο, πρέπει να επισημάνουμε ότι, όπως υποστηρίζουν και τα επίσημα κείμενα της ΕΕ, «για την εγκαθίδρυση μιας πραγματικής ψηφιακής ενιαίας αγοράς στην ΕΕ πρέπει να αντιμετωπιστεί η ύπαρξη 27 διαφορετικών συνόλων κανόνων σε βασικούς τομείς, όπως είναι, μεταξύ άλλων, ο ΦΠΑ, οι ταχυδρομικές υπηρεσίες και τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας».

Στην πραγματικότητα, στο επίκεντρο μπαίνει η άρση των όποιων περιορισμών σε μονοπώλια του ευρύτερου κλάδου που επιθυμούν να διευρύνουν τη δραστηριότητα και την κερδοφορία τους σε όλη την ΕΕ. Ο στόχος αυτός, ωστόσο, περιπλέκεται με τις εντεινόμενες καπιταλιστικές αντιθέσεις που εκδηλώνονται στο εσωτερικό της ΕΕ...

Οπως επισημαίνεται χαρακτηριστικά, η «ψηφιακή οικονομία» παρουσιάζει επταπλάσια ανάπτυξη σε σχέση με την υπόλοιπη οικονομία, ενώ ένα μεγάλο μέρος της ανάπτυξης αυτής οφείλεται στο ευρυζωνικό διαδίκτυο. Για τη διάδοσή τους η Επιτροπή προωθεί μια σειρά μέτρων, μεταξύ των οποίων η αναθεώρηση των οδηγιών σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις στον τομέα των ευρυζωνικών δικτύων, με σκοπό την απελευθέρωση κρατικών κεφαλαίων στην υπηρεσία των ομίλων του κλάδου. Σήμερα, υπολογίζεται ότι συνολικά ο τομέας της Τεχνολογίας Πληροφοριών και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) αντιπροσωπεύει το 5% σχεδόν της οικονομίας της ΕΕ και το 25% των συνολικών δαπανών των επιχειρήσεων. Μάλιστα, το 50% της συνολικής αύξησης της παραγωγικότητας στην Ευρώπη οφείλεται στις επενδύσεις σε ΤΠΕ.

Τον περασμένο μήνα, ο ΟΟΣΑ δημοσίευσε στοιχεία αναφορικά με τη διείσδυση των συνδέσεων υψηλών ταχυτήτων στις χώρες - μέλη του, με την Ελλάδα να καταγράφεται στις τελευταίες θέσεις της σχετικής λίστας των 32 κρατών - μελών του. Η έκθεση αφορά συγκεκριμένα τις ευρυζωνικές συνδέσεις που παρέχονται μέσω δικτύων οπτικής ίνας, οι οποίες στην Ελλάδα αντιπροσωπεύουν μόλις το 0,2% του συνόλου των συνδέσεων, την ώρα που ο μέσος όρος των 32 χωρών του ΟΟΣΑ βρίσκεται στο 17,9%.

Στην πρώτη θέση της λίστας βρίσκεται η Ιαπωνία, αφού περισσότερες από επτά στις δέκα συνδέσεις (72,6%) υποστηρίζονται από δίκτυα οπτικών ινών. Τη δεύτερη θέση καταλαμβάνει η Νότια Κορέα, όπου το αντίστοιχο ποσοστό είναι 69,4%, ακολουθεί η Σουηδία, με το αντίστοιχο ποσοστό να βρίσκεται στο 46%. Βέβαια, οι γεωγραφικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη ή καθυστέρηση τέτοιου τύπου δικτύων, ενώ επίσης μια σειρά αναπτυγμένων χωρών αξιοποιούν και αναπτύσσουν άλλου τύπου τεχνολογίες για την ανάπτυξη των δικτύων τους.

Πάντως, να σημειωθεί ότι και στην Ελλάδα κατά τα τελευταία χρόνια καταγράφεται ταχύτατη ανάπτυξη των δικτύων αυτού του τύπου, ενώ και άλλες χώρες της ΕΕ που βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα στη σχετική λίστα του ΟΟΣΑ, αν και βρίσκονται μεταξύ των ισχυρότερων ευρωπαϊκών οικονομιών, κατευθύνουν τεράστια κεφάλαια σε αυτόν τον τομέα.

Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι η Γερμανία, όπου πριν από λίγες μέρες το αρμόδιο υπουργείο ανακοίνωσε την έναρξη δεύτερου γύρου χρηματοδότησης δικτύων νέας γενιάς, ο οποίος ανέρχεται σε 457 εκατ. ευρώ και αποτελεί μέρος του συνολικού επενδυτικού προγράμματος των 4 τρισ. ευρώ για την προώθηση των υποδομών σε αγροτικές και μειονεκτικές περιοχές της χώρας.

Στη μελέτη του ΣΕΒ με τίτλο «Επιχειρήσεις και Ψηφιακή Οικονομία»⁴ επισημαίνεται ότι η συνεισφορά του διαδικτύου στην εγχώρια οικονομία βρισκόταν το 2010 μόλις στο 1,2% του ΑΕΠ, ενώ εκτιμάται ότι σε απόλυτα μεγέθη, το διαδίκτυο συνεισφέρει 2,7 δισ. ευρώ.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εκτίμηση ότι οι Ελληνες χρήστες αναζήτησαν μέσω του διαδικτύου προϊόντα και υπηρεσίες αξίας 7,5 δισ. ευρώ, με την κυρίαρχη τάση ωστόσο να είναι ότι προχωρούν σε αγορές μέσω των φυσικών καταστημάτων. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει τα δυνητικά κέρδη για τους επιχειρηματικούς ομίλους από τη χρήση του διαδικτύου και την ανάπτυξη στην Ελλάδα της λεγόμενης «ψηφιακής οικονομίας».

Στην ίδια μελέτη καταγράφονται στοιχεία από έρευνα της «McKinsey», στην οποία εκτιμάται ότι οι ψηφιακές υπηρεσίες αναζήτησης - με την ορολογία που χρησιμοποιεί η έρευνα - «δημιουργούν αξία» ύψους 780 δισ. ευρώ ετησίως για τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς δημόσιας διοίκησης σε παγκόσμιο επίπεδο. Επίσης, σημειώνεται ότι, συνολικά, η συνεισφορά των ψηφιακών υπηρεσιών και του διαδικτύου στην οικονομία έχει εκτιμηθεί πως από το 4,1% του ΑΕΠ των 20 ισχυρότερων οικονομιών που ήταν το 2012, προβλέπεται ότι θα αυξηθεί σε 5,3% μέχρι το τέλος του 2016.

Πηγές

1. https://europa.eu/european-union/topics/digital-economy-society_el

2. http://www.broadbandcommission.org/Documents/reports/bb-annualreport2015.pdf

3. https://www.telegeography.com/products/commsupdate/articles/2016/09/08/big-three-extend-ftth-coverage-to-704m-chinese-homes/

4. http://www.sev.org.gr/Uploads/Documents/48731/digital_economy_summary_april_2015.pdf