Από την πρόσφατη συνάντηση Πούτιν - Αμπε στο Βλαδιβοστόκ. Οι εκπρόσωποι των μονοπωλίων σταθμίζουν προσεκτικά όλες τις κινήσεις τους

Η επίσκεψη Γκαλούσκα στην ιαπωνική πρωτεύουσα έγινε μερικές μέρες μετά τη συνάντηση που είχαν ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, και ο Ιάπωνας πρωθυπουργός, Σίνζο Αμπε, στο Βλαδιβοστόκ της ρωσικής Απω Ανατολής, στο περιθώριο του 2ου Ανατολικού Οικονομικού Φόρουμ που διοργάνωσε η Ρωσία. Πρόκειται για μια από τις ετήσιες επιχειρηματικές συναντήσεις, με τις οποίες η Μόσχα επιδιώκει να προσελκύσει επενδυτές, αλλά και να διασφαλίσει ευρύτερες συμμαχίες, με προσδοκίες - όπως είναι φυσικό - και σε γεωπολιτικό επίπεδο.

Είχε προηγηθεί τον περασμένο Μάη η άτυπη συνάντηση Αμπε - Πούτιν στο Σότσι της Ρωσίας, σε μια άτυπη επαφή, που ήταν όμως η πρώτη μετά από το 2014, τη χρονιά που είχε ακυρωθεί μια επίσημη επίσκεψη Αμπε στη Ρωσία, στον απόηχο της σύγκρουσης στην Ουκρανία και των κυρώσεων που αντίπαλα ιμπεριαλιστικά στρατόπεδα επέβαλαν στη Μόσχα.

Τώρα, οι δύο πλευρές προετοιμάζουν την πραγματοποίηση μιας επίσημης επίσκεψης Πούτιν στην Ιαπωνία, τον ερχόμενο Δεκέμβρη. Μάλιστα, στο «τραπέζι» των συνομιλιών τους βρίσκεται και η εδαφική τους διαφορά για τις νήσους Κουρίλες (όπως τις ονομάζει η Ρωσία) και στην Ιαπωνία αποκαλούνται «Βόρεια Εδάφη», στα νότια της Οχοτσκικής Θάλασσας, που βρέχει μεγάλο μέρος της ανατολικής ρωσικής ακτογραμμής.

Στα διεθνή ΜΜΕ εμφανίστηκαν απόψεις όπως ότι «Τελικά μια ρωσική συμφωνία με την Ιαπωνία ίσως είναι πιθανή» (Μπλούμπεργκ, 7/9/2016). Ισως, βέβαια, να είναι βιαστικό να προδιαθέτει κανείς την έκβαση τόσο περίπλοκων ενδοϊμπεριαλιστικών «παζαριών» που όποια κι αν είναι, θα αποκτήσει αρκετές προεκτάσεις. Μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι τις σχέσεις των δύο χωρών βαραίνει και το γεγονός ότι, τυπικά, δεν έχουν υπογράψει ακόμα Συμφωνία Ειρήνης μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ωστόσο, το αμοιβαίο ενδιαφέρον που υπάρχει, αν μη τι άλλο για την ανάπτυξη επιχειρηματικών διμερών συνεργασιών, είναι ενδεικτικό. Ενδεικτικό και των εναλλακτικών που αναζητά η ρωσική αστική τάξη, υπό το βάρος των δυσκολιών που παραμένουν στις σχέσεις της με τη Δύση, όπως και η ιαπωνική, σε μια χώρα που πολλές δεκαετίες βρίσκεται σε στασιμότητα. Το βέβαιο είναι ότι πρόκειται για ένα ακόμα στοιχείο της «κινητικότητας» που σταθερά χαρακτηρίζει τις ενδοϊμπεριαλιστικές σχέσεις.

Μια πλευρά που αξίζει να σημειωθεί, πάντως, είναι ότι η ιαπωνική κυβέρνηση ανακοίνωσε μόλις πριν από μερικές μέρες τη δημιουργία ειδικού χαρτοφυλακίου για την οικονομική συνεργασία με τη Ρωσία. Αυτό ανατέθηκε στο Χιροσίγκε Σέκο, υπουργό Οικονομίας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, που βρέθηκε στο υπουργικό συμβούλιο μετά τον τελευταίο ανασχηματισμό που έκανε ο Αμπε αρχές Αυγούστου, σε μια κίνηση που διάφοροι συνέδεσαν με τις προσπάθειες «αναπτέρωσης» της ιαπωνικής οικονομίας, που εξακολουθεί να συναντά σοβαρές δυσκολίες ανάπτυξης.

Ετσι, ο Σέκο υποδέχτηκε τον Γκαλούσκα στην ιαπωνική πρωτεύουσα και συζήτησαν - σύμφωνα με σχετικά δημοσιεύματα - τη διμερή συνεργασία «που καλύπτει πεδία ενός ευρέος φάσματος, περιλαμβανομένων των κλάδων του Φαρμάκου, της Αυτοκινητοβιομηχανίας, της Αεροδιαστημικής αλλά και της Βορειοανατολικής διέλευσης» (σ.σ. δηλαδή της θαλάσσιας διαδρομής που ενώνει Ειρηνικό και Ατλαντικό μέσω του Αρκτικού).

Επιπλέον, ο Γκαλούσκα αποκάλυψε ότι στο Βλαδιβοστόκ οι δύο πλευρές υπέγραψαν γύρω στις 20 συμφωνίες συνεργασίας συνολικής αξίας πάνω από 1,3 δισ. δολάρια. Ολοκληρωμένες ανακοινώσεις για τις συμφωνίες δεν έγιναν.

Από τις φειδωλές δηλώσεις των δύο αξιωματούχων προκύπτει ότι αυτές περιλαμβάνουν και τη χορήγηση ιαπωνικών δανείων, για να προχωρήσουν μεγάλα επιχειρηματικά σχέδια όπως αυτό που αφορά στην κατασκευή της μονάδας «Arctic LNG», για την επεξεργασία υγροποιημένου φυσικού αερίου στον Αρκτικό ωκεανό, κοντά στη ρωσική αρκτική ακτογραμμή που βρέχει η Θάλασσα του Κάρα. Είναι ένα από τα μεγάλα έργα που ο ρωσικός κολοσσός «Νόβατεκ» ευελπιστεί να προχωρήσουν γοργά.

Ακόμα, στις συμφωνίες προβλέπεται και η ιαπωνική δανειοδότηση για να προχωρήσει το 3ο στάδιο του σχεδίου «Sakhalin - 2» (αφορά γεωτρήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου) κοντά στη νήσο Σαχαλίνη, στον βόρειο Ειρηνικό Ωκεανό που, εκτός από το μεγαλύτερο νησί της Ρωσίας, βρίσκεται και αρκετά κοντά στις νήσους Κουρίλες.

Τέλος, χαρακτηριστικές των διαθέσεων συστηματικότερης συνεργασίας είναι οι δηλώσεις που είχε κάνει ο Γκαλούσκα στις 22 του περασμένου Αυγούστου, σε συνέντευξή του στο κινεζικό πρακτορείο «Σινχουά»: «Μόσχα και Τόκιο ετοιμάζονται να δημιουργήσουν μια πλατφόρμα για την προσέλκυση ιαπωνικών επενδύσεων στην ανάπτυξη της περιοχής της ρωσικής Απω Ανατολής».

Ο ίδιος υποστήριξε ότι η εμπορική και οικονομική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών ενισχύθηκε αξιοσημείωτα μετά τη συνάντηση Αμπε - Πούτιν το Μάη και τόνισε ότι πάνω από το 7% των νέων επενδύσεων στη ρωσική Απω Ανατολή αφορούν ιαπωνικά κεφάλαια, προσδιορίζοντας ως ένα από τα πιο επιτυχημένα σχέδια το τεράστιο συγκρότημα θερμοκηπίων στη νοτιοανατολική επαρχία Χάμπαροβσκ. Σε αυτό έχουν επενδύσει οι ιαπωνικοί όμιλοι «JGC» και «Mirai», ανάμεσα σε άλλους βέβαια. Επιχειρηματικά στελέχη εκτιμούν ότι όταν ολοκληρωθεί θα παραδίδει μέχρι και 5.500 τόνους λαχανικών το χρόνο.

Ακόμα, ο Γκαλούσκα σημείωνε στο «Σινχουά» πως ενόψει και του Φόρουμ στο Βλαδιβοστόκ προετοιμάζεται «μελέτη σκοπιμότητας (σ.σ. ώστε να σταθμιστούν τα οφέλη για επίδοξους επενδυτές) σχετικά με τον ενεργειακό εφοδιασμό από τη Ρωσία προς την Ιαπωνία» όπως και ότι στο Φόρουμ επρόκειτο να συζητηθεί «ο σχηματισμός της ενεργειακού δάχτυλου Ρωσίας - Ιαπωνίας - Κορέας - Κίνας». Μέχρι σήμερα, δεν έχει γίνει γνωστό αν και τι συζητήθηκε για τα παραπάνω...

Στο περιθώριο της 29ης Συνόδου Κορυφής της ASEAN (Ενωση Κρατών της Νοτιοανατολικής Ασίας) που έγινε στη Βιεντιάν του Λάος, διοργανώθηκε και η πρώτη Επιχειρηματική και Επενδυτική Σύνοδος ASEAN (ASEAN Business and Investment Summit - ABIS). Η μάζωξη αυτή, πολιτικών και φυσικών εκπροσώπων μονοπωλίων από Ασία - Ειρηνικό και όχι μόνο, έγινε μέσα σε κλίμα υψηλών προσδοκιών που δημιούργησε η ίδρυση της Οικονομικής Κοινότητας ASEAN (ASEAN Economic Community - AEC), με αρκετά στοιχεία ενιαίας αγοράς.

Στόχος της ABIS, ήταν - σύμφωνα με την κυβέρνηση του Λάος που φιλοξένησε όλες τις συναντήσεις της ASEAN ως προεδρεύουσα της Ενωσης - «να φέρει στο επίκεντρο τις ευκαιρίες, τις απαιτήσεις και τα ζητήματα που αντιμετωπίζει ο ιδιωτικός τομέας και να διερευνήσει τις μυριάδες πιθανότητες που έφερε η δημιουργία της AEC». Ως κρίσιμα θέματα της ατζέντας εμφανίστηκαν και: Η εφαρμογή περιφερειακών και παγκοσμίων Ζωνών Ελεύθερου Εμπορίου (FTAs). Η ανάπτυξη των επιχειρήσεων με γρήγορες διαδικασίες και η διαδικασία Ενιαιοποίησης στην Ενέργεια. Το μέλλον της τεχνολογίας - εστιάζοντας στην ψηφιακή οικονομία. Η διευκόλυνση του εμπορίου και των μεταφορών.

Δηλαδή, ζητούμενο είναι πώς θα προχωρήσουν οι απαραίτητες αναδιαρθρώσεις για να προσελκυστούν κεφάλαια στην περιοχή, να προχωρήσει η συγκέντρωση του κεφαλαίου που σε πολλές χώρες της περιοχής είναι χαμηλή σε πολλούς κλάδους, να επιστρατευτεί η τεχνολογική και επιστημονική ανάπτυξη που μπορεί να συνδυάσει αυξημένη παραγωγικότητα και μικρότερο «εργατικό κόστος».

Σημειώνουμε ότι τις μέρες της Συνόδου Κορυφής της ASEAN, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, έγινε ο πρώτος Αμερικανός Πρόεδρος που έκανε επίσημη επίσκεψη στο Λάος, σηματοδοτώντας και έτσι το υψηλό ενδιαφέρον του αμερικανικού ιμπεριαλισμού για τη Ν/Α Ασία (βέβαια, πήρε μέρος και στις συναντήσεις ASEAN - ΗΠΑ, τη Σύνοδο Ανατολικής Ασίας). Στην ανακοίνωση που εκδόθηκε μετά τη συνάντηση ASEAN - ΗΠΑ γίνεται ειδική αναφορά στην περσινή Σύνοδο των δύο πλευρών που φιλοξένησε η Ουάσιγκτον στο Σάνιλαντς (αναδεικνύοντας πόσο ιεραρχεί τις συμμαχίες της με την περιοχή) και συμφωνήθηκε να εξουσιοδοτηθούν πολύ συγκεκριμένα αξιωματούχοι των δύο πλευρών «για την αποτελεσματική εφαρμογή του νέου πενταετούς Σχεδίου Δράσης (σ.σ. που διαμορφώθηκε στο Σάνιλαντς) όπως και διάφορες πρωτοβουλίες των ΗΠΑ για την προώθηση της (διμερούς) συνεργασίας σε οικονομία, εμπόριο και Ενέργεια».

Ενδιαφέρον όμως για τη Νοτιοανατολική Ασία διατηρούν και άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα, ανάμεσά τους και η ΕΕ. Για παράδειγμα, ένα από τα μονοπώλια που συμμετείχαν στην ABIS ήταν η γερμανική «Bosch» («Μπος»). Ο επικεφαλής της εταιρείας για τη Νοτιοανατολική Ασία, Μάρτιν Χάγες, τόνισε στην παρέμβασή του ότι «η μεγαλύτερη ανάπτυξη που βλέπουμε έρχεται από την Ασία. Για μας (συγκεκριμένα) στη Νοτιοανατολική Ασία, υπάρχει μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες περιοχές για τη Bosch».

Σε παλιότερες δηλώσεις του, ο Χάγες τόνιζε πως οι δραστηριότητες του ομίλου στην περιοχή Ασίας και Ειρηνικού μετρούσε σχεδόν το 1/4 των συνολικών εσόδων από πωλήσεις. Μετά την Ευρώπη, η περιοχή έχει τη δεύτερη μεγαλύτερη συμβολή στις δραστηριότητες της εταιρείας. Εχουμε σχέδια να φτάσουμε αυτό το ποσοστό στο 50% μέχρι το 2020».

Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε την Κίνα, που αντικειμενικά διαθέτει μεγάλα «σχέδια» για την περιοχή που συνορεύει με ένα μεγάλο μέρος του νότιου τμήματός της. Οι «τριβές» που υπάρχουν με πολλά μέλη της ASEAN για εδαφικές διαφορές στη Νότια Κινεζική Θάλασσα σε καμία περίπτωση δεν είναι αμελητέες, ίσα - ίσα εντάσσονται στην ευρύτερη όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών στην περιοχή. Ωστόσο, οι επιδιώξεις των μονοπωλίων και οι «κόντρες» τους με τα αντίπαλα συμφέροντα πολλές φορές διαμορφώνουν ή διατηρούν «διαύλους» που δεν είναι απλό να αδρανοποιηθούν. Βέβαια, και αυτό συνεχίζεται για όσο τα μονοπώλια κρίνουν κάθε φορά πως έτσι ευνοούνται τα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα σχέδιά τους.