Η σαρανταμελής Ορχήστρα Ακορντεόν του Σπιτιού Πολιτισμού των Τεχνικών Σχολών Λένινγκραντ

Παίρνοντας ως αφορμή μια φράση - κάλεσμα του Σοστακόβιτς προς τους μουσικούς του καιρού του «να γίνουν συνθέτες της μεγάλης εποχής τους», στην ομιλία της η Βαγγελιώ Πλατανιά, μέλος της Επιτροπής Περιοχής της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ και του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ, ανάμεσα στα άλλα αναφέρθηκε στην εποχή που ανέθρεψε τον συνθέτη, στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού και ειδικά την προσφορά της Οχτωβριανής Επανάστασης στη μουσική. Ο «Ριζοσπάστης» δημοσιεύει σήμερα το σχετικό απόσπασμα από την ομιλία.

«Πράγματι η εποχή του ήταν μεγάλη, συγκλόνισε την ανθρωπότητα και τάραξε τα θεμέλια του κόσμου της εκμετάλλευσης, με την εβδομηνταπεντάχρονη πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Και στον τομέα της κουλτούρας και των τεχνών αναδείχθηκε μεγάλη, με τεράστια επιτεύγματα, παρά το γεγονός πως ξεκίνησε με πολλά στοιχεία καθυστέρησης. Είναι χαρακτηριστικό πως στην προεπαναστατική Ρωσία, το 76% του πληθυσμού ήταν αναλφάβητοι, ενώ φυσικά δε γίνεται λόγος για την κατάσταση άλλων λαών που μετέπειτα αποτέλεσαν την ΕΣΣΔ, ορισμένοι από τους οποίους δεν είχαν καν αλφάβητο. Με αυτή την κατάσταση βρέθηκε αντιμέτωπη η νεαρή Σοβιετική εξουσία.

Βερολίνο, 2 Μάη 1945. Στην πύλη του Ράιχσταγκ, οι κόκκινοι στρατιώτες γιορτάζουν τη συντριβή του ναζισμού με τη γνωστή σοβιετική τραγουδίστρια L. Ruslanova

Το πρώτο διάταγμα της Σοβιετικής Κυβέρνησης σχετικά με τη μουσική ήταν το διάταγμα για την εθνικοποίηση των κονσερβατουάρ (ωδείων) της Μόσχας και της Πετρούπολης. Είναι στις 12 Ιουλίου 1918, φέρει την υπογραφή του Λένιν και έθεσε στη διάθεση του λαού την επαγγελματική μουσική εκπαίδευση, βάζοντας τις βάσεις της "κρατικής μουσικής οικοδόμησης".

Στις αίθουσες συναυλιών προσέρχεται για πρώτη φορά λαϊκό κοινό, νέοι ακροατές, κόκκινοι φαντάροι, ναύτες, εργάτες, αγρότες. Σιγά - σιγά αρχίζει να δημιουργείται και να αναπτύσσεται επαγγελματική μουσική σε όλες τις Δημοκρατίες των λαών της ΕΣΣΔ. Επίσης, υψηλό επίπεδο αποκτά η μουσική καλλιέργεια των ερασιτεχνών.

Οργανώνεται Οίκος λαϊκής μουσικής, όπου διεξάγονται επιδείξεις ερασιτεχνών, σε κλίμακα Δημοκρατίας, περιοχής και πόλης, ενώ χαρακτηριστικές ήταν οι χορωδιακές ολυμπιάδες του Λένινγκραντ από το 1927 έως το 1937.

Επίσης, αναπτύσσονται περίπου 100 φιλαρμονικές, που διαθέτουν τα πιο ποικιλόμορφα σύνολα εκτελεστών: συμφωνικές ορχήστρες, χορωδίες, ορχήστρες λαϊκών οργάνων, συγκροτήματα τραγουδιού και χορού, ελαφράς μουσικής και μουσικής δωματίου. Συνολικά, περίπου 300 τέτοια συγκροτήματα λειτουργούν στην πορεία στην ΕΣΣΔ.

Η επέκταση της μουσικής μόρφωσης, των μουσικών υποδομών και του καλλιτεχνικού δυναμικού στη Σοβιετική Ενωση ήταν τεράστια

Η επέκταση της μουσικής μόρφωσης, των μουσικών υποδομών και του καλλιτεχνικού δυναμικού είναι τεράστια. Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Στην προεπαναστατική Ρωσία υπήρχαν μόνο 2 κρατικές όπερες. Το 1956, στη Σοβιετική Ενωση υπήρχαν 32 κρατικά θέατρα όπερας και μπαλέτου, 24 θέατρα μουσικής κωμωδίας και οπερέτας. Ανάμεσα σε αυτά, φυσικά, συγκαταλέγονται τα θρυλικά Κρατικό Ακαδημαϊκό Θέατρο Μπολσόι και Κρατικό Ακαδημαϊκό Θέατρο όπερας και μπαλέτου Κίροφ. Επίσης, υπάρχει κρατικός μουσικός εκδοτικός οίκος που ονομάζεται "Μουσικός Συνθέτης".

Μπορεί να αναρωτηθεί κανείς: μα τόσο βάρος στη μουσική; Τη στιγμή, μάλιστα, που η Σοβιετική εξουσία είχε να αναμετρηθεί με πολύ δύσκολες καταστάσεις: Εναν εμφύλιο πόλεμο, τη ΝΕΠ, την υπονόμευση του Κόμματος και της πορείας οικοδόμησης από μικροαστικές επιδράσεις, που σε επίπεδο κομματικής διαπάλης εκφράστηκε από τους Τρότσκι, Μπουχάριν, Ζηνόβιεφ, Κάμενεφ κ.λπ., ενώ μετά τα 2 πρώτα πεντάχρονα πλάνα αναγκάστηκε να ξεκινήσει τις πολεμικές προετοιμασίες και να στρέψει την προσοχή της στην αντιμετώπιση του κινδύνου που ερχόταν, του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου.

Ναι, λοιπόν, τόση προσοχή στις τέχνες και στη μουσική. Γιατί οι τέχνες δεν αντιμετωπίζονταν στο σοσιαλισμό ως μία ραφιναρισμένη ενασχόληση για τους λίγους και εκλεκτούς του πλούτου - που άλλωστε είχαν εκλείψει. Αντιμετωπίζονταν ως μεγάλο μέσο διαπαιδαγώγησης και ανάπτυξης ολοκληρωμένης προσωπικότητας, εφόδιο αναγκαίο για τον κάθε εργάτη στο σοσιαλισμό, που έπρεπε να μάθει τη διεύθυνση της κοινωνικής παραγωγής, να συμμετέχει στην εργατική εξουσία. Ως μέσο κατανόησης και επίδρασης στην πραγματικότητα, που εφοδίαζε τους εργάτες με πλούτο γνώσεων, συναισθημάτων και συνέβαλε σε αυτό που ήταν ο στόχος του σοσιαλιστικού κράτους, τη διαμόρφωση του νέου συνειδητού εργαζόμενου ως παραγωγού του κοινωνικού προϊόντος».