Απίστευτης αθλιότητας γεγονότα συντελούνται το τελευταίο διάστημα, καθώς η έγκριση από την ΕΕ των 24 επιχειρησιακών προγραμμάτων του Γ΄ ΚΠΣ γίνεται μοχλός απροκάλυπτων εκβιασμών προς την ελληνική πλευρά. Ενώ η ελληνική πλευρά είχε έγκαιρα υποβάλει το Σχέδιο Περιφερειακής Ανάπτυξης (αποτελεί το πρώτο βήμα για την έγκριση του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης), η αρμόδια, πανίσχυρη Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ενέκρινε μόλις πριν από λίγες μέρες τα πρώτα προγράμματα. Και αν όλα πάνε καλά θα εγκριθούν και τα υπόλοιπα μέχρι τις αρχές Απρίλη, σύμφωνα με δηλώσεις που έκανε την περασμένη Πέμπτη ο αρμόδιος υπουργός ΕΘνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Γ. Παπαντωνίου.

Τελευταία και καταϊδρωμένη, λοιπόν, η Ελλάδα. Ομως, τα βάσανα δεν τελειώνουν εδώ. Το κοινοτικό Διευθυντήριο έδειξε ήδη τα δόντια του, εξοβελίζοντας, μέχρι νεωτέρας, από το ΚΠΣ τη χρηματοδότηση του υποπρογράμματος για το Εθνικό Κτηματολόγιο. Αρμόδιοι παράγοντες επιρρίπτουν προσωπικές ευθύνες στον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ, Κ. Λαλιώτη, στον οποίο «ανήκει» το έργο. Σύμφωνα με πληροφορίες, την ίδια τύχη αναμένεται να έχει το έργο του μετρό Θεσσαλονίκης, που έχει κριθεί οικονομικά ασύμφορο.

Το γενικότερο, όμως, θέμα που ανακύπτει με το Γ΄ ΚΠΣ - και έχει φέρει σε δεινή θέση την κυβέρνηση - το αποκάλυψε ο ίδιος ο Γ. Παπαντωνίου με τις σχετικές δηλώσεις που έκανε την περασμένη Πέμπτη, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου. Σε σχετική ερώτηση αν υπάρχει κίνδυνος απώλειας κοινοτικών πόρων, δήλωσε, λακωνικά και αφοπλιστικά: «Ασφαλώς υπάρχει κίνδυνος απώλειας χρημάτων»! Πρόκειται για το νέο καθοριστικό παράγοντα, ο οποίος ανατρέπει το μέχρι σήμερα σκηνικό των χρηματοδοτικών σχέσεων Ελλάδας-Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Ηδη στην κυβέρνηση κάνουν λόγο για διαφαινόμενες προθέσεις της ΕΕ να περικόψει τα κοινοτικά κονδύλια που εγκρίθηκαν στο Βερολίνο, μέσω ενός υπερ-γραφειοκρατικού μηχανισμού, που έχει στηθεί με αποκλειστικό σκοπό να περικόψει δαπάνες! Ολες οι επαφές της ελληνικής κυβέρνησης με τις Βρυξέλλες, οι παράγοντες της οποίας συμπεριφέρονται με λουδοβίκεια αλαζονεία και προσβλητική συμπεριφορά, έχουν κρατηθεί μέχρι σήμερα μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Από την πλευρά της η ελληνική κυβέρνηση υπομένει αγόγγυστα τη μια ταπείνωση μετά την άλλη, με την ελπίδα ότι κάποτε οι αρμόδιοι της ΕΕ θα άρουν τις επιφυλάξεις τους και θα εγκρίνουν τα προγράμματα του ΚΠΣ. Οπότε, άλλη μια περιφανής νίκη!

Με τους δρακόντειους κανονισμούς που επέβαλε η ΕΕ στη λειτουργία των διαρθρωτικών ταμείων (προβλέπεται η επιβολή προστίμων για ψύλλου πήδημα), αμφισβητείται ουσιαστικά η «μοιρασιά» του Βερολίνου. Ετσι τουλάχιστον υποστηρίζουν αρμόδιοι παράγοντες. Για τη χώρα μας αυτό απλά σημαίνει ότι τα 9,5 τρισ. δραχμές (από ένα συνολικό ποσό 17,5 τρισ. δρχ.), στα οποία ανέρχεται η κοινοτική συμμετοχή στο Γ΄ ΚΠΣ, καθίστανται αμφίβολα. Το ερώτημα πλέον είναι πόσα από αυτά θα περισωθούν μέχρι το 2006.

Δεν είναι όμως οι δρακόντειοι κανονισμοί των διαρθρωτικών ταμείων το μόνο εμπόδιο. Καθ' όλο το 2000 και μέχρι σήμερα τα αρμόδια όργανα της ΕΕ επιδίδονται σε σκοτσέζικο ντους σε βάρος της ελληνικής πλευράς στα πλαίσια των... ισότιμων σχέσεων της ευρωζώνης, μη εγκρίνοντας - με διάφορες αστείες προφάσεις - τα 24 τομεακά προγράμματα που αποτελούν το Γ΄ ΚΠΣ. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι οι υπηρεσίες του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, που ασχολούνται με το Γ΄ ΚΠΣ, έχουν χάσει τον ύπνο τους και ζουν έναν εφιάλτη, καθώς δε γνωρίζουν τι άλλα μπορούν να σκαρφιστούν τα επιτελεία της ΕΕ, για να επιμηκύνουν την αγωνία της έγκρισης των προγραμμάτων. Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι με την ανάληψη των καθηκόντων του ο νέος επίτροπος Περιφερειακής Πολιτικής, Μ. Μπαρνιέ, στο τέλος του 1999, ζήτησε να ξετιναχτούν όλοι οι φάκελοι της ελληνικής κυβέρνησης για τα προγράμματα του Γ΄ ΚΠΣ.

Από παντού έρχονταν μηνύματα για συνεχή σκλήρυνση της στάσης των αρμοδίων οργάνων της ΕΕ, ενώ διάχυτος ήταν ο φόβος ότι στις Βρυξέλλες απεργάζονται τρόπους περικοπών των κοινοτικών πιστώσεων που είχαν ψηφιστεί στο Βερολίνο. Την περίοδο των κρίσιμων επαφών το προηγούμενο φθινόπωρο σημειώθηκε μάλιστα και «διπλωματικό επεισόδιο» μεταξύ του Γ. Παπαντωνίου και του Μ. Μπαρνιέ, όταν ο πρώτος σε συνάντηση που είχαν επί ελληνικού εδάφους ενοχλήθηκε από τις συνεχείς παρεμβάσεις κάποιου υπαλλήλου της συνοδείας του κοινοτικού επιτρόπου. Ο υπάλληλος αυτός, με δική του πρωτοβουλία και με ένα στυλό στο χέρι, διόρθωνε όπως αυτός νόμιζε σωστό διάφορα κείμενα που είχαν μπροστά τους οι δύο πολιτικοί παράγοντες.

Φανταστείτε σε τι υπόληψη έχουν τους Ελληνες υπουργούς οι υπάλληλοι των κοινοτικών επιτρόπων... Προκειμένου να ξεμπλοκάρει η κατάσταση ζητήθηκε η παρέμβαση του ίδιου του πρωθυπουργού, Κ. Σημίτη. Ο τελευταίος φέρεται να επικοινώνησε με τον ίδιο τον πρόεδρο της ΕΕ, Ρομάνο Πρόντι, αλλά, παρά τις αρχικές ελπίδες για αλλαγή κλίματος, φως στο τούνελ δε φάνηκε. Η τελευταία πράξη του δράματος έλαβε χώρα τις προηγούμενες δύο βδομάδες με την επίσκεψη στην Ελλάδα κλιμακίου της Διεύθυνσης Περιφερειακής Πολιτικής της ΕΕ, όπου η ελληνική κυβέρνηση υπέμεινε έναν ακόμα απίστευτο εξευτελισμό. Το αντικείμενο της επίσκεψης σε διάφορες περιφέρειες της χώρας ήταν να διαπιστώσουν οι κοινοτικοί κατά πόσο ήταν έτοιμες οι Διαχειριστικές Αρχές του ΚΠΣ.

Πρόκειται για θεσμούς, την ίδρυση των οποίων απαίτησε η ίδια η ΕΕ, με στόχο τη διαχείριση σε όλο το φάσμα των κοινοτικών επενδύσεων. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η αντιπροσωπεία των κοινοτικών, με ύφος ιεροεξεταστή, έλεγξε από την ύπαρξη ή μη γραφείων για τη στέγαση των Αρχών, τα τετραγωνικά των γραφείων, τη λειτουργία Η/Υ, τη σύνδεσή τους με το κεντρικό σύστημα, ενώ καλούσαν τα μέλη της Διαχειριστικής Αρχής και τα υπέβαλλαν σε εξαντλητικές ερωτήσεις. Μόνο για τα εσώρουχα που φορούσαμε δε μας ρώτησαν, είπε αστειευόμενος παράγοντας του οικονομικού επιτελείου, αναφερόμενος στην... απόβαση των κοινοτικών και στον τρόπο με τον οποίο λειτούργησαν. Υποτίθεται ότι μετά από αυτό θα αρχίσει η ΕΕ να εγκρίνει σταδιακά τα 24 τομεακά προγράμματα. Ετσι τουλάχιστον λένε.

Τα αίτια όλης αυτής της απίστευτης προσβλητικής συμπεριφοράς των κοινοτικών προς την Ελλάδα δε θα πρέπει να την αναζητήσουμε στο παραμυθάκι, που λέει ότι στο εξωτερικό μάς θεωρούν «μαύρο πρόβατο» επειδή δεν έχουμε αναπτυγμένη την... ευρωπαϊκή μας συνείδηση. Απάντηση στο ερώτημα μπορεί να δοθεί αν εξετάσουμε το ρόλο των διάφορων «πακέτων» και ειδικότερα του τρίτου «πακέτου» σε σχέση με τις σημερινές πολιτικές επιλογές της ΕΕ. Τα δύο προηγούμενα «πακέτα» προς την Ελλάδα και τις άλλες τρεις χώρες (Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία), δε δόθηκαν επειδή έπιασε ο πόνος τις πλούσιες χώρες του βορρά για τις φτωχές ξαδέρφες που θα πρέπει να προικίσουν. Τα «πακέτα» δόθηκαν ως οικονομική αντιπαροχή προς τις αστικές τάξεις των αντίστοιχων χωρών, με αντάλλαγμα το άνοιγμα των αγορών τους το 1992. Υπήρξαν δηλαδή «πακέτα» εξαγοράς, τις συνέπειες των οποίων υφιστάμεθα για μια δεκαετία.

Η αμφισβήτηση σήμερα για το νέο «πακέτο», που πλανάται απειλητικά, ιδίως στην Ελλάδα, θα πρέπει να τη δούμε σε συνδυασμό με την πολυεπίπεδη αντιδραστικοποίηση της πολιτικής των μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων της ΕΕ (επεμβάσεις σε Ιράκ, Βαλκάνια, ευρωστρατός, νέα σκληρά προγράμματα λιτότητας, μεταξύ τους αντιθέσεις κλπ.), πολιτικές επιλογές που συνήθως έχουν θύματα και τις πιο αδύνατες χώρες της ευρωζώνης, όπως η Ελλάδα. Η τελευταία συνεχίζει να αποτελεί τον πιο αδύνατο κρίκο της ιμπεριαλιστικής αλυσίδας και κατά συνέπεια υφίσταται τις συνέπειες της αδυναμίας της. Δεν αποκλείεται οι πιέσεις που ασκούνται να αφορούν στο κλείσιμο ανοιχτών εθνικών θεμάτων, ή στο ρόλο της Ελλάδας στη σοβούσα βαλκανική κρίση.

Τώρα σε ό,τι αφορά στην τύχη των πολύπαθων προγραμμάτων, ακόμα και στην περίπτωση που ξεμπλοκάρει η έγκρισή τους και αρχίσουν να «πέφτουν» οι προκαταβολές για την εκτέλεση των έργων, κανείς δεν πιστεύει σήμερα ότι θα δοθεί στη χώρα μας το ποσό που αρχικά εγκρίθηκε στο Βερολίνο, περίπου 9,5 τρισ. δραχμές. Στις Βρυξέλλες έχουν ήδη στήσει την γκιλοτίνα και περιμένουν το πρώτο στραβοπάτημα για να αρχίσουν οι περικοπές δαπανών. Κατ' αρχάς έχουν θεσπιστεί δρακόντεια μέτρα για τη λειτουργία των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ. Λόγος γίνεται για το Κοινωνικό, Το Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Γεωργικό Ταμείο. Η ευθύνη της εκτέλεσης των έργων μεταφέρεται τώρα αποκλειστικά στα κράτη-μέλη. Αυτά καθίστανται υπεύθυνα για τη λειτουργία όλου του κυκλώματος του σχεδιασμού, παρακολούθησης, έγκρισης και εκτέλεσης των έργων. Απλώς το κοινοτικό Διευθυντήριο επιφυλάσσει για τον εαυτό του το δικαίωμα της παρακολούθησης κατά τακτά χρονικά διαστήματα της πορείας των έργων. Και όπου διαπιστωθούν παρατυπίες... πίπτει ράβδος, ή μάλλον τα πρόστιμα.

Και έχουν θεσπιστεί τριών ειδών πρόστιμα:

• Τα συγκεκριμένα πρόστιμα. Αυτά επιβάλλονται σε περίπτωση που διαπιστωθούν φορολογικές ή άλλες παραβάσεις. Ετσι αν διαπιστωθεί η ύπαρξη πλαστών ή εικονικών τιμολογίων που έκοψαν οι ιδιώτες κατασκευαστές των έργων, τότε η κοινοτική δαπάνη μειώνεται ισόποσα.
• Τα κατ' αποκοπή πρόστιμα. Αυτά ξεκινούν από το 2% και φτάνουν μέχρι το 100%(!) της δαπάνης του έργου. Ετσι αν οι κοινοτικοί διαπιστώσουν ότι δεν υπάρχει η πινακίδα με τα στοιχεία του έργου, ή ακόμα ότι η πινακίδα δεν έχει τις προβλεπόμενες διαστάσεις, τότε επιβάλλουν πρόστιμο 2% στη δαπάνη του έργου. Αυτό απλά σημαίνει ότι σε ένα έργο 100 δισ. δραχμών, δι' ασήμαντον αφορμήν μπορούν να περικόψουν 2 δισ. Για πιο σοβαρές παραβάσεις τα πρόστιμα αυξάνουν και μπορούν να φτάσουν μέχρι και το 100% της δαπάνης. Δηλαδή να αφαιρέσουν οριστικά και τα 100 δισ. δραχμές.
• Τα κατά προβολή πρόστιμα. Στην περίπτωση που η επιτροπή των ελεγκτών διαπιστώσει ότι το 5% ή το 10% ομοειδών έργων παρουσιάζει το α΄ ή το β΄ πρόβλημα, τότε συμπεραίνουν ότι και το υπόλοιπο 90% των ομοειδών έργων παρουσιάζει τα ίδια προβλήματα και επιβάλλονται βέβαια τα προβλεπόμενα πρόστιμα.

Αυτό που πρέπει να σημειωθεί είναι ότι τα χρήματα που αντιστοιχούν στο ύψος των επιβαλλόμενων προστίμων χάνονται οριστικά, δεν υπάρχει δυνατότητα να εισπραχτούν με άλλο τρόπο, όπως γινόταν μέχρι πρόσφατα με τα άλλα δύο κοινοτικά «πακέτα». Αλλά δεν είναι μόνο τα πρόστιμα οι μηχανισμοί αφαίρεσης κοινοτικών χρηματοδοτήσεων. Χρήματα χάνονται οριστικά, στην περίπτωση που αυτά εκταμιευτούν και δεν έχει ολοκληρωθεί το έργο σε χρονικό διάστημα Ν + 2 από την εκταμίευσή τους. Δηλαδή τα χρήματα που θα ληφθούν το 2001, αν το έργο για το οποίο προορίζονται δεν έχει ολοκληρωθεί το 2003, τότε αυτά επιστρέφονται.