Η προβολή του Τουρισμού από την κυβέρνηση και τους επιχειρηματικούς ομίλους ως «υπόδειγμα ανάπτυξης» και μάλιστα «δίκαιης», ως κλάδου όπου βρίσκει έκφραση το «επιχειρηματικό δαιμόνιο», ως τομέα των «αυτοδημιούργητων» καπιταλιστών που «ξεχωρίζουν για το ταλέντο και τις ικανότητές τους», είναι ένας μεγάλος μύθος.

Πίσω από τις «επιτυχίες» και την κερδοφορία των μεγαλοξενοδόχων, βρίσκεται η σκληρή εκμετάλλευση εκατοντάδων χιλιάδων εργαζομένων του κλάδου, με διαλυμένα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα, χωρίς προστασία, με μισθούς πείνας, που αναγκάζονται να δουλεύουν μέσα σε μια θάλασσα «ευελιξίας», υποαπασχόλησης και προσωρινότητας.

Το θερμοκήπιο αυτό της «ευελιξίας», που με τη σειρά της αποτελεί το έδαφος για την κερδοφορία στον κλάδο του Τουρισμού, φτιάχνεται με αντεργατικούς - αντιλαϊκούς νόμους της σημερινής και των προηγούμενων κυβερνήσεων, που συντείνουν στην ένταση της εργασιακής εκμετάλλευσης.

Δίπλα σ' αυτούς υπάρχουν εκατοντάδες ακόμα νόμοι που διαμορφώνουν για τους μεγαλοεπιχειρηματίες του Τουρισμού «κλίμα φιλικό στην επιχειρηματικότητα» και τους εξασφαλίζουν μέσα από μια σειρά προνόμια και επιδοτήσεις το «ανταγωνιστικό πλεονέκτημα», πάνω στο οποίο οικοδομούν την αύξηση της κερδοφορίας τους.

Ετσι, μόνο το τελευταίο διάστημα, το αστικό κράτος «φιλοδώρησε» τους καπιταλιστές του Τουρισμού με μέτρα όπως οι ιδιωτικοποιήσεις «τουριστικών φιλέτων» (Ελληνικό, Αφάντου στη Ρόδο) και των 14 περιφερειακών αεροδρομίων, η Αστική Χωροταξική Πολιτική, η ευνοϊκή φορολογία τουριστικών ακινήτων (όπως η περίπτωση του ΕΝΦΙΑ), η προνομιακή αντιμετώπιση αυθαίρετης δόμησης μεγάλων τουριστικών κατασκευών, τα μειωμένα δημοτικά τέλη των τουριστικών εκμεταλλεύσεων και οι πλουσιοπάροχες επιδοτήσεις μέσω ΕΣΠΑ.

Αυτά και άλλα πολλά επιβεβαιώνουν ότι το «θαύμα» στην ανάπτυξη του Τουρισμού φέρει τη σφραγίδα της στήριξης από το αστικό κράτος. Πρόκειται, άλλωστε, για τον κλάδο και τους κεφαλαιοκράτες που έχουν επωφεληθεί διαχρονικά τα μέγιστα από το κράτος, είτε με τη μορφή θαλασσοδανείων τη δεκαετία του 1970, είτε με τη μορφή επιδοτήσεων τα επόμενα χρόνια, με κορύφωση το διάστημα πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, όταν πολλοί επιχειρηματικοί όμιλοι επένδυσαν σε υπάρχουσες ή σε καινούργιες ξενοδοχειακές μονάδες με τζάμπα ή πολύ φτηνό χρήμα.

Από την εκχώρηση των καλύτερων «φιλέτων», που παλιότερα ανήκαν στο κράτος, όπως τα πρώην ΞΕΝΙΑ, μέχρι τη δημιουργία υποδομών στις λεγόμενες «τουριστικές» περιοχές, το μεγάλο κεφάλαιο προσδοκούσε και πετύχαινε πάντα κρατική στήριξη και διευκολύνσεις στις επενδύσεις του.

Αυτή η στήριξη και πολύμορφη παρέμβαση οδήγησε τη χώρα - σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού για το 2014 - να κατέχει τη 15η θέση όσον αφορά τον αριθμό των αφίξεων, τη 19η θέση ανάμεσα σε 50 χώρες σε ό,τι αφορά στα έσοδα και την 31η θέση μεταξύ 141 χωρών όσον αφορά στην ανταγωνιστικότητα!

Με την πλουσιοπάροχη αυτή κρατική στήριξη και παρέμβαση, το Παγκόσμιο Συμβούλιο Τουρισμού και Ταξιδιών εκτιμά πως τα επόμενα χρόνια και μέχρι το 2025, τα άμεσα ετήσια έσοδα του κλάδου θα αυξάνονται με ρυθμό 3,5% (στην ΕΕ με 2,8%) και το 2025 ο κλάδος του Τουρισμού, δηλαδή ντόπιοι και ξένοι μονοπωλιακοί όμιλοι, που θα παίρνουν τη μερίδα του λέοντος, θα κατέχει το 7,9% του ΑΕΠ, όταν ο μέσος ευρωπαϊκός όρος εκτιμάται ότι θα κατέχει το 3,6% του ΑΕΠ.

Οπως προκύπτει από μελέτη με τον τίτλο «Προς ένα νέο πρότυπο ανάπτυξης στον Τουρισμό: Διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και τουριστικό προϊόν στην Ελλάδα την περίοδο της κρίσης (2008-2014)» (42ο τεύχος του Οικονομικού Δελτίου της Τράπεζας της Ελλάδας - Δεκέμβριος 2015), ώθηση στα ρεκόρ του Τουρισμού έδωσαν μια σειρά «διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων» που εφαρμόστηκαν τα τελευταία χρόνια.

Μεταξύ αυτών, οι μελετητές ξεχωρίζουν την «απλοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης των τουριστικών επιχειρήσεων, με στόχο τη μείωση των διοικητικών δαπανών και του χρόνου αδειοδότησης και την επίσπευση των διαδικασιών για την έναρξη τουριστικής επιχειρηματικής δραστηριότητας (...) και σε ορισμένες περιπτώσεις αυθημερόν» (Ν.4276/2014). Μάλιστα, στην επίσπευση των διαδικασιών και των αδειών περιλαμβάνονται και οι περιβαλλοντικές άδειες!

Ξεχωρίζουν, επίσης, τις ρυθμίσεις που αφορούν στην κρουαζιέρα και την άρση του καμποτάζ. Υπενθυμίζεται ότι στις διατάξεις για το καμποτάζ περιλαμβάνεται και η άρση της υποχρέωσης των εφοπλιστών να ναυτολογούν ναυτεργάτες με συγκροτημένα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα, όπως αυτά καθορίζονται από τις ΣΣΕ που υπογράφουν οι συνδικαλιστικές οργανώσεις στην Ελλάδα.

Η άρση του καμποτάζ οδήγησε ακόμα περισσότερους ναυτεργάτες στην ανεργία, αφού οι εφοπλιστές αντικατέστησαν πολλούς απ' αυτούς στα καράβια τους με χαμηλόμισθο και χωρίς δικαιώματα πλήρωμα από τα σκλαβοπάζαρα της μαύρης εργασίας.

Στις επωφελείς για το τουριστικό κεφάλαιο «μεταρρυθμίσεις» περιλαμβάνεται ακόμα η «καθιέρωση διευρυμένου ωραρίου επισκέψεων μουσείων και αρχαιολογικών χώρων», επιβάλλοντας - θα προσθέταμε εμείς - αντίστοιχα εξοντωτικά ωράρια στους εργαζόμενους του χώρου.

Στην ίδια μελέτη για την ενίσχυση του Τουρισμού υπογραμμιζόταν η ανάγκη για «δημόσιες δράσεις». Μεταξύ αυτών ξεχώριζαν το ρόλο που μπορούν να παίξουν το «Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας - Αττικής», το «Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης», καθώς και το «Ειδικό χωροταξικό σχέδιο για τον Τουρισμό»... Στην προκειμένη περίπτωση, έχουμε άλλο ένα συγκεκριμένο παράδειγμα κρατικής παρέμβασης, η οποία, μέσω και του χωροταξικού σχεδιασμού, έρχεται ως αρωγός των «επενδύσεων».

Οπως υπογραμμιζόταν σε σχετικό άρθρο της ΚΟΠΕΠ (τεύχος 6/2014), «(...) σε συνθήκες καπιταλισμού, η ανάδειξη της Αττικής σε τουριστικό προορισμό σημαίνει ότι το θαλάσσιο μέτωπο της Αττικής παραδίδεται σε μονοπωλιακούς ομίλους για την κατασκευή πολυτελών τουριστικών συγκροτημάτων, μαρίνων υποδοχής πολυτελών σκαφών αναψυχής, ενώ και η πολιτιστική δημιουργία και η κληρονομιά εντάσσονται στα πλαίσια του "πολιτιστικού τουρισμού". Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα είναι ο χώρος του πρώην αεροδρομίου στο Ελληνικό και η περιοχή του Φαληρικού Δέλτα. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι τα λαϊκά στρώματα της Αττικής θα χάσουν τις τελευταίες ελεύθερες προσβάσιμες παραλίες, αφού η "νέα Αθηναϊκή Ριβιέρα" θα είναι οικονομικά απλησίαστη.

Τα διάφορα επενδυτικά σχέδια και η ανάγκη των ομίλων για κερδοφορία απαιτούν την ιδιωτικοποίηση των τελευταίων μεγάλων ελεύθερων χώρων της Αττικής, για να κατασκευαστούν τουριστικές υποδομές και εγκαταστάσεις για τη διακίνηση εμπορευμάτων, καταδικάζοντας σε απόλυτη αδυναμία κάλυψης στοιχειωδών αναγκών, όπως διασφάλισης του μικροκλίματος, χώρους λαϊκού αθλητισμού και αναψυχής, χώρους υποδοχής σε περίπτωση σεισμού κ.λπ.».

Οι «διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις» και κρατικές παρεμβάσεις που αναφέρθηκαν πιο πάνω, όχι μόνο υιοθετήθηκαν και θωρακίστηκαν από τη σημερινή κυβέρνηση, αλλά έλαβαν και νέα δυναμική, ενώ δίνονται δεσμεύσεις για νέες ενισχύσεις.

Οπως χαρακτηριστικά δήλωνε πριν ένα μήνα η αρμόδια υπουργός Ελ. Κουντουρά, «δυστυχώς όλα αυτά τα χρόνια βρισκόμαστε σε μια οικονομική κρίση που ελπίζουμε τώρα με τη συμφωνία και την αξιολόγηση να αλλάξει η σελίδα και να ξεκινήσουμε στο εθνικό σχέδιο που έχουμε προς την ανάπτυξη. Ο τουρισμός έχει συγκεκριμένο σχέδιο και υπάρχουν και φορολογικά κίνητρα στον επενδυτικό νόμο, όμως η αλήθεια είναι ότι μόλις τα δημοσιονομικά μας το επιτρέψουν, εγώ είμαι υπέρ του να μειωθεί η φορολόγηση στο τουριστικό κομμάτι».

Περιγράφοντας το ευοίωνο μέλλον για τους επενδυτές του κλάδου, η υπουργός είπε ότι «ο επενδυτικός νόμος έχει κάποια κίνητρα, έχουμε 142 νέες προτάσεις, το 80% είναι Ελληνες επιχειρηματίες για τετράστερα - πεντάστερα (σ.σ. ξενοδοχεία) μόνο μέσα στο 2016 και επειδή έχουμε απλοποιήσει όλη μας τη νομοθεσία, έχουμε καταφέρει να κάνουμε "one stop shop" μέσα στο υπουργείο, έτσι ώστε αυτές οι 142 προτάσεις εκ των οποίων το 50% είναι υφιστάμενα και θέλουν να έχουν 50 ή 100 δωμάτια παραπάνω και τα υπόλοιπα είναι καινούργιες επενδύσεις, έχουμε καταφέρει όχι μόνο να αδειοδοτηθούν, αλλά να βρίσκονται σε εξέλιξη αδειοδότησης και κάποια ήδη να έχουν βάλει μπουλντόζα...».

Μείωση της (έτσι κι αλλιώς μικρής) φορολογίας των καπιταλιστικών τουριστικών ομίλων, ενίσχυση των «μεγάλων» του χώρου, ταχύτητα και εξυπηρέτηση των επενδυτικών σχεδίων, είναι η πολιτική της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ και στον τομέα του Τουρισμού, για την οποία η αρμόδια υπουργός δεσμεύεται απέναντι στους μεγαλοξενοδόχους.

Η αντίληψη του ΣΥΡΙΖΑ για το ρόλο του Τουρισμού έχει ευρύτερες διαστάσεις και ταυτίζεται πλήρως με τις στρατηγικές επιδιώξεις και τους σχεδιασμούς τμημάτων του κεφαλαίου που σκοπεύουν να επενδύσουν στο συγκεκριμένο τομέα.

Ο Γ. Δραγασάκης, αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, δήλωνε χαρακτηριστικά πέρσι τον Οκτώβρη στο συνέδριο του ΣΕΤΕ: «Ο Τουρισμός κατέχει κεντρική θέση στο νέο παραγωγικό πρότυπο, όχι απλά ως μία αυτόνομη δραστηριότητα, αλλά ως μοχλός ευρύτερης ανάπτυξης. Μάλιστα, ο Αναπτυξιακός Νόμος διευκολύνει τις δράσεις διασύνδεσης και συνέργειας ανάμεσα στον Τουρισμό και στους άλλους κλάδους της οικονομίας, ευνοώντας τη δημιουργία σύνθετων παραγωγικών συμπλεγμάτων. Ετσι, ο Τουρισμός μπορεί να αποτελέσει τον κινητήρα για μια ευρύτερη μεταμόρφωση της οικονομίας».

Ως «μοχλό» ευρύτερης ανάπτυξης και «κινητήρα» μεταμόρφωσης της οικονομίας: Ετσι βλέπει τον Τουρισμό η κυβέρνηση και κάνει ό,τι μπορεί προς αυτήν την κατεύθυνση. Αν κρίνουμε μάλιστα από τη θέση που έχουν μέσα σε αυτήν την ανάπτυξη οι εργαζόμενοι του κλάδου, καταλαβαίνουμε ποια «μοίρα» περιμένει ολόκληρη την εργατική τάξη στο «νέο παραγωγικό πρότυπο» που διαφημίζει η κυβέρνηση.

Ακριβώς για να θολώσουν τα νερά ως προς το ποιον θα ωφελήσει τελικά η «ανάπτυξη» που ευαγγελίζεται η κυβέρνηση και στον κλάδο του Τουρισμού, προβάλλουν οι προξενητάδες της «εργασιακής ειρήνης», με γλυκερό ύφος και πολύ ...συμπάθεια για τους εργαζόμενους. Είναι αυτοί που σερβίρουν το δηλητήριο της ταξικής συνεργασίας, για να αποπροσανατολίσουν και να αφοπλίσουν την εργατική τάξη, την ώρα που μαίνεται ένας σκληρός πόλεμος, με αντιτιθέμενα ταξικά συμφέροντα και σαφείς διαχωριστικές γραμμές, με εκατοντάδες χιλιάδες ξενοδοχοϋπαλλήλους θύματα της πιο σκληρής εκμετάλλευσης.

Ετσι, σε πρόσφατη ημερίδα που οργάνωσε στις Βρυξέλλες η ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Κ. Κούνεβα με θέμα τον Τουρισμό, δήλωνε χαρακτηριστικά:

«Δυστυχώς, ο κλάδος του Τουρισμού, ενώ ανεβαίνει συνεχώς και πάει από ρεκόρ σε ρεκόρ, συνοδεύεται από κακές εργασιακές σχέσεις, υπερεκμετάλλευση, επισφάλεια και πολύ συχνά αδήλωτη εργασία, ιδιαίτερα στον Νότο, που τώρα το καλοκαίρι βουλιάζει από τουρίστες. Κι αυτό πρέπει να το αλλάξουμε.

Χρειαζόμαστε ένα είδος "δίκαιου τουρισμού", όπως είναι το δίκαιο εμπόριο, δηλαδή μια "συμφωνία" εργαζομένων, εργοδοτών αλλά και πελατών, ότι οι καλές τουριστικές και ξενοδοχειακές υπηρεσίες πρέπει να έχουν από πίσω τους καλές και δίκαιες εργασιακές σχέσεις».

Είναι φανερό ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ δεν προσφέρει μόνο προνόμια και φτηνή εργατική δύναμη στους μεγαλοξενοδόχους καπιταλιστές, αλλά αναλαμβάνει με μοιρασμένους ρόλους στο εσωτερικό της να καλλιεργήσει την ταξική συναίνεση, να ενσωματώσει δηλαδή και να χειραγωγήσει για λογαριασμό της εργοδοσίας τη δυσαρέσκεια και τις αντιδράσεις των εργαζομένων. Αυτός είναι, άλλωστε, ο λόγος για τον οποίο ο ΣΕΤΕ έχει μόνο καλά λόγια να πει για την κυβέρνηση...