Σε απόσταση 34 χιλιομέτρων από την πόλη των Ιωαννίνων βρίσκεται το χωριό Καλπάκι. Μια ανάσα από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, απομονωμένο ανάμεσα στους ορεινούς όγκους των Ζαγορίων και του Πωγωνίου, αποτέλεσε την καλύτερη επιλογή για το αστικό κράτος για να φτιάξει ένα από τα πιο απάνθρωπα κολαστήρια που γνώρισε ο τόπος, τον πειθαρχικό Ουλαμό Καλπακίου, τον «τάφο των ζωντανών», όπως τον είχαν ονομάσει τότε. Ηταν η προσπάθεια των εκμεταλλευτών να τσακίσουν σωματικά και πνευματικά τους κομμουνιστές φαντάρους - μετέπειτα στελέχη του Κόμματος - οι οποίοι με την ανυπόταχτη στάση τους μετέτρεψαν τον τόπο μαρτυρίου σε ένα ακόμα διαχρονικό σύμβολο αντίστασης.

Εκεί βρέθηκαν το πρωί του Σαββάτου μέλη και φίλοι της ΚΝΕ από όλη τη χώρα, ύψωσαν τις γροθιές κοιτώντας κατάματα τις μορφές των αλύγιστων φαντάρων - μελών της ΟΚΝΕ, δήλωσαν με αποφασιστικότητα, σε πείσμα όσων θέλουν να μη γίνει γνωστή αυτή η πλευρά της Ιστορίας, ότι δεν ξεχνούν, ότι αντλούν δύναμη για συνέχιση του αγώνα. Με μία λιτή και δυνατή σε μηνύματα εκδήλωση, ενταγμένη στο πλαίσιο του 26ου Αντιιμπεριαλιστικού Διημέρου, τίμησαν τους αλύγιστους του Καλπακίου και έκαναν τα αποκαλυπτήρια του μνημείου που στήθηκε στο χώρο όπου βρισκόταν ο Ουλαμός, με τα εξής λόγια χαραγμένα πάνω του: «Πειθαρχικός Ουλαμός Καλπακίου 1924 - 1934. Τιμή και δόξα στους αλύγιστους φαντάρους της ΟΚΝΕ. Ο τάφος των ζωντανών». «Οποιος κομμουνιστής στρατιώτης εκπληρώνει το καθήκον του ...πρέπει κάθε στιγμή να είναι έτοιμος για το Καλπάκι (Αρης Βελουχιώτης)». Στο μνημείο αποτυπώνεται σκίτσο από το εξώφυλλο της «Εργατικής Βοήθειας» για το κύμα αλληλεγγύης στους φαντάρους του Καλπακίου, που αναπτύχθηκε μέσα αλλά και έξω από την Ελλάδα.

Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου έκανε ο Γραμματέας του ΚΣ της ΚΝΕ, Νίκος Αμπατιέλος, με το σύνθημα «Αγώνας, γνώση, τόλμη κι αντοχή, εμπρός για ΚΝΕ γερή και μαζική» να αντηχεί στο χώρο. Παρούσα, αντιπροσωπεία της ΚΕ του ΚΚΕ με επικεφαλής τον ΓΓ Δημήτρη Κουτσούμπα. Στο χώρο είχαν στηθεί ταμπλό με κείμενα, πρωτοσέλιδα και δημοσιεύματα της εποχής, από τον «Ριζοσπάστη» και τη «Νεολαία», όργανο της ΟΚΝΕ, σκίτσα και καταγγελτικές γελοιογραφίες της εποχής.

Μιλώντας στην εκδήλωση, ο Αρης Ευαγγελίδης, μέλος του Γραφείου του ΚΣ της ΚΝΕ, αναφέρθηκε στις ιστορικές συνθήκες μέσα στις οποίες λειτούργησε το κολαστήριο, την παρέμβαση των νέων κομμουνιστών που ιεράρχησαν τη δράση τους μέσα στους χιλιάδες φαντάρους. Κάτι που έγινε ώστε «από τη μια με την παρέμβασή τους να βάλουν εμπόδια στο να αξιοποιηθεί ο στρατός για να καταστείλει το λαϊκό κίνημα, αλλά και να χτυπήσει την ΕΣΣΔ, και από την άλλη έβαλαν στόχο να "ζυμώσουν" μέσα στους οπλισμένους νέους την πολιτική πρόταση του Κόμματός μας. Την ανάλυση που έλεγε: "Ο εχθρός μας βρίσκεται μέσα στη χώρα μας, είναι οι καπιταλιστές και τα στηρίγματά τους. Είναι αυτοί που για τα κέρδη τους αιματοκύλησαν το λαό και δεν θα διστάσουν να τον αιματοκυλήσουν πάλι. Να μετατρέψουμε τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο σε ταξικό πόλεμο". Οι καπιταλιστές είδαν γρήγορα το πόσο επικίνδυνη ήταν αυτή η "ζύμωση" για την εξουσία τους. Λυσσασμένα έπεσαν να τσακίσουν κάθε μορφή αντίστασης μέσα στα στρατόπεδα. Οι σύντροφοί μας δεν δείλιασαν. Σε συνθήκες άγριας καταστολής και παρανομίας, έβαλαν στόχο τη δημιουργία κομμουνιστικών πυρήνων σε κάθε στρατιωτική μονάδα. Με εργαλείο τις χειρόγραφες εφημερίδες τους, αλλά και τις μπροσούρες που μοίραζαν στα στρατόπεδα, προσπαθούσαν να οργανώσουν την αντίδραση των στρατιωτών, τόσο ενάντια στις απάνθρωπες συνθήκες που ζούσαν, όσο και ενάντια στην αστική προπαγάνδα. Ηταν στην πρώτη γραμμή τα αιτήματα για 25 δραχμές μισθό, βελτίωση του συσσιτίου, 12μηνη θητεία, δίμηνη άδεια, να μπει τέλος στις εξαντλητικές πορείες και στην απάνθρωπη πειθαρχία, για ιατρικές εξετάσεις και μια σειρά άλλα αιτήματα. (...)

Σήμερα εμείς εδώ φωνάζουμε δυνατά: Ο κομμουνισμός είναι η νιότη του κόσμου, είναι το μέλλον της ανθρωπότητας. Διδασκόμαστε από την πείρα των συντρόφων μας και πιο δυνατοί σήμερα θα προχωρήσουμε. Τα τηλεγραφόξυλα αυτά μπορεί να μην άνθισαν ακόμη, αλλά είμαστε σίγουροι πως κάποια μέρα ο λαός μας θα αποτινάξει από πάνω του την καπιταλιστική βαρβαρότητα.

Οι σύντροφοί μας σε αυτές τις συνθήκες άντεξαν. Σήκωσαν το ανάστημά τους στην καταπίεση. Εβαλαν τα στήθια τους μπροστά και υπερασπίστηκαν τους συναδέλφους τους στον ξυλοδαρμό και στα βασανιστήρια. Οργάνωσαν την αλληλεγγύη και μοιράστηκαν τα λιγοστά τρόφιμα και χρήματα που τους έστελναν οι οικογένειές τους. Εδειξαν στην πράξη τι σημαίνει η λέξη σύντροφος.

Απέδειξαν την ανωτερότητα της προλεταριακής, κομμουνιστικής ηθικής.

Σε αυτές τις συνθήκες άντεξαν και έμειναν όρθιοι, νέα παιδιά, σε πολλές περιπτώσεις όχι μεγαλύτερα από 20 χρονών, γιατί ήξεραν ότι δεν ήταν μόνοι. Οι χιλιάδες εργάτες, αγρότες και φοιτητές που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα για αλληλεγγύη στους φυλακισμένους κομμουνιστές τούς έδιναν κουράγιο. Αλλά και ένα διεθνές κύμα συμπαράστασης ξέσπασε, ειδικά μετά την καταδίκη σε θάνατο δύο κομμουνιστών φαντάρων από το στρατοδικείο Ιωαννίνων».

Ολοκληρώνοντας την ομιλία του, ο Α. Ευαγγελίδης τόνισε μεταξύ άλλων: «Σήμερα, που τα σύννεφα του πολέμου έχουν μαζευτεί πάνω από τη γειτονιά μας αλλά και όλο τον κόσμο, που οι ιμπεριαλιστές αιματοκυλούν πάλι τους λαούς και προετοιμάζουν τους μελλοντικούς πολέμους, σηκώνουμε εμείς το βάρος του αντιιμπεριαλιστικού αγώνα. Τους χαλάμε τα σχέδια για μεγαλύτερη εμπλοκή της χώρας μας και του λαού μας στους σχεδιασμούς τους. Σηκώνουμε μέτωπο στο ρατσισμό και το ναζισμό. Τσακίζουμε κάθε αντίληψη που θέλει την εργατική τάξη διαιρεμένη ανάλογα με την καταγωγή ή το χρώμα. Βροντοφωνάζουμε και απαιτούμε άμεση έξοδο της Ελλάδας από το ΝΑΤΟ. Να φύγουν τώρα οι βάσεις των φονιάδων από τη χώρα μας. Ούτε ευρώ για τα σχέδια των ιμπεριαλιστών.

Καλούμε τους νέους φαντάρους, αλλά και τους αξιωματικούς και υπαξιωματικούς, να μη δεχτούν να γίνουν πιόνια στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς. Να μη σηκώσουν ποτέ όπλο απέναντι στους αγωνιζόμενους πατεράδες και τα αδέλφια τους. Δεν έχουμε τίποτα να χωρίσουμε με τους Αλβανούς και Τούρκους εργάτες. Αντίθετα, μοιραζόμαστε την ίδια καταπίεση από τους καταπιεστές μας. Οπως τότε, έτσι και τώρα ξέρουμε ότι ο πραγματικός μας αντίπαλος βρίσκεται μέσα στη χώρα μας.

Το γνωρίζουμε καλά και το φωνάζουμε: Ο δρόμος για την ειρήνη, την πραγματική λαϊκή ευημερία, ο δρόμος για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, είναι ο δρόμος της επαναστατικής ανατροπής. Είναι ένα μάθημα που μας δίδαξαν και οι σύντροφοί μας φαντάροι της ΟΚΝΕ».