Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το στόχο της γεωπολιτικής αναβάθμισης της Ελλάδας που προωθεί η κυβέρνηση για λογαριασμό του κεφαλαίου, μέσα από την ανάδειξη της χώρας σε ενεργειακό και διακομιστικό κόμβο, έχει η Ετήσια Εκθεση που συνέταξε για το 2016 - 2017 η ελληνική πρεσβεία στο Ισραήλ.

Κάνοντας μια σύντομη αναδρομή στις ευκαιρίες που αναδεικνύονται από τη στρατηγική συνεργασία με το Ισραήλ, η Εκθεση αναφέρει τα εξής στο κεφάλαιο για την Ενέργεια: «Μέχρι το 2000, το Ισραήλ δεν διέθετε σημαντικές εγχώριες ενεργειακές πηγές και κάλυπτε τις ενεργειακές του ανάγκες με εισαγωγές ενεργειακών προϊόντων. Η ζήτηση φυσικού αερίου στο Ισραήλ, σύμφωνα με εκτίμηση του Υπουργείου Εθνικών Υποδομών, θα ανέλθει από τα επίπεδα των 5,3 δισ. κυβ. μέτρα το 2010 σε 11,1 δισ. κυβ. μέτρα το 2020.

(...) Η σχετικά πρόσφατη ανακάλυψη των πιο σημαντικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην παράκτια θαλάσσια περιοχή του βορείου Ισραήλ στα πεδία "Tamar" και "Leviathan", άλλαξαν τα δεδομένα στην οικονομία, καθώς το Ισραήλ θα μπορεί να καλύψει επαρκώς τις εγχώριες ενεργειακές του ανάγκες, αλλά και να προχωρήσει (τα εκτιμώμενα αποθέματα ανέρχονται σε 910 δισ. κ.μ. φυσικού αερίου) στην εξαγωγή φυσικού αερίου (το 40% του παραγόμενου φυσικού αερίου θα εξάγεται και το 60% θα κατευθυνθεί στην εσωτερική κατανάλωση)».

Απ' αυτήν τη σκοπιά, η πρεσβεία στέκεται ιδιαίτερα στην είσοδο της ελληνικής εταιρείας «Energean», το 2016 στην αγορά Ενέργειας του Ισραήλ, με την εξαγορά της άδειας εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων «Karish» και «Τanin» (αξίας 148 εκ. δολ.) καθώς και στην αναμενόμενη υλοποίηση επένδυσης, ύψους 1,3 δια. δολ. για την ανάπτυξη των δύο κοιτασμάτων. «Ηδη, ανακοινώθηκε η συνεργασία της Εnergean με τον όμιλο διαχείρισης κεφαλαίων Kerosen Capital (private equity fund manager), ο οποίος δραστηριοποιείται στη διεθνή βιομηχανία πετρελαίου και του φυσικού αερίου για την εξαγορά του 50% της Energean Israel», αναφέρει η έκθεση και συνεχίζει:

«Πρόκειται για την πρώτη παρουσία ελληνικής επιχείρησης στην ανάπτυξη μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου σε ξένες αγορές (τα Ελληνικά Πετρέλαια είχαν δραστηριοποιηθεί στην εξόρυξη πετρελαίου) και η συγκεκριμένη επιχειρηματική κίνηση αποτελεί την αφετηρία για τη συμμετοχή και άλλων ελληνικών επιχειρήσεων, στη διαδικασία ανάπτυξης του τομέα των υδρογονανθράκων στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Μεσογείου».

Αυτό που ξεχωρίζει όμως η έκθεση είναι ότι η συγκεκριμένη επένδυση στο Ισραήλ «προωθεί τις ευρύτερες συνεργασίες που σχεδιάζονται και εξελίσσονται, τόσο στο ενεργειακό τρίγωνο Ελλάδος - Κύπρου - Ισραήλ, όσο και με την Αίγυπτο (χώρα στην οποία Energean Οil & Gas, έχει ήδη ερευνητική δραστηριότητα)».

Αναδεικνύει, δηλαδή, τα άμεσα οφέλη που αποκομίζουν ελληνικοί επιχειρηματική όμιλοι από την ανάπτυξη σχέσεων στρατηγικής σημασίας στο τρίγωνο Ελλάδα - Κύπρος - Ισραήλ, μαζί και η Αίγυπτος, αλλά και τις ευρύτερες προοπτικές που ανατροφοδοτούν για την αστική τάξη επενδύσεις και επιχειρηματικές συμπράξεις όπως αυτή. Αντίστροφα, επισημαίνεται ότι «το Ισραήλ, προσδοκά ότι η είσοδος της Energean Oil & Gaz στην ενεργειακή αγορά του θα αποτελέσει τον καταλύτη για την προσέλκυση και άλλων διεθνών ενεργειακών εταιρειών και θα εκπέμψει ένα θετικό σήμα προς τις αγορές».

Η Εκθεση διαπιστώνει χωρίς περιστροφές ότι «η επιχειρηματική παρουσία ελληνικών ομίλων συμβάλλει στην αναβάθμιση του γεωπολιτικού ρόλου της χώρας μας, μέσω της άσκησης ολοκληρωμένης ενεργειακής διπλωματίας στην περιοχή, δεδομένου ότι οι σχετικοί επιχειρηματικοί σχεδιασμοί συμπληρώνουν και υλοποιούν τους αντίστοιχους πολιτικούς».

Αυτό που δεν λέει, βέβαια, είναι ότι ο στόχος της γεωπολιτικής αναβάθμισης της Ελλάδας προς όφελος ισχυρών οικονομικών συμφερόντων περνάει αναπόφευκτα μέσα από τη βαθύτερη εμπλοκή της χώρας και του λαού σε επικίνδυνους ανταγωνισμούς και αντιθέσεις ανάμεσα σε μονοπώλια, ιμπεριαλιστικά κέντρα και κράτη.

Απ' αυτήν τη σκοπιά, δεν περνάει απαρατήρητο το γεγονός ότι η σύσφιξη της οικονομικής συνεργασίας ανάμεσα στις δύο χώρες, με τις «ευλογίες» πάντα των ΗΠΑ και της ΕΕ, συμβαδίζει με τη στενότερη στρατιωτική συνεργασία τους, όπως και της αντίστοιχης συνεργασίας ανάμεσα στην Κύπρο και στο Ισραήλ.

Διόλου τυχαία, ο «χάρτης» της Νοτιοανατολικής Μεσογείου συγκεντρώνει πλέον ορισμένους από τους ισχυρότερους ενεργειακούς κολοσσούς του πλανήτη, όπως την αμερικανική «Exxon Mobil», τη γαλλική «Total», την ιταλική «ENI», τη βρετανική BP, τη νοτιοκορεατική KOGAS, τη ρωσική «Rosneft» κ.ά.

Και μόνο η παράθεση τέτοιων ονομάτων, όπως και η συγκέντρωση στην περιοχή στρατιωτικών μέσων από μια σειρά ιμπεριαλιστικά κέντρα και ισχυρά καπιταλιστικά κράτη για να υπερασπιστούν τα μονοπωλιακά συμφέροντα της μιας ή της άλλης πλευράς, αναδεικνύουν το βάθος και τη σφοδρότητα των ανταγωνισμών, δεδομένων μάλιστα των ευρύτερων συνθηκών στη διεθνή καπιταλιστική οικονομία και των μεγάλων αντιθέσεων που εκφράζονται ούτως ή άλλως σε πολλά πεδία.

Οπως επισημαίνεται και στην έκθεση της πρεσβείας, «η παραχώρηση των εν θέματι κοιτασμάτων στην ελληνικών συμφερόντων εταιρεία υλοποιείται σε ένα περιβάλλον έντονης κινητικότητας στη ΝΑ Μεσόγειο, που χαρακτηρίζεται από την ανακάλυψη του κοιτάσματος Zohr φυσικού αερίου στην Αίγυπτο, τον νέο διαγωνισμό παραχωρήσεων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Κύπρο, που προσέλκυσε μερικές από τις μεγαλύτερες εταιρείες του τομέα διεθνώς, καθώς και την πρόσφατη υπογραφή συμφωνίας Κύπρου - Αιγύπτου για τη μεταφορά φυσικού αερίου, από την κυπριακή ΑΟΖ».

Μια συμπληρωματική εικόνα του γεωπολιτικού παιχνιδιού και των ανταγωνισμών που εξελίσσονται στην περιοχή, προσέφερε το 22ο Παγκόσμιο Πετρελαϊκό Συνέδριο που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στην Κωνσταντινούπολη, όπου η «οικοδέσποινα» Τουρκία πρόβαλε τα δικά της σχέδια για αναβάθμιση του περιφερειακού της ρόλου σε ό,τι αφορά και τα ζητήματα της Ενέργειας.

Στο συνέδριο (που διεξάγεται από το 1933) συμμετείχαν 50 υπουργοί διαφορετικών εθνικών κυβερνήσεων, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα, η Σ. Αραβία, το Κατάρ κ.ά., όπως και περισσότερα από 500 στελέχη μεγάλων πολυεθνικών πετρελαϊκών ομίλων και άλλων ενεργειακών επιχειρήσεων.

Μιλώντας από το βήμα του συνεδρίου, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Rex Tillerson - και πρώην διευθύνων σύμβουλος της «Exon Mobil» - σημείωσε ανάμεσα σε άλλα ότι «η Τουρκία στέκεται στο σταυροδρόμι ζωτικών ενεργειακών πηγών και ενεργειακών οδών. Οι ΗΠΑ επιθυμούν να συνεργαστούν με την Τουρκία σε έργα που αυξάνουν την παγκόσμια ενεργειακή ασφάλεια, όπως ο νότιος αγωγός φυσικού αερίου και το αέριο της ανατολικής Μεσογείου. Τα έργα αυτά θα επιτρέψουν στην Ευρώπη να διαφοροποιήσει τις ενεργειακές της πηγές, ενισχύοντας έτσι την ενεργειακή της ασφάλεια».

Οι αναφορές του Tillerson στο αέριο της Αν. Μεσογείου, βάζουν την Τουρκία στο κάδρο της εκμετάλλευσης και της μεταφοράς του στην Ευρώπη, με το ενδεχόμενο αυτό να γίνεται ισχυρότερο σε περίπτωση διευθέτησης του Κυπριακού. Σε κάθε περίπτωση, το σχέδιο μεταφοράς του φυσικού αερίου της περιοχής με αγωγούς μέσω Τουρκίας εμφανίζεται ανταγωνιστικό προς τον υποθαλάσσιο αγωγό διασύνδεσης των ισραηλινών κοιτασμάτων με την Κύπρο και στη συνέχεια με την Κρήτη και την ηπειρωτική Ελλάδα.

Η τοποθέτηση αυτή του Αμερικανού αξιωματούχου δείχνει την ορατή μόνο πλευρά του ...φεγγαριού, αυτή που σχετίζεται με τη συμμετοχή της Τουρκίας στο σχεδιασμό για απεξάρτηση της ΕΕ από το φυσικό αέριο της Ρωσίας, όπως είναι ο διακηρυγμένος στόχος της, αν και δεν προωθείται ενιαία και με την ίδια θέρμη απ' όλα τα κράτη - μέλη στο εσωτερικό της. Την ίδια ώρα, όμως, η Τουρκία συνεργάζεται με τη Ρωσία στην προοπτική της κατασκευής ενός νέου αγωγού που θα διοχετεύει το φυσικό της αέριο στην Ευρώπη, παρακάμπτοντας την Ουκρανία.

Η ένταση στις σχέσεις με τους λεγόμενους «δυτικούς συμμάχους» της ευνοούν τέτοιους σχεδιασμούς από την πλευρά της Τουρκίας και βέβαια δίνουν χώρο στη Ρωσία να υπογραμμίζει την παρουσία στην περιοχή και το ρόλο της σαν βασικός «παίχτης», για τον οποίο κανείς δεν μπορεί να αδιαφορήσει στους κλιμακούμενους ανταγωνισμούς.

Από το βήμα του ίδιου συνεδρίου, ο υπουργός Ενέργειας και φυσικών πόρων της Τουρκίας, Berat Albayrak, ανακοίνωσε επίσης ότι στόχος της κυβέρνησης Ερντογάν είναι να αυξήσει τη δυναμικότητα των εγκαταστάσεων αποθήκευσης και παροχής φυσικού αερίου στα 11 δισ. κ.μ. (bcm) μέχρι το 2023. Να σημειωθεί ότι σήμερα, η ελληνική μονάδα αποθήκευσης φυσικού αερίου στη Ρεβυθούσα μπορεί να τροφοδοτεί το σύστημα με 5,2 - 5,3 δισ. κ.μ. φυσικού αερίου τον χρόνο, ενώ όταν φτιαχτεί ο πλωτός σταθμός ΥΦΑ στη θαλάσσια περιοχή της Αλεξανδρούπολης, η συνολική ετήσια δυναμικότητα του συστήματος θα φτάσει τα 6,1 δισ. κ.μ. φυσικού αερίου...