Ισχυρά γεωπολιτικά και ιμπεριαλιστικά συμφέροντα «παίζονται» μέσα από το σκληρό παζάρι που δυναμώνει ανάμεσα στην Τουρκία και τη Δύση, πρώτα απ' όλα τις ΗΠΑ. Οι τελευταίες επαφές του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών (ΥΠΕΞ), Μεβλούτ Τσαβούσογλου, στην Ουάσιγκτον, όπου συζήτησε με τον Αμερικανό ομόλογό του, Μάικ Πομπέο, διάφορες πλευρές ενός πιθανού συμβιβασμού για το ρόλο των Κούρδων στην περιοχή, ανεξάρτητα από το πόσο θα εφαρμοστεί ο λεγόμενος «οδικός χάρτης για το Μανμπίτζ» (βλέπε σχετικό θέμα στη σελίδα 40) επιβεβαιώνει πως οι δύο πλευρές εξακολουθούν να ενδιαφέρονται για τη μεταξύ τους συνεργασία, ακόμα και σε ζητήματα στα οποία διατηρούν μεγάλες διαφωνίες.

Η πρόσφατη τοποθέτηση του υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ που είναι και αρμόδιος για Ευρωπαϊκές και Ευρασιατικές Υποθέσεις, A. Γ. Μίτσελ, σε εκδήλωση του αμερικανικού ιδρύματος «Χέριτατζ» («Heritage Foundation») ήταν αποκαλυπτική για τη χρησιμότητα που η αμερικανική αστική τάξη βλέπει ακόμα στη συνεργασία της με την Τουρκία, ως προς την αναμέτρηση με άλλα ισχυρά κέντρα, τη Ρωσία, την Κίνα, ακόμα και την ΕΕ.

«Δουλεύουμε με αποφασιστικότητα για να σταθεροποιήσουμε τη σχέση με την Τουρκία και να τη διατηρήσουμε σε μια δυτική στρατηγική τροχιά. Μια κατάρρευση αυτής της σχέσης θα προκαλούσε μια ζημία στην εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ που θα διαρκούσε για πολλές γενεές», τόνισε ο Μίτσελ. Μεταξύ άλλων, εξήγησε ότι η Τουρκία παραμένει «ένας κρίσιμος εταίρος», γενικά στη «μάχη ενάντια στην "τρομοκρατία"» και λόγω της βάσης του Ιντσιρλίκ, την οποία ο Αμερικανός υφυπουργός χαρακτήρισε «κλειδί» για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ και γραμμή άμυνας ενάντια στις αεροπορικές διεισδύσεις των Ρώσων. Ενδεικτική είναι και η άποψη που διατύπωσε ότι η Τουρκία «είναι η μόνη χώρα με το ειδικό βάρος» να αντιμετωπίσει τις βλέψεις του Ιράν να κυριαρχήσει στην περιοχή.

Βέβαια, το γεγονός ότι οι ΗΠΑ επιδιώκουν να διατηρήσουν την Τουρκία στο ΝΑΤΟικό στρατόπεδο δεν αναιρεί τις βαθιές διμερείς αντιθέσεις, οι οποίες μάλιστα τον τελευταίο καιρό μοιάζουν να διευρύνονται, παράλληλα και με ενδοαστικές διεργασίες που δυναμώνουν τόσο στο εσωτερικό της αμερικανικής όσο και στο εσωτερικό της τουρκικής αστικής τάξης, ως προς το πώς καλύτερα θα υπερασπιστεί τη θέση της και θα παζαρέψει τις συμμαχίες της.

Αυτό δείχνει το ανοιχτό παζάρι για τους όρους αγοράς ρωσικών «S-400» από την Τουρκία, στην οποία ναι μεν εμφανίζεται να επιμένει, συνυπολογίζοντας ωστόσο τη «δυσαρέσκεια» των ΗΠΑ (όπως φάνηκε και στην πρόσφατη συνάντηση Τσαβούσογλου - Πομπέο) ενώ και οι ΗΠΑ εξαρτούν την πώληση των μαχητικών αεροσκαφών «F-35» με το «πάγωμα» των σχέσεων με τη Ρωσία.

Ενδεικτική είναι και η έκθεση που κυκλοφόρησε πρόσφατα η «δεξαμενή σκέψης» με έδρα την Ουάσιγκτον «Ιδρυμα για την Υπεράσπιση των Δημοκρατιών» («Foundation for Defense of Democracies» - FDD). Συντάκτες της είναι ο αμερικανοσπουδαγμένος (στο γνωστό Χάρβαρντ) αναλυτής Αϊκάν Ερντεμίρ, πρώην βουλευτής Προύσας (2011 - 2015) του μεγαλύτερου κόμματος της τουρκικής αντιπολίτευσης CHP - σήμερα σταθερός συνεργάτης του FDD, και ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Αγκυρα Ερικ Εντελμαν.

Η αντιπολιτευτική τουρκική εφημερίδα «Ahval News» - της οποίας οι συντάκτες έχουν έδρα και διασυνδέσεις στην Ευρώπη - φιλοξένησε στις 4 Ιούνη μεγάλο δημοσίευμα, με τίτλο «Πώς θα απαντήσουν οι ΗΠΑ αν ο Ερντογάν κερδίσει τις εκλογές;» και εκτενή αποσπάσματα της έκθεσης του FDD.

Στην έκθεση καταγράφεται ο περίπλοκος προβληματισμός του αμερικανικού κεφαλαίου για το ποια ακριβώς αναλογία «παραχωρήσεων» και «πιέσεων» προς την Τουρκία θα προσφέρει τα περισσότερα οφέλη στις ΗΠΑ. Από αυτήν τη σκοπιά, σημειώνεται ότι στο εσωτερικό των ΗΠΑ «όλο και περισσότεροι αντιλαμβάνονται ότι οι διακριτικές ομιλίες σε διμερές επίπεδο και η "κατευναστική δουλειά" δεν έχουν αποτέλεσμα» ως προς τη «συμμόρφωση» της Τουρκίας με τις προτεραιότητες των ΗΠΑ.

Εντελμαν και Ερντερμίρ υποστηρίζουν ότι μπροστά στις εκλογές που θα γίνουν το Νοέμβρη για το Κογκρέσο η συζήτηση για μια πιο «αυστηρή» επίπληξη της Τουρκίας θα δυναμώσει στις ΗΠΑ, αναγνωρίζοντας ωστόσο ότι θα είναι δύσκολη μια πλήρης διάρρηξη των διμερών σχέσεων, στην παρούσα φάση τουλάχιστον. Ετσι, γίνεται λόγος για «λεπτή ισορροπία» που αναζητείται ως προς τις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις και υπογραμμίζεται ότι η αμερικανική διοίκηση «καλείται να βαδίσει σε τεντωμένο σκοινί». «Θέλουν να διατηρήσουν έστω ένα ελάχιστο επίπεδο εγκάρδιων σχέσεων με τον ΝΑΤΟικό "εταίρο" Τουρκία... Γι' αυτόν το σκοπό, υπάρχουν δύο στρατόπεδα: Αυτοί που θέλουν άμεση ανάληψη σκληρής δράσης ενάντια στην Τουρκία και αυτοί που θέλουν συνέχιση "σιωπηλής" διπλωματίας πίσω από κλειστές πόρτες...».

Μέσα σε συνθήκες μιας όλο και πιο σύνθετης «συναλλαγής» με ισχυρά κέντρα όπως οι ΗΠΑ, η αστική τάξη της Τουρκίας γίνεται όλο και πιο επιθετική, λόγω και των ραγδαίων ανακατατάξεων στην περιοχή και γενικότερα.

Μετά και από τη νέα διεύρυνση των στρατιωτικών τουρκικών επιχειρήσεων στο Βόρειο Ιράκ, στο όνομα της «αντιμετώπισης» του ΡΚΚ και της «τρομοκρατίας», εμφανίστηκαν ξανά αναλύσεις που περιγράφουν πολύ χαρακτηριστικά την ετοιμότητα της Τουρκίας για όλα. Ανάμεσά τους, ξεχωρίζει ένα μεγάλο άρθρο του στενού συμβούλου του Τούρκου Προέδρου Ιμπραχήμ Καραγκιούλ στη «Γενί Σαφάκ». Αναδεικνύοντας ότι η ανάληψη «αυτόνομης» στρατιωτικής δράσης της Τουρκίας αφορά την ακόμα πιο αποφασιστική υπεράσπιση των συμφερόντων του τουρκικού κεφαλαίου σε ένα πλαίσιο ραγδαίων εξελίξεων, σημειώνει ότι «η "ασπίδα υπεράσπισης του Ευφράτη", η επιχείρηση στην Αφρίν και τώρα η πολιορκία του Καντίλ δεν είναι μόνο "αγώνας ενάντια στην τρομοκρατία", είναι και μια έκτακτη απάντηση σε καταστροφικά σχέδια για την περιοχή».

Και συνεχίζει: «Καμιά οργάνωση, χώρα ή δύναμη έξω από την περιοχή δεν μπορεί να επισκιάσει, εμποδίσει την αυτοάμυνα της Τουρκίας, τον αγώνα για την ίδια της την ύπαρξη... Η περιοχή από την Ανατολική Μεσόγειο έως το Ιράν, μεταξύ Ερυθράς θάλασσας και Περσικού Κόλπου ετοιμάζεται για μια "περιφερειακή" κρίση, έναν "περιφερειακό" πόλεμο. Δεν πρόκειται πια για πόλεμο μεταξύ διαφόρων οργανώσεων, μια κρίση που μπορεί να περιοριστεί σε ένα μόνο κράτος... Αυτό που διακυβεύεται είναι η οικοδόμηση ή η καταστροφή της γεωγραφίας της περιοχής. Αυτό που διακυβεύεται είναι ένα νέο "πολιτικό κλίμα"... η ίδια η ύπαρξη της περιοχής (με τα σημερινά της σύνορα)...».

Και περιγράφοντας την αποφασιστικότητα της τουρκικής πλουτοκρατίας να υπερασπιστεί τη θέση της, με κάθε τρόπο και σε όλα τα επίπεδα, μεταξύ άλλων υπογραμμίζει ότι «θα αποτελέσουν μεγάλο βάρος οι προσπάθειες να δεθεί χειροπόδαρα η Τουρκία, ο περιορισμός της περιοχής στην οποία κινείται, η ανάπτυξη ταραχών με ορισμένα πολιτικά σχέδια και άσκηση δημόσιας πίεσης στη νέα περιφερειακή αναμέτρηση στην οποία τώρα συμμετέχουν ΗΠΑ και Ευρώπη, Ισραήλ, Ρωσία, αλλά και Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα... Τώρα κι εμείς διαμορφώνουμε το δικό μας μέτωπο (ενάντια στους αντιπάλους της Τουρκίας)... Αυτές οι (στρατιωτικές) επιχειρήσεις αποτελούν ριζικά βήματα, με σκοπό την οικοδόμηση της περιοχής, τη θεμελίωση της Τουρκίας του μέλλοντος».

Σε αυτό το πλαίσιο είναι που δυναμώνει και η προεκλογική αντιπαράθεση στην Τουρκία, ενόψει των διπλών πρόωρων εκλογών της 24ης Ιούνη, προεδρικών και βουλευτικών.

Αν και οι περισσότερες δημοσκοπήσεις δίνουν μεγάλο προβάδισμα στην υποψηφιότητα Ερντογάν για την προεδρία (που στηρίζει το ισλαμοσυντηρητικό AKP και το εθνικιστικό MHP), αυξάνονται οι εκτιμήσεις για το ενδεχόμενο το ΑΚΡ να χάσει την (απόλυτη ή και σχετική) πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο, κάτι που αν συμβεί θα διαμορφώσει νέα δεδομένα, καταρχάς για τις ενδοαστικές διεργασίες στην Τουρκία και κατ' επέκταση για τους όρους με τους οποίους το κεφάλαιο θα παζαρέψει τις διεθνείς του συνεργασίες.

Πρόσφατα, το αμερικανικό πρακτορείο «Μπλούμπεργκ» εμφάνιζε ως χαρακτηριστικά της πίεσης που δέχεται το ΑΚΡ (και η ηγεσία Ερντογάν) τα ποσοστά που συγκεντρώνει το φιλοκουρδικό HDP και ο υποψήφιος πρόεδρός του Σελαχατίν Ντεμιρτάς (που όταν είχε αναδειχθεί ηγέτης του HDP είχε δημιουργήσει πολλές προσδοκίες σε επιτελεία της Δύσης). Πολλοί επιμένουν ότι το HDP έχει προοπτικές, για αυτό και συγκεντρώνει 10% στις δημοσκοπήσεις, αν και ο υποψήφιός του είναι φυλακισμένος (εκκρεμούν κατηγορίες για συμμετοχή σε τρομοκρατικές ενέργειες) και κάνει προεκλογική εκστρατεία κυρίως μέσω διαδικτύου.

Αναλυτές τουρκικών «δεξαμενών σκέψης» (όπως το ίδρυμα «Economic Policy Research Foundation of Turkey») ισχυρίζονται ότι μόνο και μόνο η είσοδος του HDP στη Βουλή μπορεί να αποδειχθεί σε καταλύτη για τις εξελίξεις.

Αλλα πάλι δυτικά ΜΜΕ σημειώνουν ότι «ναι, και ο Ερντογάν και οι αντίπαλοί του έχουν πραγματική πιθανότητα για μια νίκη... Τα λάθη του ΑΚΡ θα μπορούσαν να αποδείξουν ότι είναι μικρά τα οφέλη της εξέτασης της τουρκικής πολιτικής χωρίς προβληματισμό...». Επίσης, πολλά δυτικά ΜΜΕ στέκονται στη σημασία που δίνει ο Μουχαρέμ Ιντζέ (υποψήφιος πρόεδρος του CHP) για τη βελτίωση της σχέσης με ΗΠΑ και ΝΑΤΟ, ή στο δυναμισμό της Μεράλ Αξενέρ, υποψήφιας προέδρου του νεοσύστατου «Καλού Κόμματος» (ΙΥΙ). Βέβαια, οι δηλώσεις που έχουν κάνει και οι δύο αυτοί κατά καιρούς για το παζάρεμα της χρήσης του Ιντσιρλίκ από δυτικές δυνάμεις δείχνουν ότι όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα των εκλογών, οι αντιλαϊκές κόντρες δεν θα σταματήσουν να φουντώνουν.