«Μεσογειακούς Διαλόγους», για τέταρτη συναπτή χρονιά, διοργάνωσε την περασμένη βδομάδα, από τις 22 έως τις 24 Νοέμβρη, το ιταλικό υπουργείο Εξωτερικών, επιδιώκοντας να δημιουργήσει στη Ρώμη έναν σταθερό θεσμό διαλόγου, διεργασιών και παζαριών μεταξύ υψηλόβαθμων αξιωματούχων αστικών κυβερνήσεων, στελεχών πολυεθνικών μονοπωλίων και ιμπεριαλιστικών οργανισμών (ΝΑΤΟ, ΕΕ) και ειδικών αναλυτών, σε μία από τις πιο νευραλγικές περιοχές του πλανήτη σε ό,τι αφορά τον έλεγχο αγορών, πηγών και οδών Ενέργειας αλλά και της διεθνούς ναυτιλίας.

Οι φετινοί «Μεσογειακοί Διάλογοι» (https://med.ispionline.it) είχαν ως κεντρικό θέμα «Μία θετική ατζέντα, πέρα από την αναταραχή» και πραγματοποιήθηκαν λίγες μέρες μετά από τη διήμερη Διάσκεψη Κορυφής για τη Λιβύη, που διοργάνωσε η ιταλική κυβέρνηση στο Παλέρμο της Σικελίας, αποδεικνύοντας το ζωηρό ενδιαφέρον για τις εξελίξεις στην περιοχή σε βάθος χρόνου... «Μοιραία» επικεντρώθηκαν σε μερικά από τα πιο «καυτά» ζητήματα της ευρύτερης περιφέρειας, όπως: Οι νέοι ενεργειακοί χάρτες στην Ανατολική Μεσόγειο και οι μπίζνες των μονοπωλίων Ενέργειας, η ιμπεριαλιστική επίθεση της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη στο κάδρο του οξυμένου γεωπολιτικού ανταγωνισμού με το Ιράν, η κλιμάκωση της ισραηλινής κατοχής στα Παλαιστινιακά εδάφη ενόψει και των επικείμενων «ειρηνευτικών» σχεδίων των ΗΠΑ, οι επιπτώσεις στο Ιράν από την επαναφορά των αμερικανικών κυρώσεων έπειτα από τη μονομερή αποχώρηση των ΗΠΑ από τη διεθνή συμφωνία του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, τα σχέδια της Σαουδικής Αραβίας για την αναμόρφωση και την απεξάρτηση της οικονομίας από το πετρέλαιο στο πλαίσιο του προγράμματος «Οραμα 2030», οι μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή προς την Ευρώπη, τα νέα δεδομένα σε Ιράκ, Συρία και ευρύτερη περιοχή «μετά την ήττα των τζιχαντιστών του "Ισλαμικού Κράτους"» κ.ά.

Ωστόσο, αρκετά συχνά, το ενδιαφέρον στις θεματικές εκδηλώσεις και ομιλίες των «Μεσογειακών Διαλόγων» μετατοπιζόταν στον... Περσικό Κόλπο, όπου εξελίσσεται ο σκληρός γεωπολιτικός ανταγωνισμός ανάμεσα σε Σαουδική Αραβία και Ιράν, που προκαλεί αναπόφευκτα σημαντικές επιπτώσεις περιφερειακά αλλά και διεθνώς, ιδιαίτερα στις διεθνείς αγορές Ενέργειας, με χαρακτηριστικό τα συνεχή «σκαμπανεβάσματα» στις διεθνείς τιμές πώλησης «μαύρου χρυσού».

Μεταξύ των εκατοντάδων συμμετεχόντων και προσκεκλημένων, πέρα από τον κεντρικό ρόλο του Ιταλού υπουργού Εξωτερικών Εντζο Μοαβέρο Μιλανέζι, ξεχώρισαν οι παρουσίες του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, της επικεφαλής της Εξωτερικής Πολιτικής και της Πολιτικής Ασφάλειας της ΕΕ Φεντερίκα Μογκερίνι, του γενικού γραμματέα Αραβικού Συνδέσμου Αχμεντ Αμπούλ Γκέιτ, του Ιρακινού νέου Προέδρου Μπαρχάμ Σάλεχ. Συμμετείχαν επίσης οι υπουργοί Εξωτερικών Ρωσίας, Ιράν, Λιβύης, Σαουδικής Αραβίας, Ιράκ, Ιορδανίας, Μαρόκου, των Παλαιστινίων, ακόμη και της Ιαπωνίας. Το «παρών» έδωσαν διευθυντικά στελέχη μονοπωλίων Ενέργειας, όπως ο διευθύνων σύμβουλος της ENI, Κλαούντιο Ντεσκάλτζι, ο επικεφαλής του σαουδαραβικού «Κέντρου Πετρελαϊκών Ερευνών και Μελετών Βασιλιάς Αμπντάλα» (KAPSARC) Ντέιβιντ Χομπς, ο υπουργός Πετρελαίων και Ορυκτών Πόρων της Αιγύπτου Τάρεκ Μόλα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι κανένας από τους υψηλόβαθμους προσκεκλημένους δεν ήρθε σε «δύσκολη θέση» στη διάρκεια των τραπεζιών διαλόγου που στήθηκαν στη Ρώμη. Ολοι έμειναν ευχαριστημένοι, καθώς οι διοργανωτές φρόντισαν να τους παρουσιάζουν κατά μόνας (π.χ. είχαν ξεχωριστή «συνομιλία» με τον Ιρανό υπουργό Εξωτερικών Μ. Τζ. Ζαρίφ, ξεχωριστή «συζήτηση» με τον Σαουδάραβα ομόλογό του, Αντέλ Τζουμπέιρ) και να τους υποβάλλουν «ανώδυνες» ερωτήσεις, ώστε να εκφράσουν «ελεύθερα» τις δικές τους θέσεις και απόψεις για όσα διαδραματίζονται στην ευρύτερη περιφέρεια. Επιδίωξαν δηλαδή να δημιουργήσουν «φιλικό» περιβάλλον ώστε να ενισχύσουν το ρόλο της ιταλικής αστικής τάξης ως «νευραλγικού κέντρου» και πλατφόρμας διαλόγου και εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή, ενώ στο παρασκήνιο δεν έλειψαν οι πολυεπίπεδες «ζυμώσεις» και διαβουλεύσεις μεταξύ των συμμετεχόντων και αξιωματούχων της κυβέρνησης του Ιταλού πρωθυπουργού Τζουζέπε Κόντε. Αυτό εξηγεί, εν μέρει, γιατί δεν προέκυψαν τρανταχτές «ειδήσεις» από τις εκδηλώσεις και των φετινών «Μεσογειακών Διαλόγων»...

Σε κάθε περίπτωση, οι Ιταλοί διοργανωτές των τριήμερων εκδηλώσεων, εξηγώντας το ενδιαφέρον τους για τη Μεσόγειο (στο κάδρο του ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού με άλλες δυνάμεις, όπως η Γαλλία), τόνισαν ότι οι χώρες που περιστοιχίζουν αυτή την «κλειστή» θάλασσα, μπορεί να φιλοξενούν μόλις το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού, όμως διαθέτουν πάνω από 450 λιμάνια και τερματικούς σταθμούς, από όπου περνά το 30% της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου και πάνω από το 20% της διεθνούς ναυτιλίας. Θεωρούν πως στηρίζουν την πολιτική τους στην περιοχή στους «πυλώνες της ευημερίας, της ασφάλειας, της μετανάστευσης και του πολιτισμού», ενώ στην πραγματικότητα αξιοποιούν κάθε αφορμή και εργαλείο στο πλαίσιο της εντεινόμενης «κούρσας» με ανταγωνιστικά μονοπώλια, που επίσης έχουν σημαντικά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως η γαλλική «Total», η βρετανική BP, η αμερικανική «ExxonMobil» και η επίσης αμερικανική (αλλά μικρότερη) εταιρεία «Noble Energy», που εκμεταλλεύεται κυρίως τα υποθαλάσσια κοιτάσματα υδρογονανθράκων του Ισραήλ.

Είναι πάντως γεγονός πως ο εντοπισμός ολοένα και περισσότερων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου, μετά την ανακάλυψη του τεράστιου κοιτάσματος «Zohr» στην αιγυπτιακή ΑΟΖ το 2015, σε συνδυασμό με τη χρήση νέων τεχνολογιών από τα μονοπώλια Ενέργειας, «ανακατεύει» την τράπουλα στην ευρύτερη περιοχή, καθώς παλιοί και νέοι παίχτες διαγκωνίζονται για ένα μεγαλύτερο κομμάτι από την πίτα του ορυκτού πλούτου της Μεσογείου. Η Ιταλία και το ισχυρό ενεργειακό μονοπώλιο ΕΝΙ είναι από τους «παίχτες» που έχουν «επιστρέψει» δριμύτεροι στη λεκάνη της Μεσογείου τα τελευταία χρόνια, επενδύοντας εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια για προσοδοφόρες μπίζνες μεταξύ άλλων σε Αίγυπτο, Λιβύη, Κύπρο, ενώ καλοβλέπει μεσοπρόθεσμα μελλοντικά επιχειρηματικά σχέδια σε Αλγερία, Λίβανο κ.α.

Δεν είναι τυχαίο πως η ιταλική αστική τάξη, ανεξαρτήτως κυβέρνησης, προωθεί επίμονα τα συμφέροντά της παίζοντας πρωταγωνιστικό ρόλο σε όλες τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ σε Δυτικά Βαλκάνια, Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική, όπως αυτή το 2011 στη Λιβύη. Ενα από τα μέσα που χρησιμοποιεί εδώ και δεκαετίες για τον σχεδιασμό και την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της, είναι και το «ανεξάρτητο» «Ιταλικό Ινστιτούτο Διεθνών Πολιτικών Μελετών» (ISPI).

Το συγκεκριμένο ίδρυμα - «δεξαμενή σκέψης», που πρωταγωνίστησε στη διοργάνωση των «Μεσογειακών Διαλόγων», δεν είναι καινούριο. Ιδρύθηκε το 1934 στο Μιλάνο, λειτουργώντας παράλληλα ως «πλατφόρμα διαλόγου» ανάμεσα σε Ιταλία και Γαλλία, Γερμανία, Ελβετία και Ρωσία, καθώς και ως συνδετικός κρίκος δεκάδων «δεξαμενών σκέψης» και ιδρυμάτων γεωπολιτικών μελετών. Οι εξελίξεις των τελευταίων χρόνων επιβάλλουν τη διακλάδωση του ρόλου του ISPI, μέσω και των «Μεσογειακών Διαλόγων» του ιταλικού υπουργείου Εξωτερικών, στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής, εξαιτίας των σημαντικών ανακατατάξεων που θα επιφέρει τις επόμενες δεκαετίες η ανακάλυψη και αξιοποίηση νέων, σημαντικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου, σε συνδυασμό με τα νέα πολυδαίδαλα δίκτυα αγωγών και τερματικών σταθμών (TAP, EAST MED κ.ά.) που σχεδιάζονται και υλοποιούνται σε Κύπρο, Ισραήλ, Αίγυπτο, Ελλάδα, Ιταλία.

Οι «Μεσογειακοί Διάλογοι» και το όποιο διάδοχο «σχήμα» αναμένεται να συνεχιστούν και τα επόμενα χρόνια, δημιουργώντας ευνοϊκό και πρόσφορο περιβάλλον για την αστική τάξη της Ιταλίας, που διαθέτει την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στην Ευρωζώνη. Η προώθηση ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών σε βάθος χρόνου απαιτεί, όπως είναι φανερό, την εντατική συνεργασία με ιδρύματα γεωπολιτικής και «διεθνών μελετών», όπως το ISPI, και την εδραίωση της Ρώμης ως πλατφόρμας «διαλόγου» και ευρύτερων ζυμώσεων σε βάρος, εννοείται, των λαϊκών συμφερόντων. Οι εξελίξεις της όξυνσης του ανταγωνισμού, που μπορεί να οδηγήσει σε νέες αιματοχυσίες (όπου είδαμε στο παρελθόν και βλέπουμε να συμβαίνει και τώρα), κάνουν ακόμα πιο επιτακτική και αναγκαία την αντικαπιταλιστική - αντιμονοπωλιακή πάλη για τους εργάτες και τα λαϊκά στρώματα. Ωστε να αναδεικνύονται οι τεράστιες δυνατότητες πραγματικής λαϊκής ευημερίας που θα μπορούσε να προσφέρει η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου, των δικτύων και νέων οδών Ενέργειας, αν έφευγαν από τη μέση οι μονοπωλιακοί όμιλοι και οι λαοί είχαν το κουμάντο στην οικονομία με κεντρικό σχεδιασμό, κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής και εργατικό έλεγχο, δηλαδή σε συνθήκες σοσιαλιστικής εξουσίας.