Copyright 2019 The Associated

Η Τουρκία κλιμακώνει τις προκλήσεις στέλνοντας και δεύτερο γεωτρύπανο στα ανοιχτά της Κύπρου (φωτ. «Γιαβούζ»)

Εχοντας στείλει το πλωτό γεωτρύπανο «Φατίχ» στα ανοιχτά της Κύπρου από τις αρχές του Μάη, η Τουρκία προχωρά σε γεωτρήσεις εκεί, ακόμα και σε τμήματα που ανήκουν στην κυπριακή ΑΟΖ. Την Πέμπτη ανακοινώθηκε ότι έως τις αρχές Ιούλη φτάνει στα ανοιχτά της Καρπασίας (της χερσονήσου στη βορειοανατολική Κύπρο) και το πλωτό γεωτρύπανο «Γιαβούζ», με όλα τα πρωτοκλασάτα στελέχη της κυβέρνησης Ερντογάν να επαναλαμβάνουν ότι «όσοι θέλουν να αποκλείσουν την Τουρκία από την "ενεργειακή εξίσωση" της περιοχής να συνειδητοποιήσουν ότι δεν θα καταφέρουν τίποτα».

Αντιδρώντας ξανά στα εντάλματα σύλληψης που δρομολογήθηκαν σε βάρος του προσωπικού των τουρκικών γεωτρύπανων, ο Πρόεδρος της Τουρκίας, Ρ. Τ. Ερντογάν, τόνισε: «Με τις Ενοπλες Δυνάμεις μας έχουμε πάρει τη θέση μας στην Ανατολική Μεσόγειο. Είμαστε εκεί... Αν κάποιος κάνει κάτι, τότε κι εμείς μαζί με όλες τις φρεγάτες και όλα τα αεροσκάφη στεκόμαστε δίπλα και συνεχίζουμε τις εργασίες...».

Εξίσου αποκαλυπτικές ήταν και οι τοποθετήσεις των δυνάμεων της τουρκικής αντιπολίτευσης, που διαψεύδουν όσους αποδίδουν τις προκλήσεις της Αγκυρας σε «προσωπικές επιλογές» ενός «τυράννου». Επικρίνοντας ως «ανίκανη» την κυβέρνηση Ερντογάν, ο ηγέτης του κεμαλικού - σοσιαλδημοκρατικού CHP, Κεμάλ Κιλιντσάρογλου, χαρακτήρισε ξανά «ειρηνευτική επιχείρηση» την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, επανέλαβε τα περί νησιών «στο Αιγαίο που ανήκαν σε εμάς» και «πήγαν και τα κατέλαβαν» οι Ελληνες, για να καταλήξει: «Εχουμε να αντιμετωπίσουμε μία ακόμη χειρότερη κατάσταση: Στην Ανατολική Μεσόγειο υπάρχουν μεγάλα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η Αμερική είναι εκεί, η Αίγυπτος είναι εκεί, το Ισραήλ είναι εκεί, η Ελλάδα είναι εκεί, η Κυπριακή Δημοκρατία είναι εκεί. Το μόνο κράτος που δεν είναι εκεί είναι η Τουρκία».

Αποκαλυπτικός είναι ο τρόπος που αντιδρούν στις εξελίξεις όλοι οι «ισχυροί σύμμαχοι της χώρας μας».

Οι ΗΠΑ αντέδρασαν καλώντας «όλα τα μέρη σε αυτοσυγκράτηση» και αφού εξέφρασαν «βαθιά ανησυχία» για «τις εξαγγελθείσες προθέσεις της Τουρκίας να ξεκινήσουν τις υπεράκτιες γεωτρήσεις», συμπλήρωσαν ότι αυτές αφορούν «μια περιοχή την οποία αξιώνει η Κυπριακή Δημοκρατία ως Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της», αλείφοντας καθαρά «βούτυρο στο ψωμί» της τουρκικής επιθετικότητας. Ενώ και ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα, Τζ. Πάιατ, εκτίμησε πως «τώρα είναι η ώρα για διάλογο και όχι για περαιτέρω κλιμακούμενες προκλητικές ενέργειες».

Η Γερμανία ανέφερε ότι «για διμερείς διαφορές (...) μεταξύ τρίτων χωρών η ομοσπονδιακή κυβέρνηση επί της αρχής δεν λαμβάνει νομική θέση» και έσπευσε να ζητήσει επισημοποίηση και εντατικοποίηση των παζαριών, ζητώντας από την Τουρκία «να απόσχει από ενέργειες οι οποίες εντείνουν τη διένεξη, να επιδείξει αυτοσυγκράτηση και να καταβάλει προσπάθειες για μια συμφωνία (...) για την αμοιβαία οριοθέτηση των θαλασσίων περιοχών δυτικά της Κύπρου».

Αλλά και τα «αποκαλυπτήρια» συνολικά της ΕΕ έγιναν στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής, που περιορίστηκε να καλέσει «την Τουρκία να επιδείξει αυτοσυγκράτηση, να σεβαστεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου και να απόσχει από τέτοιες ενέργειες» (βλέπε και σελ. 7).

Ενδεικτική βέβαια των παζαριών που συνεχίζονται είναι και η απάντηση του τουρκικού ΥΠΕΞ στις «συστάσεις» της ΕΕ, που επέκρινε μεν τις Βρυξέλλες για «προκατειλημμένη στάση» αλλά δεν ξέχασε να υπογραμμίσει ότι «η Τουρκία θα συνεχίσει να κάνει βήματα αποφασιστικά και ειλικρινή στην ενταξιακή της διαδικασία», όπως και ότι «η Τουρκία δεν απομακρύνεται από την ΕΕ, όπως ισχυρίζονται κάποιοι».

Σε τροχιά όξυνσης συνεχίζεται και το παζάρι Τουρκίας - ΗΠΑ, με επίκεντρο αυτήν την περίοδο την αγορά των ρωσικών πυραύλων «S-400» που η Τουρκία επιμένει ότι «είναι τελειωμένη υπόθεση», όπως επανέλαβε ο Ερντογάν, συμπληρώνοντας: «Υποθέτω ότι τις προσεχείς 15 ημέρες θα ξεκινήσει η παράδοση (των "S-400"). Από τη στιγμή που θα ξεκινήσει η παράδοση, οι Ενοπλες Δυνάμεις έχουν καθορίσει τα σημεία στα οποία θα τοποθετηθούν και θα συνεχίσουμε τη διαδικασία τοποθετώντας τες». Μάλιστα, ο Τούρκος Πρόεδρος είπε ότι αν οι ΗΠΑ επιβάλουν κυρώσεις στη χώρα του «θα έχουμε και εμείς κάποιες ειδικές κυρώσεις (για εκείνες)».

Οσον αφορά την αμερικανική πλευρά, συνυπάρχουν πληροφορίες για εναλλακτικά πακέτα κυρώσεων που ήδη εξετάζει η Ουάσιγκτον, μαζί όμως με ευχές για συνέχιση του διαλόγου «για να γίνει δουλειά (...) πάνω σε λεπτομέρειες». Για την υπόθεση των «S-400» μάλιστα έκανε παρέμβαση και η Γερμανία, χαιρετίζοντας «ενδεχόμενη αναθεώρηση της απόφασης της Τουρκίας (...) με το βλέμμα στη θέση της χώρας (της Τουρκίας) στη Διατλαντική Συμμαχία».

Τέλος, ενδεικτικές των παζαριών που δεν σταματούν είναι και οι συναντήσεις που πραγματοποιήθηκαν κανονικά, όπως είχαν προγραμματιστεί, ανάμεσα σε αντιπροσωπείες των υπουργείων Αμυνας Ελλάδας και Τουρκίας, στην Αγκυρα, σχετικά με τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.

Με ορμή προχωρούν και οι εξελίξεις γύρω από το Κυπριακό, η «διευθέτηση» του οποίου άλλωστε εντάσσεται σταθερά στους ευρύτερους ενεργειακούς και γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς.

Η «κυβέρνηση» του ψευδοκράτους ανακοίνωσε τη σύσταση επιτροπής που θα δρομολογήσει την αξιοποίηση του «φιλέτου» των Βαρωσίων και όλης της περιοχής της Αμμοχώστου, προσδοκώντας «ανασύσταση» του μεγάλου τουριστικού θέρετρου που έως την τουρκική εισβολή ήταν πόλος έλξης για όλη τη Μεσόγειο (δεν είναι τυχαίο το ενδιαφέρον πολλών Ευρωπαίων επενδυτών). Οι κατοχικές αρχές ανακοίνωσαν ότι τα σχέδια για τα Βαρώσια θα προχωρήσουν σε συντονισμό με την Αγκυρα και ανεξάρτητα από (ελληνοκυπριακές ή άλλες) αντιδράσεις. Ξεκαθάρισαν ότι στόχος είναι και η αύξηση της πίεσης για τη διχοτόμηση του νησιού, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Διαμαρτυρόμενος για «στασιμότητα» στις συνομιλίες, ο «πρωθυπουργός» του ψευδοκράτους, Ερσίν Τατάρ, υπογράμμισε ότι «δεν υπάρχει βάση ομοσπονδιακής διευθέτησης στην Κύπρο». Μίλησε για «νέες εναλλακτικές» που εμφανίζονται και πρόσθεσε ότι «ο τουρκοκυπριακός λαός είναι έτοιμος για μια βιώσιμη συμφωνία στη βάση των δύο χωριστών κρατών».

Σημειωτέον, κινητικότητα μαρτυρούν και μια σειρά άλλων επαφών, όπως η επίσκεψη του στελέχους του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), Τζιορτζ Τσερετέλι, στην Κύπρο, για να επισημάνει την ετοιμότητα και την εμπειρία που έχει ο Οργανισμός ώστε να συμβάλει στη διευθέτηση και του Κυπριακού - (ο ΟΑΣΕ περιλαμβάνεται στους υποψήφιους οργανισμούς για την «εγγύηση της ασφάλειας» σε μια «επανενωμένη Κύπρο», όπως και το ΝΑΤΟ), όσο και η συνάντηση που είχε ο Κύπριος Πρόεδρος, Ν. Αναστασιάδης, με τον «αντιπρόεδρο» του ψευδοκράτους, Κουντρέτ Οζερσάι, σε «ένα κοινωνικής φύσεως δείπνο».

«Το Συμβούλιο επιβεβαιώνει τη σημασία που αποδίδει στις σχέσεις ΕΕ - Τουρκίας, έναν βασικό εταίρο. Το Συμβούλιο παραμένει προσηλωμένο στη διατήρηση ενός ανοικτού και ειλικρινούς διαλόγου, στην αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων και στη συνεργασία σε βασικούς τομείς κοινού ενδιαφέροντος (μετανάστευση, οικονομία, εμπόριο κ.ά.)». «Οι εμπορικοί φραγμοί που δεν είναι σύμφωνοι με την τελωνειακή ένωση ΕΕ - Τουρκίας (...), πρέπει να καταργηθούν». «Το Συμβούλιο επιδοκιμάζει τις σημαντικές προσπάθειες της Τουρκίας για τη φιλοξενία περίπου 4 εκατ. προσφύγων». «Η Τουρκία παραμένει υποψήφια χώρα και βασικός εταίρος της ΕΕ σε πολλούς τομείς».

Αυτή είναι η απόφαση του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ την Τρίτη στο Λουξεμβούργο, την οποία χωρίς ντροπή τα στελέχη της κυβέρνησης και ο πρωθυπουργός παρουσιάζουν ως διπλωματική επιτυχία, ως «ομόθυμη καταδίκη απέναντι στην Τουρκία, βλέποντας τις αποφάσεις και στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων», όπως είπε ο Αλ. Τσίπρας!

Ισχυρίζονται μάλιστα ότι «για πρώτη φορά η ΕΕ αποφασίζει τέτοια μέτρα σε βάρος της Τουρκίας»! Σε ποια «μέτρα» αναφέρονται; Η ανησυχία του Συμβουλίου ότι η «Τουρκία συνεχίζει να απομακρύνεται από την ΕΕ» είναι πάγια τα τελευταία χρόνια και εξαιτίας της «προσέγγισής» της με τη Ρωσία. Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις έχουν «σκαλώσει» από το 2005 (με μπλοκάρισμα ορισμένων πεδίων), ενώ για τον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης ΕΕ - Τουρκίας διεξάγονται σκληρά παζάρια εδώ και τουλάχιστον τρία χρόνια. Καμία σχέση, λοιπόν, με τις «ενέργειες της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ». Αντίθετα, η ΕΕ επιλέγει και σε αυτήν τη φάση να χαρακτηρίσει την Τουρκία «βασικό εταίρο».

Οι σχέσεις αλληλεξάρτησης ΕΕ - Τουρκίας είναι βαθιές, όπως και οι αντιθέσεις τους, γι' αυτό και η εικόνα των μεταξύ τους σχέσεων δείχνει συχνά αντιφατική. Ενδεικτικά, η Τουρκία είναι ο πέμπτος σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ και η ΕΕ είναι με διαφορά ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας και η μεγαλύτερη πηγή άμεσων ξένων επενδύσεων στην Τουρκία. Το 2018 το διμερές εμπόριο έφτασε τα 153,4 δισ. ευρώ, οι ευρωπαϊκές εξαγωγές τα 77,3 δισ. ευρώ. Το 50% των εξαγωγών της Τουρκίας κατευθύνεται στην ΕΕ. Η Γερμανία είναι ο σημαντικότερος εμπορικός της εταίρος και ο δεύτερος μεγαλύτερος εξωτερικός «επενδυτής» (7.320 επιχειρήσεις) μετά την Ολλανδία. Η επίσκεψη του Γερμανού υπουργού Οικονομίας και Ενέργειας στην Τουρκία τον περασμένο Οκτώβρη σηματοδότησε συμφωνίες σε σημαντικούς τομείς σε μια δύσκολη, οικονομικά, φάση για την Τουρκία. Η Γαλλία βρίσκεται σε πολύπλευρο παζάρι με την Τουρκία, από το Κυπριακό και το Παλαιστινιακό μέχρι τη Συρία και τη Λιβύη.

Η Τουρκία, ως μεγάλη χώρα, μέλος του G20 και τρίτη στρατιωτική δύναμη του ΝΑΤΟ, έχει ειδικό βάρος. ΕΕ - ΗΠΑ - ΝΑΤΟ επιδιώκουν να διατηρηθεί στο λεγόμενο «δυτικό στρατόπεδο», απέναντι στον ανταγωνισμό τους με Ρωσία και Κίνα. Επιπλέον η «κρίση» στις σχέσεις ΗΠΑ - Τουρκίας, οι δυσκολίες της τουρκικής οικονομίας και η οξυμένη αντιπαράθεση ΗΠΑ - ΕΕ αντιμετωπίζονται από την ΕΕ ως ευκαιρία για εμβάθυνση των οικονομικών και γεωπολιτικών σχέσεων με την Τουρκία, προς όφελος των ευρωπαϊκών συμφερόντων. Οπως σημειώνουν οι Γερμανοί βιομήχανοι, μεγαλέμποροι και τραπεζίτες, «ιδιαίτερα σε πολιτικά δύσκολους καιρούς, είναι απολύτως απαραίτητο να διατηρηθεί και να ενταθεί ο διάλογος με την Τουρκία».

Ολα αυτά δεν αποκλείουν μια όξυνση της στάσης της ΕΕ απέναντι στην Τουρκία στην Ανατ. Μεσόγειο, αν τα ευρωπαϊκά επιχειρηματικά και γεωστρατηγικά συμφέροντα θίγονται σε «μη ανεκτό» βαθμό. Δείχνουν, όμως, ότι «στο ταμείο» τελικά θα μετρήσουν τα πολύπλευρα ενδοϊμπεριαλιστικά παζάρια και το πού θα κάτσει η «μπίλια» των αντιθέσεων και των όποιων συμβιβασμών. Το «αφήγημα» του ΣΥΡΙΖΑ, της ΝΔ, του ΚΙΝΑΛ κ.ά. ότι η ΕΕ θα «υπερασπιστεί» τα ελληνικά και κυπριακά σύνορα «ως ευρωπαϊκά», θα ήταν ανέκδοτο αν δεν έκρυβε τόσο σοβαρούς κινδύνους για τον ελληνικό και τους άλλους λαούς.