Η Ελένη Μπιμπίκου Αντωνιάδη γεννήθηκε στην Αθήνα, στις 21 Ιούλη 1923. «Ηρθε στην πόλη στην εποχή της αναστάτωσης»... «Εφυγε» από τη ζωή στις 13 Ιούνη 2017... (τότε) «κύλησε ο χρόνος, που πάνω στη γη τής δόθηκε» όπως σκιαγραφούν οι στίχοι του Μπρεχτ:

Ηρθα στις πόλεις στην εποχή της

αναστάτωσης (...)

Λίγα περνούσαν απ' το χέρι μου.

Ομως αν δεν υπήρχα,

οι αφέντες θα στέκονταν πιο

σίγουρα,

αυτό ελπίζω τουλάχιστον.

Ετσι κύλησε ο χρόνος

που πάνω στη γη μού δόθηκε.

Οι δυνάμεις ήσανε μετρημένες. Ο στόχος

βρισκότανε πολύ μακρυά (...)¹

Πέρασαν δυο χρόνια από τότε που «έφυγε». Η θύμηση της Ελένης έφερε στο νου μου τη βασική της σχέση με το χρόνο. Ο χαρακτήρας της είχε μια ώριμη, συμπυκνωμένη γαλήνη, που επιτρέπει την περισυλλογή, τη διαλεκτική ανάλυση των γεγονότων, των καταστάσεων, των φαινομένων, και που οδηγεί συχνά στην άμεση - ή έστω στην έμμεση - συμμετοχή στα «δρώμενα» του εκάστοτε παρόντος. Απέφευγε τις αρνητικές αντιδράσεις, την αγωνία, την απογοήτευση, την ατομιστική, χωρίς ανάταση, χρήση του ίδιου του χρόνου.

Η Ελένη και ο Αντώνης Αντωνιάδης - ο σύντροφός της - ερεύνησαν όλους τους δυνατούς δρόμους που τους προσέφερε το πρωτογενές υλικό, το οποίο τους επέτρεψε να προχωρήσουν με ευθύνη, εντιμότητα και αμεσότητα στην πραγματοποίηση του ιστορικού και δημοσιογραφικού έργου τους. Εκτός από την ταξική συνείδηση, τη γνώση, το κριτικό πνεύμα, τη δυνατότητα διαλεκτικής ανάλυσης και σύνθεσης, είχαν και οι δυο «καλές σχέσεις με το χρόνο». Κάθε εποχή έχει τόσο τη δική της «ιστορία - επιστήμη» όσο και τη δική της «ιστορία - πράξη» μέσα από τις συγκυριακές οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες.

Η Ελένη έφτασε στο Παρίσι το 1947 και ο Αντώνης το 1952. Ηταν στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, υπεύθυνοι του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ στο Παρίσι, ανταποκριτές του «Ριζοσπάστη», που επανακυκλοφόρησε στις 25/9/1974, μετά από 27 χρόνια συνεχόμενης παρανομίας του Κόμματος και της εφημερίδας του.

Τον Μάη του 1968, εποχή ανασυγκρότησης του ΚΚΕ σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες μετά τη σύγχυση που προκάλεσε λίγους μήνες πριν η 12η Ολομέλεια της ΚΕ, στη Βουδαπέστη, 5-15 Φλεβάρη, τόσο σχετικά με τις αιτίες της διάσπασης όσο και με το ποιες δυνάμεις εξέφραζαν το Κόμμα. Τότε ο παράνομος Τύπος ήταν σημαντικό όπλο στην κατεύθυνση της αντιδικτατορικής πάλης και στην οργάνωση των κομματικών δυνάμεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Μετά τον Μάη του '68, η Ελένη και ο Αντώνης θα εκδώσουν την εφημερίδα «Ελεύθερη Πατρίδα». Η απόφαση για την έκδοσή της, όπως μας πληροφόρησε ο δημοσιογράφος Γιώργος Καπόπουλος, είχε παρθεί από τον Γρηγόρη Φαράκο (το πρώτο φύλλο κυκλοφόρησε στις 2 Ιούνη). Τους πρώτους τέσσερις μήνες, η εφημερίδα εκδιδόταν στο Παρίσι στη διεύθυνσή τους, «22 rue Rambuteau, στο Marais» (στις 13 Οκτώβρη κυκλοφόρησε το τελευταίο φύλλο - nο 20). Στη συνέχεια η έδρα της «Ελεύθερης Πατρίδας» μεταφέρθηκε στο Λονδίνο, με εβδομαδιαία κυκλοφορία και υπεύθυνο έκδοσης τον Τάκη Αδάμο.

Το ιστορικό, πολιτικό και δημοσιογραφικό αρχείο της Ελένης και του Αντώνη βρίσκεται στο Ιδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, στον Πειραιά.²

Σύμφωνα με μια πρώτη γενική ταξινόμηση από την Δέσποινα Μαγκανάρη, το αρχείο περιλαμβάνει γύρω στα 150 ντοσιέ. Το επιστημονικό τμήμα του αποτελείται από 59 ντοσιέ, ενώ ένα μεγάλο μέρος της συλλογής - 78 ντοσιέ - αφορά το πολιτικό αρχείο.

Είναι στη διάθεση όσων θέλουν να μάθουν, να καταλάβουν και ενδεχομένως να συνεχίσουν την επιστημονική μέθοδο μελέτης και ιστορικής έρευνας της Ελένης και του Αντώνη, τη φιλοσοφία «Οπλο της Επανάστασης», την ιδεολογική προσέγγιση των κοινωνικών, πολιτικών, πολεμικών, εθνικών ζητημάτων, συνδεδεμένων - πάντα - με την παρουσία ενός ή περισσότερων ξένων παραγόντων...³ Τις παρεμβάσεις - επεμβάσεις των μεγάλων καπιταλιστικών κρατών στην Ελλάδα.⁴

Οσων αρθρογραφούν, επεξεργάζονται την «ιδέα» με κριτική, γνώση, φαντασία, ψυχή ...έτσι ώστε η «φωνή» τους να 'ναι βολή στους «βολεμένους», στους νεοφασίστες και «δρόμοι» πολιτισμικών στόχων, ελευθερίας σκέψης, έκφρασης...

Οσων θέλουν να βαδίσουν στα ίδια ιδεολογικά μονοπάτια των κοινωνικών διεκδικήσεων, ταξικών αγώνων, για καλύτερη ζωή, για ανατροπή του άδικου καπιταλιστικού συστήματος, της άναρχης παγκοσμιοποίησης, των άγριων - επίκαιρων - ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών στην Ανατολική Μεσόγειο...

Ο δρόμος θα 'ναι μακρύς, τα χρέη πολλά, τεράστια η ευθύνη... «εκεί» θα ξαναβρεθούμε!

Παραπομπές:

1. Από το ποίημα «Στους μεταγενέστερους», του Μπέρτολτ Μπρεχτ. Μετάφραση Τίτου Πατρικίου, τεύχος Νοεμβρίου 1961.

2. Για όσους ενδιαφέρονται: arxeio-bibikou.gr

3. Αρθρα της Ελένης και του Αντώνη Αντωνιάδη στην «Eλεύθερη Πατρίδα»:

- «Η Φιλοσοφία Οπλο της Επανάστασης. Απάντηση σε οκτώ ερωτήματα του Λουί Αλτουσέρ» - Αρ. φύλλου 1, Χρόνος Α' .

- «Το ξένο Κεφάλαιο στην Ελλάδα», Αρ. φύλλου 14.

- «Παράδεισος για τους ξένους - Το βρετανικό κεφάλαιο», Αρ. φύλλου 20, σελ. 6.

4. Θέση της Ελένης Αντωνιάδη: «Για τους βασικούς παράγοντες που οδήγησαν στο Δεκέμβρη (...) η ξένη επέμβαση. Γιατί πάντα έβρισκαν οι ξένοι έδαφος στον τόπο μας και έβρισκαν πάντα μία τάξη ή μία ομάδα ανθρώπων να εκτελούν τις υποχρεώσεις που επέβαλλαν τα ξένα συμφέροντα» (Δεκέμβρης του '44, Νεότερη Ερευνα, Επιμέλεια Γρηγόρης Φαράκος).

• Η Ιωάννα Κωτσιάβρα - Σάμπου, φίλη και αναγνώστριά τους, προσφέρει με αυτά τα νοσταλγικά λόγια 100 ευρώ ενίσχυση στον «Ριζοσπάστη».