Οι πρόσφατες (12/12) παραινέσεις του πρέσβη των ΗΠΑ στην Ελλάδα, Τζ. Πάιατ, να προχωρήσει ο «διάλογος» μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας, με σκοπό ουσιαστικά να διευκολυνθεί η περιλάλητη συνεκμετάλλευση των ενεργειακών αποθεμάτων στην περιοχή, δεν είναι «κεραυνός εν αιθρία». Ούτε τα διάφορα τέτοια σενάρια που ξαναζεσταίνονται στο φόντο της τουρκικής επιθετικότητας και της προσπάθειας να δημιουργηθούν τετελεσμένα σε βάρος ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων σε Ανατ. Μεσόγειο και Αιγαίο.

Ολες αυτές οι εξελίξεις κουμπώνουν με την «προεργασία» που γίνεται χρόνια τώρα από ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ και αστικά επιτελεία στην Ελλάδα, για διευθετήσεις που θα διευκολύνουν την εμπέδωση της αμερικανοΝΑΤΟικής «σταθερότητας» στην περιοχή, ως αναγκαία προϋπόθεση για την ανάσχεση της επιρροής ανταγωνιστικών δυνάμεων (Ρωσίας, Κίνα κ.ά.), ανοίγοντας ταυτόχρονα το δρόμο για τη δραστηριοποίηση μεγάλων μονοπωλιακών ομίλων, κυρίως στον κλάδο της Ενέργειας, που απαιτούν «ήρεμα νερά» για να κάνουν τις επενδύσεις τους.

Μέσα απ' αυτό το πρίσμα πρέπει να δει κανείς και τις δηλώσεις Πάιατ, με αφορμή τη συμφωνία Τουρκίας - Λιβύης, πως «οι ΗΠΑ εμμένουν στην άποψη ότι η Ανατολική Μεσόγειος πρέπει να είναι μια ζώνη οικονομικής συνεργασίας και ευκαιριών και όλα αυτά τα ζητήματα, συμπεριλαμβανομένης της Ενέργειας, πρέπει να αποτελέσουν κινητήριο μοχλό νέων πλαισίων συνεργασίας»...

Η παρέμβαση αυτή του αμερικανικού παράγοντα δεν είναι βέβαια ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία. Εχει όμως τη σημασία της επειδή γίνεται σε μια συγκυρία όπου πυκνώνουν οι διεργασίες για διευθετήσεις πάνω στο «ώριμο έδαφος» των τετελεσμένων που δημιουργεί η επιθετικότητα της Τουρκίας, με την ανοχή, αν όχι με τη στήριξη, των ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ.

Βέβαια, η σημασία της μεγαλώνει ακόμα περισσότερο εξαιτίας της σύγκλισης όλων των αστικών κομμάτων στην Ελλάδα με τον ευρωατλαντικό σχεδιασμό, που έχει στο επίκεντρο το «βρείτε τα με την Τουρκία», μοιράζοντας «win - win» τον πλούτο της περιοχής.

Τα ίδια έλεγε και πριν από δέκα περίπου χρόνια, τον Αύγουστο του 2010, ο ειδικός απεσταλμένος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών, αρμόδιος για θέματα Ενέργειας, Ρίτσαρντ Μόρνινγκσταρ, ο οποίος, μιλώντας τότε στην «Καθημερινή», σημείωνε για τα Ελληνοτουρκικά:

«Θα ήλπιζα, εάν υπάρχουν φυσικές πηγές Ενέργειας στο Αιγαίο ή σε οποιαδήποτε άλλη αμφισβητούμενη περιοχή, αυτές να βοηθήσουν στην επίλυση του ζητήματος των συνόρων. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να γίνει αυτό. Ο πρώτος είναι να υπάρξει, επιτέλους, συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για τα σύνορα. Αν αυτό δεν είναι δυνατόν, υπήρξαν περιπτώσεις όπου χώρες κατέληξαν σε "εμπορικές διευθετήσεις" και άφησαν το θέμα της οριοθέτησης των συνόρων για το μέλλον. Μπορώ να φανταστώ μια περίπτωση, στο Αιγαίο ή σε κάποια άλλη αμφισβητούμενη περιοχή, όπου το οικονομικό όφελος είναι και για τις δύο χώρες τόσο μεγάλο που τις συμφέρει να καταλήξουν σε μια επιχειρηματική λύση, ακόμη και εάν δεν συμφωνούν στα συγκεκριμένα σύνορα»!

Η τοποθέτησή του αντανακλά ευθέως τη θέση του ΝΑΤΟ, που δεν αναγνωρίζει σύνορα στο Αιγαίο και το αντιμετωπίζει ως ενιαίο επιχειρησιακό χώρο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις προκλήσεις των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων σε αέρα και θάλασσα, με τις πλάτες των ΑμερικανοΝΑΤΟικών. Καθόλου ...συμπτωματικά, τις ίδιες απόψεις εξέφραζε το Δεκέμβρη του 2012 ο Τούρκος υπουργός Επικρατείας, αρμόδιος για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας με την ΕΕ, Εγκεμέν Μπαγίς. Μιλώντας στην κυπριακή εφημερίδα «Σημερινή» τόνιζε:

«Η άποψή μου είναι ότι μπορούμε να ψάξουμε μαζί στην υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου και να εξορύξουμε το πετρέλαιο, που πιθανόν να υπάρχει. Ετσι, θα προκύψει πλούτος και αφθονία και για τις δύο χώρες. Συνεκμετάλλευση 50 - 50 του Αιγαίου. Αυτή είναι η προσωπική μου άποψη, όχι της κυβέρνησης. Ας βρούμε πετρέλαιο, ας βγάλουμε λεφτά, ας τα μοιραστούμε κι έτσι οι πλατφόρμες του πετρελαίου να αποτελέσουν πλατφόρμα για λύση. Πρέπει να μετατρέπουμε τις κρίσεις σε ευκαιρίες. Τα πράγματα που μας ενώνουν είναι πιο σπουδαία από εκείνα που μας χωρίζουν».

Η «προσωπική» του άποψη, βέβαια, ήρθε και έδεσε με εκείνη που είχε εκφράσει λίγους μήνες νωρίτερα ο τότε αντιπρόεδρος της ελληνικής κυβέρνησης, Θ. Πάγκαλος, ότι η ελληνική υφαλοκρηπίδα φθάνει μόνο μέχρι τα 200 μέτρα βάθος βυθού, αφήνοντας έτσι εκτός το μεγαλύτερο μέρος του Αιγαίου, το οποίο με βάση τους ισχύοντες κανόνες του Διεθνούς Δικαίου ανήκει στην Ελλάδα.

Ανάλογες «κατευθύνσεις» χάραζε και η έκθεση της «διεθνούς ανεξάρτητης ΜΚΟ» ICG («Διεθνής Ομάδα Κρίσεων»), που δημοσιοποιήθηκε τον Ιούλη του 2011 και η οποία συνιστούσε ευθέως την απεμπόληση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, με στόχο τη διευθέτηση των ελληνοτουρκικών διαφορών στο Αιγαίο, ώστε να ανοίξει ο δρόμος ακόμα και για συνεκμετάλλευση της περιοχής.

Σημειωτέον, από ηγετικές θέσεις της εν λόγω ΜΚΟ είχαν περάσει κορυφαίοι Αμερικανοί παράγοντες, όπως ο πρώην Πρόεδρος Μπιλ Κλίντον και η πρώην υπουργός Εξωτερικών Κοντολίζα Ράις.

Την εποχή που δημοσιοποιήθηκε η έκθεση, ανάμεσα στα στελέχη της ξεχώριζαν οι Αμερικανοί T. Πίκερινγκ (πρώην πρεσβευτής στη Ρωσία, στην Ινδία, στο Ισραήλ, στην Ιορδανία), M. Αμπράμοβιτς (πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Τουρκία), Γ. Κλαρκ (στρατηγός και επικεφαλής των δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη κατά τους βομβαρδισμούς της Γιουγκοσλαβίας), ενώ στο επιτελείο της ΜΚΟ συμπεριλαμβανόταν και ο Τζ. Σόρος.

Δεν περνά, εξάλλου, απαρατήρητο το γεγονός ότι η δημοσιοποίηση της έκθεσης της ICG συνέπεσε με την επίσκεψη της Αμερικανίδας υπουργού Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον σε Αγκυρα και Αθήνα. Κατά την παρουσία της στην περιοχή, η Κλίντον επανέλαβε τις πάγιες αμερικανικές θέσεις για την ανάγκη διευθετήσεων, ώστε να ανοίξει ο δρόμος σε μεγάλες ενεργειακές μπίζνες, με τη συμμετοχή επιχειρηματικών ομίλων και από τις δύο χώρες.

Σε κάθε περίπτωση, η «πρόταση» της ICG περιελάμβανε τέσσερα βήματα, τα οποία συνοπτικά είχαν ως εξής:

• Πρώτον, τερματισμός των τουρκικών υπερπτήσεων πάνω από ελληνικά νησιά. Δέσμευση της Ελλάδας για αποστρατικοποίηση των νησιών του Αιγαίου. Απομάκρυνση από τις ακτές ή διάλυση της αποβατικής στρατιάς που διατηρεί η Τουρκία.
• Δεύτερον, η Ελλάδα επαναλαμβάνει τη δέσμευση του Σημίτη στη Μαδρίτη «περί αναγνώρισης τουρκικών ζωτικών συμφερόντων», γεγονός που θα ληφθεί υπόψη στην οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών στο Αιγαίο. Σε αντάλλαγμα η Τουρκία θα αναγνωρίσει το Δίκαιο της Θάλασσας, άρα και το δικαίωμα της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια.
• Τρίτον, καταργείται στην πράξη το παραπάνω δικαίωμα, καθώς Ελλάδα και Τουρκία διαπραγματεύονται για περιορισμό των χωρικών τους υδάτων, βασιζόμενες στο όριο των 12 ναυτικών μιλίων. Συμφωνούν σε διάμεσες γραμμές, όπου αυτά τα όρια επικαλύπτονται, και σε περιορισμό των ελληνικών χωρικών υδάτων στα σημεία που θεωρούνται αναγκαία ώστε να διασφαλιστούν κοινώς αποδεκτοί διάδρομοι για διεθνείς διελεύσεις πλοίων μέσω του Αιγαίου.
• Τέταρτον, Τουρκία και Ελλάδα προσφεύγουν για οποιαδήποτε άλλη διαφορά και ειδικώς για το θέμα της υφαλοκρηπίδας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Η αναφορά στη Συμφωνία της Μαδρίτης δεν είναι τυχαία, καθώς στις διμερείς σχέσεις θεωρείται ...εμβληματικής σημασίας το Κοινό Ανακοινωθέν Ντεμιρέλ - Σημίτη τον Ιούλη του 1997, με το οποίο η Ελλάδα, για πρώτη φορά, αναγνώριζε «ζωτικά συμφέροντα» της Τουρκίας στο Αιγαίο.

Η γραμμή εξάλλου των διευθετήσεων με την Τουρκία σε αμερικανοΝΑΤΟικό πλαίσιο, με παζάρι στα κυριαρχικά δικαιώματα και με ανοιχτό το ενδεχόμενο της συνεκμετάλλευσης, υπήρξε διαχρονικό στοιχείο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, ανεξάρτητα από κυβέρνηση και με εναλλαγή της εθνικιστικής και κοσμοπολίτικης ρητορικής, ανάλογα με τη συγκυρία.

Για παράδειγμα, τον Απρίλη του 2011, ο ιστότοπος «WikiLeaks» αποκάλυψε ότι ο τότε πρωθυπουργός, Γ. Παπανδρέου, ελάχιστες μέρες μετά την εκλογή του στην πρωθυπουργία, κατά τη διάρκεια συνάντησης που είχε με τον Ερντογάν στις 9 Οκτώβρη 2009 στην Κωνσταντινούπολη, πρότεινε να παραπεμφθούν τα πάντα στη Χάγη «εκτός της εθνικής κυριαρχίας».

Τα όσα συζητήθηκαν στη συνάντηση περιγράφει σε τηλεγράφημα που έστειλε στην Ουάσιγκτον ο τότε Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα, Ντ. Σπέκχαρντ, με ημερομηνία 14 Οκτώβρη 2009. Σημειώνεται ότι ο τότε Αμερικανός πρέσβης συναντήθηκε με τον Ελληνα πρωθυπουργό, μαζί με τον πρόεδρο του Ινστιτούτου «Brookings», Στρ. Τάλμποτ, στις 12 Οκτώβρη 2009.

Σύμφωνα με το τηλεγράφημα, ο Γ. Παπανδρέου είπε μεταξύ άλλων στον Ρ. Τ. Ερντογάν: «Εάν το ενδιαφέρον της Τουρκίας είναι να αποκτήσει πρόσβαση στα διεθνή ύδατα, στον εναέριο χώρο, στην υφαλοκρηπίδα και στις πλουτοπαραγωγικές πηγές, αυτά τα θέματα μπορούν να λυθούν»!

Αμέσως μετά, αναφέρεται: «Ο Παπανδρέου πιστεύει ότι θα πρέπει να φέρουν αυτά τα θέματα σε ένα τρίτο, ουδέτερο μέρος, όπως η Χάγη, για να αποφασίσει μια δίκαιη λύση, ενώ θα μπορούσαν να διαπραγματευθούν σχεδόν τα πάντα, εκτός της εθνικής κυριαρχίας. Απέρριψε τη θεωρία των "γκρίζων ζωνών", για την οποία πιστεύει ότι υιοθετήθηκε τα τελευταία χρόνια ως πολιτικός ελιγμός και δεν εδραιώνεται σε καμιά νομική βάση. Ωστόσο, ακόμα και γι' αυτό άφησε ένα παράθυρο, λέγοντας ότι ενώ η Ελλάδα θα απορρίψει με σφοδρότητα οποιονδήποτε ισχυρισμό θίγει την εδαφική ακεραιότητα, κανείς δεν μπορεί να εμποδίσει μια χώρα (σ.σ. άρα ούτε την Τουρκία) από το να φέρει όποιο θέμα επιθυμεί στη Χάγη».

Ο Ντ. Σπέκχαρντ, όπως αναφέρει σε σχόλιό του, που περιλαμβάνεται στο τηλεγράφημα, διαβλέπει στις τοποθετήσεις Παπανδρέου διαφοροποίηση της ελληνικής θέσης: «Πρόκειται για σημαντική μετακίνηση, εάν ισχύει. Στο παρελθόν, ενώ οι Ελληνες ήταν ανοιχτοί σε προσφυγή στη Χάγη για τις οικονομικές ζώνες, εμφανίζονταν απρόθυμοι να προσθέσουν όλο το φάσμα των θεμάτων του Αιγαίου, από φόβο ότι οι Τούρκοι θα επιχειρούσαν να τους κάνουν να εγκαταλείψουν τα διεθνή νομικά δικαιώματα που πιστεύουν ότι έχουν από τη Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας και άλλες συνθήκες, μέσα από ένα τουρκικού τύπου παζάρι», επισήμαινε με αποκαλυπτικό τρόπο.

Σημειωτέον, ο Γ. Παπανδρέου φέρεται, κατά τους Αμερικανούς, να επισήμανε στον Τούρκο ομόλογό του ότι η δυνατότητα να κλείσουν αυτά τα ζητήματα έχει χρονικό ορίζοντα. «Είπε στον Ερντογάν ότι θα πρέπει να κινηθούν γρήγορα, καθώς πίστευε ότι είχε περιθώριο ενός χρόνου, το πολύ δεκαοκτώ μηνών, για να επιτύχει κάτι, δεδομένων των περιορισμών που θέτει η οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα, η οποία πιθανότατα θα του δέσει τα χέρια πολιτικά, καθώς τα πράγματα θα γίνονται όλο και πιο δύσκολα»...

Χωρίς ιδιαίτερες διαφοροποιήσεις στις βασικές επιλογές των κυβερνήσεων που ακολούθησαν (κυβέρνηση Σαμαρά και συγκυβέρνηση ΝΔ - ΠΑΣΟΚ), οι οποίες βάδισαν σταθερά στη γραμμή του εφησυχασμού και του εξωραϊσμού σε ό,τι αφορά το βρώμικο ρόλο των ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ και τους κινδύνους από την εμπλοκή της Ελλάδας στα σχέδιά τους, φτάσαμε στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, που ανέπτυξε πλούσια δράση στα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής, σε στενή συνεργασία με τους Αμερικανούς, τόσο στα Ελληνοτουρκικά και στο Κυπριακό, όσο και στις σχέσεις με τη σημερινή Β. Μακεδονία, με κατάληξη τη ΝΑΤΟική Συμφωνία των Πρεσπών.

Το «δόγμα» και της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ στα Ελληνοτουρκικά έδωσε ο πρώην υπουργός του των Εξωτερικών Ν. Κοτζιάς, μιλώντας το Μάρτη του 2019, μετά την αντικατάστασή του, στο λεγόμενο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών: «Αν αρχίσεις στις διεθνείς σχέσεις και είσαι μοναχοφάης, λέγοντας "όλα δικά μου", τότε είσαι κι εσύ μέρος του προβλήματος», είχε πει και συνέχισε:

«Αυτό που πρέπει να κάνεις και που προσπάθησα να κάνω (σ.σ. ως ΥΠΕΞ) είναι και να εξασφαλίσεις την ασφάλεια - με τις δύο τετραμερείς - και να δώσεις μια προοπτική ότι η Τουρκία, όχι στην κυπριακή ΑΟΖ αλλά στη Μεσόγειο συνολικά, θα συμμετάσχει σε αυτή την οικονομική ανάπτυξη. Πρέπει να βρεις τρόπους οργάνωσης επιχειρηματικούς, της μπίζνες, της δουλειάς, που να συμμετάσχει σε αυτό που της αντιστοιχεί και της αρμόζει».

Μάλιστα, ο Ν. Κοτζιάς αναφέρθηκε ειδικά στο Καστελόριζο (και την επήρειά του στον καθορισμό ΑΟΖ) λέγοντας: «Αν νομίζεις, όπως κάνουν μερικοί στην Ελλάδα, ότι η Τουρκία με χιλιάδες μίλια δεν έχει ΑΟΖ, δεν έχει τίποτα, και όλη η ΑΟΖ είναι ξέρω 'γω το Καστελόριζο έχει το 100%, έχει όλη την περιοχή, δεν είναι έτσι. Τα πράγματα θέλουν προσοχή, φιλική πολιτική, Διεθνές Δίκαιο και να τον βάζεις και τον άλλο στο παιχνίδι, για να κατευνάζεις»!

Την ίδια περίοδο, ο τότε υπουργός Εξωτερικών, Γ. Κατρούγκαλος, δήλωνε στο τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων «Αναντολού»: «Η Τουρκία δεν μπορεί να αποκλειστεί στην αμφισβητούμενη περιοχή (σ.σ. της Ανατολικής Μεσογείου), ούτε κανείς μπορεί να πει τίποτα γι' αυτό (...) Πώς μπορεί κάποιος να αποκλείσει την Τουρκία από μια περιοχή στην οποία έχει παράκτια γραμμή πολλών χιλιομέτρων;».

«Οσον αφορά το θέμα των υδρογονανθράκων, ο Γιώργος είπε ότι δεν θα πρέπει να αποκλειστεί η Τουρκία. Τον ευχαριστούμε για το θετικό μήνυμά του», ήταν η απάντηση του Τσαβούσογλου...