Τόσο η πορεία προς τον σχηματισμό της κυβέρνησης συνασπισμού του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος (PSOE) και του σοσιαλδημοκρατικού μορφώματος «Ουνίδας Ποδέμος» (όπου συμμετέχει και το «μεταλλαγμένο» ΚΚ Ισπανίας) με πρωθυπουργό τον Πέδρο Σάντσεθ, όσο και το πρόγραμμά της αναδεικνύουν πόσο παραπλανητικός και ψευδεπίγραφος είναι ο χαρακτηρισμός «προοδευτική κυβέρνηση». Χαρακτηρισμός που, όπως αναμενόταν, υιοθετήθηκε και από διάφορες σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις στην Ελλάδα, με προεξάρχοντα τον ΣΥΡΙΖΑ.

Η κυβερνητική συμφωνία PSOE - «Ποδέμος» επήλθε μέσα σε λιγότερο από 48 ώρες από τη μέρα των πρόωρων εκλογών (10 Νοέμβρη), μεταξύ του Π. Σάντσεθ και του ηγέτη των «Ποδέμος», Πάμπλο Ιγκλέσιας, ο οποίος αναλαμβάνει θέση αντιπροέδρου στη νέα κυβέρνηση. Τα δυο κόμματα βρίσκονταν σε πολύμηνα παζάρια για συγκυβέρνηση μειοψηφίας και μετά τις εκλογές του Απρίλη, χωρίς όμως να καταλήξουν σε συμφωνία, με τους «Ποδέμος» να ζητούν υπουργικές θέσεις. Στη συνέχεια ο Σάντσεθ είχε επιχειρήσει να σχηματίσει μονοκομματική κυβέρνηση μειοψηφίας, όμως τα υπόλοιπα κόμματα δεν έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή.

Την περασμένη Τρίτη τα δυο κόμματα - που συγκεντρώνουν μόλις 155 από τις 350 έδρες του κοινοβουλίου - εξασφάλισαν οριακά ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή χάρη στη στήριξη κομμάτων διαφόρων καταβολών και αποχρώσεων («Εθνικιστικό Κόμμα Βάσκων» - PNV, «Περισσότερο Πατρίδα», «Compromis», «Nueva Canarias», «Teruel Existe» και «Εθνικιστικό Μπλοκ Γαλικίας» - BNG), ενώ αποφασιστικής σημασίας ήταν η αποχή των 13 βουλευτών του σοσιαλδημοκρατικού αυτονομιστικού καταλανικού κόμματος «Ρεπουμπλικανική Αριστερά Καταλονίας» (ERC) και των 5 βουλευτών του εθνικιστικού - αυτονομιστικού «EH Bildu» από τη Χώρα των Βάσκων.

Μάλιστα, η βοήθεια από το ERC για τον σχηματισμό κυβέρνησης ήρθε μετά από μια περίοδο - κυρίως προεκλογικά - οξυμένης ενδοαστικής αντιπαράθεσης και σκληρής φρασεολογίας από πλευράς του PSOE για το καθεστώς της Καταλονίας και μετά από απανωτές διαδηλώσεις στη Βαρκελώνη και αλλού, οι οποίες σημαδεύτηκαν από την αστυνομική βία και τα επεισόδια από μερίδα διαδηλωτών.

Σε κάθε περίπτωση, η ταχύτητα με την οποία προχώρησαν οι διαπραγματεύσεις για το σχηματισμό κυβέρνησης στην Ισπανία, αναδεικνύει τις επιδιώξεις των ισπανικών επιχειρηματικών ομίλων και της ΕΕ για πολιτική «σταθερότητα», για μια κυβέρνηση που θα προχωρήσει τον προϋπολογισμό του 2020 και άλλα μέτρα για την καπιταλιστική ανάπτυξη της Ισπανίας, σε μια περίοδο που «τρέχουν» και ευρύτερες διεθνείς εξελίξεις, διεργασίες εντός της ΕΕ κ.λπ. Εξάλλου, μέχρι τελευταία στιγμή στελέχη του «συντηρητικού» Λαϊκού Κόμματος (PP) έκαναν λόγο για «πατριωτική αποχή» στην ψηφοφορία εμπιστοσύνης, προκειμένου να κυβερνηθεί η χώρα, αλλά και στελέχη του φιλελεύθερου - «κεντροδεξιού» «Πολίτες» (Ciudados) υποστήριζαν μια τρικομματική συγκυβέρνηση Σοσιαλιστών - Λαϊκού Κόμματος - «Πολιτών».

Τελικά PP, «Πολίτες», το εθνικιστικό - ευρωσκεπτικιστικό Vox, το αυτονομιστικό «Μαζί για την Καταλονία» (που συγκυβερνά με το ERC στην περιφέρεια της Καταλονίας) καταψήφισαν τη συγκυβέρνηση PSOE - «Ποδέμος» εκ του ασφαλούς και έχοντας εξασφαλιστεί η αποχή και στήριξη άλλων κομμάτων. Ολες αυτές οι διεργασίες αναδεικνύουν πως οι όποιες διαπραγματεύσεις έγιναν και γίνονται είναι για τα επιμέρους διαχειριστικά ζητήματα και μεταξύ αστικών κομμάτων που δεν έχουν και πολλά να χωρίσουν.

Η συγκυβέρνηση PSOE - «Ποδέμος» είναι η πρώτη κυβέρνηση συνασπισμού στην Ισπανία στη μεταπολιτευτική εποχή και αυτοαποκαλείται «προοδευτική». Οι δέκα βασικοί άξονες της κυβερνητικής συμφωνίας υπόσχονται ώθηση στην καπιταλιστική ανάπτυξη της Ισπανίας βαφτίζοντάς την «δίκαιη» και ορισμένα ψίχουλα στους εργαζόμενους. Είναι χαρακτηριστική η επιστολή του Π. Ιγκλέσιας στα μέλη του κόμματος, λίγες μέρες μετά την ανακοίνωση της κυβερνητικής συμμαχίας με τους Σοσιαλιστές, ενημερώνοντάς τα ότι θα χρειαστεί να βάλουν «νερό στο κρασί τους» στη διαμόρφωση του κυβερνητικού προγράμματος.

Προτεραιότητα της νέας κυβέρνησης είναι η ψήφιση του προϋπολογισμού, ο οποίος ήδη βρίσκεται υπό διαμόρφωση και προσχέδιό του έχει αποσταλεί στην Κομισιόν για έγκριση από τον Οκτώβρη (πριν τις εκλογές). Σύμφωνα με την Κομισιόν, από το προσχέδιο προϋπολογισμού λείπουν 6,6 δισ. ευρώ, που θα πρέπει να εξασφαλιστούν με επιπλέον φορολογικά μέτρα και περικοπές δημόσιων δαπανών.

Οπως σημειώνεται και σε ισπανικά ΜΜΕ, ο προϋπολογισμός του 2020 αφήνει μικρό περιθώριο για «κοινωνικές δαπάνες» και το πρώτο πράγμα που έχει να κάνει η νέα κυβέρνηση θα είναι «να στείλει ένα καθησυχαστικό μήνυμα στις Βρυξέλλες», επιβεβαιώνοντας ότι τα όποια «κοινωνικά μέτρα» δεν πρόκειται να διαταράξουν τη συμφωνημένη δημοσιονομική ισορροπία.

Το οικονομικό επιτελείο του Σάντσεθ έχει αρχίσει να επεξεργάζεται έναν προϋπολογισμό με αυξημένες δαπάνες, εν μέρει για να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις των κομμάτων από τις περιφέρειες, με τα οποία συνήψε συμφωνίες προκειμένου να επιτευχθεί η ψήφος εμπιστοσύνης. Επιπλέον, προβλέπονται μέτρα όπως ο ελάχιστος φόρος μόλις 15% για τις επιχειρήσεις, αύξηση κατά δύο μονάδες του φόρου στα εισοδήματα άνω των 130.000 ευρώ και τέσσερις μονάδες για τα εισοδήματα άνω των 300.000 ευρώ. Αυτά τα μέτρα αφορούν το 0,4% των φορολογουμένων...

Μεταξύ άλλων, στους κυβερνητικούς «άξονες» περιλαμβάνονται «ενίσχυση της ανάπτυξης και της δημιουργίας θέσεων εργασίας» με «καταπολέμηση της επισφάλειας της εργασίας» - σε μια χώρα που η μερική και εποχιακή απασχόληση ξεπερνά το 50% των εργαζομένων - χωρίς όμως να δεσμεύεται για κατάργηση των σχετικών αντεργατικών νόμων. Η προώθηση των «πράσινων» επενδύσεων, η «ενίσχυση μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων» καθώς και η «επαναδημιουργία της βιομηχανίας και του πρωτογενούς τομέα» είναι προτεραιότητες, όπως και η «δημοσιονομική ισορροπία».

Επίσης η κυβέρνηση Σάντσεθ σκοπεύει να μεταρρυθμίσει το συνταξιοδοτικό σύστημα «για να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητά του», κάτι που μεταφράζεται σε μέτρα όπως η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, η μείωση των κρατικών δαπανών, η αύξηση των εισφορών, η ιδιωτικοποίηση του συστήματος κ.ά. Παράλληλα, σχεδιάζεται είτε η αύξηση της κατώτατης σύνταξης, είτε η θέσπιση της λεγόμενης «ελάχιστης εγγυημένης σύνταξης», η οποία σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία είναι μια σύνταξη φτώχειας που δίνεται μετά από πολλές προϋποθέσεις και γραφειοκρατία.

Μετά από διαπραγματεύσεις με τους «κοινωνικούς εταίρους» (συνδικάτα και εργοδοτικές ενώσεις) η κυβέρνηση προτίθεται να καταργήσει ορισμένες πτυχές της «Εργατικής Μεταρρύθμισης» που έγινε το 2012 με πρωθυπουργό τον Μαριάνο Ραχόι (PP). Π.χ. να απαγορευτούν οι απολύσεις για απουσία λόγω ασθενείας, ένα από τα κεντρικά αιτήματα των (σοσιαλδημοκρατικών) συνδικάτων και η κλαδική ΣΣΕ να υπερισχύει της επιχειρησιακής. Αυτά τα μέτρα, όπως και η αύξηση του κατώτατου μισθού και η φορολόγηση των υψηλών εισοδημάτων, δεν έχουν μπει στο άμεσο χρονοδιάγραμμα της κυβέρνησης και παραπέμπονται στο απώτερο μέλλον, όταν ανακάμψει η οικονομία...

Από το κυβερνητικό πρόγραμμα δεν θα μπορούσαν να λείπουν μέτρα για την ενίσχυση των «πράσινων επενδύσεων», ένα από τα πεδία σφοδρού παγκόσμιου ανταγωνισμού. Υπό τον τίτλο «καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής» προβλέπονται μέτρα για μείωση των εκπομπών ρύπων και για την ενεργειακή μετάβαση. Με στόχο έως το 2050 το 100% της ηλεκτρικής ενέργειας να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές και το 85% - 95% πριν από το 2040.

Το ζήτημα της Καταλονίας ήταν προεκλογικά και παραμένει στο επίκεντρο της ενδοαστικής αντιπαράθεσης.

Προκειμένου το PSOE να εξασφαλίσει την αποχή του ERC, υποσχέθηκε πως μέσα σε 15 μέρες θα ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην κυβέρνηση και την τοπική κυβέρνηση της Καταλονίας. Η κυβέρνηση PSOE - «Ποδέμος» θα επιδιώξει οι όποιες «παραχωρήσεις» να περιοριστούν σε μία μεταρρύθμιση του Καθεστώτος Αυτονομίας της περιφέρειας αυτής, προσφέροντας μεγαλύτερη αυτονομία και ενδεχομένως περισσότερα προνόμια.

Από την πλευρά τους οι Καταλανοί διεκδικούν την έγκριση ενός δημοψηφίσματος για την αυτοδιάθεση της περιφέρειας, κάτι που όμως απαιτεί μεταρρύθμιση του Συντάγματος και η συγκυβέρνηση Σοσιαλιστών - «Ποδέμος» δεν διαθέτει πλειοψηφία. Επίσης ζητούν αμνηστία για τους αυτονομιστές πρώην ηγέτες που καταδικάστηκαν για το δημοψήφισμα ανεξαρτησίας το 2017.