Μία ακόμα σημαντική πτυχή της «πράσινης» ατζέντας της ΕΕ αποτελεί η προώθηση της ηλεκτροκίνησης, με σκοπό την απόσπαση μεγαλύτερου κομματιού από την «πίτα» των διεθνών αγορών για λογαριασμό των ευρωπαϊκών ομίλων αυτοκινητοβιομηχανίας, που βλέπουν να μένουν πίσω έναντι των ανταγωνιστών τους.

Τα στοιχεία σχετικά με τις πωλήσεις ηλεκτροκίνητων οχημάτων ανά τον κόσμο καταγράφουν το χαμένο έδαφος για τις ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες έναντι των κινεζικών, αμερικανικών, ιαπωνικών και νοτιοκορεατικών κατασκευαστών. Στο πλαίσιο της συνολικότερης πολιτικής της για την «πράσινη» οικονομία, η ΕΕ προωθεί μια σειρά μέτρων για την ενίσχυση της αγοράς ηλεκτρικού αυτοκινήτου, όπως επίσης της παραγωγής μπαταριών και ανάπτυξης υποδομών φόρτισης, επιδιώκοντας καταρχήν να αξιοποιήσει την ενιαία εσωτερική της αγορά.

Η αγορά ηλεκτρικού αυτοκινήτου είναι ταχέως αναπτυσσόμενη σε όλο τον κόσμο. Υπολογίζεται ότι το 2017 υπήρχαν σε όλο τον κόσμο 3,1 εκατ. ηλεκτρικά αυτοκίνητα, τα διπλάσια σε σχέση με το 2016, ενώ το 40% αυτών βρίσκονταν στην Κίνα. Υπήρχαν επίσης περίπου 250.000 ελαφρά φορτηγά και ένας πολύ μεγαλύτερος αριθμός - ξεπερνούσε το 1 δισ. - δίκυκλων και τρίκυκλων.

Η Νορβηγία βρίσκεται στην πρώτη θέση των χωρών από άποψη πωλήσεων τέτοιων οχημάτων, αφού την ίδια χρονιά το 39% των νέων αυτοκινήτων εκεί ήταν ηλεκτρικά. Βρίσκεται επίσης στην πρώτη θέση από την άποψη του μεριδίου αυτών των οχημάτων στο σύνολο του στόλου της χώρας, με 6,4%.

Η παγκόσμια παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων εντοπίζεται στην Κίνα, στην Ευρώπη, στην Ιαπωνία, στη Νότια Κορέα και στις ΗΠΑ, με την Κίνα να παράγει το 50% οχημάτων, σύμφωνα με στοιχεία του 2017, ακολουθούμενη από την Ευρώπη με 21%, τις ΗΠΑ με 17%, την Ιαπωνία με 8% και τη Ν. Κορέα με 3%.

Η αγορά της ΕΕ ακόμα κυριαρχείται από συμβατικού τύπου οχήματα, ωστόσο το μερίδιο των ηλεκτρικών αυξάνεται με γοργούς ρυθμούς. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ενωση Αυτοκινητοβιομηχανιών, το μερίδιο αγοράς ηλεκτρικών οχημάτων το 2018 αντιστοιχούσε στο 2% του συνολικού στόλου, εμφανίζοντας αύξηση ύψους 30% συγκριτικά με το 2017. Σημαντικό εμπόδιο στην ανάπτυξη της αγοράς θεωρείται το γεγονός ότι ακόμα οι επιλογές μοντέλων είναι περιορισμένες, οι τιμές τους αρκετά υψηλότερες συγκρινόμενες με τα συμβατικά, ενώ ακόμα δεν έχουν αναπτυχθεί πλήρως και όλες οι σχετικές υποδομές, με πρώτες τους σταθμούς φόρτισης. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ένα ηλεκτρικό όχημα κοστίζει σήμερα κατά μέσο όρο τουλάχιστον 40% περισσότερο από ένα συμβατικό όχημα.

Για την «εφόρμηση» στα νέα αυτά πεδία κερδοφορίας, η Κομισιόν λαμβάνει ειδική μέριμνα για την αλλαγή του σκηνικού, παρέχοντας μια σειρά από κίνητρα άμεσης και έμμεσης ενίσχυσης προς τους ομίλους για την ενίσχυση της αγοράς ηλεκτρικών αυτοκινήτων.

Ετσι, το 2016 η Επιτροπή δημοσίευσε το στρατηγικό σχέδιο για την «κινητικότητα χαμηλών εκπομπών», στο πλαίσιο της οποίας καλούνται τα κράτη - μέλη να υιοθετήσουν ειδικά φορολογικά σχέδια για την προώθηση της ηλεκτροκίνησης. Στο ίδιο κείμενο σημειώνεται ότι θα πρέπει το συντομότερο να ληφθούν μέτρα για την αύξηση των υποδομών φόρτισης στο οδικό δίκτυο και τη χρήση ηλεκτρισμού που έχει παραχθεί μέσω ΑΠΕ στην ηλεκτροκίνηση, αλλά και μέτρα για την «ευαισθητοποίηση» των πολιτών σχετικά με την αναγκαιότητα αντικατάστασης του στόλου οχημάτων από ηλεκτρικά οχήματα.

Σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση του τομέα, η ΕΕ μόνο την τελευταία διετία έχει αποδώσει 350 εκατ. ευρώ από το πρόγραμμα «Horizon 2020» για την ενίσχυση της έρευνας και ανάπτυξης τεχνολογιών μπαταριών, ενώ το 60% του προγράμματος «Συνδέοντας την Ευρώπη» (Connecting EuropeFacility - CEF), που διαθέτει συνολικά κονδύλια ύψους 42,3 δισ. ευρώ, θα χορηγηθεί σε δράσεις για τον ίδιο σκοπό.

Οπως προαναφέρθηκε, η έλλειψη υποδομών φόρτισης θεωρείται σημαντικός παράγοντας που εμποδίζει την ανάπτυξη της αγοράς με πιο ταχείς ρυθμούς. Σήμερα, ενώ η Ολλανδία, η Γερμανία και η Γαλλία έχουν αναπτύξει ένα μεγάλο δίκτυο τέτοιων υποδομών, σοβαρές ελλείψεις εντοπίζονται σε χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Για παράδειγμα, το 2017 η Ολλανδία διέθετε 32.000 σημεία επαναφόρτισης και στην Ελλάδα υπήρχαν μόλις 40. Στους ευρωπαϊκούς αυτοκινητοδρόμους ταχείας κυκλοφορίας υπάρχουν σήμερα σημεία φόρτισης ανά 60 χλμ., ωστόσο η Επιτροπή έχει βάλει στόχο την ανάπτυξη των υποδομών και στα εθνικά δίκτυα, υπολογίζοντας ότι απαιτούνται 440.000 σημεία φόρτισης μέχρι το 2020 και 2 εκατ. μέχρι το 2025. Σ' αυτό το πλαίσιο, το αμέσως επόμενο διάστημα θα ληφθούν περαιτέρω μέτρα για τη δημιουργία τέτοιων υποδομών σε χώρους εργασίας, εμπορικά καταστήματα, ακόμα και κατοικίες.

Εξίσου σημαντικό ζήτημα είναι η ανάπτυξη και παραγωγή μπαταριών. Πρόκειται για μια αγορά που σήμερα αποτιμάται στα 250 δισ. ευρώ παγκοσμίως, με τις κινεζικές βιομηχανίες να έχουν τον πρώτο λόγο, όμως η ΕΕ θέλει να αλλάξει την κατάσταση και να καρπωθεί μεγαλύτερο κομμάτι της αγοράς. Από το 2011 μέχρι το 2015, η Ιαπωνία ήταν μακράν η πρώτη παραγωγός χώρα μπαταριών ηλεκτρικών οχημάτων. Το 2016, ωστόσο, η Κίνα έγινε η πρώτη παραγωγός χώρα, ξεπερνώντας την παραγωγή που είχαν πετύχει στο ίδιο διάστημα Ιαπωνία και Νότια Κορέα μαζί. Το 2017, η παραγωγή μπαταριών της Κίνας για οχήματα χαμηλού κυβισμού ήταν 11 φορές μεγαλύτερη απ' αυτή των ΗΠΑ και 22 φορές μεγαλύτερη απ' αυτή της ΕΕ, διαθέτοντας 6 μεγάλες βιομηχανίες που παρήγαγαν μπαταρίες για περισσότερα από 100.000 οχήματα ετησίως η καθεμία. Στις 13 κορυφαίες παγκοσμίως τέτοιες βιομηχανίες, που προμηθεύουν το 94% της παγκόσμιας παραγωγής, οι 7 βρίσκονταν στην Κίνα, 3 στην Ιαπωνία και 3 στη Ν. Κορέα. Συνολικά η Κίνα σήμερα πραγματοποιεί σχεδόν τη μισή παγκόσμια παραγωγή και ποσοστά κυμαινόμενα μεταξύ 10% και 17% αντιστοιχούν σε Ευρώπη, Ιαπωνία, Ν. Κορέα και ΗΠΑ.

Η ενίσχυση της παραγωγής ευρωπαϊκών μπαταριών είναι βέβαιο ότι το αμέσως επόμενο διάστημα θα επιφέρει και σημαντικές αλλαγές στην περιβαλλοντική νομοθεσία της ΕΕ, για τη διαχείριση επικίνδυνων τοξικών υλικών όπως το κοβάλτιο, το κάδμιο, ο μόλυβδος κ.ά. Ηδη, μεγάλοι όμιλοι που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή, μεταφορά και ανακύκλωση τέτοιων υλικών ζητούν από την Επιτροπή την αλλαγή της σχετικής νομοθεσίας που διέπει ολόκληρη την αλυσίδα παραγωγής διαχείρισης τέτοιων υλικών, προτάσσοντας την «ανάγκη» παραγωγής 100% ευρωπαϊκών μπαταριών.

Πλήρως συντονισμένη με τους στόχους της ΕΕ για την προώθηση της ηλεκτροκίνησης είναι η Ελλάδα. Τόσο η προηγούμενη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ όσο και η σημερινή της ΝΔ διατράνωσαν την αποφασιστικότητά τους να κάνουν ό,τι περνά από το χέρι τους, ακόμα και σε «συνθήκες στενού δημοσιονομικού πλαισίου», για την προώθηση της εν λόγω αγοράς μέσω μιας σειράς μέτρων και κινήτρων προς τους επιχειρηματίες.

Το Εθνικό Σχέδιο για το Κλίμα δίνει συγκεκριμένες κατευθύνσεις για την επίτευξη του στόχου. Ειδικότερα: Tη διεύρυνση της «αγοραστικής βάσης» της ελληνικής αγοράς, την αντικατάσταση παλαιότερων οχημάτων με «καθαρά» οχήματα υβριδικής και αμιγώς ηλεκτρικής τεχνολογίας, την αύξηση του υφιστάμενου μεριδίου των ηλεκτρικών οχημάτων (0,33%) σε τουλάχιστον 8,7% έως το 2024, την ανάπτυξη νέων υποδομών και παροχής κινήτρων για την αγορά τέτοιου τύπου οχημάτων και την προώθηση της ηλεκτροκίνησης μέσω «καμπάνιας ενημέρωσης» του κοινού. Τα κίνητρα διακρίνονται σε αυτά που παρουσιάζουν αμιγώς οικονομικό χαρακτήρα, όπως επιδότηση στην τιμή αγοράς, μείωση κόστους ταξινόμησης και χρήσης μέσω φορολογικών απαλλαγών, ειδική τιμολογιακή πολιτική στα προγράμματα ασφάλισης, μειωμένα διόδια, έκπτωση στην ακτοπλοΐα για το ηλεκτρικό όχημα κ.λπ., και σε εκείνα που διευκολύνουν τη χρήση τους, όπως είσοδος και καθημερινή κυκλοφορία εντός των μεγάλων αστικών κέντρων, ελεύθερη στάθμευση στους δήμους όπου εφαρμόζεται ελεγχόμενη στάθμευση, υποστήριξη δημιουργίας δικτύων παροχής Ενέργειας για την επαναφόρτιση των οχημάτων κ.ο.κ. Στο πρόσφατο φορολογικό νομοσχέδιο περιλαμβάνονται συγκεκριμένα μέτρα για την προώθηση χρήσης των επιβατικών ηλεκτρικών οχημάτων και μέσων μαζικής μεταφοράς, δίνοντας «κίνητρα» και σε επιχειρήσεις προκειμένου να επιλέγουν την αγορά ή μίσθωση τέτοιου τύπου οχημάτων.

Αξίζει τέλος να σημειώσουμε ότι ο αρμόδιος υπουργός Περιβάλλοντος, Κ. Χατζηδάκης, πρόσφατα επισκέφθηκε την Ολλανδία, όπου συναντήθηκε με τους υπουργούς Οικονομικών και Κλιματικής Αλλαγής - Περιβάλλοντος της χώρας, αλλά και με εταιρείες («Allego», «Alfen» και «Leaseplan») που δραστηριοποιούνται στην ανάπτυξη υποδομών φόρτισης. Δήλωσαν μάλιστα, όπως τόνιζε η σχετική ανακοίνωση του υπουργείου, «έτοιμοι να συνδράμουν την Ελλάδα στην ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης»...

Πηγές

https://www.statista.com/statistics/960121/sales-of-all-electric-vehicles-worldwide-by-model/

https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2019/637895/EPRS_BRI(2019)637895_EN.pdf

http://www.ev-volumes.com/country/total-world-plug-in-vehicle-volumes/

https://www.euractiv.com/section/batteries/news/hazards-ahead-electric-cars-face-battery-recycling-hurdles-in-europe/