ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 13 Μάη 2001
Σελ. /32
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Η ΑΛΛΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ
Να μην ενδίδει!

«

Θέλετε να πιστέψω πως είμαι εκτός τόπου και χρόνου; Οτι ο άνθρωπος, δηλαδή, πρέπει να τρέχει - πάντα- πίσω από... τρέχοντα; Αν στο μυαλό του έρθει το ζήτημα της αισθητικής, για παράδειγμα, πρέπει να αλλάξει κουβέντα; Αν αρχίσει να συζητάει για την ουσία της τέχνης, για τη σχέση της τέχνης με την πραγματικότητα, για τις μεθόδους δημιουργίας, για τα κριτήρια του ωραίου, για τις φόρμες, για τα είδη της τέχνης, για το περιεχόμενο, θα είναι σαν να πετάει στα σύννεφα»;

Εκεί ακούστηκε το πρώτο κορνάρισμα. Διασταύρωνε τη Μαυρομιχάλη με τη Διδότου. Ομως, ούτε την κόρνα του αυτοκινήτου, ούτε τη μούντζα του οδηγού είδε.

«Και καλά με την τέχνη», συνέχισε χειρονομώντας, «αν όμως το μυαλό του ζητήσει διευκρινίσεις σχετικά με τις διαφορές που υπάρχουν στον ιστορικό υλισμό με τον διαλεκτικό υλισμό, πάλι πρέπει να πει... βιάζομαι; `Η αυτό το ζήτημα δεν αφορά τους ανθρώπους; Δεν είναι ένα θέμα, που όσο καλύτερα το γνωρίζεις, τόσο ευκολότερος - και αποτελεσματικότερος - γίνεται ο αγώνας σου; Γιατί άλλο πράγμα να πλησιάζεις το μέλλον με τις γνώσεις του Φόιερμπαχ και άλλες με αυτές του Μαρξ και του Ενγκελς. Γιατί άλλο πράγμα να ερμηνεύεις τον κόσμο και άλλο να τον αλλάζεις. Χρήσιμα, βέβαια, και τα δυο, όμως χρησιμότερο είναι να ξέρεις τις διαφορές τους».

Στο σημείο αυτό μπήκε στο φούρνο λίγο πριν την Αραχώβης. Πήρε δύο φραντζόλες ψωμί, μισό κιλό κουλούρια και ένα γάλα. Πλήρωσε...

«Διαφορές, επίσης, υπάρχουν, και πρέπει - και αυτές- να τις γνωρίζει ο άνθρωπος, και ανάμεσα στην αστική δημοκρατία και τον φασισμό. Παρότι και τα δυο είναι εργαλεία του χρηματιστηριακού κεφαλαίου, διαφέρουν. Αλλιώς εκφράζει τη δύναμή του το ένα και αλλιώς το άλλο. Και αυτό πρέπει να το γνωρίζει ο άνθρωπος. Οταν τα πράγματα κυλάνε "ήρεμα" η άρχουσα τάξη λύνει τα προβλήματά της με τους εργαζόμενους με "δημοκρατικά" μέσα. Οταν, όμως, δυναμώσουν οι εργατικοί αγώνες, πληθύνουν οι εργατικές απαιτήσεις, τότε ένα από τα ενδεχόμενα είναι και ο φασισμός. Δεν υπάρχουν δισταγμοί, όταν η άρχουσα αστική τάξη πρέπει να κρατηθεί στην εξουσία. Οι αυταπάτες δε βοηθάνε τους σωστούς συλλογισμούς...».

Εδώ, Μαυρομιχάλη και Καλλιδρομίου κοντοστάθηκε, μηχανικά. Ωστόσο, δεν είναι σίγουρο αν έκανε τον έλεγχο, που επιβάλλεται να γίνεται στις διασταυρώσεις.

«Πολυτέλεια είναι να ασχοληθεί ο άνθρωπος με τη θεωρία του Παυλώφ τη σχετική με τον ύπνο; Να ερευνήσει, δηλαδή, αν η θεωρία της αναστολής των διεγέρσεων του οργανισμού του ανθρώπου, κατά τη διάρκεια του ύπνου, ισχύει και για την κοινωνία. Εάν, δηλαδή, απλώς αναστέλλονται οι διεργασίες της κοινωνίας όταν - και αυτή- «κοιμάται», και δε σταματούν οριστικά; Γιατί άλλο πράγμα να ξέρεις ότι η κοινωνία βρίσκεται σε αναστολή και άλλο ότι έχει πεθάνει».

Μαυρομιχάλη και Ισαύρων γωνία σταμάτησε στο περίπτερο για εφημερίδα.

«Τι έλεγα; Ναι, φυσικά και δεν είναι προκαθορισμένη η πορεία, η εξέλιξη της κοινωνίας, το μέλλον της ανθρωπότητας, από κάποια άγνωστη, υπερφυσική δύναμη. Η μοιρολατρία δεν είναι προϊόν γνώσης, είναι αποτέλεσμα άγνοιας. Μιας άγνοιας που σε οδηγεί κατευθείαν στην υποταγή. Αλλο πράγμα να πιστεύεις πως δε γίνεται τίποτα από εμένα - εμένα με τη γενική έννοια- και άλλο ότι τα πάντα γίνονται από εμένα- πάλι με τη γενική έννοια...».

Μαυρομιχάλη και Τσιμισκή σταμάτησε να περάσει το μικρό Βαν. «Σε αυτό το δρόμο πρέπει να μπούνε φανάρια», σκέφτηκε.

«Μα στ' αλήθεια, όλα ετούτα είναι άσχετα με την αισθητική, άσχετα με την τέχνη», συνέχισε το θυμωμένο μονόλογό του. «Θέλουν να με κάνουν να πιστέψω πως όλα αυτά δεν μπορούν να γίνουν "καλλιτεχνικές εικόνες, προσιτές στις αισθήσεις"; Πως όλα ετούτα δεν μπορούν να γίνουν καλλιτεχνικό έργο; Η άρνησή τους να εγκρίνουν την πρότασή μου απαντάει στη μοιρολατρία τους ή στη σκοπιμότητά τους; Πρέπει να το ερευνήσω. Γιατί άλλο πράγμα η μοιρολατρία και άλλο η σκοπιμότητα».

Βάζει το κλειδί στην κλειδαριά. Πάντα έχει δυσκολίες στο άνοιγμα. Και πάντα ξεχνάει να ρωτήσει τον κλειδαρά «αν είναι τα δόντια του κλειδιού χαλασμένα ή το εσωτερικό της κλειδαριάς πληγωμένο». Πάντα, όμως, έστω και δύσκολα ανοίγει. Και πάντα βλέπει να τον περιμένει η αλληλογραφία του. Είναι τόσο αγαπητός, τόσο αποδεκτός και ευπρόσδεκτος! Τον καλούν σε πολλές εκδηλώσεις... Οι καλλιτέχνες είναι πάντα καλοδεχούμενα άτομα σε κοινωνικές συναθροίσεις. Σε χώρους, δηλαδή, ακίνδυνους. Εκεί όπου- από τα πράγματα- μένουν σιωπηλοί. Εκεί όπου - από τα πράγματα- απλώς «παραβρίσκονται». Εκεί που - από τα πράγματα- μεταβάλλονται σε κομπάρσους!

«Ο Καλλιτέχνης πρέπει να βλέπει τον κόσμο κριτικά» συνέχισε ανεβαίνοντας τη σκάλα. «Πρέπει να μην ενδίδει...»


Του
Νίκου ΑΝΤΩΝΑΚΟΥ


Κάποιες άγνωστες μητέρες

Η Ημέρα της Μητέρας περνάει συνήθως με την προσφορά λίγων λουλουδιών και κάποια γλυκανάλατα λογύδρια, χωρίς να μεταφράζεται από το κράτος σε πράξεις για τη στήριξη της μητρότητας - που χάνει μέρα με τη μέρα κι αυτά τα - ανεπαρκή - κοινωνικά κεκτημένα.

Διαβάζοντας κανείς το βιβλίο του δημοσιογράφου Δημήτρη Σέρβου «Το Παιδομάζωμα και ποιοι φοβούνται την αλήθεια», που εκδόθηκε πρόσφατα από τη «Σύγχρονη Εποχή», φρίττει μπροστά σε όσα τράβηξαν οι χιλιάδες ανώνυμες μητέρες της προηγούμενης γενιάς: Μητέρες ηρωικές, που, όμως, δεν τιμήθηκαν ποτέ για όσα προσέφεραν στην πατρίδα, στην κοινωνία και στη νέα γενιά. Ποιοι, άραγε, αναλογίστηκαν τον πόνο όλων αυτών των μανάδων, τα ψυχικά και σωματικά μαρτύρια που είχαν υποστεί τις οδυνηρές μέρες και νύχτες των μεταπολεμικών χρόνων; Αυτές τις σκέψεις κάναμε, διαβάζοντας συγκλονιστικές μαρτυρίες για τις μητέρες ή από μητέρες που για πρώτη φορά αποκαλύπτονται: Το βιβλίο, καρπός μακρόχρονης μελέτης, έρχεται να ρίξει φως στις σκοτεινές πλευρές της ιστορίας μας, που αλλοιώνουν οι παραχαράκτες της - όπως, άλλωστε, κάνουν συνήθως οι νικητές... Με γραπτές μαρτυρίες, ιστορικά και φωτογραφικά στοιχεία, αποκαλύπτεται το μεγάλο έγκλημα του παιδομαζώματος, που οργάνωσε η Φρειδερίκη με την ενεργό συμμετοχή Αμερικανών αξιωματούχων: Ηταν η αρπαγή χιλιάδων παιδιών μέσα από την αγκαλιά των μανάδων τους στα χωριά της Μακεδονίας, της Θράκης, της Ηπείρου, ο εγκλεισμός 55.000 αγοριών και κοριτσιών σε αναμορφωτήρια - φυλακές, η αγοραπωλησία και υιοθεσία βρεφών κυρίως στην Αμερική, ο βασανισμός ανηλίκων, η πλύση εγκεφάλου που τους έκαναν για να μισήσουν τους γονείς, ακόμα και τη μητέρα τους... Κι ακόμα, το δίλημμα που έθεταν στις αγωνίστριες να κάνουν δήλωση ή να χάσουν τα μωρά τους... Ολα αυτά τα αίσχη, όλη αυτή η οδύνη «σκεπάστηκαν» ή αλλοιώθηκαν από την ασύδοτη προπαγάνδα που ακολούθησε τον εμφύλιο πόλεμο που επέβαλαν στον τόπο μας...

«Ηταν τέτοια η "πλύση" στο κεφάλι των παιδιών για να καλλιεργηθεί το μίσος ενάντια και σ' αυτούς τους γονείς τους, γράφει ο ερευνητής, που ένα απ' αυτά στην παιδούπολη - αναμορφωτήριο της Λάρισας όπου το επισκέφθηκε η μάνα του, που μόλις είχε αποφυλακιστεί, φέρνοντάς του γλυκίσματα, εκείνο της είπε: "Μάνα, πόσους σκότωσες;". Γενίτσαρους θέλανε τα παιδιά να απαρνηθούν τους γονείς τους, που ήταν μαχητές του ΔΣΕ ή ακόμα ήταν απλά αριστεροί, προοδευτικοί άνθρωποι».

Κι όμως, ο στόχος αυτός, σύμφωνα με στοιχεία του συγγραφέα, δεν επιτεύχθηκε

Πιο αποτελεσματική μέθοδος για να ξεχάσουν τα παιδιά τελείως τις ρίζες τους ήταν να υιοθετηθούν από ξένους. Πώς; «Πολλοί γονείς, γράφει ο Δημήτρης Σέρβος, ή παππούδες και γιαγιάδες - στη φύλαξη των οποίων ήταν τα παιδιά καταδιωκόμενων μαχητών του ΔΣΕ - που δεν είχαν τα μέσα να τα θρέψουν, αναγκάζονταν να τα βάζουν σε ορφανοτροφεία, με την πρόθεση να τα πάρουν πίσω μόλις μπορέσουν. Τα "ιδρύματα" αυτά, που βρίσκονταν κάτω απ' τον έλεγχο της Φρειδερίκης, όταν έφτασε η ώρα να επιστρέψουν τα παιδιά στους φυσικούς τους γονείς ή στους συγγενείς τους, παράδιναν πλαστά πιστοποιητικά δήθεν θανάτου των παιδιών τους, ενώ, αντίθετα, την οικογένεια που επιθυμούσε να υιοθετήσει την προμήθευαν με πλαστά πιστοποιητικά περί δήθεν θανάτου της μητέρας του παιδιού. Να σημειωθεί ότι ακόμη και σήμερα παραμένει άγνωστος ο αριθμός των παιδιών, που υιοθετήθηκαν παράνομα ή νόμιμα από οικογένειες του εξωτερικού». Ετσι, αποφεύχθηκε να γίνουν κι αυτά «μιάσματα», αφού δε γνώρισαν ποτέ την πραγματική μητέρα ή τον πατέρα τους...

Και τα παιδιά, που ήταν κάπως μεγαλύτερα και είχαν ήδη προσβληθεί από το «μικρόβιο»; Πολλά απ' αυτά δολοφονήθηκαν σε ομαδικές σφαγές μαζί με τις μητέρες τους, άλλα εκτελέστηκαν επίσημα (π.χ. στην Κέρκυρα), άλλα σύρθηκαν σε εξορίες και ακόμα μαρτύρησαν στη Μακρόνησο. Παιδιά αμούστακα από 13-17 χρόνων υπέστησαν τα πάνδεινα, όπως αποκαλύπτεται στο βιβλίο και όπως επιβεβαιώνει με την προσωπική του μαρτυρία ο Βασίλης Φυτσιλής σ' ένα άλλο βιβλίο: «Κουβεντιάζοντας με τον Γιάννη - το πικρό οδοιπορικό ενός μικρού αντάρτη». Στο «ειδικό κέντρο ανηλίκων», τα έφεραν σε τέτοια κατάσταση, ώστε να κόβουν τις φλέβες τους, να καταπίνουν τις ουρές από κουτάλια, αναπτήρες, να παίρνουν δηλητήριο για να γλιτώσουν από τη φρικτή ζωή. Κάποια τρελάθηκαν... Αλίμονο σ' αυτά, αλλά και στις μητέρες τους. Τρισαλίμονο και στις εξόριστες αγωνίστριες στη Χίο, που τον Ιούλη του 1948 είδαν να τους αρπάζουν μέσα από τα χέρια 21 παιδιά. Τα έκλεισαν σε ορφανοτροφεία για να αποσπάσουν δηλώσεις από τις μητέρες τους. Ομως, οι γυναίκες έσφιξαν την καρδιά τους μπροστά στη συμφορά: Δεν υπέγραψε καμία! Πάλι από το στρατόπεδο της Χίου, το Μάρτη του 1949, άρπαξαν σαράντα παιδιά, τα μετέφεραν με αρματαγωγά και τα έκλεισαν στις παιδουπόλεις της Φρειδερίκης. Πολλά απ' αυτά χάθηκαν ή πουλήθηκαν... Κι όμως, αναρωτιόμαστε: Πόσες μητέρες σάπισαν στις φυλακές με τα παιδιά τους να μεγαλώνουν σε ξένα χέρια; Κάποιες δεν άντεξαν και έγιναν νευροπαθείς...

Τα νεαρά κορίτσια είχαν συχνά να αντιμετωπίσουν άλλο είδος βασανιστηρίων. Τις κακοποιούσαν, τις βίαζαν και μετά τις διοχέτευαν σε πορνεία της επαρχίας... Μερικές απ' αυτές ήταν μόλις πάνω από οκτώ χρόνων, όταν κακοποιήθηκαν...

Απανθρωπιά...

* Σπαρακτικές οι μαρτυρίες του βιβλίου, που αναφέρονται στις μητέρες. Αυτές, λ.χ., που βάδιζαν μέρα - νύχτα με κίνδυνο της ζωής τους για να βρουν καταφύγιο έξω από τα σύνορα, να γλιτώσουν τα παιδιά τους από την πείνα και τους βομβαρδισμούς. Η Ευαγγελία Τόπα - Γουναροπούλου, δασκάλα, που πήρε μέρος σαν υπεύθυνη συνοδός σε αποστολή παιδιών, κατέγραψε το μαρτύριο των μανάδων, που, φορτωμένες τα μικρότερα παιδιά τους, παρακινούσαν όσα μπορούσαν να περπατήσουν να μη μένουν πίσω. Εξαντλητικές πορείες, δάκρυα, τρόμος... μέσα στο σκοτάδι, στις ερημιές. Για πρώτη φορά, δημοσιεύεται έγγραφη μαρτυρία μαχήτριας του ΔΣΕ, που περιέχεται στα αρχεία του Ιστορικού Τμήματος του ΚΚΕ με τίτλο «Ο Χρηστάκης απ' τον Πολύγυρο». Είναι οι περιπέτειες της Λουκίας Χλιάπα, συζύγου αντάρτη, με το μωρό της τεσσάρων μόνο μηνών, που γνώρισε δίπλα στη μάνα του κρατητήρια, χώρους μεταγωγών, θαλασσοπνίγματα, τρικυμίες, εξορία στην Ικαρία, τρομοκρατία. Τη μητέρα του την έβαλαν μαζί με άλλες γυναίκες και γέρους να μαζεύουν νάρκες σε επικίνδυνες περιοχές. Αρρωστη βαριά, δεν άφηναν να τη δει γιατρός, επειδή ο άντρας της ήταν στο βουνό. Για να την τρομοκρατήσουν, όπως και άλλες γυναίκες και να απαρνηθούν τους δικούς τους, τους έδειχναν κεφάλια σκοτωμένων παλικαριών και τις απειλούσαν ότι δε θα επιζήσουν... Το 1948, η μητέρα παίρνει την απόφαση να βγει στο βουνό μαζί με το μικρό...

* ...Μάνα τριών αγοριών, η Σταματίνα Κοροβέση, από την Κοκκινιά, βλέπει να συλλαμβάνουν και τα τρία παιδιά της. Σε παράκλησή της να αφήσουν τουλάχιστον το ανήλικο (17χρονο), ώστε να μπορεί να τη συντηρήσει, τη χτυπάνε και τη βρίζουν: «Παλιόγρια! Αν μπορούσα να πάρω κι εσένα μέσα!».

* Την Αθηνά Τσαντίκου την ξεγυμνώνον και τη βασανίζουν άγρια (σήμερα βρίσκεται μόνο μ' ένα γλουτό). Στο διπλανό κελί βασανίζουν το παιδί της. Η μάνα, γυμνή και κατακρεουργημένη, ακούει τα βογκητά του γιου της και του δίνει κουράγιο: «Μη παιδί μου. Μην πεις ψέματα και πάρεις άλλους στο λαιμό σου. Μη βγάλεις τσιμουδιά...».


Αλίκη ΞΕΝΟΥ - ΒΕΝΑΡΔΟΥ



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ