Δύο βασικοί άξονες καθορίζουν αυτές τις όχι και τόσο νέες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες:

α. Η προσαρμογή της αντιναρκωτικής πολιτικής της ΕΕ στον ήδη εφαρμοζόμενο εδώ και καιρό οικονομικό νεοφιλελευθερισμό, που στα ζητήματα Υγείας εκφράζεται με τη συρρίκνωση ακόμα και αυτού του αστικού κράτους Πρόνοιας, με τις περικοπές των κονδυλίων για την Υγεία, με τις γενικευμένες ιδιωτικοποιήσεις του δημόσιου τομέα Υγείας.

Η αντιναρκωτική πολιτική της ΕΕ κυριαρχείται σήμερα από τη λογική του κόστους - αποδοτικότητα της διαχείρισης του προβλήματος των ναρκωτικών με τα περιβόητα προγράμματα περιορισμού της βλάβης, χορήγηση υποκατάστατων κλπ.

β. Η περίοδος που διανύουμε είναι μια περίοδος ανάπτυξης των κοινωνικών αγώνων του λαού μας για το δικαίωμα στη δουλιά, στην Υγεία, στην Ασφάλιση, στην Παιδεία, στις δημοκρατικές ελευθερίες, στην εθνική ανεξαρτησία, ενάντια στην οικονομική και πολιτιστική φτώχεια.

Σ' αυτές τις συνθήκες δεν είναι τυχαίο ότι οι συγκεκριμένες πολιτικές δυνάμεις εκφράστηκαν υπέρ της νομιμοποίησης των αποτελεσμάτων (ένα από αυτά είναι και τα ναρκωτικά) μιας βαθιάς κοινωνικής και οικονομικής κρίσης.

Βέβαια, η νομιμοποίηση του αποτελέσματος αυτής της κρίσης συνεπάγεται τόσο τη νομιμοποίηση των αιτιών που τα παράγουν και τα αναπαράγουν όσο και τη νομιμοποίηση των «εκσυγχρονιστικών» πολιτικών διαχείρισης των σημερινών κοινωνιών της σήψης και της παρακμής.

Στη συγκεκριμένη πρόταση νόμου αναφέρεται η έννοια της ελεγχόμενης χορήγησης ναρκωτικών ουσιών και υποκατάστατων από μονάδα του κράτους. Ομως, τι σημαίνει ελεγχόμενη χορήγηση και με ποιο τρόπο θα εξασφαλιστεί; Δε γνωρίζουν οι συντάκτες της πρότασης ότι σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία δεκαετιών από ανάλογα προγράμματα χορήγησης μεθαδόνης ή ηρωίνης κανένας τοξικομανής δεν περιορίζεται στη νόμιμη δόση του αλλά τη συμπληρώνει και με την παράνομη;

Στην Ολλανδία, στην Αγγλία, στην Αμερική οι χρήστες, για παράδειγμα, που συμμετείχαν σε προγράμματα χορήγησης μεθαδόνης κάνουν χρήση και άλλων παράνομων ουσιών ή πουλάνε τη μεθαδόνη στη μαύρη αγορά.

Δε γνωρίζουν οι συντάκτες της πρότασης ότι το πρόβλημα σήμερα δεν είναι μόνο η ηρωινομανία αλλά η πολυτοξικομανία; Δε γνωρίζουν ότι η μεγάλη πλειοψηφία των παιδιών που χάνουν τη μάχη με τα ναρκωτικά έχουν κάνει ταυτόχρονα χρήση ηρωίνης και άλλων ναρκωτικών ουσιών; Τα πιλοτικά προγράμματα «ελεγχόμενης» χορήγησης υποκατάστατων ή ακόμα και ηρωίνης είχαν στόχο την καταπολέμηση της ηρωινομανίας και των συνεπειών της. Με δεδομένο ότι το πρόβλημα είναι πλέον η πολυτοξικομανία, τα προγράμματα αυτά έχουν ξεπεραστεί από την ίδια την εξέλιξη του τραγικού φαινομένου της χρήσης ναρκωτικών. Σε ένα μεγάλο λοιπόν βαθμό η χορήγηση μεθαδόνης, ηρωίνης ή και άλλων υποκατάστατων (βλ. βουπρενορφίνη) είναι τουλάχιστον άκαιρη και άσκοπη.

Σε άλλο σημείο της πρότασης αναφέρεται ότι η κάνναβη δε δημιουργεί οργανική εξάρτηση. Τι είναι όμως εξάρτηση (ακόμα και οργανική); Εννοούν οργανική εξάρτηση ανάλογη με αυτή των οπιούχων; Δε γνωρίζουν ότι τα όρια της αναλογίας είναι απεριόριστα και από αυτή την άποψη θα μπορούσαμε να τα επεκτείνουμε κατά βούληση ώστε ο καθένας να λέει ό,τι θέλει; Οι αναλογικές ερμηνείες βρίσκονται στον αντίποδα των επιστημονικών ερμηνειών. Η εξάρτηση από τα ναρκωτικά είναι κυρίως μια κοινωνικοψυχολογική κατάσταση και τα αίτια που την προσδιορίζουν δεν μπορούν να χωριστούν σε σκληρά και μαλακά. Τα αίτια που οδηγούν έναν νέο άνθρωπο στη χρήση ναρκωτικών ουσιών είναι κοινά για όλες τις ουσίες. Το πρόβλημα δεν είναι η ηρωίνη ή το χασίς, το πρόβλημα είναι η τοξικομανία. Αλλο η ηρωίνη και άλλο η ηρωινομανία. Ο άνθρωπος είναι μια ενιαία και καθολική πραγματικότητα και από αυτή την άποψη ο περιορισμός του στο πλαίσιο του οργανικού και της βιολογίας λίγο απέχει από το φασιστικό ορισμό του μονοδιάστατου ανθρώπου.

Στο άρθρο 2 της ίδιας πρότασης αναφέρεται - μεταξύ άλλων - η ενθάρρυνση, ο συντονισμός και η εποπτεία κάθε ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην κατεύθυνση προφανώς της ιδιωτικοποίησης της απεξάρτησης, αφού στο άρθρο 6 παρ. 3 αποσαφηνίζεται πως θα μπορούν να ιδρύουν και να λειτουργούν μονάδες απεξάρτησης και κοινωνικής ένταξης ιδιώτες. Με κυνικό τρόπο ανοίγουν το δρόμο της εκμετάλλευσης του ανθρώπινου πόνου και του δράματος της εξάρτησης στο ιδιωτικό κεφάλαιο.

Μήπως μπήκαν στον κόπο οι συντάκτες της πρότασης να ρωτήσουν τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τον ελληνικό λαό, για τις οικογένειες που έχουν παιδιά στη χρήση; Δεν αντιλαμβάνονται, όταν υποκριτικά δηλώνουν πως τους απασχολεί ο περιορισμός των θανάτων των νέων παιδιών από τα ναρκωτικά, ότι έτσι απεξάρτηση θα κάνουν όσοι μπορούν να πληρώνουν; Δεν καταδικάζεται έτσι η μεγάλη πλειοψηφία των εξαρτημένων σε αργό θάνατο; `Η μήπως στις υποκριτικές κοινωνίες του πλουραλισμού, των σαλονιών, της σήψης και της παρακμής θα υπάρχει θεραπεία για τους λίγους που μπορούν να πληρώνουν και για τους πολλούς η καταδίκη του κοινωνικού περιθωρίου, του κοινωνικού ελέγχου, της ομαλοποίησης των κοινωνικών συμπεριφορών με τη νόμιμη χορήγηση υποκατάστατων ή ακόμη και ηρωίνης από το ΕΣΥ; Μπήκαν στον κόπο να ρωτήσουν τον ελληνικό λαό εάν θέλει να πληρώσει τη χορήγηση αργού θανάτου στα παιδιά του;

Γνωρίζουν οι συντάκτες της πρότασης ότι η αντιμετώπιση του κοινωνικού φαινομένου των ναρκωτικών περνάει, πρώτα από όλα, μέσα από την πρωτογενή πρόληψη; Εάν ναι, τότε γιατί προτείνουν την ιδιωτικοποίηση μιας τόσο σοβαρής υπόθεσης που είναι η πρόληψη (άρθρο 8 παρ. 1);

Γνωρίζουν οι συντάκτες της πρότασης ότι ένα από τα πάγια αιτήματα των θεραπευτικών προγραμμάτων και κοινοτήτων είναι η ανάπτυξη των προγραμμάτων απεξάρτησης στα πλαίσια του ΕΣΥ; Εάν ναι, τότε γιατί η μόνη αναφορά στο ΕΣΥ είναι για τη χορήγηση ηρωίνης και υποκατάστατων;

Τα ερωτήματα είναι πολλά και αμείλικτα και ο χώρος που διατίθεται για ένα άρθρο περιορισμένος. Από αυτή την άποψη θα περιοριστούμε και εμείς στην ανάδειξη ορισμένων ακόμη βασικών ζητημάτων σχετικά με το πρόβλημα της αντιμετώπισης των ναρκωτικών.

Ενα τέτοιο ζήτημα είναι η σημερινή κατάσταση σε ό,τι αφορά στην ισχύουσα αντιναρκωτική πολιτική. Ενδεικτικά οφείλουμε να αναφέρουμε:

- Την αύξηση της ζήτησης για θεραπεία

- Την πολυτοξικομανία ως κυρίαρχο πλέον πρόβλημα

- Τη σημαντική πτώση ηλικιακού όρου εισόδου στα ναρκωτικά

- Τη διαρκώς αυξανόμενη κουλτούρα της παρακμής (ναρκω-κουλτούρα) που θεωρεί την «ανάγκη» της φυγής από μια κοινωνία που καραδοκεί να συνθλίψει το νέο άνθρωπο ως μόδα και τρόπο ζωής

- Τη γενίκευση της κοινωνικής κρίσης

- Τις τρομακτικές ελλείψεις προσωπικού των θεραπευτικών κοινοτήτων και προγραμμάτων

- Την παντελή έλλειψη δημοσίων μονάδων σωματικής αποτοξίνωσης, με αποτέλεσμα να κερδοσκοπούν παράνομα ιδιωτικές κλινικές

- Την ανυπαρξία κεντρικής και ενιαίας στρατηγικής σε ζητήματα πρόληψης-θεραπείας- κοινωνικής επανένταξης

- Την ανυπαρξία έρευνας και εκπαίδευσης, την ανυπαρξία κινήτρων για τους εργαζόμενους καθώς και προγραμμάτων ειδίκευσης και επιμόρφωσης

- Τη μείωση των επιχορηγήσεων των θεραπευτικών κοινοτήτων και προγραμμάτων με ταυτόχρονη αύξηση στις επιχορηγήσεις των προγραμμάτων υποκατάστασης

- Τα προβλήματα νομοθετικού πλαισίου με αποτέλεσμα να συλλαμβάνονται οι χρήστες και να κυκλοφορούν ελεύθεροι οι έμποροι ναρκωτικών.

Η απαρίθμηση των προβλημάτων αυτής της ζοφερής πραγματικότητας θα μπορούσε να συνεχιστεί επί μακρόν. Ομως νομίζουμε πως όσα αναφέρονται είναι αρκετά για να δείξουν πως δεν υπήρξε από καμία κυβέρνηση μέχρι σήμερα η πολιτική βούληση για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Η αντιμετώπιση των ναρκωτικών δεν απέτυχε, απλώς δεν επιχειρήθηκε ποτέ.

Στην επιχειρηματολογία των υπέρμαχων της πρότασης, για την οποία γίνεται λόγος, αναφέρθηκαν επίσης τα παραδείγματα της Ολλανδίας και της Ελβετίας. Γνωρίζουν οι υπέρμαχοι της πρότασης ότι σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο ο τρόπος συλλογής των πληροφοριών σε κάθε μία από τις 15 χώρες είναι διαφορετικός και δεν έχει επιτευχθεί ακόμα η συγκρισιμότητα των στοιχείων; Θέλει λοιπόν μεγάλη προσοχή η ανάγνωση στοιχείων από προγράμματα άλλων χωρών και δη πιλοτικών και δεν πρέπει να βγάζουμε βιαστικά και αυθαίρετα συμπεράσματα.

Στην Ολλανδία, για παράδειγμα, και σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου - στο πλαίσιο του φαινομένου της πολυτοξικομανίας - παρατηρούνται τα μεγαλύτερα ποσοστά σε ό,τι αφορά στη χρήση κοκαΐνης, έκσταση, χασίς, PCP. Το θέμα, κατά συνέπεια, είναι τι ουσίες χρησιμοποιούν οι χρήστες ή ότι κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών;

Γνωρίζουν οι ίδιοι και οι ίδιες, κύριοι και κυρίες, ότι το πρόγραμμα της Ελβετίας δεν έχει αξιολογηθεί και ότι η έκθεση της Επιτροπής του ΟΗΕ για το Διεθνή Ελεγχο των Ναρκωτικών (24.2.1998) επισήμανε με έμφαση τις «παρανοήσεις» και τα βιαστικά συμπεράσματα σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες από κάποιους πολιτικούς και τα ΜΜΕ σχετικά με αυτό το πείραμα; Η Επιτροπή υπενθύμισε - μεταξύ άλλων - ότι η πολιτική ανοχής της χρήσης ναρκωτικών σε δημόσιους χώρους, σε μεγάλες πόλεις της Ελβετίας, που ακολουθήθηκε μέχρι τις αρχές του 1990, οδήγησε στην αύξηση της διακίνησης και του αριθμού των ατόμων που κάνουν χρήση ναρκωτικών. Η Επιτροπή εξέφρασε επίσης τη λύπη της για το γεγονός ότι πριν την αξιολόγηση του αποτελέσματος του ελβετικού «πειράματος» από τον ΠΟΥ ομάδες πίεσης και κάποιοι πολιτικοί, ήδη, προωθούν την επέκταση τέτοιων προγραμμάτων στην Ελβετία καθώς και την εξάπλωσή τους σε άλλες χώρες.

Πειράματα σαν αυτό της Ολλανδίας έχουν προηγηθεί και σε άλλες χώρες. Το Λίβερπουλ της Αγγλίας είναι ένα τέτοιο παράδειγμα οργάνωσης προγραμμάτων δωρεάν χορήγησης ηρωίνης στα νοσοκομεία. Υπάρχει κανείς που να πιστεύει ότι αντιμετωπίστηκε με αυτό τον τρόπο το πρόβλημα της τοξικομανίας στην Αγγλία;

Και φυσικά, δεν υπάρχει λόγος να αναφερθούμε στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης της Ολλανδίας, στα πλαίσια του οποίου λειτουργούν τέτοιου είδους πιλοτικά προγράμματα και που σε καμία περίπτωση δε συγκρίνονται με το αντίστοιχο σύστημα Υγείας της χώρας μας.

Σε ό,τι αφορά στο ζήτημα του κυκλώματος του παράνομου εμπορίου μέσω της νομιμοποίησης, έχουμε να σημειώσουμε, για μια ακόμα φορά, τα εξής. Τα ναρκωτικά είναι κοινωνικό φαινόμενο που εμφανίζεται με το πέρασμα στις καπιταλιστικές κοινωνίες. Συνεπώς τα αίτια που το προσδιορίζουν είναι κοινωνικά και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπιστούν. Είναι αφελές να πιστεύει κανείς - εάν δεν είναι εκ του πονηρού - πως οποιαδήποτε νομική παρέμβαση μόνο, μπορεί να ανατρέψει τα αίτια που παράγουν και αναπαράγουν τα κοινωνικά φαινόμενα. Ο αλκοολισμός είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Το αλκοόλ είναι μια νόμιμη ουσία και παρ' όλα αυτά ο αλκοολισμός είναι πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα και από την τοξικομανία. Η δε νομιμοποίησή του δεν αντιμετώπισε, όπως όλοι γνωρίζουμε, το παράνομο εμπόριο, το οποίο και αποφέρει μεγαλύτερο κέρδος ακόμα και από τη νόμιμη διακίνηση αλκοόλ. Να μη μιλήσουμε δε για την εγκληματικότητα γύρω από αυτές τις δραστηριότητες, δεδομένου ότι όλοι ξέρουν, επίσης, πως τη διακίνηση παράνομου αλκοόλ την κάνει το οργανωμένο έγκλημα μέσω κάθε τοπικής μαφίας. Ανάλογα παραδείγματα είναι η πορνεία, όπου ο μεγάλος τζίρος γίνεται από την παράνομη πορνεία, και δη την παιδική, το παράνομο εμπόριο όπλων, των τσιγάρων κλπ.

Εκείνο λοιπόν που πρέπει να δούμε με κάποια σοβαρότητα είναι η πρόληψη του φαινομένου και ο αγώνας για δημιουργική ζωή. Αυτό σημαίνει ύπαρξη μιας κεντρικής στρατηγικής αντιμετώπισης των ναρκωτικών σε επίπεδο πρόληψης-θεραπείας-κοινωνικής επανένταξης. Οι προτάσεις από τους εμπλεκόμενους φορείς είναι πολλές και συγκεκριμένες. Απαιτείται μόνο η ανάλογη πολιτική βούληση.

Σημαίνει επίσης την οργάνωση της κοινωνίας σε τέτοιο επίπεδο, ώστε να δημιουργηθούν οι όροι για τη δημιουργία ενός ευρύτερου κοινωνικού κινήματος που μαζί με το μαζικό λαϊκό κίνημα θα παλεύουν για την ανατροπή των αιτιών που παράγουν και αναπαράγουν το πρόβλημα των ναρκωτικών, για μια άλλη πιο δίκαια και ανθρώπινη κοινωνία.