Copyright 2020 The Associated

ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και ΕΕ αντιμετωπίζουν τα Ελληνοτουρκικά με τρόπο ενταγμένο στους δικούς τους σχεδιασμούς στην περιοχή, από τους οποίους βέβαια προσδοκά και η ελληνική αστική τάξη. Σχεδιασμούς που χαρακτηρίζονται από τον σκληρό ανταγωνισμό με αντιπάλους τους, κυρίως Ρωσία και Κίνα, για τον έλεγχο ενεργειακών πηγών, ενεργειακών και εμπορικών δρόμων, περιοχών γεωστρατηγικής σημασίας. Ετσι, όλοι συμφωνούν ότι σε αυτήν τη διαδικασία η Τουρκία αποτελεί έναν σημαντικό «εταίρο», «σύμμαχο», «συνομιλητή», τον οποίο πρέπει να «τραβήξουν» από οποιαδήποτε επιρροή της Ρωσίας, γιατί το αντίθετο θα σήμαινε ριζική αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων στην περιοχή. Και η Ελλάδα, ως αταλάντευτο προπύργιο του ΝΑΤΟ στην περιοχή, αναλαμβάνει - και με προθυμία - να συμβάλει αποφασιστικά σε αυτήν την κατεύθυνση, συνεπώς οι ελληνοτουρκικές διαφορές πρέπει να «λυθούν» στο πλαίσιο του «γκριζαρίσματος» του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, της συνεκμετάλλευσης και της συνδιαχείρισης υπό την εποπτεία των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.

Η στάση αυτή όχι μόνο δεν αποτρέπει αλλά ενισχύει την τουρκική επιθετικότητα, την αμφισβήτηση συνόρων και κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Ιδιαίτερα φαίνεται ότι τα Ελληνοτουρκικά ιεραρχούνται ψηλά στην ατζέντα των ευρωτουρκικών σχέσεων. Ετσι, η ΕΕ αναβαθμίζει τις σχετικές προσπάθειες αυτό το εξάμηνο, που συμπίπτει με τη γερμανική προεδρία. Οι απανωτές «πρωτοβουλίες» της γερμανικής κυβέρνησης, ξεκινώντας από την τριμερή με Ελλάδα και Τουρκία παραμονές του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων και συνεχίζοντας με τις επαφές Μέρκελ με Ερντογάν και Μητσοτάκη και την επίσκεψη του Γερμανού ΥΠΕΞ Χ. Μάας στην Αθήνα, συνθέτουν την εικόνα του ευρωτουρκικού παζαριού, όπου όλα γίνονται ένα πακέτο: Εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, Λιβύη, Μεταναστευτικό και προφανώς Αιγαίο. Τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα λοιπόν εντάσσονται σε αυτήν την ευρύτερη ευρωτουρκική διαπραγμάτευση, επιβεβαιώνοντας ότι η «διεθνοποίηση» των τουρκικών προκλήσεων, που διαφημίζουν ως «διέξοδο» ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, δεν είναι παρά ένας ακόμα δρόμος αμφισβήτησης κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Χαρακτηριστικά είναι όσα λέγονται με τον πλέον επίσημο τρόπο από ΗΠΑ και ΕΕ, τις τελευταίες μέρες, με αφορμή την τουρκική Navtex που εξήγγειλε έρευνες του ερευνητικού πλοίου «Oρούτς Ρέις» σε θαλάσσιο χώρο μεταξύ Καστελόριζου, Ρόδου και Κρήτης, δηλαδή σε ζώνη ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Συγκεκριμένα, σε ένα γαϊτανάκι τοποθετήσεων υψηλόβαθμων Αμερικανών αξιωματούχων, εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ δήλωνε την Τρίτη, υιοθετώντας επί της ουσίας το «γκριζάρισμα» της περιοχής:«Οι ΗΠΑ γνωρίζουν ότι η Τουρκία έχει εκδώσει μια Navtex για έρευνασε αμφισβητούμενα νερά στην Ανατολική Μεσόγειο». Και καλούσε τις τουρκικές αρχές «να σταματήσουν τυχόν σχέδια που έχουν για επιχειρήσεις και να αποφύγουν κινήσεις που θα αυξήσουν τις εντάσεις στην περιοχή», σε μια δήλωση όχι απλά προκλητική, αλλά και τροχιοδεικτική για τις πραγματικές προθέσεις των ΗΠΑ, για την επιβολή καθεστώτος συνδιαχείρισης.

Μετά το θόρυβο που προκλήθηκε, ο πρέσβης των ΗΠΑ Τζ. Πάιατ ανέλαβε την Πέμπτη να δώσει υποτίθεται «διευκρινίσεις» και ουσιαστικά επιβεβαίωσε ότι οι Αμερικανοί δέχονται και βάζουν στο τραπέζι του στημένου διαλόγου τις απαράδεκτες τουρκικές αξιώσεις. Συγκεκριμένα, μιλώντας στο ΑΠΕ είπε: «Θα ήθελα να ξεκαθαρίσω ότι ο όρος "αμφισβητούμενα" αναφέρεται απλώς σε περιοχές όπου περισσότερες από μία χώρες προβάλλουν θαλάσσιες διεκδικήσεις»! Συνέχισε λέγοντας ότι «οι ΗΠΑ γενικά δεν παίρνουν θέση σε διαφορές θαλάσσιων συνόρων άλλων κρατών, αλλά ως ζήτημα μιας μακροπρόθεσμης πολιτικής ενθαρρύνουμε τα κράτη να επιλύουν τις διαφορές τους ειρηνικά και σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο».

Στο μεσοδιάστημα, με έγνοια τη συνοχή του ΝΑΤΟ στη νοτιοανατολική του πτέρυγα και τον ανταγωνισμό με άλλα κέντρα, στο περιθώριο παρουσίας του στην Αλεξανδρούπολη ο Πάιατ έβαλε ξανά στο τραπέζι τη συνεκμετάλλευση: «Αυτός είναι ένας πολύπλοκος στρατηγικός χώρος. Θέλουμε οι φίλοι και οι σύμμαχοί μας στην περιοχή να προσεγγίσουν την ανάπτυξη πόρων με το πνεύμα συνεργασίας που παρέχει τη βάση για διαρκή ενεργειακή ασφάλεια και κοινή οικονομική ευημερία. Μονομερείς, προκλητικές ενέργειες αντιτίθενται σε αυτόν τον στόχο».

Την ίδια μέρα άλλωστε, μιλώντας στις Βρυξέλλες και έχοντας προφανώς ως «οδηγό» το ίδιο ...χαρτάκι με τον Πάιατ, ο Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών αρμόδιος για θέματα Ευρώπης και Ευρασίας, Φίλιπ Ρίκερ, αναφέρθηκε κι αυτός σε «περιοχές όπου Ελλάδα και Κύπρος διεκδικούν (assert) δικαιοδοσία», σε μια ακόμα διατύπωση - κόλαφο. Χαρακτήρισε με τη σειρά του την Ανατολική Μεσόγειο «πολύπλοκο στρατηγικό χώρο» και τόνισε ότι «θέλουμε οι φίλοι και οι σύμμαχοί μας στην περιοχή - απλώς σας θυμίζω ότι η Τουρκία, η Ελλάδα και οι ΗΠΑ είναι όλοι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ - να προσεγγίσουν αυτά τα ζητήματα με πνεύμα συνεργασίας»...

Σε ίδια ρότα πλέει άλλωστε και η ΕΕ. Θυμίζουμε τα λόγια του Ζ. Μπορέλ, ύπατου εκπροσώπου της Ενωσης αρμόδιου για θέματα Ασφάλειας και Εξωτερικών, στις 13/7 μετά το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, ότι ενδεχόμενες «γεωτρήσεις σε διαφιλονικούμενα ("disputed") ύδατα στην Ελλάδα θα μπορούσαν να ανεβάσουν τις εντάσεις». Ο ίδιος τόνιζε ότι στην ΕΕ «βλέπουμε την Τουρκία ως μια σημαντική χώρα (...) με την οποία θα θέλαμε να δούμε τις σχέσεις μας να ενισχύονται και να αναπτύσσονται».

Ακολούθησαν την Τρίτη δηλώσεις του Γερμανού ΥΠΕΞ Χ. Μάας, στην επίσημη επίσκεψή του στην Αθήνα στο πλαίσιο της γερμανικής προεδρίας στο Συμβούλιο της ΕΕ. Υπενθύμισε με νόημα ότι η Τουρκία «είναι στρατηγικά σημαντική χώρα» στο ΝΑΤΟ και για το Μεταναστευτικό. Ερωτηθείς δε από Ελληνα δημοσιογράφο αν η γερμανική προεδρία και η ΕΕ συνολικά θα πάρουν κάποιο συγκεκριμένο μέτρο κατά της Αγκυρας, εφόσον δυο χρόνια τώρα παραβιάζει την ΑΟΖ της Κύπρου και πλέον απειλεί και την Ελλάδα, ο Μάας δεν ανέλαβε καμία δέσμευση. Εξίσου ...φειδωλός και στην ερώτηση για την Αγιά Σοφιά, περιορίστηκε σε ευχολόγια για την «αλληλοκατανόηση των λαών», στην οποία δεν συμβάλλουν τέτοιες κινήσεις. Ερωτηθείς, τέλος, σε τι συνίσταται η διαμεσολάβηση της Γερμανίας προς Ελλάδα και Τουρκία, και αν σκοπεύει να πιέσει περισσότερο την τουρκική πλευρά, το ξέκοψε λέγοντας ότι «καλό είναι να μην πολυσυζητάμε το θέμα αυτό». Χαιρέτισε, ωστόσο, την εκπεφρασμένη διάθεση της ελληνικής κυβέρνησης για «διάλογο».

Μια μέρα μετά, η εκπρόσωπος της Κομισιόν και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης, Ναμπίλα Μασραλί, κάνοντας ξεκάθαρο το πού πάνε τα πράγματα, και πώς η ΕΕ αξιοποιεί την τουρκική προκλητικότητα, κάλεσε την Τουρκία να προσφύγει, «εάν είναι απαραίτητο, στο Διεθνές Δικαστήριο». «Η ΕΕ έχει επανειλημμένα υπογραμμίσει ότι η οριοθέτηση ΑΟΖ και η υφαλοκρηπίδα πρέπει να αντιμετωπιστούν μέσω διαλόγου και διαπραγματεύσεων με καλή πίστη», είπε, βάζοντας ανοιχτά τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα στο ευρωτουρκικό παζάρι.

Στην «αλυσίδα» αυτή ήρθε να προστεθεί μεσοβδόμαδα η τηλεφωνική επικοινωνία του Ελληνα υπουργού Αμυνας Ν. Παναγιωτόπουλου με τον Αμερικανό ομόλογό του Μ. Εσπερ, στη σκιά της έντασης με την Τουρκία λόγω της Navtex. Σύμφωνα με το ελληνικό υπουργείο, ο Παναγιωτόπουλος «ενημέρωσε τον Αμερικανό ομόλογό του για τις τρέχουσες εξελίξεις στην περιοχή νότια και ανατολικά του Καστελόριζου».Στην ανακοίνωσή τους οι Αμερικανοί, όμως, σε 150 λέξεις αποφεύγουν να κατονομάσουν έστω και μία φορά την Τουρκία. Αντίθετα, βρήκαν την ευκαιρία να τα βάλουν για ακόμα μια φορά με Ρωσία και Κίνα, επιβεβαιώνοντας ποιοι είναι οι αντίπαλοί τους στην περιοχή. Ετσι, ανέφεραν ότι οι δύο υπουργοί «συζήτησαν επίσης θέματα αμοιβαίας ασφάλειας στη ΝΑ Ευρώπη και σε ολόκληρη τη νότια πλευρά του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένων της κακοήθους επιρροής της Ρωσίας και των αυξανόμενων ανησυχιών από την Κίνα. Οσον αφορά την Ανατολική Μεσόγειο και τη Βόρεια Αφρική, οι δύο ηγέτες συμφώνησαν ότι όλα τα μέρη πρέπει να τηρούν τους διεθνείς κανόνες και να διατηρήσουν αυτοσυγκράτηση», τσουβαλιάζοντας έτσι τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα με τις απαράδεκτες τουρκικές διεκδικήσεις.