Το γεγονός ότι ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ αντιμετωπίζουν την Τουρκία ως κρίσιμο εταίρο για την υλοποίηση των σχεδιασμών τους απέναντι σε αντίπαλα ιμπεριαλιστικά κέντρα σε μια σειρά από ανοιχτά μέτωπα, οξύνοντας μέσα σε αυτό το πλαίσιο το πολύπλευρο όσο και περίπλοκο παζάρι μαζί της και δίνοντας «αέρα στα πανιά» των διεκδικήσεων της αστικής της τάξης, αναδείχτηκε ξανά από τις εξελίξεις τη βδομάδα που πέρασε.

Τη Δευτέρα, ο γγ του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, ξεκίνησε τις επαφές του στη γειτονιά μας από την Αγκυρα, όπου έσπευσε να σημειώσει ότι η Τουρκία «συνεισφέρει σημαντικά στην κοινή μας ασφάλεια» αλλά και ότι «το ΝΑΤΟ παραμένει ισχυρά αφοσιωμένο στην ασφάλεια της Τουρκίας». Εξέφρασε την ικανοποίησή του για τον ελληνοτουρκικό «μηχανισμό στρατιωτικής απεμπλοκής» και για την «εποικοδομητική δέσμευση Τουρκίας και Ελλάδας», στο φόντο της προσπάθειας διατήρησης της ΝΑΤΟικής συνοχής ώστε να μπλοκαριστεί «η αυξανόμενη παρουσία» ανταγωνιστών που «οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε μαζί».

Την ίδια στιγμή, ο Στόλτενμπεργκ αναγνώρισε ότι «αντιμετωπίζουμε ένα σύνολο δύσκολων ζητημάτων», χαρακτηρίζοντας ωστόσο σε αυτό το πλαίσιο «ακόμα πιο σημαντική την απευθείας συζήτησή τους με την τουρκική ηγεσία» και παραθέτοντας τέτοια «δύσκολα ζητήματα» επανέλαβε την ανησυχία «για τις συνέπειες της απόκτησης του συστήματος "S-400"» (τους οποίους μάλιστα φέρεται έτοιμη να δοκιμάσει η Τουρκία αυτήν τη βδομάδα σε περιοχή της Μ. Θάλασσας), επειδή αυτό «μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο για τα αεροσκάφη της Συμμαχίας και να προκαλέσει κυρώσεις από τις ΗΠΑ». Παράλληλα, ο γγ του ΝΑΤΟ αναφέρθηκε στην «περίπλοκη κατάσταση» σε Λιβύη, Συρία, Ναγκόρνο Καραμπάχ, όπου το τουρκικό κεφάλαιο παρεμβαίνει για τους δικούς του σχεδιασμούς, παζαρεύοντας και με άλλα κέντρα (π.χ. Ρωσία).

Τις παραπάνω επισημάνσεις Στόλτενμπεργκ διαδέχτηκαν οι ενημερώσεις του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, ο οποίος - παρουσιάζοντας στο Ευρωκοινοβούλιο τα αποτελέσματα της πρόσφατης Συνόδου της ΕΕ - είπε ότι «υποστηρίζουμε διάλογο για όλες τις διενέξεις» με την Τουρκία (αναφερόμενος ειδικά στην υφαλοκρηπίδα στο Αιγαίο και το Κυπριακό), υπενθύμισε ότι μέσα από την επαναδιαπραγμάτευση των ευρωτουρκικών σχέσεων «πολλά ζητήματα προκύπτουν, όπως έσοδα από υδρογονάνθρακες» και αφού είπε ότι «θα χρησιμοποιήσουμε όλα τα μέσα για να υποστηρίξουμε τα συμφέροντά μας και τα συμφέροντα μελών μας» ξεκαθάρισε: «Προτιμούμε τον διάλογο, μια θετική ατζέντα ΕΕ - Τουρκίας», στην οποία περιέλαβε από τον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης (που επιδρά στο μεγαλύτερο μέρος και της διμερούς οικονομικής συνεργασίας) μέχρι και το Μεταναστευτικό (που αποτελεί μοχλό προώθησης διαφόρων αντιλαϊκών σχεδιασμών).

Τα συμπεράσματα της Συνόδου βρέθηκαν στο επίκεντρο και νέας τηλεδιάσκεψης ανάμεσα στον Τούρκο Πρόεδρο, Ρ. Τ. Ερντογάν, και τη Γερμανίδα καγκελάριο, Αγκελα Μέρκελ, στη διάρκεια της οποίας συζητήθηκαν όλα τα «καυτά» θέματα, από τη Λιβύη και την Ανατολική Μεσόγειο μέχρι τη Συρία και το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Η Μέρκελ ζήτησε «γρήγορα βήματα» προς μια ατζέντα για την περαιτέρω ανάπτυξη των διμερών σχέσεων.

Στο μεταξύ ως στοιχείο του παζαριού που οξύνεται «διαβάζεται» και η επιστολή του Αμερικανού Προέδρου Ντ. Τραμπ προς τη Γερουσία, που για την παράταση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης στις ΗΠΑ και μετά τις 14 Οκτώβρη, επικαλείται ότι «η κατάσταση σε σχέση με τη Συρία και ιδίως, με τις ενέργειες της κυβέρνησης της Τουρκίας να διεξάγει στρατιωτική επίθεση στη Βορειοανατολική Συρία, υπονομεύει την εκστρατεία να ηττηθεί o ISIS (Ισλαμικό Κράτος), θέτει σε κίνδυνο πολίτες και απειλεί περαιτέρω να υπονομεύσει την ειρήνη, την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή, και συνεχίζει να αποτελεί ασυνήθιστη και έκτακτη απειλή για την εθνική ασφάλεια και την πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών».

Τις πολύπλευρες διεργασίες καταγράφει και η επίσκεψη του Τούρκου υπουργού Αμυνας Χ. Ακάρ - μόλις μια βδομάδα μετά την επίσκεψη του Τούρκου ΥΠΕΞ στη Ρώμη - που δήλωσε ότι «η φιλία και η συνεργασία μεταξύ Τουρκίας και Ιταλίας θα φτάσουν σε πιο προχωρημένο επίπεδο». Ο Ακάρ συναντήθηκε με τον Ιταλό ομόλογό του Λ. Γκουερίνι, που μια μέρα πριν επισκέφτηκε επίσημα τη Λευκωσία τονίζοντας ανάμεσα σε άλλα τη σημασία «επανέναρξης ενός εποικοδομητικού διαλόγου με την Τουρκία».

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, φτάνοντας στο Κατάρ - όπου η Τουρκία έφτιαξε τα τελευταία χρόνια βάση προσδοκώντας να παίξει ευρύτερο ρόλο στην περιοχή - ο Ερντογάν έδωσε συνέντευξη όπου επανέλαβε προειδοποιήσεις προς όσους επιταχύνουν σχέδια χωρίς τη συμμετοχή ή την έγκριση της Αγκυρας: «Εχουμε εκφράσει δυνατά σε όλες τις πλατφόρμες ότι δεν θα δεχτούμε καμία λύση που να αγνοεί την Τουρκία και την Τουρκική Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου (σ.σ. ψευδοκράτος) και που μας περιορίζει στις ακτές, και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε. Θα συνεχίσουμε αποφασιστικά να προστατεύουμε και να υπερασπιζόμαστε τα δικαιώματα και τα συμφέροντά μας ανά πάσα στιγμή και υπό οποιεσδήποτε συνθήκες». Εκρινε δε σκόπιμο να προσθέσει ότι «έχουμε διατηρήσει ανοιχτά τα κανάλια διπλωματίας από την αρχή. Η Τουρκία έχει δείξει δυνατά και ξεκάθαρα ότι υποστηρίζει τη μείωση της έντασης και ευνοεί τον διάλογο στην Ανατολική Μεσόγειο».

Την ίδια στιγμή, ενώ τα τουρκικά πλοία «Γιαβούζ» και «Μπαρμπαρός» αποσύρθηκαν από την κυπριακή ΑΟΖ την οποία παραβίαζαν όλο το προηγούμενο διάστημα, μεσοβδόμαδα ο Ερντογάν ανακοίνωσε το «άνοιγμα» των Βαρωσίων, του φιλέτου αυτού στην Αμμόχωστο της κατεχόμενης Κύπρου, που πριν από την εισβολή αποτελούσε πόλο έλξης τουριστικών και άλλων επενδύσεων. Υποδεχόμενος στην Αγκυρα τον «πρωθυπουργό» του ψευδοκράτους Ερσίν Τατάρ, ο Ερντογάν ζήτησε αναβάθμιση του ψευδοκράτους και «οι Τουρκοκύπριοι να εκπροσωπηθούν με τον τρόπο που τους αξίζει στη Διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο που προγραμματίζεται να γίνει το επόμενο διάστημα». Μίλησε για «αδικία» την οποία «η Τουρκία δεν θα επιτρέψει άλλο» και πρόσθεσε ότι «αποφασίσαμε (σ.σ. με το ψευδοκράτος) να οικοδομήσουμε από κοινού το μέλλον της Κύπρου στη βάση συγκεκριμένων ενεργειών και όχι απλά με οράματα. Οσο η ΤΔΒΚ δυναμώνει, τα δεσμά του εμπάργκο σε βάρος της θα αρχίζουν να σπάνε ένα ένα. Πιστεύω ότι η περιοχή Μαράς, που κάποτε αποτελούσε τον αγαπημένο προορισμό διακοπών σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο, θα ανακτήσει τη δόξα της». Να σημειωθεί ότι στο ίδιο πλαίσιο αξιοποιείται και ο αγωγός που μεταφέρει νερό στα Κατεχόμενα από την Τουρκία (η Κύπρος έχει σημαντικά προβλήματα υδροδότησης).

Μάλιστα, την Πέμπτη, στήθηκε φιέστα στα Κατεχόμενα με την άφιξη «λαού και επισκεπτών» στα Βαρώσια, που άνοιξαν για το κοινό για πρώτη φορά μετά την εισβολή. «Πιστεύω ακράδαντα ότι τα Βαρώσια, το μαργαριτάρι της Ανατολικής Μεσογείου, θα γίνουν το σύμβολο της ειρήνης και της ευημερίας καθώς και της αναζωογόνησης της οικονομίας της ΤΔΒΚ», σχολίασε σε ανάρτησή του ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης Φουάτ Οκτάι. Εκπρόσωποι των κατοχικών αρχών διευκρίνιζαν ποια τμήματα της ακτής θα μπορούν να χρησιμοποιούν λουόμενοι και μίλησαν για σταδιακό άνοιγμα της Αμμοχώστου, αναφέροντας ότι «σύντομα θα ανοίξουν και άλλες περιοχές».

Στο μεταξύ, η Αγκυρα εξέδωσε δύο NAVTEX, για τη διενέργεια στρατιωτικών ασκήσεων με πραγματικά πυρά, στο Αιγαίο, το τριήμερο 26 - 28 Οκτώβρη, δεσμεύοντας περιοχή ανοιχτά της Εύβοιας, της Σκύρου, των Ψαρών και της Χίου.

Σχολιάζοντας τις εξελίξεις με τα Βαρώσια, ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Ζοζέπ Μπορέλ, εξέφρασε ανησυχία επειδή «μπορεί να περιπλακούν οι προσπάθειες για την επανάληψη των συνομιλιών» και χαρακτήρισε «επείγουσα» την «ανάπτυξη εμπιστοσύνης, όχι της δημιουργίας μεγαλύτερων διαιρέσεων». Μάλιστα, ο εκπρόσωπος της Κομισιόν, Πίτερ Στάνο, σε ερώτηση για τις νέες τουρκικές ασκήσεις είπε: «Οσον αφορά τη νέα NAVTEX, πάλι, χωρίς να σχολιάζουν κάθε κίνηση και κάθε απόφαση ή ανακοίνωση, τα κράτη - μέλη της ΕΕ παρακολουθούν. Παρακολουθούν πολύ προσεκτικά τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και τις δράσεις που αναλαμβάνει η Τουρκία (...) Αυτό που εμείς ως ΕΕ περιμένουμε είναι η αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο, η δημιουργία συνθηκών και η συμμετοχή σε εποικοδομητικό θετικό διάλογο».

Ο εκπρόσωπος της Γερμανίδας καγκελαρίου, Στέφαν Ζάιμπερτ, χαρακτήρισε την εξέλιξη «αχρείαστο βήμα» που «βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τις προσπάθειες για αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο», σπεύδοντας να καλέσει «όλα τα μέρη σε διάλογο».

Ενδιαφέρουσα ήταν και η αντίδραση της Ρωσίας, που χαρακτήρισε μεν «απαράδεκτο» το άνοιγμα των Βαρωσίων, συμπλήρωσε ωστόσο ότι «μια εποικοδομητική ατμόσφαιρα θα μπορούσε να δημιουργηθεί» με την ταχύτερη επανέναρξη των συνομιλιών για το Κυπριακό, που - συνέχισε - θα συνέβαλλε στην εύρεση συμβιβασμών, συμπεριλαμβανομένου του ζητήματος των Βαρωσίων.

Από τη μεριά της Κύπρου, ο Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης είπε ότι η χώρα «δεν παρέμεινε και δεν θα παραμείνει αδρανής», κατηγορώντας την Αγκυρα για «κατάφωρη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας», όπως το ψήφισμα 550 του 1984 (τόνιζε ότι οι απόπειρες για εποικισμό οποιουδήποτε τμήματος των Bαρωσίων από άτομα διαφορετικά από τους κατοίκους τους είναι απαράδεκτες και ζητούσε τη μεταβίβαση της περιοχής στη διοίκηση του ΟΗΕ).

Την Παρασκευή, αργά ώρα Ελλάδας, μετά από αίτημα της Λευκωσίας, αναμενόταν να συνεδριάσει το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Είχε πάντως προηγηθεί παρέμβαση του γγ του Οργανισμού, Αντόνιο Γκουτέρες, που επανέλαβε την «ανάγκη αποφυγής μονομερών ενεργειών, ικανών να προκαλέσουν εντάσεις στο νησί και να υπονομεύσουν την επιστροφή στον διάλογο ή τη μελλοντική επιτυχία των συνομιλιών». Ο Γκουτέρες επανέλαβε και την ετοιμότητά του «να φέρει τα μέρη μαζί», αφού άλλωστε πρόσφατα υπέβαλε νέα πρόταση για άτυπη 5μερή συνάντηση για το Κυπριακό, μετά τις «προεδρικές εκλογές» στα Κατεχόμενα, που έχουν προγραμματιστεί για την Κυριακή 11 Οκτώβρη.

Τον τελευταίο καιρό πάντως δημοσκοπήσεις εμφάνιζαν τον (σημερινό «πρόεδρο») Μουσταφά Ακιντζί να έχει χάσει το προβάδισμα έναντι του Τατάρ (που θεωρείται «εκλεκτός» της Αγκυρας). Επίσης, το άνοιγμα των Βαρωσίων προκάλεσε την αντίδραση του (μεταρρυθμιστικού) Κόμματος του Λαού που επέκρινε τον τρόπο που ξεκίνησε η αξιοποίηση της περιοχής και αποχώρησε από τον «κυβερνητικό συνασπισμό», με αποτέλεσμα να φουντώνουν τα σενάρια για πρόωρες «βουλευτικές εκλογές». Από το Κόμμα του Λαού προέρχεται ο μέχρι πρότινος «ΥΠΕΞ» Κουντρέτ Οζερσάι - που έχει στενές επαφές με τη Δύση και έχει διακριθεί για τη διπλωματική του «κινητοποίηση» - που δημιουργήθηκε τα τελευταία χρόνια και προβλήθηκε ως πολιτική δύναμη «ελπιδοφόρα» και «ανεξάρτητη».