Πολύ συχνά κατά τη διάρκεια της χρονιάς αναφερθήκαμε στην επιβίωση της μονής ανεξάρτητης αίθουσας. Οι χειμερινοί κινηματογράφοι, που είναι κλειστοί τυπικά από τις 12 Μάρτη, εκτός των άλλων συνεχίζουν να πληρώνουν τεράστια ενοίκια και δημοτικά τέλη, χωρίς να έχουν εισόδημα. Τα ελάχιστα μέτρα που πρόσφατα πήρε το υπουργείο Πολιτισμού δεν φτάνουν για να στηριχθεί αποτελεσματικά.

Οχι μόνο στη χώρα μας αλλά παγκόσμια, ο κινηματογράφος πλήρωσε πολύ βαρύ τίμημα σε ό,τι αφορά την παραγωγή ταινιών, αλλά πολύ περισσότερο σε ό,τι αφορά τη διανομή και προβολή τους στο πανί. Η πανδημία έφερε τα πάνω κάτω σε ολόκληρο τον κινηματογραφικό κόσμο και πολλοί βιάστηκαν να προβλέψουν «το τέλος της κινηματογραφικής αίθουσας». Η κινηματογραφική εμπειρία «αντικαταστάθηκε» από την οικιακή ψηφιακή «υπερπροσφορά» θεάματος των πλατφορμών. Ακομα και τα μεγάλα κινηματογραφικά φεστιβάλ διεξήχθησαν ψηφιακά, με ελάχιστες εξαιρέσεις, και ενδεχομένως το 2021 θα συμβεί το ίδιο. Ηδη το 71ο Φεστιβάλ Βερολίνου προσανατολίζεται να διεξαχθεί ψηφιακά το 2021. Είναι όμως η πανδημία η συγκυρία που θα κρίνει αυτήν τη μάχη, αφού οι πλατφόρμες έπαιζαν στο γήπεδό τους χωρίς αντίπαλο;

Αλλωστε, η διαφορετική διαχείριση της πανδημίας στην Ασία μάς δίνει άλλα δεδομένα. Αίθουσες ανοιχτές, με χιλιάδες εισιτήρια, και μάλιστα με ταινίες ασιατικής παραγωγής και όχι αμερικανικά μπλοκμπάστερ. Ο πόλεμος των τραστ του οπτικοακουστικού απέκτησε πιο σύνθετα χαρακτηριστικά αυτήν τη χρονιά, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι κολοσσοί έχουν παράλληλα και στούντιο παραγωγής και πλατφόρμες και αίθουσες, και είναι πολύ νωρίς για συμπεράσματα.

Αυτοί που πλήρωσαν το μάρμαρο, όπως πάντα, είναι οι εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι του οπτικοακουστικού κλάδου, οι οποίοι βρίσκονται ακόμα στην αβεβαιότητα και στην ανασφάλεια, αφού δεν υπάρχει χρονικός ορίζοντας επανέναρξης της κινηματογραφικής εμπειρίας.

Με την ελπίδα και την ανυπομονησία να δώσουμε ραντεβού στις αίθουσες τη νέα χρονιά, ξεχωρίσαμε 10 + 3 ταινίες που άξιζαν την προσοχή μας τη χρονιά που μας πέρασε.

«Corpus Christi» / Γιαν Κομάσα,

για την αλληγορία και τους συμβολισμούς της.

Ο 20χρονος Ντάνιελ, τρόφιμος σε αναμορφωτήριο, προσπαθεί να αλλάξει τη ζωή του επιθυμώντας να γίνει ιερέας. Οταν από το αναμορφωτήριο στέλνεται να δουλέψει στο ξυλουργείο της κωμόπολης, βρίσκεται τυχαία στη θέση του ιερέα της τοπικής ενορίας και καταφέρνει να φέρει νέο αέρα στην εκκλησιαστική δομή, να εναντιωθεί στον τοπικό άρχοντα και να ανατρέψει την παγιωμένη κατάσταση μίσους και σπαραγμού μεταξύ των κατοίκων της.

«1917» / Σαμ Μέντες,

για την απλότητα με την οποία περιγράφεται το ανθρώπινο μεγαλείο και για την εκπληκτική κινηματογράφησή της.

6 Απρίλη 1917. Η αποστολή δύο Αγγλων φαντάρων, με πολύ στενό χρονικό ορίζοντα, σε μια αντίστοιχη μεραρχία λίγα χιλιόμετρα μακρύτερα από τη θέση τους, ώστε να αποτραπεί μια μάχη που θα έριχνε 1.600 φαντάρους στην παγίδα που είχαν στήσει οι Γερμανοί.

«Η μπαλάντα του Ρίτσαρντ Τζούελ» / Κλιντ Ιστγουντ,

για τη διεισδυτική ματιά - χειρουργικό νυστέρι της αμερικανικής κοινωνίας.

Η αληθινή ιστορία του φύλακα Ρίτσαρντ Τζούελ, ο οποίος ανακάλυψε τον βομβιστικό μηχανισμό στους Ολυμπιακούς Αγώνες στην Ατλάντα το 1996. Ο Ρίτσαρντ Τζούελ μέσα σε λίγες ώρες ηρωοποιείται, αλλά ταυτόχρονα συλλαμβάνεται ως ύποπτος της τοποθέτησης του εκρηκτικού μηχανισμού και ζει μια κόλαση μέχρι να αποδείξει την αθωότητά του, με τη βοήθεια του δικηγόρου του.

«Οι μητέρες μας» / Σεζάρ Ντίαζ,

γιατί γίνεται παγκόσμια ιστορία των ανθρώπων που αντιστάθηκαν και συνεχίζουν να αντιστέκονται.

Γουατεμάλα, 2018. Ολη η χώρα παρακολουθεί τη δίκη των στρατιωτικών που ξεκίνησαν τον πολύχρονο εμφύλιο, ο οποίος τελείωσε μόλις το 1996. Ο Ερνέστο, ένας νεαρός ανθρωπολόγος, εργάζεται στο Ιατροδικαστικό Ινστιτούτο με σκοπό την ταυτοποίηση αγνοουμένων, ενώ ταυτόχρονα αναζητεί τα ίχνη του πατέρα του, ενός αντάρτη που εξαφανίστηκε κατά τη διάρκεια του εμφυλίου. Μια μέρα, ενώ καταγράφει τη μαρτυρία μιας ηλικιωμένης γυναίκας, θεωρεί ότι βρίσκει ένα στοιχείο που μπορεί να τον οδηγήσει στα ίχνη του. Ενάντια στη θέληση της μητέρας του, αφοσιώνεται σε αυτήν την υπόθεση και προσπαθεί να βρει την αλήθεια...

«Αγώνας Για Δικαιοσύνη» / Ντέστιν Ντάνιελ Κρέτον,

για τη συγκινητική και ρεαλιστική απεικόνιση του ζητήματος των φυλετικών διακρίσεων στην Αμερική.

Η πραγματική ιστορία του δικηγόρου Μπράιαν Στίβενσον, ο οποίος τελειώνοντας το 1988 τη Νομική Σχολή του Χάρβαρντ επιλέγει να πάει στην Αλαμπάμα και να βοηθήσει τους καταδικασμένους μελλοθάνατους, στην πλειοψηφία τους έγχρωμους. Η ιστορία που παρακολουθούμε αφορά την καταδίκη του Γουόλτερ Μακ Μίλιαν σε θάνατο για ένα φόνο που δεν διέπραξε.

«Σκοτεινά Νερά» / Τοντ Χέινς,

γιατί θυμίζει το αμερικανικό σινεμά - κατηγορώ της δεκαετίας του '70.

Ο Ρομπ Μπίλοτ είναι μεγαλοδικηγόρος που εκπροσωπεί μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες. Τα πράγματα αλλάζουν όταν έρχονται σε επαφή μαζί του δύο αγρότες, ισχυριζόμενοι ότι ένα παράρτημα της εταιρείας «Du Pont» αποβάλλει τοξικά απόβλητα στον τοπικό ποταμό της Δυτικής Βιρτζίνια, με αποτέλεσμα την καταστροφή των γεωργικών εκτάσεων και το θάνατο εκατοντάδων ζώων. Αρχικά αρνείται να τους βοηθήσει, αλλά επισκεπτόμενος την περιοχή πείθεται από όσα βλέπει, αλλάζει γνώμη και συντάσσει μια επιστολή διαμαρτυρίας, που σηματοδοτεί και την έναρξη μιας δεκαπενταετούς δικαστικής διαμάχης.

«Υπόθεση Κολλίνι» / Μάρκο Κροϊζπέιντνερ,

για τα εγκλήματα των ναζί αλλά και την προσπάθεια του αστικού κράτους να τα αφήσει ατιμώρητα.

Στον νεαρό και άπειρο δικηγόρο Κάσπαρ Λάινεν ανατίθεται από το γερμανικό κράτος η υπεράσπιση του Φαμπρίτσιο Κολλίνι, δολοφόνου του διάσημου επιχειρηματία Ζαν Μπαπτίστ Μέγιερ. Ο Κολλίνι, ενώ παραδίδεται μόνος του στις αρχές, αρνείται να μιλήσει για το κίνητρο της στυγερής δολοφονίας, με την επίπονη δουλειά του δικηγόρου του, όμως, αποκαλύπτεται ένα από τα μεγαλύτερα νομικά και σαφώς πολιτικά σκάνδαλα της μεταπολεμικής Γερμανίας.

«Η Ελπίδα του Κόσμου» / Ρομπέρ Γκεντιγκιάν,

γιατί δεν κρίνει τους ήρωές του αλλά την κοινωνία που τους γεννά και τους διαμορφώνει.

Η γέννηση της Γκλόρια γίνεται η αφορμή ώστε να επανενωθεί η οικογένεια με τον πρώην κατάδικο πατέρα, που αποφυλακίζεται μετά από πολλά χρόνια και καλείται να επισκεφτεί τη νεογέννητη εγγονή του. Τα μέλη της οικογένειας ζουν σε μια μόνιμη επισφάλεια, κάνοντας οποιαδήποτε δουλειά στην προσπάθειά τους να επιβιώσουν. Οι σχέσεις μεταξύ τους κρέμονται μόνιμα από μια κλωστή, αφού δεν υπάρχει κατανόηση και αλληλεγγύη μεταξύ τους.

«Τα χελιδόνια της Καμπούλ» / Ζαμπού Μπρετμάν, Ελεά Γκομπέ - Μεβεγιέκ,

για την ανθρωπιά και την ελπίδα με κάθε κόστος...

Καλοκαίρι του 1998 στην Καμπούλ, υπό την κυριαρχία των Ταλιμπάν... Ανάμεσα στα ερείπια του πολέμου, η Ζουνάιρα και ο Μόσεν είναι νέοι και ερωτευμένοι. Μέσα στην καθημερινή βία, την απόγνωση και τη σκληρή πραγματικότητα, ο έρωτας αντιστέκεται και τους δίνει τη δύναμη να ελπίζουν σε ένα καλύτερο μέλλον. Μια μέρα, ένα ατύχημα τους φέρνει «στην αγκαλιά του φιδιού»...

«Γιοσέπ» / Ορελιέν Φρομάν,

για την ιστορική μνήμη που δεν γίνεται λήθη.

Το 1939, περίπου 500.000 Ισπανοί δημοκρατικοί, κομμουνιστές και ξένοι εθελοντές των Διεθνών Ταξιαρχιών, που πολέμησαν στον Ισπανικό Εμφύλιο, έφυγαν κυνηγημένοι προς τα γαλλικά σύνορα, μετά τη νίκη των φασιστικών στρατευμάτων του Φράνκο. Η γαλλική κυβέρνηση τους έκλεισε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου οι συνθήκες κράτησής τους ήταν απάνθρωπες. Σε ένα από αυτά τα στρατόπεδα, ένας Γάλλος αστυνομικός και ο Ισπανός πρόσφυγας Γιοσέπ Μπάρτολι, χωρισμένοι από τα συρματοπλέγματα, θα γίνουν φίλοι μεταξύ τους.

«Η Δίκη των 7 του Σικάγου» / Ααρον Σόρκιν,

για την επικαιρότητά της και την κατάδειξη της... «ανεξάρτητης Δικαιοσύνης» του αστικού κράτους.

Η δίκη που ακολούθησε τα γεγονότα του Αυγούστου του 1968, όταν η κυβέρνηση του Λίντον Τζόνσον κατέστειλε τις τεράστιες αντιπολεμικές διαδηλώσεις που ξέσπασαν κατά τη διάρκεια του συνεδρίου των Δημοκρατικών στο Σικάγο. Επί πέντε μερόνυχτα το Σικάγο καιγόταν. Οι οργανωτές της διαδήλωσης κατηγορήθηκαν πως συνωμότησαν και υποκίνησαν την εξέγερση.

«Το βαμμένο πουλί» / Βάτσλαβ Μαρχούλ,

γιατί έχει εικονοποιήσει ποιητικά μια πολύ βάρβαρη και αποκτηνωμένη εποχή, στην οποία ο άνθρωπος χάνει την ανθρωπιά του.

Στις αρχές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ένα εξάχρονο παιδί, Εβραίος στην καταγωγή, στέλνεται από τους γονείς του στη θεία του, σε μια μακρινή επαρχία της Ανατολικής Ευρώπης. Αφού πεθαίνει η προστάτιδά του, περιπλανιέται από μέρος σε μέρος προσπαθώντας να επιβιώσει μόνο του, περνώντας απίστευτα σκληρές δοκιμασίες. Οταν βάψεις τα φτερά ενός πουλιού με έντονα χρώματα και το απελευθερώσεις ξανά στο σμήνος του, τα άλλα πουλιά το θεωρούν ξένο σώμα, του επιτίθενται και το ξεσκίζουν με τα ράμφη τους, ώσπου να πέσει άψυχο στη γη.

«Τραγούδι χωρίς όνομα» / Μελίνα Λεόν,

για τις μανάδες της Λατινικής Αμερικής.

Περού, 1988. Η Χεορχίνα, μια ετοιμόγεννη, φτωχή ιθαγενής από ένα μικρό χωριό των Ανδεων, γεννάει δωρεάν σε μια αυτοσχέδια κλινική στη Λίμα. Αμέσως μετά τη γέννα, το κύκλωμα εμπορίας βρεφών τής απάγει το μωρό και εξαφανίζει τα ίχνη του. Στην προσπάθειά της να το βρει, καταλήγει να ζητήσει βοήθεια από έναν νεαρό δημοσιογράφο. Η προεδρία του Αλαν Γκαρσία στιγματίστηκε από χιλιάδες εξαφανίσεις και δολοφονίες ανθρώπων και παράλληλα σκάνδαλα με την εμπορία βρεφών προς τις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

Για το τέλος αφήσαμε δύο σπουδαίες ταινίες που δυστυχώς δεν φιλοξενήσαμε στη στήλη...

«Κατηγορώ!» / Ρόμαν Πολάνσκι,

γιατί ο Εμίλ Ζολά, που συντάραξε τη γαλλική κοινωνία με την επιστολή του στο εξώφυλλο της εφημερίδας «L'Aurore» υπό τον τίτλο «Κατηγορώ!», είναι πάντα επίκαιρος.

Στις 5 Γενάρη 1895, ο λοχαγός Αλφρεντ Ντρέιφους κατηγορείται άδικα ότι κατασκόπευε για λογαριασμό της Γερμανίας και καταδικάζεται σε ισόβια κάθειρξη στο Νησί του Διαβόλου. Ανάμεσα στους μάρτυρες αυτού του εξευτελισμού είναι ο Ζορζ Πικάρ, ο οποίος παίρνει προαγωγή για να διοικήσει τη μονάδα στρατιωτικής αντικατασκοπείας που τον εντόπισε. Οταν όμως ο Πικάρ ανακαλύπτει πως τα μυστικά εξακολουθούν να διαρρέουν στους Γερμανούς, παρασύρεται σε έναν επικίνδυνο λαβύρινθο εξαπάτησης και διαφθοράς, που απειλεί όχι μόνο την τιμή του αλλά και τη ζωή του.

«Ο Προδότης» / Μάρκο Μπελόκιο,

για την ενδελεχή ανατομία της σισιλιάνικης Μαφίας, των κανόνων της και της επιρροής της στην Ιταλία.

Στις αρχές της δεκαετίας του '80, ένας ολοκληρωτικός πόλεμος μαίνεται μεταξύ των αφεντικών της σισιλιάνικης Μαφίας. Ο Τομάζο Μπουσέτα, στέλεχος της Μαφίας, αναζητεί καταφύγιο στη Βραζιλία, καθώς το ξεκαθάρισμα λογαριασμών έχει ξεκληρίσει όλους τους συμμάχους του. Μετά τη σύλληψή του από τη βραζιλιάνικη αστυνομία και την έκδοσή του στην Ιταλία, ο Μπουσέτα οδηγείται σε μια απόφαση που άλλαξε τον ρου της σύγχρονης ιταλικής Ιστορίας. Κανονίζει συνάντηση με τον δικαστή Τζοβάνι Φαλκόνε και ξεκινάει μια πολύκροτη δίκη που σημαδεύει την ιταλική κοινωνία των τελών της δεκαετίας του '80.