Οι ιδιαίτερα υψηλοί τόνοι, οι δημόσιες αλληλοκατηγορίες και η πλήρης παράβαση του λεγόμενου «πρωτοκόλλου» που χαρακτήρισαν την αμερικανο-κινεζική συνάντηση στο Ανκοραντζ της Αλάσκα (ξεκίνησε την Πέμπτη και αναμενόταν να συνεχιστεί την Παρασκευή) αποτύπωσαν με τρόπο χαρακτηριστικό τη μεγάλη όξυνση της αντιπαράθεσης ΗΠΑ - Κίνας για την πρωτοκαθεδρία στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα.

Μέσα στις συνθήκες της νέας διεθνούς οικονομικής κρίσης που επιτάχυνε η πανδημία, ενδεικτικά για τις επιταχυνόμενες ενδοϊμπεριαλιστικές διεργασίες και αναδιατάξεις σε παλιές και νέες συμμαχίες, ήταν και τα όσα προηγήθηκαν τις τελευταίες μέρες, μεταξύ άλλων με τις πολυήμερες επαφές των Αμερικανών υπουργών Εξωτερικών και Αμυνας, Αντονι Μπλίνκεν και Λόιντ Οστιν, σε Ιαπωνία και Νότια Κορέα, ενώ ο τελευταίος συνέχισε και με επίσημη επίσκεψη στην Ινδία.

Από την αρχή ακόμα της βδομάδας, οι Αμερικανοί υπουργοί με δηλώσεις τους από το Τόκιο και τη Σεούλ επέκριναν τις επιλογές της Κίνας σε Χονγκ Κονγκ, Νότια Κινεζική Θάλασσα κ.τ.λ., δηλαδή μια σειρά ζητήματα κομβικά για τον γεωπολιτικό συσχετισμό δυνάμεων σε Ασία - Ειρηνικό και όχι μόνο. Κατηγόρησαν το Πεκίνο ότι αυξάνει την ένταση «ενεργώντας πιο κατασταλτικά στο εσωτερικό και πιο επιθετικά στο εξωτερικό», εκφράζοντας ανοιχτά «ανησυχία και για την επέκταση των αυταρχικών και επιθετικών ενεργειών από την Κίνα».

Η ίδια η περιοδεία των Μπλίνκεν - Οστιν σε Ιαπωνία, Ν. Κορέα και Ινδία, βέβαια, δεν ήταν καθόλου τυχαία: Το πρόγραμμα, εκτός από μια σειρά συναντήσεις για νέες μπίζνες για αμερικανικά μονοπώλια που φιλοδοξούν να δώσουν διέξοδο σε υπερσυσσωρευμένα κεφάλαια, είχε ακόμα μια σειρά συνομιλίες για επέκταση στρατιωτικών συνεργασιών. Η Ιαπωνία και η Ν. Κορέα άλλωστε είναι δύο από τους πιο μακρόχρονους συμμάχους των ΗΠΑ στον Ειρηνικό, ενώ επιταχύνονται αντίστοιχες διεργασίες παραπέρα στρατιωτικής συνεργασίας με την Ινδία. Χαρακτηριστικά, στελέχη των αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων με δημόσιες τοποθετήσεις τους τονίζουν όλο και πιο συχνά πως χρειάζεται αναβάθμιση και του χαρακτήρα (όχι μόνο του μεγέθους) της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην περιοχή, ζητώντας χερσαίες βάσεις, κατάλληλες για εγκατάσταση νέων οπλικών συστημάτων επιθετικού χαρακτήρα, για τη διατήρηση στρατιωτικού πλεονεκτήματος έναντι της Κίνας.

Την προσπάθεια των ΗΠΑ να ενισχύσουν τη θέση τους και τις συμμαχίες τους στην ευρύτερη περιοχή επιβεβαίωσε στις 12 Μάρτη και η πρώτη τηλε-σύνοδος των ηγετών του λεγόμενου σχήματος Quad (ΗΠΑ, Ιαπωνία, Ινδία, Αυστραλία). Οι 4 ηγέτες αποφάσισαν έως τα τέλη του 2021 να συναντηθούν και διά ζώσης, αλλά και να καθιερωθεί τουλάχιστον μία συνάντηση των 4 ΥΠΕΞ το χρόνο.

Εξίσου χαρακτηριστική ήταν και η ανακοίνωση με την οποία το αμερικανικό Πεντάγωνο προετοίμασε τις επαφές Οστιν στην Ινδία, τονίζοντας πως οι ΗΠΑ γνωρίζουν ότι χρειάζονται «ισχυρούς συμμάχους, εταίρους και φίλους σε αυτό το μέρος του πλανήτη». Στο πλαίσιο των κυοφορούμενων αναδιατάξεων, οι ΗΠΑ επιχειρούν να προσθέσουν την Ινδία στους σχεδιασμούς τους, αξιοποιώντας την όξυνση των σχέσεων Κίνας - Ινδίας, παρά την κοινή συμμετοχή τους στο σχήμα BRICS.

Ο ίδιος ο Οστιν σημείωνε ως στόχο της περιοδείας του στον Ειρηνικό «να διασφαλίσουμε ότι διαθέτουμε τις ικανότητες και τα επιχειρησιακά σχέδια που θα μας προσφέρουν μια αποτρεπτική ικανότητα απέναντι στην Κίνα ή οποιονδήποτε άλλο επιδιώξει να "χτυπήσει" τις ΗΠΑ».

Σ' αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι πρόσφατη ανάλυση του «Ινστιτούτου Hudson», προκρίνοντας τη σύσφιξη της συνεργασίας ΗΠΑ - Ινδίας, σημείωνε ότι «οι ΗΠΑ πρέπει να εξουδετερώσουν την επιρροή του κινεζικού αυταρχισμού έγκαιρα και σταθερά. Ενας τρόπος σχετικά χαμηλού κόστους είναι να ενθαρρύνει την Ινδία να εξελιχθεί ακόμα βαθύτερα σε ανταγωνιστή της Κίνας στην παγκόσμια οικονομία...».

Την ίδια ώρα, βέβαια, στοχευμένες παρεμβάσεις για να προωθήσει τη δική της ατζέντα δυναμώνει και η Κίνα, όλα τα τελευταία χρόνια, εκμεταλλευόμενη την ταχεία άνοδο της ισχύος της.

Μεταξύ άλλων, παρά τις μεγάλες αντιθέσεις, δεν «χαρίζει» την Ιαπωνία και τη Ν. Κορέα, προωθώντας προσπάθειες προσέγγισης. Πρόκειται βέβαια για χώρες που παραμένουν δύο από τους στενότερους και πιο μακρόχρονους συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή και συνολικότερα, ωστόσο δεν μπορούν να παραβλέψουν την ισχύ της Κίνας, ούτε τη σημασία της οικονομικής συνεργασίας μαζί της σε συνθήκες νέας οικονομικής κρίσης.

Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται οι συναντήσεις ηγετών που έγιναν τα τελευταία χρόνια, ενώ είχαν διακοπεί για πολύ καιρό, αλλά και κινήσεις όπως η «Περιφερειακή Ολοκληρωμένη Οικονομική Εταιρική Συνεργασία» που η Κίνα εγκαινίασε στα τέλη του 2020 με συνολικά 15 χώρες από Ασία - Ειρηνικό, περιλαμβανομένων Ιαπωνίας, Αυστραλίας, Νότιας Κορέας, αλλά όχι Ρωσίας.

Σε ένα τέτοιο φόντο, χαρακτηριστική είναι η επισήμανση διαφόρων ΜΜΕ για την απροθυμία των Νοτιοκορεατών αξιωματούχων να ονοματίσουν την Κίνα στις πολύ συγκεκριμένες αναφορές που έκαναν οι Αμερικανοί υπουργοί στη Σεούλ περί «απειλών για τις δημοκρατίες στην περιοχή».

Αξίζει να σημειωθεί και το άρθρο που συνυπέγραφε υψηλόβαθμο στέλεχος της νοτιοκορεατικής προεδρίας σε αμερικανική εφημερίδα, εξηγώντας ενδοιασμούς της Σεούλ για «το αν θα ενταχθεί σε ένα αποκαλούμενο "Quad Plus" (σ.σ. σε μια επέκταση της Τετραμερούς ΗΠΑ - Ιαπωνίας - Αυστραλίας - Ινδίας)» και συμπληρώνοντας ότι αν έκανε κάτι τέτοιο, αυτό θα γινόταν ως μέσο «για τη διασφάλιση στήριξης για ορισμένους από τους δικούς της στόχους στην εξωτερική πολιτική» και όχι για την ένταξη σε ένα σχήμα «αντι-Κίνα».

Μεσοβδόμαδα, το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ οργάνωσε συνέντευξη Τύπου με θέμα μια «προεπισκόπηση» («Preview») της αμερικανο-κινεζικής συνάντησης στην Αλάσκα, περιγράφοντας «βασικούς πυλώνες ως προς την προσέγγισή μας στην Κίνα».

«Ο πρώτος», αναφέρθηκε, «είναι να δυναμώσουμε εντός συνόρων (...) η οικονομική ανάκαμψη, η αντιμετώπιση της πανδημίας, η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς μας». Οι αξιωματούχοι του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναφέρθηκαν στο πακέτο μέτρων («American Recovery Act») για την παραπέρα ενίσχυση των αμερικανικών μονοπωλίων που ιεράρχησε η κυβέρνηση Μπάιντεν, ώστε να τους διασφαλίσει προβάδισμα στην ίδια την αμερικανική αγορά αλλά και σε κλάδους όπου ο διεθνής ανταγωνισμός κλιμακώνεται. Καθόλου τυχαία, εξάλλου, μεσοβδόμαδα και λίγες μέρες πριν τη συνάντηση στην Αλάσκα, το αμερικανικό υπουργείο Εμπορίου ζήτησε από κινεζικές εταιρείες πληροφορικής και τηλεπικοινωνιακού τεχνολογικού εξοπλισμού πληροφορίες, ώστε να εξακριβωθεί εάν οι υπηρεσίες που παρέχουν στις ΗΠΑ θέτουν σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια...

«Δεύτερο σκέλος (σ.σ. της αμερικανικής στάσης απέναντι στην Κίνα) αποτελούν οι σύμμαχοι και οι εταίροι μας», τόνισαν οι αξιωματούχοι του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. «Εχουμε ήδη δείξει ως κυβέρνηση, από νωρίς και εντατικά, ότι θα κινηθούμε επιθετικά μαζί με τους συμμάχους και τους εταίρους μας. Και αυτό αφορά κοινή δράση (...) πάνω σε κοινά συμφέροντα και κοινές αξίες, αλλά επίσης και με όρους κατανόησης των κοινών προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε, περιλαμβανομένων όσων προέρχονται από την Κίνα...». Υπογράμμισαν δε ότι «η διπλωματία μας όσον αφορά τον Ινδο-Ειρηνικό δεν περιορίζεται απλά στον Ινδο-Ειρηνικό. Εχουμε ξεκινήσει πολύ εντατικές διπλωματικές επαφές με τους Ευρωπαίους εταίρους και συμμάχους μας για τον Ινδο-Ειρηνικό, περιλαμβανομένης της Κίνας...».

Από τη δική του μεριά, το Πεκίνο μίλησε για «κακόβουλη επίθεση» απαντώντας στις νέες αμερικανικές επικρίσεις για το Χονγκ Κονγκ, τα «ανθρώπινα δικαιώματα» κ.τ.λ. Την περασμένη Πέμπτη, ο εκπρόσωπος του κινεζικού ΥΠΕΞ, Ζχάο Λιζιάν, δήλωνε ενόψει της συνάντησης στην Αλάσκα ότι «αποτελεί καθήκον μόνο ενός ανόητου που δεν εξυπηρετεί κανένα σκοπό το να προετοιμάζει ένα διάλογο μέσω "διπλωματίας ανακοινώσεων" ή "συντονισμού κατά της Κίνας"».

Πρόσθετε δε ότι «δεν περιμένουμε πως μία συνάντηση θα λύσει μαγικά όλα τα εκκρεμή ζητήματα μεταξύ ΗΠΑ - Κίνας. Αλλά η αμερικανική πλευρά δεν πρέπει να έχει ψευδαισθήσεις για τη σθεναρή στάση με την οποία η Κίνα θα υπερασπιστεί την κυριαρχία, την ασφάλεια και τα αναπτυξιακά της συμφέροντα...».

Ακολούθησαν την Παρασκευή οι υψηλοί τόνοι... σε ζωντανή μετάδοση, στην ίδια τη συνάντηση στην Αλάσκα.

Η αμερικανική αντιπροσωπεία επέλεξε στις δημόσιες δηλώσεις της πριν καν αρχίσει η συνάντηση να καταγγείλει τις κινεζικές επιλογές σε Χονγκ Κονγκ, Ταϊβάν, Κινεζική Θάλασσα, να αποδώσει στο Πεκίνο «οικονομικούς εξαναγκασμούς σε βάρος συμμάχων μας», γενικά ενέργειες με τις οποίες «απειλεί τη βασισμένη σε κανόνες τάξη που εγγυάται την παγκόσμια σταθερότητα».

Η κινεζική αντιπροσωπεία ανταπέδωσε κατηγορώντας τις ΗΠΑ ότι επιδιώκουν «να επιβάλουν τη δική τους δημοκρατία στον υπόλοιπο κόσμο» και «χρησιμοποιούν τη στρατιωτική τους ισχύ και την οικονομική τους ηγεμονία για να καταστέλλουν και καταναγκάζουν άλλες χώρες», ότι «χρησιμοποιούν ως πρόφαση την εθνική τους ασφάλεια για να επιβάλουν δασμούς ή άλλα μέτρα».