Copyright 2021 The Associated

Οι Ταλιμπάν στο προεδρικό μέγαρο στην Καμπούλ

Στελέχη των Ταλιμπάν σε δηλώσεις τους μέσα από το προεδρικό μέγαρο, την Κυριακή, έκαναν λόγο για «ελευθερία για τη χώρα μας» και «ανεξαρτησία για τον λαό μας», ενώ το στέλεχος της οργάνωσης Μοχάμαντ Ναΐμ δήλωσε ότι οι Ταλιμπάν δεν θα αναμειχθούν στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων κρατών και προσδοκούν να μην υπάρξει ξένη ανάμειξη στις αφγανικές υποθέσεις.

Ο δε Α. Γάνι, σε δήλωση που ανήρτησε εγκαταλείποντας τη χώρα - και χωρίς να έχει γίνει επίσημα γνωστό το πού βρίσκεται - ανέφερε ότι «οι Ταλιμπάν κέρδισαν» με τα όπλα και ότι τώρα «αντιμετωπίζουν μια νέα ιστορική πρόκληση. Είτε προασπίζουν το όνομα και την τιμή του Αφγανιστάν είτε δίνουν προτεραιότητα σε άλλα μέρη και άλλα δίκτυα».

Η επικράτηση των Ταλιμπάν ήρθε μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα μετά την ολοκλήρωση της αποχώρησης των αμερικανοΝΑΤΟικών στρατευμάτων στο Αφγανιστάν (με βάση τη συμφωνία της κυβέρνησης Τραμπ με τους Ταλιμπάν τον Φλεβάρη του 2020, την οποία υλοποίησε η κυβέρνηση Μπάιντεν), 20 χρόνια μετά την έναρξη της ιμπεριαλιστικής επέμβασης ΗΠΑ - ΝΑΤΟ στη χώρα, στο όνομα της «αντιμετώπισης της τρομοκρατίας». Σε πλήρη αντίθεση με τα τότε ιμπεριαλιστικά προσχήματα, αλλά και με τη σημερινή αποπροσανατολιστική φιλολογία και επιχειρηματολογία των ίδιων δυνάμεων, οι ίδιες οι εξελίξεις επιβεβαιώνουν ότι όπως το 2001 η ιμπεριαλιστική επέμβαση υπηρετούσε τις τότε γεωπολιτικές προτεραιότητες των ΗΠΑ και των συμμάχων τους έναντι της Ρωσίας και της Κίνας, έτσι και η τωρινή «αποχώρηση» από το Αφγανιστάν εξυπηρετεί την αναδιάταξη δυνάμεων στους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, με επίκεντρο την εδώ και καιρό διακηρυγμένη «στροφή προς Ασία - Ειρηνικό».

Εκατοντάδες Αφγανοί κατέκλυσαν το αεροδρόμιο της Καμπούλ, ενώ Αμερικανοί στρατιώτες άνοιξαν πυρ

Σε ένα τέτοιο φόντο, οι ευνοημένοι από τις εξελίξεις Ταλιμπάν, που ήδη ελέγχουν τη χώρα, διαπραγματεύονται τους όρους συνεργασίας τους με όλα τα ισχυρά γεωπολιτικά κέντρα.

Η ραγδαία προέλαση των Ταλιμπάν μέσα στα τελευταία 24ωρα και η κατάληψη της Καμπούλ οδήγησαν σε ένταση της κινητοποίησης στρατιωτικών δυνάμεων της Δύσης για την αποχώρηση των διπλωματικών και άλλων στελεχών τους, καθώς και συνεργατών τους από το Αφγανιστάν. Μεταξύ άλλων, οι ΗΠΑ αύξησαν κατά 3.000 στρατιώτες τη δύναμη που είχαν διαθέσει για «ασφαλή απομάκρυνση» και ολοκλήρωσαν με ελικόπτερα την εκκένωση της πρεσβείας τους προς το αεροδρόμιο.

Ενδεικτική ήταν η κατάσταση που επικρατούσε και χτες στο αεροδρόμιο της Καμπούλ, στο μοναδικό έδαφος του Αφγανιστάν που βρίσκεται πλέον υπό αμερικανοΝΑΤΟικό έλεγχο. Χιλιάδες Αφγανοί συγκεντρώθηκαν αναζητώντας πτήση για το εξωτερικό, κατακλύζοντας την πίστα του αεροδρομίου, ενώ διεθνή ΜΜΕ μετέδωσαν εικόνες με ανθρώπους να σκαρφαλώνουν στο εξωτερικό αμερικανικού στρατιωτικού αεροπλάνου την ώρα που αυτό βρισκόταν σε διαδικασία απογείωσης.

Αξιωματούχος του Πενταγώνου αναγνώρισε ότι Αμερικανοί στρατιώτες πυροβόλησαν και σκότωσαν δύο ενόπλους. Νωρίτερα επιβεβαιώθηκε επίσης ότι πυροβόλησαν «στον αέρα» για τον έλεγχο του πλήθους, ενώ διεθνή ΜΜΕ μετέδιδαν μαρτυρίες για διάφορους αριθμούς νεκρών.

Το απόγευμα ο εκπρόσωπος του Πενταγώνου, Τζον Κίρμπι, δήλωσε ότι οι αμερικανικές δυνάμεις εργάζονταν με συμμάχους όπως οι Τούρκοι για να «καθαρίσει το αεροδρόμιο» και να επιτραπεί η επανάληψη των διεθνών πτήσεων εκκένωσης, καθώς είχαν ανασταλεί όλες οι πολιτικές και στρατιωτικές πτήσεις.

Σε μια παράλληλη εξέλιξη, μεγάλες αεροπορικές εταιρείες ανακοινώνουν ότι θα παρακάμπτουν τον εναέριο χώρο του Αφγανιστάν για λόγους ασφαλείας.

Στο μεταξύ, οι ΗΠΑ μαζί με 60 και πλέον χώρες (περιλαμβανομένης της Ελλάδας) με κοινή ανακοίνωσή τους, ζητούν να συνεχιστεί η λειτουργία αεροδρομίων και συνοριακών διελεύσεων ώστε να μπορέσουν όσοι θέλουν να εγκαταλείψουν τη χώρα με ασφάλεια. Στο κείμενο αναφέρεται ότι «αυτοί που βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας» στο Αφγανιστάν φέρουν «την ευθύνη» και θα «δώσουν λόγο» για την «προστασία της ανθρώπινης ζωής και της ιδιοκτησίας», ενώ ζητείται να υπάρξει «άμεση αποκατάσταση της ασφάλειας και της δημόσιας τάξης».

Την ίδια ώρα, χωρίς μισόλογα, ο Αμερικανός ΥΠΕΞ, Αντονι Μπλίνκεν, αναγνώρισε πως η αποχώρηση ΗΠΑ - ΝΑΤΟ έγινε ενώ «όλοι γνωρίζαμε ότι οι Ταλιμπάν ήταν στην καλύτερη θέση όσον αφορά την ισχύ τους από το 2001», υποστηρίζοντας ότι «αυτήν την κατάσταση κληρονομήσαμε» (από την κυβέρνηση Τραμπ). Ανέφερε ότι η σημερινή κατάσταση «δεν είναι Σαϊγκόν» (αναφερόμενος στην αποχώρηση των ΗΠΑ από το Βιετνάμ το 1975) και ότι οι ΗΠΑ «πέτυχαν τους στόχους» της επέμβασής τους στο Αφγανιστάν, «να αντιμετωπίσουμε όσους μας επιτέθηκαν την 11η Σεπτέμβρη».

Μπαίνοντας στην ουσία της υπόθεσης, επέμεινε ότι «δεν αποτελεί εθνικό συμφέρον μας» να παραμένουν οι ΗΠΑ επ' αόριστον στο Αφγανιστάν, αλλά και ότι «δεν υπάρχει τίποτα που θα άρεσε περισσότερο στους στρατηγικούς ανταγωνιστές μας από το να μας δουν να εμπλακούμε στο Αφγανιστάν για 5, 10 ή 20 χρόνια επιπλέον και να διατίθενται αυτοί οι πόροι (μας) εν μέσω ενός εμφυλίου. Εμάς αυτό πολύ απλά δεν μας εξυπηρετεί».

Στο ίδιο μήκος κύματος αναμενόταν να κινηθούν και οι δηλώσεις που ανακοινώθηκε ότι θα έκανε εκτάκτως χτες αργά το βράδυ (ώρα Ελλάδας) ο Αμερικανός Πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν.

Και ενώ η κυβέρνηση των ΗΠΑ υπερασπίζεται την αποχώρηση από το Αφγανιστάν ακριβώς στο πλαίσιο του τι εξυπηρετεί τον «στρατηγικό ανταγωνισμό» πρωτίστως με την Κίνα, οι εξελίξεις φέρνουν στην επιφάνεια ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις και εντός του ευρωατλαντικού άξονα.

Ο υπουργός Αμυνας της Βρετανίας, Μπεν Γουάλας, χαρακτήρισε την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν «αποτυχία της διεθνούς κοινότητας, η οποία δεν κατάλαβε πως τα πράγματα δεν διευθετούνται από τη μια μέρα στην άλλη». Την Παρασκευή, ο ίδιος είχε χαρακτηρίσει «λάθος» την αποχώρηση των ΗΠΑ, που «προκαλεί πολλά προβλήματα».

«Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών είναι όλες εξαιρετικά πικρές και θα έχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες για την περιοχή, αλλά και για εμάς», ανέφερε ο σοσιαλδημοκράτης υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, Χάικο Μάας, ενώ ο χριστιανοδημοκράτης ηγέτης του CDU, Αρμιν Λάσετ, χαρακτήρισε την αποχώρηση των ΝΑΤΟικών στρατευμάτων «τη μεγαλύτερη πανωλεθρία του ΝΑΤΟ από της ιδρύσεώς του».

Χτες συνεδρίασε εκτάκτως το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίο ζήτησε σχηματισμό μέσω διαπραγματεύσεων κυβέρνησης που θα είναι «ενωμένη, αντιπροσωπευτική και χωρίς αποκλεισμούς», με «ουσιαστική συμμετοχή γυναικών».

Οι Ταλιμπάν βέβαια έχουν ήδη υπό τον έλεγχο τη χώρα, ωστόσο θέτοντας μία ακόμα παράμετρο των υπό εξέλιξη παζαριών, Αμερικανός αξιωματούχος δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ότι «τα περιουσιακά στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας που κατέχει η αφγανική κυβέρνηση στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα τεθούν στη διάθεση των Ταλιμπάν».

«Ελπίζουμε ότι οι Ταλιμπάν θα ενωθούν με όλες τις πλευρές και τις εθνοτικές ομάδες στο Αφγανιστάν για να εγκαθιδρύσουν μια ευρεία και χωρίς αποκλεισμούς πολιτική δομή που ταιριάζει με τις δικές του εθνικές συνθήκες, για να τεθεί η βάση για μια διαρκή ειρήνη», δήλωσε χτες η εκπρόσωπος του κινεζικού ΥΠΕΞ Χούα Τσουνουίνγκ, απαντώντας σε ερώτηση για το ενδεχόμενο το Πεκίνο να αναγνωρίσει μια κυβέρνηση των Ταλιμπάν.

Η ίδια αναφέρθηκε στην επίσημη επίσκεψη που έκανε στην Κίνα ο μουλάς Αμπντούλ Γάνι Μπαράνταρ (θεωρούμενος υπ' αριθμόν 2 των Ταλιμπάν) και σημείωσε ότι η χώρα της διατηρεί επαφή με την οργάνωση στη βάση του «σεβασμού της εθνικής κυριαρχίας» και της βούλησης όλων των πλευρών στο Αφγανιστάν. Πρόσθεσε δε ότι οι Ταλιμπάν έχουν επανειλημμένα εκφράσει την ελπίδα για ανάπτυξη στενών σχέσεων με την Κίνα και τη συμμετοχή της στην ανοικοδόμηση του Αφγανιστάν, αλλά και ότι επανειλημμένα έχουν τονίσει πως δεν θα επιτρέψουν να χρησιμοποιηθεί αφγανικό έδαφος για να τεθεί σε κίνδυνο η Κίνα.

Σε αυτή τη βάση, η Χούα δήλωσε ότι η κινεζική πρεσβεία στην Καμπούλ συνεχίζει να λειτουργεί κανονικά, ενώ κατέληξε ότι «η Κίνα είναι έτοιμη να αναπτύξει σχέσεις καλής γειτονίας, φιλίας και συνεργασίας με το Αφγανιστάν και να διαδραματίσει έναν εποικοδομητικό ρόλο για την ειρήνη και την ανοικοδόμησή του».

Από τη μεριά της Ρωσίας, ο ειδικός απεσταλμένος του Προέδρου Πούτιν για το Αφγανιστάν Ζ. Καμπούλοφ δήλωσε ότι και η πρεσβεία της δικής του χώρας συνεχίζει να λειτουργεί κανονικά. Μάλιστα, σήμερα ο Ρώσος πρέσβης Ντμ. Ζιρνόφ αναμένεται να συναντηθεί στην Καμπούλ με αντιπροσωπεία των Ταλιμπάν, με αντικείμενο και το ενδεχόμενο η Μόσχα να αναγνωρίσει επίσημα την οργάνωση. Ο Καμπούλοφ είπε ότι κάτι τέτοιο θα εξαρτηθεί από «τη συμπεριφορά των νέων αρχών (...) θα δούμε με προσοχή πόσο υπεύθυνα θα κυβερνήσουν τη χώρα».

Τέλος, και το ιρανικό ΥΠΕΞ ανακοίνωσε πως παρότι «υπήρξε μείωση του προσωπικού της πρεσβείας στην Καμπούλ», αυτή συνεχίζει να λειτουργεί, όπως και η διπλωματική αντιπροσωπεία στη Χεράτ. Ο Ιρανός Πρόεδρος Εμπραχίμ Ραϊσί δήλωσε πως «η στρατιωτική ήττα και η αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν πρέπει να μετατραπεί σε ευκαιρία για να εγκαθιδρυθεί η ασφάλεια και μια βιώσιμη ειρήνη στη χώρα αυτή». Μάλιστα, χτες αναμενόταν συνάντηση του Ιρανού ΥΠΕΞ Τζ. Ζαρίφ με τον ειδικό αντιπρόσωπο της Κίνας για το Αφγανιστάν Γουέ Σιαογιόνγκ.

Κανονικά συνεχίζει να λειτουργεί και η πρεσβεία της Τουρκίας, ενώ ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μ. Τσαβούσογλου δήλωσε ότι υπάρχουν πολλοί Τούρκοι που θέλουν να παραμείνουν στη χώρα.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, οι ΥΠΕΞ της Ρωσίας Σ. Λαβρόφ, της Κίνας, Ουάνγκ Γι και των ΗΠΑ, Αντ. Μπλίνκεν, είχαν χτες ξεχωριστές τηλεφωνικές συνομιλίες μεταξύ τους, με αντικείμενο τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν.